Голас народа — голас Божы
Тэлеграмы і лісты выбаршчыкаў у Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 53с.
Мінск 1993
Прабачце, калі Вы не дапусціце зруйнавамня нашан мовы — за Вамі мільёны цяпер маўклівых беларусаў. (Днатоль Калачоў. 05. 11. 92 г.)
Паважаныя дэпутаты!
Мы ніколі не пісалі ў найвышэйшы орган нашан Радзімы. Але сёння маўчаць нельга. Няўжо вы «е Р^У" мееце, што весці размову аб дзяржаунасці дзвюх моу у адной краіне гэта смяяцца з сапраўдных беларусау, пляваць у твар ім і тым, хто разумее што беларуская мова павінна быць дзяржаўнай, толькі беларуская.
Колькі можна здзекавацца з карэннага насельшц гэтага краю, няўжо мы каго пакрыўдзілі на нашан зямлі. Чаму крыўдзяць нас, падкрэсліваючы, што на мове нашыхУбацькоў нельга сказаць разумнае, добрае слова свеTV? Няўжо без рускай нас не зразумеюць.
Апамятайцеся, не рабіце пасмешышча з сябе і нас Будзьце прадбачлівымі, разумнымі, патрыетамі. Даіц нашым дзецям магчымасць увайсці ў свет з паваган д сябе, свайго народа, яго мовы’ ~
Мы нікога не пакрыўдзім на нашай зямлі, не крыудзіл б толькі нас, беларусаў. (Вабішчэвіч Андрэй, Вабіійчэвіч Людміла, Вабійічэвіч Ларыса, Вабішчэвіч Мікалай, Па лхкошка Віктар, Палукошка Галіна, Бандарчук Рыгор, Бандарчук Вольга, Бандарчук Андрэй, Баіідарчук Павел. 05.11.92 г.)
Паважаны Вярхоўны Савет!
У сувязі з тым, што працэс беларусізацьп у нашан пэспубліцы ў апошні час замарудзіўся, а дзенідзе можна ЕкмеіДць нават тэндэнцыю да адступлення на старыя пазГцыЕ мы патрабуем улічыць нашую прапанову: адзінай дзяржаўнай мовай у Рэспубліцы Беларусь павінна быць беларуская мова. (Студэнты 111 кУРса фак. ГДУ імя Францыска Скарыны: Вінаградау С. Ул., Кляшчэўнікаў A. С., Пісараў М. М‘’СеР“™^ Дзенісенка В. Дз., Саўлевіч М. В. і шш., усяго 51 подтс. 09.11.92 г.)
Верховному Совету
Нч однн нстнннчй патрнот белорусского народа не может подннмать вопроса о замене бел°Р^°™Х™ какнмто другнм. Еслн кто подымает вопрос о другом государственІом языке, сразу возннкает вопросчьн ннтересы от отстамвает: Москвы нлн Варшавы. Это в сст только соцнальную напряженность в нашен респуб
37
36
лнке. Ведь надо помннть, что многне в Западной Беларусн знают польскнй язык н что тогда может возннкнуть вопрос н о трехьязычнн. Поэтому мы обрашаемся к депутатам: He голосуйте за двуязычне. Государственным языком должен быть только белорусскнй язык м о нлкакнх референдумах по языку не может быть н речн. (В. Жук, г. Гродна. 05.11.92 г.)
Уважаемые народные депутаты!
Очень долго длнлся ваш отпуск. А в это время в республнке набнрают моіць реакцнонные снльі, которые обьсднннлмсь в так званый коордннацнонный комнтет под руководством С. Гайдукевнча (странно — он ведуіцмй спецналнст Совета Мнннстров). От того, что онн себе позволнлн на мнтннге 17 сентября на пл. Незалежнасці, становнтся страшно. Это — шельмованне нсзавнснмостн (которая еіце зарождается), государствснной снмволнкн, белорусского народа, его языка н нсторіш. Короче, онн здесь собралнсь, чтобы воевать с беларуснзацней, с БНФ н Верховным Советом. Все это очень далеко от плюралнзма мненнй, здесь пахнет фашнзмом.
Нас это очень беспоконт. Мы не хотнм, чтобы на нашсй многострадальной земле разгорелся пожар вонны. Этн сіілы протнв возрождення белорусской націш белорусской государственностн.
Как нзвестно, душой н лнцом націш является нацнональный язык. На Беларусн — бслорусскнй. Но он нуждается в возрожденнн, потому что повсюду звучпт только «велнкнй н могучнй». Так что русскому языку ннчего не угрожает. Мы, белорусы, прекрасно овладелн языком братьевсоссдсй. Теперь настала пора также овладеть н белорусскнм. От этого все станут только богаче н культурнее. Но вместо этого пошла масснрованная атака на белорусскнй язык во всех средствах массовой ннформацнн. Проводятся сомннтельные соцнологнческне нсследовання, опросы об отношеннн к двуязычаю. Одурманнвают народ прнмерамн стран, где прнсутствуют по два плм даже трн государственных языка (напр., Швейцарня). Но этн страны — не едпнственные с такнмн языкамн. Этн языкн еіце являются государственнымн на своей роднне: немецкнй — в Германіш, французскнй во Францші, нтальянскнй — в Нталнн. А в этнх странах Германня, Францня, Нталня — нет двуязычня.
Так жс должно быть в Беларусн, тем более, что альтернатнвы ей в мнре нет. Поэтому едннственное в мнре Белорусское государство должно нметь едннственный государственный язык — белорусскнй. Н ннкакой другон.
Русскмй язык нмеет свою государственность в Росснн. На нсм разговарнвать нмкто пе запреіцает в Беларусн, но знать м уважать язык того народа, на зсмле которого жнвешь, — обязаны все. Каждому народу язык дан от Бога, который должен жнть н звучать в оркестре языков мнра. Сейчас там нет белорусского. Его необходнмо возроднть, чтобы не нсчсзла нацня. Поэтому двуязычне на Беларусн — эт0 смерть белорусскому языку, а значнт, u государству Беларусь.
Уважаемые народные депутаты!
He допустнте, чтобы псчезла белорусская государственность. Подумайте о свонх внуках м правнуках, которые будут жнть на этой земле.
Еслн вы сейчас позволнте двуязычне, вы убьете будуіцее свонх наследннков. Онн вам этого не простят, потому что это равноценно предательству. He бернте грех па свою душу: не дайте погнбнуть одному нз самых мелоднчных языков в мкре (после ятальянского).
Мы надеемся на вас. (Шавякова С., Будай Н., Царэнкава Ж.., Галоўчык, г. Мйнск. 18.10.92 г.)
Паважаны спадар Ніл Гілевіч!
Звяртагося да Вас не толькі як да цудоўнага Народнага паэта, палымянага беларусапатрыёта, выступленні якога глыбока западаюць у душу, не могуць не ўскалыхнуць сэрца, але і як да Старшыні Камісіі па адукацыі і культуры наконт адстойвання нашай роднай мовы, адзінай у Беларусі. Былі мы і палякамі, і рускімі, калі не маглі пачуць роднае слова нідзе, акрамя мастацкага слова нашых паэтаў і пісьменнікаў. Думаю, прыйшоў час, мы значна больш чуем па радыё, тэлевізары роднае слова, выпісваем беларускамоўныя газеты «ЛіМ», «Наша слова», «Культура», аднак палеміка працягваецца, каб дзяржаўнай стала і руская мова. Ці ж гэта справядліва. Ці ж нашы галасы і патрабаванні выконваць Закон аб мовах нішто? Мы ж маем на гэта права ў роднай Беларусі! Всльмі Вас просім далучыць нашы галасы, просьбы, жаданні адстаяць адзіную дзяржаўную мову — беларускую. Колькі радасці, захаплення прынёс названы ўжо закон,
39
38
але як моцна нас сціскае шматгадовая каланізацыя, не хочацца ім адмовіцца ад сваіх звычак прыгнятаць нас, беларусаў, на роднай Зямлі.
Мы, сям’я Астроўскіх, за родную беларускую мову, адзіную на Бсларусі. (Маці, сын, нявесшка Асшроускія, в. Валеўка Наваградскага раёна. 02.10.92 г.)
Шаноўны Старшыня Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь! й
Я не разумею, каму прыйшла ў галаву такая думка, као зрабіць у нашай Рэспубліцы Беларусь дзве дзяржауныя мовы. Гэта ж сорам на ўвесь свет і ганьба нашаму народу.
Мы, беларусы, былі, ёсць і будзем беларусамі са сваен роднай мовай, якая мае сваю гісторыю, якая для нас самая прыгожая і самая дарагая. Мова — гэта душа народа. У цяжкія для беларускага народа гады Якуб Колас гаварыу. «Пакуль я жывы, будзе гучаць мая родная беларуская мова».
А зараз — адраджэнне Беларусі ідзе, а нам навязваюць у якасці дзяржаўнай расійскую мову. Што ж гэта такое?! Каму гэта патрэбна? Гэта ж ганьба усяму беларускаму ўраду, уладам усіх узроўняў.
Адна ў дзіцяці родная маці і адна ў нсзалежнан краіне Р. Б. павінна быць дзяржаўная мова. (Марыя Рудук, в. Елка Зельвенскага раёна. 21.01.93 г.)
Старшыні Камісіі ВС РБ Гілевічу Н. С.
У цікавае становішча трапіла наша родная мова. 1 не дачка, і не падчарка яна ў нашай дзяржаве. I дзе, у якон дзяржаве можа ставіцца такое пытанне: быць ці не быць. Мы страцілі мову, чалавечую годнасць, нацыянальную прыналежнасць. Гэта фактычна выміранне. He нарадзіліся яшчэ на свет такія сілы, якія б раз і назауседы вырашылі гэтае пытанне станоўча. Нам хочацца унесці хоць маленькі ўклад у гэту важную справу. Настаунікі беларускай, рускай і замежнай моў Маладзечанскага раёна звяртаюцца да вас, народныя выбраннікі Рэспублікі Беларусь. Успомніце словы Л. Геніюш.
Як жыць — дык жыць для Беларусі, А без яе —зусім не жыць.
Давайце жыць для Беларусі, а яна патрабуе і больш уважлівых адносін да мовы. Дзяржаўнай павінна быць
толькі беларуская мова. (Пасечнік Н. А., Шаблына Т А. Рэўк Н. У., Барадака Я. А., Нехвядовіч Л. Я., Мацкевіч Л. Л, Плюцінская 3. I., Сарокіна, Ганіч Г. А., Міханава 3. М., Лужынская Р. А. 25.01.93 г.)
Добры дзень, шаноўны Спадар Гілевіч!
Дазвольце, калі ласка, звярнуцца да Вас не толькі як да дэпутата Выпіняе Рады Рэспублікі Беларусь і Старшыні Камісіі па адукацыі і культуры, але і як да рыцара нацыянальнага адраджэння нашае дарагое Бацькаушчыны. Менавіта сучаснага рыцара адраджэння бачу я у Вашай асобе, калі чую ці чытаю Вашыя выступы, рыцара, які ўзброены сілаю высокага духоўнага інтэлекту, эрудыцыі, адпаведнымі дыпламатычнымі якасцямі з гарачым сэрцам паэтапатрыёта. Таму і звяртаюся да Вас з надзеяй і просьбаю ў чарговы раз адвесці пагрозу, якая навісла над нашаю роднаю моваю, а значыць, і над нашым нацыянальным адраджэннем. „
Мне стала вядома, што пэўныя сілы ізноу хочуць задушыць беларускае адраджэнне шляхам надання рускан мове статуса дзяржаўнай пароўні з беларускаю. Але ж гэта мы ўжо мелі зусім нядаўна, у выніку чаго наша родная мова была выціснута ў запечкі, знявечана і стала брыдкаю. Калі сама я вучылася яшчэ ў беларускан вясковай школе, дык у сына майго такой магчымасці ужо не было. Мы сталіся чужынцамі на сваён зямлі і паміж сабою, нават у сем’ях!
Са школьнага ўзросту я аддавала псравагу рускан мове і культуры. Але трохгадовае пражыванне ва Уладзімірскай вобл. прымусіла задумацца. 3 часам я пачала вяртацца душою да сваіх каранёў, чаму у значнан ступені паспрыяла адраджэнская дзейнасць патрыетау нашай Маці Беларусі. Пачуваю сябе ўсё болен беларускаю, а правільней ліцвінкаю. Мела спадзяванне на ачышчэнне, адраджэнне нашае крывічанскае гаворкі, кай пазбавіцца прыкрасці ад таго, што карыстаемся чужою, нзвяззнаю нам моваю. , _
Ганьба нам, калі не скарыстаем апошні шанц. Ганьба перад будучымі пакаленнямі і перад святою памяццю нашых продкаў, самаахвярна бараніўшых нашу дзяржаўнасць He будзе мовы не будзе і дзяржавы! А гэтага нам не даруюць людзі ва ўсім свеце.
КНІГІ ОНЛАЙН
