Неаліт Беларускага Панямоння
Міхась Чарняўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 144с.
Мінск 1979
Рыс. 2. Археалагічныя культуры на тэрыторыі Беларусі ў IV—III тыс. да н. э. / — нёманская культура; 2 — днепраданецкая (I) і верхнедняпроўская (II) культуры; 3 — крывінскі варыянт нарвенскай культуры; 4 — культура тыповай грабеньчатаямачнай керамікі; 5 — паўднёвая мяжа паўночнабеларускай культуры; 6 — стаянкі паўночнай Беларусі з архаічнай грабеньчатап керамікай; 7 — культура лейкападобных кубкаў; 8 — культура шарападобных амфар; 9 — шляхі пранікнення ўплываў культуры ямачнаграбеньчатай керамікі.
Рыс. 3. Планы раскопаў стаянак Русакова II (I), Лысая Гара (II), Нясілавічы VI (III), 1 — агнішчы, 2 — ямы і іншыя паглыбленні ў мацерыку
Рыс. 4. Русакова II. Крамянёвыя прылады
Рыс. 5. Русакова II. Крамянёвыя прылады
Рыс. 6. Русакова II. Крамянёвыя прылады
Рыс. 7. Русакова II. Крамянёвыя прылады
Рыс. 8. Русакова II. Крамянёвыя прылады
Рыс. 9. Русакова Н. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 10. Русакова П. Кераміка дубічайскага тыпу
7. Зак. 408
РысIL Русакова II. Кераміка дубічайскага тыпу
Рыс. 12. Русакова II. Кераміка дубічайскага тыпу
Рыс. 13. Русакова II. Кераміка лысагорскага тыпу
7*
Рыс. 14. Русакова II. Кераміка дабраборскага тыпу
Рыс. 15. Русакова II. Кераміка дабраборскага тыпу
Рыс. 16. Русакова II. Кераміка дабраборскага тыпу
Рыс. 17. Русакова II. Кераміка дабраборскага тыпу
Рыс, 18. Русакова II. Кераміка дабраборскага тыпу
Рыс. 19. Русакова II. Дны гаршкоў дубічайскага (1—4) і лысагорскага (5—10) тыпаў
Рыс. 20. Русакова II. Дны гаршкоў дабраборскага тыпу (1—10), Лысая Гара. Дны гаршкоў лысагорскага тыпу (11—13)
Рыс. 21. Нясілавічы VI. Крамянёвыя вырабы і кераміка (1—11); Ціхановічаў Брод. Крамянёвыя вырабы і кераміка (12—20)
Рыс. 22. Бабінка. Крамянёвыя прылады
Рыс. 23. Бабінка. Крамянёвыя прылады
Рыс. 24. Бабінка. Крамянёвыя прылады
Рыс. 25. Ярэмічы III. Крамянёвыя прылады
Рыс. 26. Ярэмічы III. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 27. Ярэмічы III. Кераміка дубічайскага (1—11), лысагорскага (12, 13) і дабраборскага (14) тыпаў
Рыс. 28. Бабінка (1—10); Ярэмічы (11—16). Кераміка дубічайскага (1—9) і лысагорскага (10—16) тыпаў
Рыс. 29. Лысая Гара. Крамянёвыя прылады
8*
Рыс. 30. Лысая Гара. Крамянёвыя прылады
16 Я
Рыс. 31. Лысая Гара. Крамянёвыя прылады
Рыс. 32. Лысая Гара. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 33. Лысая Гара. Кераміка дубічайскага (1—9) і лысагорскага (10—19) тыпаў
Рыс. 34. Лысая Гара. Кераміка лысагорскага (1—10) і дабраборскага (11) тыпаў
Рыс. 35. Русаковічы I. Кераміка дубічайскага тыпу (1—3) і крамянёвыя вырабы (4—18)
Рыс. 36. Русаковічы VII (3, 4)Русаковічы IX (/, 2, 5—7). Фрагменты керамікі і крамянёвыя вырабы
Рыс. 37. Куцец I. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 38. Куцец I. Кераміка дубічайскага (1, 2, 4, 7, 9), лысагорскага (3, 5, 6, 8, 11) і дабраборскага (10) тыпаў
Рыс. 39. Янава II. Крамянёвыя прылады
11 12
Рыс. 40. Янава II. Фрагменты керамікі лысагорскага (1—15) і дабраборскага (16) тыпаў
Рыс. 41. Добры Бор. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 42. Добры Бор I. Кераміка лысагорскага (5, 7) і дабраборскага (1—4, 6) тыпаў
Рыс. 43. Добры Бор
I. Кераміка лысагорскага (4) і дабраборскага (1—3, 5, 6) тыпаў
9. Зак. 408
Рыс. 44. Беліца II. Крамянёвыя вырабы
Рыс. 45. Крэмнездабыўныя шахты. 1 — план даследаванага ўчастка з шахтамі, 2 — план і профіль шахты (в. Карпаўцы), 3—6 — шахцёрскія рагавыя прылады, 7 — крамянёвая сякера (пас. Краснасельскі)
9*
Ду5ічайскі этап Лысагорскі этап Да5ра5орскі этап
Рыс. 46. Асноўныя тыпы крамянёвых і каменных вырабаў нёманскай неалітычнай куль 37 —Ярэмічы III; 9, 10, 35 —Русакова II; 14, 17, 20, 23, 25, 27, 32, 33, 34 —Бабінка; дроцікаў; Б — наканечнікі стрэлаў; В — мікраліты, вастрыі яніславіцкага тыпу;
туры. 1, 2, 4, 8, 11 — Добры Бор I; 3, 5, 7, 12, 15, 18, 19, 26 — Лысая Гара; 6, 13, 16, 28, 21, 22, 36—Янава II; 24, 29 — Дабрынёва; 30, 37 — Ыясілавічы VI. A — наканечнікі Г — скрабкі і скоблі; Д— разцы; Е — нажы; Ж — сякеры; 3 — нуклеусы
ДуЬічшкі этап Лысагорскі зтап Да5ра5орскі этал
57 58
Рыс. 47. Асноўныя тыпы керамікі нёманскай неалітычнай культуры. 1, 5, 17, 21, 23, 24, 58, 61, 63 — Русакова II; 3, 8—10, 14, 33, 34, 38, 39, 41, 42, 46—48, 50, 51, 55, 56,
'SXX/S ZZZZZ/ 1111 7 1 II ЧІІІІІІІ ІІІІІПІ! 99999^ 0 9 9 9 9 1 \NM \?
19 20 21 22 23
X X X X ІНННі *•> Г * ^ 1*1 Ч 7
27 28 29 30 31
w
32
FKEEEfff EfEffEfffEE !HbblhH> /////* ////// 9 9 9 9 • « 9 9 9 9 9 9 c Л г 2 ^ S© ©C C e© © ©<
35 36 37 38 39
* ^•eFeFFFFB W$0&3W> f\..
43 44 45 46 47
////////>
/////////
7///////Л
40
48
/ z / / / 77/// • > t > * 4 \ \ V /7/2/ WZ F F^FFfff ryrrpv VW* F F FPFF^r
51 52 53 54 55
©ess sees nt tee e «<«<<#« uyyy ^ ^ ^
59 60 61 62 63
*•»»»»*»»1
|)>»H»»I
56
25, 26 —Добры Бор I; 2, 6, 7, 11, 12, 13, 15, 18, 19, 20, 22, 27—32, 35—37, 40, 42, 52, 57, 59 — Лысая Гара; 4, 44, 45, 53, 64 — Куцец I; 49 — Бабінка; 16, 54, 62 — Ярэмічы III
ЛІТАРАТУРА
УВОДЗІНЫ
1 N a r b u 11 Т. Dzieje starozytne narodu litewskiego, t. I. Wilno, 1835.
2Tyszkiewicz E. Rzut oka na zrodla archeologii krajowej. Wilno, 1842; яго ж. Badania archeologiczne nad zabytkami przedmiotow sztuki, rzemiosl i t. d. w dawniej Litwie i Rusi Litewskiej. Wilno, 1849; Tyszkiewicz K. O kurhanach na Litwie i Rusi zachodniej. Berlin, 1869.
’ G 1 o g e r Z. Kilka slow o naszych stacyach krzemiennych.— Biblioteka Warszawska, t. II, z. 6, 1872; яго ж. Osady nad Niemnem i na Poldasiu z czasow uzytku kamienia.— WA, t. 1, 1873; яго ж. Kilka slow z podrozy.— BW, t. Ill, z. 9, 1874.
4 Jodkowski J. Okolice Grodno pod wzglgdem archeologicznym.— ^wiatowit, t. X, 1913.
5 Археологпческне понскн в Лнтве (нз донесеннй Ф. С. Внльчннского).— Запнскн СПб. Археол.нумнзм. обіцества, т. 2. СПб., 1850; Z a w і s z a J. Mereczowskie okopisko i jezioro Switez zwiedzone w 1871 i 1872 roku.— Biblioteka Warszawska, t. 3, z. 9, 1872; У в a p o в A. C. Археологпя Poccnn. Каменный пернод, т. 1. М., 1881, с. 51—64; Предметы каменного н железного перподов г. Морачевского. У кн.: Каталог предметов, доставленных на археологнческую выставку прн IX археологнческом еьезде. Внльно, 1893, с. 109; Спнцнн A. А. Обозренпе некоторых губерннй п областей Росснн в археологнческом отношеннн. XXIV. Гродненская губерння.— Заппскн Русского археологнческого обтества. Новая серня. Труды Отделенпя русской н славянской археологнн, т. XI, вып. 1. СПб., 1899, с. 294—297; Мнхайловскпй Е. Археологнческне очеркн Слоннмского уезда Гродненской губерннн.— Труды Внленского отделення Московского предварнтельного комнтета по устройству IX археологнческого сьезда, отд. 2. Внльно, 1893, с. 177—185.
6 Покровскнй Ф. В. Археологнческая карта Внленской губерннн. Труды Внленского отделення..., с. 84, 90, 93, 95, 96, 101, 102; яго ж. Археологнческая карта Гродненской губерннн.— Труды IX археологнческого сьезда, т. 1. М., 1895, с. 15, 20—23, 32, 42, 50—52.
7 Большая частка месц, абследаваных В. Шукевічам, размешчана на поўдні ЛітССР.
8 Szukiewicz W. Poszukiwania archeologiczne w powiatach Lidzkim i Trockim (gub. Wilenska).— Swiatowit, t. 3, 1901; яго ж. Szkice z archeologii przedhistorycznej Litwy. Wilno, 1901; яго ж. Poszukiwania archeologiczne w pow. Lidzkim gub. Wilenckiej.— Materjaly antr.arch. i etnogr., t. X, 1908.
9 Bohneberg K. Die Vorzeit in Schutzengraben. Das Land ober Ost. Stuttgard und Berlin, 1917, s. 403—409.
10Kostrzewski J. Neolithische Depotfunde aus Polen und Litauen. Prachistorische Zeitschrift fiir 1918. Leipzig, 1919, S. 157—160.
11 Przedhistoryczne kopalnie krzemienia w pow. Wolkowyskim na Litwie.— ZOW, z. 12. 1926, s. 14.
12 Antoniewicz W. Archeologija Polski. Warszawa, 1928; яго ж. Czasy przedhistoryczne i wczesnodziejowe Ziemi Wilenskiej. Wilno i Ziemia Wilenska. Wilno, 1930; я r o ж. Najdawniejsze kultury epoki kamienia.— SPAU, t. XXXVII, 9, 1932.
13 Holubo w i c z W. Ceramika grzebieniowa z Lubcza w powiecie nowogrodzkim z mineralnq, roslinn^ i zwierzgc^ domieszkg w glinie.— PA, t. VI, z. 23, 1938, s. 261—266.
14 Krukowski S. Sprawozdania z dzialalnosci panstwowego konserwatora.— WA, t. 8, z. 1, 1923, s. 64—84; C e h a kH o 1 u b o w i c z o w a H. Zabytki archeologiczne wojewodstwa Wilenskiego i Nowogrodzkiego. Wilno, 1936.
15Тараканова C. H. Археологнческая разведка no Неману.— KCHHMK, вып. 57, 1954, с. 106.
1бМітрафанаў A. Р. Справаздача аб археалагічных даследаваннях у 1951 годзе. Архіў сектара археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР.
17 Гуревнч Ф. Д. Древностн Белорусского Понеманья. М., 1962, с. 14—18, 145—147.
136
18 Там жа, с. 143.
19 Клейн Л. С. Справаздача аб археалагічных даследаваннях у 1956 годзе. Справаздача аб археалагічных даследаваннях у 1958 годзе. Архіў сектара археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР.
20 Супрун В. Р. Справаздачы аб археалагічных даследаваннях у 1963, 1964, 1965 гг. Архіў сектара археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР; яго ж. Памятннкн каменного века н эпохн бронзы в бассейне среднего течення р. ІЦары. У зб.: Древностн Белорусснн. Мн., 1966; яго ж. Поселенне Русаково II (по матерналам раскопок 1966 года). У зб.: Вопросы нсторнн (Тезнсы докладов XII конференцнн молодых ученых Белорусской ССР). Мн., 1969.
21 Цюрына I. М. Справаздача аб археалагічных даследаваннях у 1960 годзе. Архіў сектара археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР.
22 Ц ю р ы н a I. М. Справаздача аб археалагічных даследаваннях у 1963 годзе. Архіў сектара археалогіі Інстытута гісторыі АН БССР.
23 ГурннаН. Н. Новые данные о каменном веке северозападной Белорусснн.— МНА, № 131, 1965.
24 Гурнна Н. Н. Древнне кремнедобываюіцне шахты на террнторнн СССР. Л., 1976.
25 Ч а р н я ў с к і М. М. Старажытныя шахты па здабычы крэмню.— «Весці АН БССР», серыя грамадскіх навук, 1963, № 3; яго ж. Некоторые нтогн нзучення неолнтнческнх поселеннй Белорусского Понеманья. У зб.: Древностн Белорусснн. Мн., 1966; я г о ж. Некоторые черты неолнта Белорусского Понеманья. У зб.: Вопросы нсторнн н археологнн. Мн., 1966; 14 с а е н к о В. Ф., Чернявскпй М. М. Новые данные по спорным вопросам бронзового века Белорусснн. У зб.: Белорусскне древностн. Мн., 1967; Чернявскнй М. М. Хозяйство н духовная культура неолнтнческого населення Понеманья н югозападного Поозерья. У зб.: Белорусскне древностн. Мн., 1969; я г о ж. Неолнт Белоруеского Понеманья. Тезнсы докладов к конференцнн по археологнн Белорусснн. Мн., 1969; яго ж. Неманская культура. У кн.: Очеркн по археологнн Белорусснн, ч. I. Мн., 1970; я г о ж. Основные нтогн нзучення неолнта западных областей Белорусснн. У зб.: Проблемы обіцественных наук. Экономнка, нсторня, культура. Мн., 1973.
КНІГІ ОНЛАЙН
