КНІГІ ОНЛАЙН
Натальля й Фрацішак Кушалі Далучаем аднаго даляра 6-га верасьня 1963 Ню-Ёрк * Kochany Janie z calq twojq Rodzinq, Otrzymalismy twoj list z swiqtecznym powinszowaniem. Ze swej strony przysylamy Warn rowniez najserdeczniejsze zyczenia wesolych swiqt i najszczqsliwszego nowego roku. Miejmy nadziejq, ze nastqpny 1965 rok b^dzie szczqsliwszy od roku ubieglego. U nas tym czasem wszystko bez zmiany. Zyjemy po staremu. Zona pracuje bez przerwy, ja rowniez pracuje tylko dwie godziny dziennie, dozarabiam do swojej pensyi. Jeszcze znajdujemy siq w starym mieszkaniu. Mamy nadziej^ ze zaraz po swi^tach przeniesiemy siq na nowe mieszkanie, ktore jeszcze niejest skonczone. Czekamy, prawda, dlugo, ale innego wyjscia nie ma. Nowe domy w Ameryce budujq siq dlugo za to bardzo dobrze. U Wladka tak samo wszystko po staremu. Syn jego chodzi do szkoly, corka tym czasem siedzi w domu. Czas led bardzo szybko. My coraz starzejemy siq. W nastgpnym roku konczy siq siedemdziesiqt lat mojego zycia,jestemjuz starym czlowiekiem. Juz podrastajq nasze wnuki, czy b^dzie ich zycie szczqsliwsze od naszego, nie wiadomo. To ze Stas przeszedl na prywatne przedsi^biorstwo to bardzo dobrze. Chociaz prywatne przedsi^biorstwa wymagajq wiqcej pracy i starannosci, za to dajq wiqcej zadowolenia. Na tym konczymy ten krotki list do was. Calujemy was wszystkich. Dolqczamy pi^c dolarow jakoprezent swiqteczny. Wasi Natalia i Franciszek Kuszelowie New York 2 grudnia 1964 r. 12 Маецца на ўвазе вёска Доры (цяпер Валожынскі раён Менскай вобласьці), дзе жылі бацькі Франца Кушаля. У міжваенны час сям’я Кушаляў бавіла там летнія вакацыі. [пераклад] Каханы Яне і ўся твая сям’я, Мы атрымалі твой ліст са сьвяточнымі віншаваньнямі. Са свайго боку дасылаем Вам найсардэчныя зычэньні вясёлых сьвятаў і найшчасьлівага Новага году. Маем надзею, што наступны 1965 год будзе больш шчасьлівы, чым папярэдні. У нас тым часам усё бязь зьменаў. Жывем па-старому. Жонка працуе бесьперапынна, я, таксама, працую толькі дзьве гадзіны штодзённа, дазарабляю да сваёй пэнсіі. Яшчэ знаходзімся ў старой кватэры. Спадзяемся, што пасьля сьвятаў перабярэмся ў новую кватэру, якая яшчэ ня скончаная. Чакаем, праўда, доўга, але іншага выйсьця няма. Новыя хатыў Амэрыцы будуюцца доўга, але за тое вельмі добра. УУладка, таксама, усё па-ранейшаму. Ягоны сын ходзіць у школу, дачка тым часам сядзіць у хаце. Час ляціць вельмі хутка. Мы штораз старээем. У наступным годзе мне скончыцца семдзесят гадоў майго жыцьця, я ўжо вельмі стары чалавек. Ужо падрастаюць нашыя ўнукі, ці будзе іх жыцьцё шчасьлівейшае за нашае, невядома. Тое, што Стась перайшоў у прыватнае прадпрыемства, гэта вельмі добра. Хоць прыватныя прадпрыемствы патрабуюць больш працы і стараннасьці, за тое даюць больш задавальненьня. На гэтым я скончваю гэты кароткі ліст да вас. Цалуем Вас усіх. Далучаем пяць даляраў у якасьці сьвяточнага падарунку. Вашыя Натальля і Францішак Кушалі Нью Ерк 2 сьнежня 1964 г. * Koehany Janie і cala twoja Rodzina, Otrzymalismy od ciebie list datowany 3-go wrzesnia tego roku. Bardzo dzi^kujemy. Z twojego listu widac, ze powodzi sie Warn wiele dobrze. Bywacie jedni u drugich i to jest bardzo dobrze. My natomiast jestesmy oderwani od Was na zawsze i nigdy siq nie zobaczymy. U Wladka zdarzylo siq wielkie nieszczqscie w pierwszej polowie wrzesnia nagle ci^zko zachorowalajego zona, dostala ci^zkiego ataku nerek. Natychmiast odwiezlija do szpitala, lekarz orzekl ze stanjest beznadziejny, nerki wcale przestaly pracowac. Cala dobq lezala bez przytomnosci. Sprowadzili najlepszych lekarzy. Na szcz^scie w Ameryce jest wynaleziona maszyna na czyszczenie krwi. Zdaje siq ze w Europie takiej maszyny jeszcze nie ma. Przy pomocy tej maszyny zaczqli czyscic krew. Po szesciu godzinach czyszczenia przyszla do przytomnosci. Potem wleli jej zupelnie nowej krwi i od tego momenta zaczqla poprawiac siq. Teraz na tyle wzmocnila siq, ze wrocila ze szpitala do domu. Co dalej b^dzie nie wiadomo, ale obecnie coraz lepiej poprawia siq. Strachu bylo bardzo duzo, ale na razie dobrze siq skohczylo. U nas w Ameryce bylo bardzo gorqce i suche lato w tym roku, takiego lata nie bylo w Ameryce od przeszlo stu lat. Dwa tygodnie lipca przeprowadzilismy u Wladka. Pozniej kiedy wrocilismy do New-Yorku to od gorqca w takim duzym miescie myslelismy ze nie wytrzymamy. Teraz przyszla jesien i my troche ochlonqlismy. Teraz ja wcale nie pracujq, pensjq troche;podwysil, obecnie otrzymuje 95 dolarow i 30 centow na miesiqc. Pracuje tylko zona, tak zejej zarobek i moja pensja dajq tyle dochodu w miesiqcu, ze mozemy przezyc. Zdrowie tym czasem nam dopisuje, a co b^dzie dalej nie wiadomo. Dzieci Wladka bardzo dobrze siq chowajq. Piotrus uczy siq w Korpusie Kadetow, on ma tylko szesc lat zycia tak ze jest bardzo mlody i uczy siq w klasie przygotowawczej. Prawdziwym kadetem on stanie siq nie wczesniej jak za dwa lata jezeli b^dzie dobrze siq uczyl. Corka Natka, jak jej w domu nazywajq, jeszcze jest bardzo mloda i znajduje siq w domu. To wszystko co my mozemy napisac do Was. Piszcie nam wiqcej i cz^sciej, jak chowajq siq wasze dzieci. Henryk i Tadekjuz sq duze chlopcy, a jak uezq siq w szkole, jakie zdradzajq zdolnosci i jakimi drogami chce ich puscic Jadzia. Poza tym zyczymy Was wszystkim wszystkiego najlepszego, calujemy Was mocno. Wasi Natalia i Franciszek Kuszelowie New York 8-go wrzesnia 1965 r. Dolqczamy pi^c dolarow [пераклад] Каханы Яне i ўся твая сям’я, Мы атрымалі ад цябе ліст, датаваны 3-га верасьня гэтага году. Вельмі дзякуем. 3 твайго лісту відаць, што Вам паводзіцца вельмі добра. Бываеце адны ў другіх і гэта вельмі добра. Тым часам мы адарваныя ад Вас назаўсёды і ніколі не пабачымся. У Ўладка здарылася вялікая нядоля: у першай палове верасьня раптам цяжка захварэла ягоная жонка, мела цяжкі прыступ хваробы ныркаў'3. Неадкладна яе шпіталізавалі, лекар сьцьвердзіў, што стан безнадзейны, ныркі цалкам адмовіліся працаваць. Цэлыя суткі ляжала непрытомная. Былі выкліканы найлепшыя лекары. На шчасьце, у Амэрыцы вынайшлі машыну па чышчэньні крыві. Здаецца, што ў Эўропе такой машыны яшчэ няма. 3 дапамогай гэтай машыны пачалі чысьціць кроў. Пасьля шасьці гадзінаў чышчэньня апрытомнела. Потым улілі ёй зусім новую кроў і з 13 Маецца на ўвазе Натальля Кушаль-Куліковіч (1929—1967), дачка кампазытара Міколы Шчаглова-Куліковіча й жонка Ўладзімера Кушаля. гэтага часу пачала папраўляцца. Зараз настолькі ўзмацнілася, што вярнулася са шпіталя да хаты. Што будзе далей, невядома, але цяперака штораз лепш папраўляецца. Перапалоху было вельмі шмат, але пакуль добра скончылася14. У нас у Амэрыцы было вельмі сьпякотнае й сухое лета, такога лета ня было ў Амэрыцы ўжо больш за сто гадоў. Два тыдні ліпеня мы прабылі ў Уладка. Пазьней, калі вярнуліся ў Нью Ёрк, дык ад сьпёкі ў такім душным горадзе думалі, што ня вытрымаем. Зараз прыйшла восень і мы трохі ахаладзіліся. Зараз я зусім не працую, пэнсію крыху павысілі, цяперака атрымліваю 95 даляраў і 30 цэнтаў у месяц. Працуе толькі жонка, так што ейны заробак і мая пэнсія даюць столькі прыбытку ў месяц, што мы можам пражыць. Здароўе тым часам маем добрае, а што будзе далей невядома. Дзеці Ўладка вельмі добра гадуюцца. Пятрусь вучыцца ў Корпусе Кадэтаў, ён мае толькі шэсьць гадоў, так што вельмі малады й вучыцца ў падрыхтоўчым клясе. Сапраўдным кадэтам ён стане не раней як праз два гады, калі будзе добра вучыцца. Дачка Натка, як яе завуць ў хаце, яшчэ вельмі маладая й знаходзіцца дома. Гэта ўсё, што ш можам напісаць да Вас. Пішыце нам больш і часьцей, як гадуюцца вашыя дзеткі. Генрык і Тадак ужо вялікія хлапцы, а як вучацца ў школе, якія маюць здольнасьці і якімі шляхамі хоча пусьціць іх Ядзя. Акрамя гэтага зычам Вам усяго найлепшага, цалуем Вас моцна. Вашыя Натальля і Францішак Кушалі Нью Ёрк 8-га верасьня 1965 г. Далучаем пяць даляраў Ліст сваякоў з Польшчы да Франца Кушаля й Натальлі Арсеньневай Дарагйе Францук й Наталя. Паведамляю вас што мы усе жывы й здаровы жывем па старому. Перад калядамй як вярнулася Любэрця з Дор, я вам выслав пйсьмо, не ведаю, цй вы атрымалй гэта пнсьмо. 17.1 мы атрымалй ад вас сьвяточнае павйншаване й 5 дал., за усе шчыра вам дзякуем. У гэтым пйсьме я вам шмат чаго anucae, што чула Любэрця у Дорах, як вярнулася Любэрця з Дор, што не може сабе дараваць, чаго мы ехалй у Польшу, нас тут рэпатрыявавшыхся палякй не любяць, называюць русйнамй — кажуць, наехала гэта галата. Там на нашае бацькаушчыне людзй жывуць ня блага, хто 14 Натальля Кушаль-Куліковіч памерла ў 1967 г. ва ўзросьце 37 гадоў. лепей, а хто горай, цй яны у бядзе завседы адзйн другому спачувае й парадзнць й паможе. Любэрця расказвае, што там таксама шмат знаемых павыезжалй у гарада й вельмй добра жывуць, лепей як у нас, таксама хто мае здольнась й ахвоту, пачалй вучыцца, шмат маладых людзей з Доріцыны, а пераважна з Сярэдняга Сяла15 вывучылйся на доктаров, на йнжынерав, на афйцерав, на тэхнйкав, на летчыкав, на механйкав, на наставннкав й таму падобнае. Вйцька з Галькай вельмй задаволены, што не паехалй у Польшу. Яны жывуць вельмй добра, лепей як перад вайной, маюць усяго пад дастаткам й мала працуюць, дастаюць пенсню на 12 руб у месец, йм 24 руб в месец досыць на дробныя расходы, у йх усе недорага: кйло хлеба 13 капеек, цукер 8о капеек за кйло. Яны маюць добрую карову, свнней, курэй, з усяго маюць даход й для сябе усяго хватае, на сваей прыусадзбе садзйеюць бульбу, сеюць й трохй збожжа, не гледзячы на нх старась, чуюцца вельмй добра. Вйцька прыслав падарак — зймняю шапку, у нас такая шапка 350 зл., а там 12 руб. Вельмй харошая шапка й дарагая, на йхння грошы можна купйць й за 4 руб. Пйшыце да нас, што у вас чуваць, як там жыве Владак, як здарове вашей нявесткй, як там вашы унукй гадуюца. Наша унучка вельмй добра гадуеца, ей 5 марца кончыца два гады, но яна рослая, усе ужо гаворыць. Данусйна сьвякоров не працуе, скончылася 6о год, ей прызналй рэнту старчаю, яна дастае 700 зл. у месец на [...] работах. На гэтым заканчываю пйсьмо. Кланеймся вам й жадаем вам усяго добрага, а пераважна добрага здаровья. Петр, Луберця й Вацек Паклон вам адДанусй й яе сямыі.