Голас народа — голас Божы
Тэлеграмы і лісты выбаршчыкаў у Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 53с.
Мінск 1993
Шаноўны Старшыня Вярхоўнага Савета, дапамажыце ратаваць беларускую мову. Яна не выжыве, пакалечаная рэформай 33га года, дабітая трасянкай, на побытавым узроўні пакінутая самімі беларусамі, занадта памяркоўнымі. Яна не ўзнімецца, калі не будзе адзінай дзяржаўнай на сваёй роднай зямлі. Ёй патрэбна дзяржаўная дапамога. (Прафесар Шаблоўская, БДУ, г. Мінск. 25.10.1992)
Вярхоўная улада, якая не можа адстаяць дзяржаўнасць роднай мовы, няздольная вырашаць і ўсе іншыя праблемы. Катэгарычна пратэстусм, каб уключаць пытанне аб мове ў рэферэндум. Адняць мову ў народа — адняць яго жыццё. Думайце пра будучыню нашых дзяцей і ўнукаў. (Суполка ТБМ, СШ № 38, г. Мінск. 25.10.1992)
Абураная пастаноўкай пытання аб другой дзяржаўнай мове, вынясенні на рэферэндум пытання пра герб і сцяг. Пастаноўку такіх пытанняў прапаную лічыць як дзеянні, накіраваныя супраць незалежнасці Беларусі. (Капылова, г. Гродна. 25.10.1992)
Беларусам — родную мову! He будзе давер’я ўраду, які сёння ідзе на кампрзмісы. Нс зрзбіцс з сябе здрзднікз. Людзі Вас праклянуць! (Т. Гурская, бібліятэкар, СШ № 85, г. Мінск. 26.10.1992)
Счнтаем мудрым н нсторнчсскн справедлнвым Закон о государственностн белорусского языка. Повторное рассмотренне Закона на референдуме спровоцнрует гражданскнй конфлнкт, не нужный нашему народу. (Без подпісу. 26.10.1992)
Дзяржаўнай мовай павінна быць толькі беларуская. Двухмоў’е — смерць для беларусаў. Пераданце парламентарыям, што ў выпадку прыняцця імі Закона аб двухмоўі МЫ будзем бараніць сваю нацыянальную годнасц Si магчымымі еродкамі. Радзіма і мом тоеснм паняцці. (Мікалай Васільевіч Анцыповіч, г. Мінск. 26.10.1992)
Таварыства беларускай мовы Інстытута геалогіі, геахіміі і геафізікі Акадэміі навук лічыць, ш™ У f дзяржаўнай мовай павінна быць беларуская. (Сябры 1 a варыства Нагорны, Аношка, Чарняўчык, усяго 37 подпісаў. г. Мінск. 27.10.1992)
Усе мы на гэтай зямлі часова, у тым ліку парламент. Разгляд Закона аб мове на рэферэндуме гэта знявага бсларускай нацыі і гістарычнае злачынства. (Без подпісу, г. Мінск. 26.10.1992)
Шаноўны Ніл Сямёнавіч! Захавайце беларускую мову як адзіную дзяржаўную. Інакш гэта смерць беларускан нацыі, беларускай дзяржавы. На Вас ускладзена адказнасць за лёс будучых пакаленняў. (Міхаіл Сухі, Тамара Сухая, г. Мінск. 26.10.1992)
Няма мовы — няма народа. Надакучыў лямант неадукаваных і нявыхаваных дэпутатаў, якія кепска ведаюць і рускую і беларускую мовы. У незалежнан Рэспублц Беларусь павінна быць дзяржаўнай беларуская мова, трэба паважаць народ і яго радзіму, якая дала прытулак vciM нам. (Руская, пенсіянерка Мухіна Тамара 1е расімаўна НННН 1534 03.12 0009, в. Антонаука 1 омельскай вобл. 04.12.1992)
ю
ЛІСТЫ
Мы вельмі абураны кампаніяй, якая разгарнулася ў рэспубліцы за ўвядзенне дзвюх дзяржаўных моў. Выступаюць за гэта людзі, якія валодаюць толькі адзінай расейскай мовай і за тры гады не навучыліся мове карэннай нацыі. Гэта ці гультаі, ці няздольныя людзі! Але ні гультаям, ні няздольным няма чаго рабіць у палітыцы. (Лўдзееііка Л. М., Кіійчанка I., г. Мінск. 19.10.92 г.)
Шаноўная Камісія! Кожны, хто ўсведамляе сябе беларусам, каму не абыякавы лёс нашай Бацькаўшчыны, чакае ад вас пэўных вынікаў у змаганні за беларускую мову. Абараняць матчына слова неабходна з той жа апантанасцю і талентам, з якімі вы адстаялі нацыянальны герб і сцяг.
Прыхільнікі двухмоўя заклікаюць узяць за прыклад тыя краіны, дзе дзяржаўнасць дадзена не адной мове. Але двухмоўе магчыма толькі ў тых краінах, дзе высокі ўзровень нацыянальнай свядомасці, дзе няма пагрозы роднай мове. На жаль, нашай дзяржавы ў гэтым спісе няма.
Нас вельмі вытанчана ператваралі ў янычараў, і поспехі ў гэтай справе неверагодныя: беларусы адмаўляюцца ад уласнага багацця — сваёй мовы, культуры, каштоўнай гістарычнай спадчыны, усяго таго, што складае свядомасць. А які суверэнітэг без нацыянальнай свядомасці?
Я за тое, каб квітнелі ўсе мовы тых нацыянальнасцяу, якія ёсць на Беларусі. Але дзяржаўнай павінна быць толькі беларуская, каб даць умовы для яе развіцця, каб яна не сканала. (Наталля Цітавец, г. Мінск. 19.10.92 г.)
У апошні час на розных узроўнях узмацніліся напады на статус беларускай мовы як мовы дзяржаўнай. ГІрапануецца ўвесці ў якасці дзяржаўнай рускую мову, а псрад тым правесці па гэтаму пытанню рэферэндум.
Мы лічым, што антыбеларускія сілы вырашылі нанесці ўдар у галоўным напрамку, спачатку прыпыніць, а потым F ліквідаваць працэс нацыянальнага адраджэння. Калі ппачыіаць прьшяты ў 1990 г. «Закон аб мовах у Белару; скай ССР» то выразна ўсведамляецца, што правы рускан мовы надзейна абаронены. Усе размовы аб тым, што ру“кай мове пагражае’ знікненне, звычайнал счекуляцыл "а S^TaTeS^ руеіфікааыі беларусаў! (Cynpa^ofnlul ФІР*« «Вемстал»: Ю Шыбіцкі, С. Пя і pa Ja, М. Ка„Эа«* 3. Сялюк, А. Юкійя. г. Мшы 30.10.92 г.)
Паважаны Ніл Сямёнавіч! „ nvr;_
Я цалкам згодзен з Вашай думкан аб напоры русі фЛТГзнешнім яе адступленні. Чуў і бачыу Вашу баоацьбу за нашу сімволіку, Законы аб мове і адукац . л™о Ваш шчыры боль за нашу Бацькаўшчнву, мша будучае Сам меў «ласку» за сваё рашэнне выкладац гісторыю на беларускай мове і з акцэнтам на беларускую гістор^ званне «начыяналкта», абмяр
коўваўся на сесіі гарсавета (ці маю права выкладаць беларускай мове, бо школа і падручнікі рускія). He буду нійга гаварыць аб цяжкасцях з падручшкамі
Гншых праблемах Бачна, што Вы іх добра ведаеце і пазумееце. Але, хоць гэта і непрыгожа, хочацца сказаць тос што нават 10працэнтнай даплаты за выкладанТнеХмоўваю. Бог з ёю, з гэтай сотнян рублеу. Толькі, як кажуць, за дзяржаву крыудна.
Але галоўнае — воз скранууся. Думаю, амаль упэўнены што Вы «зверху», а мы «знізу» пераканаем лю/зей і... «Жыве Беларусь!» (Краўцэвіч Л. П., г. Косава. 26.03.92 г.)
МыНвельмі Тур^нТтой кампаніяй, якая^ па^ рускамоўным друку за наданне расенскан мовс статусу ^Еу^^ быццам за двухмоўе, адары «інтэрн^ пыяналісты» не шчырыя, бо на саман справе яны за адну мову расейскую. Толькі на ей гавораць, толькі яе ведаюць і ніякай іншан ведаць не хочуць.
13
3. Зак. 388
12
Вельмі крыўдна, што і ў Вярхоўным Савеце, акрамя апазіцыі ды Старшыні Вярхоўнага Савета, амаль ніхто не размаўляе пабеларуску. (Герасімовіч В. П. і яшчэ пяць подпісаў, г. Мінск. 19.J0.92 г.)
Добры дзснь, паважаная Камісія!
Звяртаюся да Вас з просьбай і патрабаваннем: дапамажыце захаваць маю мову! Чаму я на сваёй Радзіме мушу аддаваць сваіх дзяцей у рускую школу? Упэўнена, што Вы таксама за паўнакроўнае жыццё беларускай мовы. Таму і прашу: ніякіх дзвюх дзяржаўных моў! Я тады нават і заікнуцца не змагу, каб мае дзеці атрымалі адукацыю пабеларуску. Двухмоўе — гэта наогул абсурд. Бог нам даў такую гаворку і цяпер карае нас рознымі бедамі за тое, што мы ад яс адракаемся.
Так, цяжкая справа адрадзіць беларускую мову на Беларусі, але ж патрэбная. Мы не станем нацыяй, не станем дзяржавай без роднай мовы,
Закон аб мовах буксуе. У 1990 годзе я аддала сына ў 1ы клас. Большасць бацькоў была ўпэўнена, што дзяцей будуць вучыць пабеларуску. I ніхто не быў супраць. Але прыйшла дырэктар і сказала, што мову навучання можна выбіраць самім. Тут усе і зразумелі, што руская мова будзе больш даспадобы. Больш за 20 заяў з просьбай аб беларускамоўным навучанні праігнаравалі.
Таму мая парада Вам — прынялі Закон і патрабуйце яго выканання. Крымінальны кодэкс таксама, можа, не ўсім падабаецца, але ж ніхто не цацкаецца з тымі, каму ён не падабаецца.
У 1975 годзе я напісала пісьмо ў Міністэрства асветы, што хачу вучыцца ў школс на роднай мове. Але мне ніхто не спагадаў. Толькі непрыемнасцей набралася ў дванаццаць год. Вось і час змяніўся, а тое, што мучыла, — засталося. «Брацця, ці зможам народнае гора?! Брацця, ці хваця нам сілы?!» Спадзяюся на Ваша сумленне і нацыянальную свядомасць. Жыве Беларусь! (Ллена Збірэчка, г. Валожын. 12.08.92 г.)
Здравствуйте, многоуважаемые депутаты!
С волненнсм слежу за ходом сесснн. Поражает то, что в жаркііх дсбатах о заботе н благе народа даже нссложные задачн, решснне которых очевндно, многне вндят через 14
туман. Смогут лн решнть такне депутаты более сложные вопросы (напрнмер, экономнческне) в пользу народа?..
Ндет обсуждснне вопроса о белорусском языке, о сохраненнн нацнн н в конечном нтоге о сохраненнн незавйснмого государства — Республнкн Беларусь.
Как дважды два понятно, что, сслн государственный язык белорусскнй — будут жнть все языкн, еслн двуязычне, то нсчсзает белорусская нацня.
Прнмеры нз жнзнн. В прошлом году актнвнзнровалась работа по внедренню белорусского языка, по стонло только некоторым депутатам засомневаться в целесообразностн этого, как незаметно включнлнсь тормоза. Сейчас заннмается выжвдательная познцня.
Все депутаты прекрасно поннмают снтуацшо, какнмп бы «добренькнмн» не старалнсь быть.
Прннятне двуязычня смертн белоруса подобно.
Надеюсь на благоразумне депутатов. Нельзя выноснть на референдум вопрос о родном языке. Это позорно!
Прошу как нзбнратель голосовать по данному вопросу понменно, чтобы нсторня знала, кто хороннт будушес Беларусн.
С уваженнем — Лазовскнй Н. П. (Учйтель, г. Слуцк. 27.10.92 г.)
Паважаны Вярхоўны Савет!
Той факт, што ў працэсе беларусізацыі намецілася шкодная тэндэнцыя да спынення, не можа не засмучаць беларусаў. Таму мы патрабуем: беларуская мова павінна быць адзінай дзяржаўнай мовай у Рэспубліцы Беларусь. (Студэнпіы I курса ГДУ імя Ф. Скарыны: Чавускін, Макуійынская, Гулсоіч, Пушкарская, Філіпчык і інш., усяго 100 подпісаў, г. Гомель. 30.10.92 г.)
Даражэнькія дэпутаты!
Зберажыце беларускую мову!
Беларуская мова павінна быць дзяржаўнай, таму што двухмоўе загубіць і мову, і беларускую нацыю, і незалежнасць.
He трэба параўнання з іншымі дзяржавамі свету. Ніхто столькі не цярпеў здзекаў, як беларускі народ і яго мова.
15
Беларуская мова належыць толькі беларускаму наооду. Гэта яго будучыня. Ніякіх рэферэндумаў па пытаннях мовы! (Настаўнікі: Мяцельскі С. В., Гузік Я. П , Якімовіч Э. Н., Ждановіч А Я., Лазоўскі I. П., г. Слуцк. 28.10.92 г.)
Паважаны Ніл Сямёнавіч!
3 надзвычайнай увагай праслухала па радые Ваша выступленнс на сесіі Вярхоўнага Савета аб аднамоўі. Палымяна і вельмі пераканаўча. Прыміцс маю бязмежную ўдзячнасць за Вашу пазіцыю.
КНІГІ ОНЛАЙН
