Гістарычны шлях нацыі і дзяржавы
Радзім Гарэцкі, Міхась Біч, Уладзімір Конан
Выдавец: Беларускі кнігазбор
Памер: 348с.
Мінск 2001
увядзенне новых і надзвычайных падаткаў
судовыя функцыі
выбары гаспадара
прызначэнне і зняцце службовых асобаў
агульнае кіраванне гаспадарчай дзейнасцю
кантроль за дзейнасцю службовых асобаў
іншыя
ПАДЗЕЛЫ РЭЧЫ ПАСПАЛІТАЙ ПАМІЖ РАСЕЯЙ, ПРУСІЯЙ I АЎСТРЫЯЙ
1772 г.
Першы падзел. Расейская імперыя захапіла ўсходнія землі Беларусі да Заходняй Дзвіны, Друці і Дняпра.
1793 г.
Другі падзел. Да Расеі далучана цэнтральная частка Беларусі з гарадамі Менскам, Барысавам, Слуцкам, Пінскам, Мазыром.
1795 г.
Трэці падзел. Расейская імперыя захапіла заходнюю частку Беларусі.
НАЦЫЯНАЛЬНА-ВЫЗВОЛЬНЫЯ ПАЎСТАННІ
1794 г.
Паўстанне пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі супраць расейскай акупацыі і прускай інтэрвенцыі, за аднаўленне незалежнасці Рэчы Паспалітай.
1831 г.
Паўстанне супраць царскай Расеі, за аднаўленне Рэчы Паспалітай.
1863—1864 гг.
Паўстанне пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага.
ЛІК МАЁНТКАЎ, КАНФІСКАВАНЫХ ВА ЎДЗЕЛЬНІКАЎ ГІАЎСТАННЯ 1831 і.
Губерні
Лік канфіскаваных маёнткаў
Прыгонных душ
Віленская
118
25 099
Мінская
22
15 503
Гродненская
70
28 612
Беластоцкая
7
374
Магілёўская
1
1457
Віцебская
6
1471
Валынская
70
34 827
Падольская
30
45 478
Кіеўская
26
35 011
Херсонская
1
366
УТВАРЭННЕ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ
9 сакавіка 1918 г. выканкам Усебеларускага з’езда і Народны сакратарыят прынялі 2-ю Устаўную грамату, у якой афіцыйна абвяшчалася Беларуская Народная Рэспубліка.
25 сакавіка — прыняцце Радаю БНР 3-й Устаўнай граматы і абвяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі.
УТВАРЭННЕ БССР
I ЛІТОЎСКА-БЕЛАРУСКАЙ РЭСПУБЛІКІ
24 снежня 1918 г.
Пастанова Пленума ЦК РКП(б) пра абвяшчэнне Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі (ССРБ)
27 снежня 1918 г.
Нарада ў Наркамнацы РСФСР па пытаннях утварэння ССРБ
30—31 снежня 1918 г.
У Смаленску адбылася VI Паўночна-Заходняя канферэнцыя РКП(б). Прынята рэзалюцыя «Пра абвяшчэнне ССРБ». Сфарміраваны першы ўрад. Вызначаны межы рэспублікі
1 студзеня 1919 г.
Смаленск. Маніфест Часовага рабоча-сялянскага савецкага ўрада абвясціў утварэнне БССР
5 студзеня 1919 г.
Менск — сталіца БССР
16 студзеня 1919 г.
Далучэнне да РСФСР Віцебскай, Магілёўскай і Смаленскай губерняў
2—3 лютага 1919 г.
Менск. I Усебеларускі з’езд Саветаў
3 лютага 1919 г.
I Усебеларускі з’езд Саветаў прыняў Канстытуцыю БССР
27 лютага 1919 г.
Аб’яднанне БССР і Літвы ў адзіную Літоўска-Беларускую ССР (ЛітБел) у Вільні
Лета 1919 г.
Акупацыя Польшчай тэрыторыі ЛітБел
31 ліпеня 1920 г.
Дэкларацыя пра абвяшчэнне незалежнасці БССР
МАСАВЫЯ РЭПРЭСТІ НА ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ Ў 1930—1950 я гг.
Ахвяры масавых рэпрэсій
Па нацыянальнасці
Беларусы
64,08%
Палякі
17,18%
Яўрэі
8,93%
Рускія
3,8%
Украінцы
1,14%
Літоўцы
0,63%
Татары
0,19%
Па сацыяльнаму становішчу
Рабочыя
15,97%
Сяляне
68,48
Служачыя
8,19%
Дваране
1,48%
Памешчыкі
0,04%
Купцы
0,56%
Духавенства
0,79%
Па адукацыі
Вышэйшая
8,1%
Незакончаная вышэйшая
2,4%
Сярэдняя спецыяльная
0,64%
Сярэдняя
9,58%
Няпоўная сярэдняя
7,19%
Пачатковая
27,65%
Незакончаная пачатковая
34,8%
Па партыйнай прыналежнасці
Члены КПСС
11,57%
Члены іншых партый
0,56%
Члены ВЛКСМ
0,74%
Беспартыйныя
87,13%
Па прафесіях
Калгаснікі
Аднаасобнікі-хутаране
Рабочыя
Настаўнікі
Інжынерна-тэхнічныя работнікі
Творчая інтэлігенцыя
Па полу
Мужчыны
Жанчыны
15,84% 14,28%
7,86%
1,5%
0,8% 0,58%
89,04%
10,96%
Рэпрэсаваны
у адміністрацыйным парадку па палітычных матывах
Усяго
Раскулачана
350 тыс. чалавек
250 тыс. чалавек
600 тыс. чалавек:
15 625 гаспадарак
ПАЛТТЫКА КІРУЮЧЫХ КОЛАЎ ПОЛЬШЧЫ Ў ЗАХОДНЯЙ БЕЛАРУСІ
ПАЛІТЫЧНЫЯ ПАРТЫІ ЗАХОДНЯЙ БЕЛАРУСІ Ў 20—30-я гг.
Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (БСДП)
Беларуская хрысціянская дэмакратыя (БХД)
Камуністычная партыя Заходняй Беларусі (КПЗБ)
Беларускі сялянскі саюз (БСС)
Беларуская сялянска-работніцкая грамада (БСРГ) — самая масавая легальная рэвалюцыйна-дэмакратычная арганізацыя ў Заходняй Еўропе (120 тыс. чалавек)
АКУПАЦЫЙНЫ РЭЖЫМ НЯМЕЦКА-ФАШЫСЦКІХ ЗАХОПНІКАЎ Ў БЕЛАРУСІ
Было створана 260 лагераў смерці і іх філіялаў
За гады вайны было знішчана больш за 2 млн. 200 тыс. грамадзян
Спалена 628 вёсак разам з жыхарамі
Вывезена ў Германію на катаржныя работы 380 тыс. чалавек
За час акупацыі гітлераўцы правялі больш за 140 карных аперацый
БЕЛАРУСЬ НА МІЖНАРОДНАЙ АРЭНЕ Ў 1945 — СЯРЭДЗІНЕ 50 х гг.
Красавік 1945 г.
Беларусь і Украіна атрымалі запрашэнне стаць заснавальнікамі ААН
26 чэрвеня 1945 г„ Сан-Францыска
БССР разам з іншымі 50-цю дзяржавамі падпісала Статут ААН
Верасень 1944 г.
Заключэнне пагаднення паміж БССР і Польскім камітэтам нацыянальнага вызвалення (Беласток) аб эвакуацыі беларускага насельніцтва з тэрыторыі БССР (дамова аб польска-савецкай граніцы падпісвалася без удзелу Беларусі)
10 лютага 1947 г,
Міністр замежных спраў БССР К. В. Кісялёў падпісаў у Парыжы дамовы аб міры з Балгарыяй, Італіяй, Румыніяй, Венгрыяй і Фінляндыяй
Сярэдзіна 50-х гг.
Беларусь засноўвае свае пастаянныя прадстаўніцтвы ў спецыялізаваных органах ААН — ЮНЕСКО, МАП, МАГАТЭ і шш.
3 пачатку 1947 г. дзейнасць на міжнароднай арэне фактычна абмяжоўваецца ўдзелам у рабоце органаў ААН
ПАЛІТЫЧНЫЯ ПАРТЫІ БЕЛАРУСІ, СТВОРАНЫЯ Ў КАНЦЫ 80-Х — ПАЧАТКУ 90-Х гг. XX ст.
Беларускі народны фронт «Адраджэньне» (БНФ)
Аб’яднаная дэмакратычная партыя Беларусі (АДПБ)
Беларуская сацыял-дэмакратычная грамада (БСДГ)
Грамадзянская партыя (ГП)
Партыя народнай згоды (ПНЗ)
Партыя камуністаў Беларусі (ПКБ)
Беларуская сялянская партыя (БСП)
Хрысціянска-дэмакратычная злучнасць (ХДЗ)
Нацыянальна-дэмакратычная партыя Беларусі (НДПБ)
АДНАЎЛЕННЕ НЕЗАЛЕЖНАСЦІ БЕЛАРУСІ
Сакавік 1990 г.
Выбары народных дэпутатаў БССР
27 ліпеня 1990 г.
Вярхоўны Савет БССР прыняў «Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі»
25 жніўня 1991 г,
Вярхоўны Савет БССР прыняў пакет рашэнняў аб незалежнасці, палітычнай і эканамічнай самастойнасці Беларусі. Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі быў нададзены статус канстытуцыйнага закону
19 верасня 1991 г.
Зацверджана назва краіны — Рэспубліка Беларусь
8 снежня 1991 г.
Кіраўнікі Беларусі, Расіі і Украіны падпісалі ў Віскулях пагадненне аб стварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў са сталіцай ў Мінску. Адначасова было прынята рашэнне аб дэнансацыі Саюзнай дамовы 1922 г.
15 сакавіка 1994 г.
Прынята Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь
10 ліпеня 1994 г,
Выбраны першы Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь — A. Р. Лукашэнка
ВЫШЭЙШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ АСОБЫ БЕЛАРУСІ НА РОЗНЫХ ЭТАПАХ ГІСТОРЫІ
POLITICAL LEADERS AND SENIOR STATESMEN IN THE HISTORY OF BELARUS
УЛАДАРЫ ПОЛАЦКАГА КНЯСТВА
Дынастыя Рагвалодавічаў
Рагвалод
Ізяслаў
Брачыслаў Ізяславіч
Усяслаў Брачыславіч Чарадзей
Барыс Усяславіч
Давыд
Васілька Святаславіч
Рагвалод Барысавіч
Расціслаў Глебавіч
Усяслаў Васількавіч
Валодша (Уладзімір)
Брачыслаў
Гады кйяжанйя
2-я палова X ст. — 980?
988—1001
1003—1044
1044—1101
1101—1106; 1127—1128
1106—1127
1132—?
? —1151; 1159—1162
1151—1159
1162—1186
1186—1216
1230-я гг.
ВЯЛІКІЯ КНЯЗІ ВЯЛТКАГА КНЯСТВА ЛГГОЎСКАГА
Гады ўладарання
Міндоўг
каля 1248 — 1263
Транята
1263—1264
Войшалк
1264—1267
Шварн
1267 — каля 1270
Трайдзень
1270—1282
1282—1292 — няма звестак
Пукувер
1292—1295
Віцень
1293—1316
Гедзімін
1316—1341
Яўнут
1341—1345
Альгерд
1345—1377
Ягайла
1377—1392
Кейстут
1381—1382; у 1345—1377 падзяляў уладу
з Альгердам
Вітаўт
1392—1430
Свідрыгайла
1430—1432
Жыгімонт Кейстутавіч
1432—1440
Казімір
1440—1492 і адначасова кароль польскі
з 1447
Аляксандр
1492—1506 і адначасова кароль польскі
з 1501
Жыгімонт I Стары
1506—1548 і адначасова кароль польскі
Жыгімонт 11 Аўгуст
1548—1572 і адначасова кароль польскі*
Генрык Валезы (Валуа)
1573
Сцяпан Батура (Стэфан Баторы)
1576—1586
Жыгімонт III Ваза
1587—1632
Уладзіслаў
1632—1648
Ян Казімір
1648—1668
Міхал Вішнявецкі
1669—1673
Ян Сабескі
1674—1696
Аўгуст II Моцны
1697—1706, 1709—1733
Станіслаў Ляшчынскі
1704—1709, 1733
Аўгуст III
1733—1763
Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
1764—1795
* Пасля Люблінскай уніі 1569 г. вялікі князь ВКЛ адначасова быў і каралём Польшчы.
КАНЦЛЕРЫ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА
Мікалай Малдрык
Судзівой Валімунтавіч
Федзька Казлоўскі Міхал Кезгайлавіч Алехна Судзімонтавіч Мікалай Радзівілавіч
Мікалай Мікалаевіч Радзівіл Альбрэхт Марцінавіч Гаштольд Ян Юр’евіч Глябовіч
Мікалай Янавіч Радзівіл Мікалай Юр’евіч Радзівіл Астафій Валовіч
Леў Сапега
Альбрэхт Станіслаў Радзівіл
Крыштоф Пац
Марцыян Агінскі
Дамінік Радзівіл
Караль Станіслаў Радзівіл Міхал Вішнявецкі
Ян Фрыдэрык Сапега
Фрыдэрык Міхал Чартарыйскі Аляксандр Міхал Сапега Іаахім Літавор Храптовіч
1429
1441
(у 1444—1452 канцлер князя Свідрыгайлы) 1444—1476
1478—1491
1492—1510
1510—1522
1522—1539
1546—1549
1550—1565
1566—1579
1579—1587
1589—1623
1623—1656
1658—1684
1684—1690
1690—1697
1698—1719
1720—1735
1735—1751
1752—1775
1775—1793
1793—1795
(Паводле доктара гістарычных навук А. Грыцкевіча)
ГЕТМАНЫ НАЙВЫШЭЙШЫЯ 1 ВЯЛІКІЯ
ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА
Сямён Гальшанскі Станіслаў Кезгайла Станіслаў Кішка Канстанцін Астрожскі Юры Радзівіл
Мікалай Радзівіл Чорны Рыгор Хадкевіч Мікалай Радзівіл Руды Крыштоф Радзівіл Ян Караль Хадкевіч
1500—1501 1501—1502 1503—1507 1507—1530 1531—1541 1553—1566 1566—1572 1576—1584 1589—1603 1605—1621
Леў Сапега Крыштоф Радзівіл Януш Кішка Януш Радзівіл Павел Ян Сапега Міхал Казімір Пац Казімір Ян Сапега Міхал Сервацы Вішнявецкі Ян Казімір Сапега Людвік Канстанцін Пацей Міхал Сервацы Вішнявецкі Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька Міхал Юзаф Масальскі Міхал Казімір Агінскі Шыман Касакоўскі
1625—1633 '1635—1640 1646—1653 1654—1655 1656—1665 1667—1682 1682—1703 1703—1707 1708—1709 1709—1730 1733—1744 1744—1762 1762—1768 1768—1792 1793—1794
ПРЭЗІДЭНТЫ РАДЫ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ*
Іван Серада
Пётра Крэчэўскі
Васіль Захарка
Мікола Абрамчык Вінцэнт Жук-Грышкевіч Язэп Сажыч
Івонка Сурвіла
КНІГІ ОНЛАЙН
