Касцяныя і рагавыя вырабы на паселішчах Крывінскага тарфяніку (неаліт — бронзавы век)
Максім Чарняўскі
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 77с.
Мінск 2007
t
75
Asavets 4 and the Late Bronze Age monument Asavets 6. They contained pottery typical of the Northern Belarusian culture and flint ware with triangular, heartshaped, willowtree shaped and rhombic tang arrow heads, sickleshaped knives that could partially be analogies of bone «fish» knives; ground axes were also present. One can also encounter stone ware — wedgeaxes, shaft hole axes and mattocks.
The overwhelming majority of the forms of the bone and horn articles found at Kryvina region settlements can be detected or has close analogies in the monuments of neighboring regions. The major resemblance regions were defined and are as follows: Lubana Lowland monuments, Usviaty Lakes, Lake Kratuonas and to a lesser extent the Upper Volga Region. They bear the greatest quantity of precise analogies. In particular, the arrow heads of «Kryvina» type (groups III, IV, V) have the closest though not single analogies only in the materials of the Lubana and Usviaty regions; more remote ones can be detected in the monuments of the Upper Volga Region. Yet, there are a number of regional peculiarities. They can be best traced in the arrow heads. The hallmark of this class of finds is the combination of a flat tang and a body with a round section (over 50 % of the detected artifacts of this class). Such a quantity and diversity of the arrow heads of «Kryvina» type was detected only at the monuments of Kryvina region. To the like classical «Kryvina» forms of artifacts on can attribute numerous types of «fish» knives, doubletoothed harpoon heads with flattened shovelshaped hafts and beakshaped teeth, numerous forms of retouchers and paletteknives.
The territory closest to the bone and horn industry of Kryvina peat bog comprises SouthEastern Baltic Region and the Upper Dzvina Region. It partially includes the Upper Volga Region, too. All these regions belong to the zone of widely used bone and horn ware. This zone existed from Mesolithic till Iron Age (fig. 85). The unifying stem for these articles and the ones from Kryvina peat bog is their common Mesolithic KundaButovo inheritance. The new population that arrives here at the end of Neolithic takes over many local traditions including the usage of bone and horn ware.
A large amount and great diversity of bone and horn ware stimulated demand for developed production technologies. Different ways of processing were applied in Kryvina region; splitting, beating off, sawing, cutting, scraping, shaving, excess mass removal with the help of notching, drilling and hole gouging and polishing. Depending on the future tool, the amount of producing stages could vary from 2 (for a retoucher) to 5—7 (for an arrow head). In most cases an appropriate bone flint received after splitting was chosen as a blank for a small article. The scientists detected no traces of cutting of blanks of appropriate sizes and forms wile working with bone raw materials. But such a way was applied in horn articles production.
At the open settlements of Kryvina peat bog bone materials considerably outnumber horn ones (over 75%). Elk, bear, red deer, wild bore and aurochs bones were predominantly used. No preference in a certain bone type usage was traced.
Мал. I. Крывінскі рэгісн Fig. 1. Kryvina region
СТУПЕНІ КЛАСІФІКАЦЫІ
ГІАДСТАВА ВЫЛУЧЭННЯ
від
Касцяныя і рагавыя
Катэгорыя
Прылады палявання і рыбалоўства
Катэгорыя
Прылады працы і побыту
і і і
Класы
Наканечнікі стрэл
Класы
Наканечнікі дзідаў
Класы
Наканечнікі гарпуноў
Класы
Кінжалы
Біканічныя Біканічныя простыя Кулепадобныя Бутэлькападобныя
чаранковыя з насадам выцягнутыя Вераценападобныя чаранковыя чаранковыя
Тыпы
Сіметрычныя наканечнікі
| Тыпы
Асіметрычныя наканечнікі
Варыянты
Корпус роўнь з вастрыём
|Варыянты
Корпус длрацейшы за вастрыё
Варыянты
Жолудападобныя
Мал. 2. У юр пабудовы класіфікацыі. Падставы вылупння ступсняў
Fig. 2. The sample of the classification construction. Grounds of the cxarticulation
Мал. 3. Марфалогія накансчнікаў стрэл Fig. 3. The morphology ofarrowhcads
==37 О «
Мал. 4. Групы накансчнікаў стрэл Fig. 4. Groups of the arrowheads
1,2 1; 38 VII; 10 13 111:14 18 IV; 1921 V; 22. 23 X; 24 XII; 25 30 IX: 31 XI; 32 35 VIII; 36 XIII; 3739 VI; 40. 41 XIV; 42 XV; 43 XVI; 44. 45 II I. 2. 44. 45 Аеавеп 4 (Asavcc 4);
31 Крывіна 2 (Kryvina 2); 3,5, 10. 13,22,23,38 Крывіна I (Kryvina I); 4, 69.11. 12. 1421,2430.3237, 39 43 Асавец 2 (Asavec 2)
Мал. 5. Наканечнікі стрэл. Групы I. II. Асавец 4
F ig. 5. The arrowheads. Groups 1. II. Asavcc 4
I la; 2,3lb; 5Ila; 4lib
Мал. 6. Накансчнікі стрэл. Групы III, IV. 1, 2. 614 Асавсц 2; 3 5 Крывіна I:
Fig. 6. Arrowheads. Groups 111. IV. I. 2, 6 14 Asavcc 2; 35 Kryvina I:
4.5 Illal;6.7 IIIa2;l.2 lllbl:3 Hlb2:X 10 IVal: 14 IVa2:ll. 12 IVbl: 13 IVb2
Мал. 7. Накансчнікі стрэл. Групы V, X. I 4 Асавсц 2; 5. 6 Крывіна I:
Fig. 7. Arrowheads. Groups V. X. I 4 Asavce 2; 5. 6 Kryvina I: 14 V:5 Xa;6Xb
Мал. 8. Накансчнікі стрэл. Групы VI, VIII. XII, XIII. XIV. XV. XVI. Асавсц 2:
Fig. 8. The arrowheads. Groups VI. VIII. XII. XIII. XIV. XV. X\'l. Asavcc 2:
I. 2 Villa; 35 Vlllb; 6 XII; 7 XIII; 8 Via; 9 VIb; 10, 15 Vic; 11 XlVa; 12 XlVb; 13 XV;
14 XVI
Мал. 9. Накансчнікі стрэл. Група VII. 3.4, 6. 7 Асавсц 2; I, 2, 5 Крывіна 1: Fig. 9. The arrowheads. Group VII. 3, 4, 6, 7 Asavcc 2; 1. 2, 5 Kryvina 1:
I. 2 Vllal; 3 Vlla2; 4. 5 Vlla3; 6 Vllbl; 7 Vllb2
8
Мал. 10. Накансчнікі стрэл. Групы IX і XI. I 7 Асавсй 2; 8 Крывіна 2: Fig. 10. The arrowheads. Groups IX and XI. 17 Asavcc 2; 8 Kryvina 2: I IXal; 2 IXa2; 3 IXa3; 4 ІХЫ; 5,6 IXb2; 7 IXc; 8 XI
Ма;і. II. Колькаснас прадстаўніцгва груп накансчнікаў стрэл на стаянках Крывінскага мікрарзгісна (бсз уліку невызначальных фрагмснтаў, ланыя 2005 г.) Pig. 11. Quantification of the arrowheads groups at the sites of Kryvina micro region (2005 year data)
Вастрыё
Утулка
Мал. 12. Марфалогія накансчнікаў дзідаў. На падставс: Жнлнн М.Г.. 1993 Fig. 12. The morphology of spearheads. According to: Жплпн М .Г., 1993
4
Мал. 13. Накансчнікі дзідаў. групы. Асавец 2: Fig. 13. The spearheads, groups. Asavcc 2:
1 11:2.4 1:3111
Мал. 14. Всрагодныя фрагмснты накансчнікаў дзідаў. 1.3Асавсй 2; 2 Крывіна I; 4 Асавец 2
Fig. 14. Probable fragments of the spearheads. 1,3Asavcc 2; 2 Kryvina 1:4Asavcc 2
Вастрыё
Мал. I?. Марфалогія: А кінжалаў; Б наканечнікаў гарпуноў. На падставс: Жііліін М.Г., 1993 Fig. 15. The morphology of: A daggers: Б harpoonheads. According to: Жнлпн М.Г., 1993
Мал. 16. Групы кінжалаў. Асавсц 2: Fig. 16. Groups of the daggers. Asavcc 2:
lIa;2Ib;3II
5
Max 17. Накансчнікі гарпуноў. і рупы. I 3.5 7 Асавсц 2; 4 Крывіна I: Fig. 17. Groups of the harpoonheads. 13. 57 Asavcc 2: 4 Kryvina I:
1.2.7 Ia;3Ibl;4.5Ib2;6II
1
Мал. 18. Фрагмснты накансчнікаў гарпуноў. I. 2, 57 Асавсц 2; 3, 4 Асавсц 4
Fig. 18. Fragments of harpoonheads. 1. 2. 5 7 Asavcc 2: 3. 4 Asavec 4
2
4
Мал. 19. 13 кручкі рыбацкія, групы і марфалогія (2): 4 6 жэрліцы. Асавсц 2: Fig. 19. 13 fishing hooks, their groups and morphology (2); 4 6 pegs. Asavcc 2:
I 11:2. 3 I: 4II; 5, 61
I________________________________I11
Мал. 20. «Крукі» рыбацкія. Групы. Асавсй 2: Fie. 20. Large fishing hooks. Groups. Asavcc 2: ll;2ll
Лязо
► Абушок
> Корпус
4
Мал. 21.1 2 марфалогія сякер; 3 4 марфалогія долатаў
Fig. 21. I 2 the morphology ol axes: 3 4 the morphology of chisels
Fig. 22. Groups of axes. Asavcc 2:
1.2 lai; 3Ia2;4Ib2; 5. 6 Ibl; 7Ha2: 8 Hal; 9. 10lib; II. 12 lie
Мал. 23. Групы цсслаў. I Крывіна I; 2 Fig. 23. Groups of adzes. I Kryvinal;2
1.21:3II
Асавсц 2; 3
Asavcc 2; 3
Асавсц 4:
Asavcc 4:
6
Мал. 24. Групы далотаў. I. 3.4. 6 Асавсц 2: 2. 5 Крывіна I: Fig. 24. Groups of chisels. 1,3. 4,6 Asavcc 2; 2. 5 Kryvina I:
1
Бакавіна
Бакавіна
Мал. 25. Марфалогія праколак (I
Fig. 25. The morphology of awls (I
2) i «рыбных» нажоў (3 4)
2) and «fishing» knives (3 4)
5
4
Мал. 26. Групы праколак. Асавсц 2:
Fig. 26. Groups of awls. Asavcc 2:
1.5 lb; 2 la; 3Hal; 4 Ha2;6III; 7IV; 8Ilbl;9IIb2
I Hal;
Мал. 27. Групы «рыбных» нажоў. Асавсц 2:
l;ig. 27. Groups of the «fishing» knives. Asavcc 2:
Ila2; 3 IIb2; 4 llbl; 5 lie; 6 Ic; 7 la; 8 lb; 9 IVal; 10 IVb; II lllb; 12 Illa13 V
14 IVa2
Мал. 28. I разсц з ікла мядзвсдзя. Асавсц 4; 2, 3 скаблільнарэзальныя вырабы з ніжніх сківін баброў са збітымі кручкападобнымі адросткамі, Асавсц 2
Fig. 28. 1 cutter made of canine tooth of bear, Asavcc 4; 2, 3 scarpingcutting articles made of beaver s mandible with broken hooklike appendix, Asavcc 2
Абушок
Мал. 29. I марфалогія шпатэляў: 2. 3 марфалогія адйіскальнікаў
29. I the morphology of paletteknives: 2. 3 the morphology of the pressure tools
Мал. 30. Групы адціскальнікаў. 15. 7 Асавсц 2; 6 Крывіна I: Fig. 30. Groups ol'thc pressure tools. I 5, 7 Asavec 2: 6 Kryvina I:
I 1:2.3llla:4 lllb; 5 IV: 6.7II
7
Мал. 31. Групы рэтушораў. 16 Асавец2;7 Крывіна I:
Fig. 31. Groups of the retouchers. 16 Asavcc 2; 7 Kryvina I: 1 la; 2lb; 3Ie; 47II
5
Мал. 32. Групы шпатэляў. Асавсц 2:
Fig. 32. Groups of the paletteknives. Asavcc 2:
I lib: 2 Ila: 3 la:4lb;5lc
Лінейны штамп
Грабеньчаты штамп
Мал. 33. Анрамснціры. Групы і марфалогія (2). Асавсц 2:
Fig. 33. The ornamcntors. their groups and morphology (2). Asavcc 2: I lb:2la:3 lc:4ll
Мал. 34. Рыдлбўка. Асавсц 2
Fig. 34. The spade. Asavcc 2 .
Мал. 35. Групы лыжак. Лсавсц 2:
Fig. 35. Groups of spoons. Asavcc 2:
1.3 1:211
1 2
Мал. 36. I дзяржальна; 2 муфта; 34 колючыя падтрохкутныя вырабы сплюшчанага сячэння. Асавсц 2
Fig. 36. I the handle; 2 the muff; 34 thrust of a triangular shape and flattened section. Asavec 2
1
Мал. 37. Групы колючых вырабаў з заканчэнняў рагоў. Асавсц 2: Fig. 37. Groups of the trust articles made of horn ending. Asavcc 2:
I II; 2, 3 I
Мал. 38. Колючыя вырабы з заканч
КНІГІ ОНЛАЙН
