Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ЕРЫГА, пьяніца, галцяй, буян.
ЕСАУЛ м. памочнік вайсковага зьверхніка; асавул, асыстэнт.
ЕСЛН злуч. калі, асьлі, ачкалі. Ачкалі не захачу, то што тады? Калі так, то так, а калі не? Асьлі прыедзе балазе, ачкалі не? (Орша).
ЕСТЕСТВО ср. усё што ёсьць, /стасьць, істотны, істотна, істотнасьць, істота.
ЕСТЕСТВОВ БДЕНІЕ істотавгданьне.
ЕСТЬ, гсьць, Лсьціка, гсьцьны.
ЕТО, гэта.
ЕФРЕНТОР ,і/. «ял. нізіш.і вайсковец, памочнік падафіцэра; паводчык, паводны. У дравасекаў паводчыкам называюнь старшага ў снравах рабогы работніка, які „водзіць".
ЕХНДНА, ядавітая вужака цйнлых краёў; эхідна.
ЕХНДНЫЙ, хітры і злосны; хітразлосны. злоўмільны.
ЕІЦЕ прысл. яшчэ.
ж.
ЖАБА ж. полаз роду жаб; panj-xa. Ж а б а, па расійску—лягушка.
ЖАБРЫ, бакавыя прарэхі каля вічэляпаў рыбы; зябры.
ЖАВОРОНОК птутка Alauda; жаўрук, жаўрзц
ЖАЖДА ж. позыў да ніцыія; спрлга, прагнасьць, прлгнуць, прагнніьне (ад „пражыцца'1, рас. „жарйтся“ ва ўласным соку); С м а г а, не пачуцьцё хаценьня піць, а вынік хаценыы піць, засыханьне ў губе і асяданьне засохшаіі сьлілы на вуснах і языку.
ЖАДНОСТЬ, прагав/тасьць, прагав/ты, прагацгць.
ЖАЛНГЬ каго, калоць. рапіць тонкім восгрывам; жыглць, жыгнуў, жыгулі; джгяць, джгяуў. джыгун: сгрыклць, стрыкнуў. Вулсака, пча.іа жыгнула, джыгнула, джганула ў нагу. Крапіва стрыкаецца;Пастрыкаў саебе рукі крапіваіі. Дроб ная крапіва завецца жыгучка.
ЖАЛО ср. жагло, жыгяла, джагло. Пчала як ужыгне, то і жагло сваё пакіне. Язык,як вужнчае джаг.ю, так і джыгае ў сэрца.
ЖАЛКІЙ, годны жалю, літасьці; жаласны. /Ка.іасны аыглж). Гэта жаласная песьня. Г.н жаласна апавядае.
ЖАЛЬ ж, агульн. слм. жаль, жалгць, жаласны; жяльнік, магіла, магільнік [Богіна, Дзіс. пав.). Маецца каля Богіна, недал^ка ад возера псрадгістарычны маіільнік, які называюць ж а л ь н і к. а ўсС урочышча Жа льбор. Праудападобна ж а'іейка, ад „жаль".
ЖАЛОСТНЫЙ жаласьлівы.
ЖАЛОВАТЬ, каго, любіць, мець у ікшіане і да рыць каму шго; абдлрываць, абдаровываць; надаваць, наданьне.
ЖАЛОБА ж. абж^леньне, жаліцца Жаліўся мне янук, што ты яго уквя.ііў. Абжа.ііў у суд. Напіійы абжаленьнг ў суд.
ЖАЛОВАНІЕ ср. плата за працу; пэнсія, дажа Сколькі дажы бярэш у месяц? (Празарокі, Вілейск. п.).
ЖАЛЮЗН мн. неск.і. франц. акянніцы з дашчэчак, праз якія укосам праходзіць сьвятло; рашатн/, рашацлнь.
ЖАНДАРМ. лі. фрпнц. вайсковая паліція; жанддр, жандарскі.
ЖАРГОН лі. франц. псавіная іыу.ме.іасьцю або чужымі еловамі мова, горгат; мясцовая, правінціяльная адмена .мэвы; гамонка, дыялгкт.
ЖАР м. высокая ступень, цяпла ад сонца, пі ад агня; пал, пякота, сьпска. гарачыпт, упал. Лртам у нас пачынаюцца уп&лы. Ня так дакучае само жніво, як тая с ь п с к а, с ь н я к о т а. Гарачыня ад печы так / шугае.
ЖАР-ПТНЦА, баечаа,і пгушка на якоіі нііраі як жар гараць; жар -птяха. Жар-іпаха, зьяўллецда сымвалам сонца; выаоражае яе народаая міфалогія як птушку з дзявочай галавой.
ЖАРКОЕ ср. печаная мяса; пячзня, пражашна.
ЖАРМТЬ што, пражыць, пражыцца. Пражаны гарох; пражаная бульба, яечня. Пражыць пячэню.
ЖАРОТОК, дробныа жаркіе вугалькі; прысок.
ЖАРОВНЯ, начыньне да трыманьня жару, гарачых вугалёў: жарн/ца.
ЖАРКО, горача, пллка, сквярна. Небо от сквары Божества его вскурйтся (Срезн).
ЖАСМРІН расьц. Phtladelphus coranarius; язьмін.
ЖАТЬ што, ц/снуць, гнясьц./, гнобіць, шчам/ць, муліць. Ціснуць, муляюць боты. Шчэміць сэрца маё жаль непазбытны. Гняц цяжар зьверху ў ніз. Гнобіць пан наіімітаў, як калісь гнобіў падданых. Сашчаміў рукі, зубы.
ЖАТВА. жніво, жлць, жняя, Жанцы.
ЖЕВАТЬ што, перамалываць' зубамі; жввць, жве, жвакаць. жвякаць, жвакацца, жвлкі, жваць жвяку/н, жвяк, жвака, жвлчка, жвяла; жу'мрыць жамжу/рыць скоранька жваць, перамалываць зубамі.
ЖГУЧІЙ, пллкі, пялкасьць. Палкае сонца. Пал-. кае каханьне. Палкасьць у грудзёх чую. Палкі погляд. Палкае сэрца.
ЖГУТ, хустка ці ручнік зьвіты вяроўкай; іштка.
ЖДАТЬ чаго, ждаць ждлньне, ждяны, ждлнкі, ждяльны, ждальнік; чакяць, чакяньне, чаканы, чакяньне, чакяч.
ЖЕЗЛ м. посах, ляска. Ляска маршалкоўская, і біскупская.
ЖЕЛАТННА ж. франц. жалятына; «лгйчык.
ЖЕЛАТЬ чаго, жадлць, жадз ць—хрэнка хацець чаго жадлньне, хаценьне, жадабя тое што расійскае, „алчба“, „жадность".
ЖЕЛАННЫЙ жадяны, пажаданы. Пажаданы госьць. Пажад'гньне. Наблйпшые табе мае пажаданьні.
ЖЕЛВАК, цьвёрдая, клубавістая пухліна на целе; жаулак, жаўлаты; валбук, валдыр, вулдыр, вудыр.
ЖЕЛЕ франц. квашаніна, дрыжэль з фруктаў абе ягад: дрыжэль.
ЖЕЛЕЗА анат. залоза, залозны; (ручола, гручолы.
ЖЕЛКНУТЬ, жоўкнуць,жуц(?ць, жутлы, жоўць, жоўты, жаўцець. Ж у ц е ц ь, ж у т л ы запісана каля Ільлі (Вілейск. naej.
ЖЕЛНА, чорны дзяцел, жаўна.
ЖЕЛОБ м. доўгая і вузкая ўклясласьць; жолаб, жалуб/ць, жалабок. жалубісты, жалонка, жалубаўка, вадасточны латок пры.страсе да сьцнканьня вады, найчасьцей з бляхі.
ЖЕЛТЫЙ ад колеру, барвы, масьці; барвы сонца або золата, рожных адценкаў; жоўгы, жоўценькі, жаўтаваты, жоўтасьць, жаўціня, жаўцізна, жаўгуха, жаўцянка, жаўтушка, жоўтны, жутлы, жуцець, жаўцяк, жаўтух, жаўть/ш, жаўцгць, жаўцгць.
ЖЕЛЧЬ Ж. анат. жоўць, жаўцявы; горыч і неспрыяйнасьць: жоўць, жоўцьны, жоўцьнасьць. He сла&аш ўжо, а жоўцю ў вочы брызгае, У яе гэтулькі набралася жоўцьнасьці на сэрцы. Ен чалавек жоўцьны, з ім трэба ветла.
ЖЕЛУДОК м. анат. мясісгы мяшок у версе брушной падзі ў якім ператраўляецца ежа; ён ляжыць ўсутыч пад груда-брушнай балонай („діафрагма“),' становячы прадоўжаньне глытніцы, другім канцом, звужаючыся пераходзіць у кішку; жалудак, жалудказы, жалудны; пехцяр.
ЖЕЛУДЬ, іілод дрэва дуба; жолуд, жалудны, жалуднік.
ЖЕЛЬЗО ср. коў, зялрсткі ня ветлівы. Ветла адказаў, але жорска паступіў, і. наадварот, жорска гаварыў, але людзка паступіў.
ЖЕСТ м. франц. спокіў, кіў, спокіўкі, спокіўкам. Спокіўкам рукі паклікаў яго. Кінь ты ўсе гэты саае ківы і покіўкі рукамі. 3 нямым трэб'а на ківы гаварыЦь. Ен толькі зрабіў моўчкі спокіў рукой на знак зваеіі згоды.
ЖЕСТЬ ж. жалеза ў аркушах; бляха, бляшка, бляшяны, бляшанка, начыньне з бляхі: бляхар,
майстар які робіць з бляхі рожныя вырабы; бляхлрня, фабрыка дзе робяць бляху; бляхавлць, абіваць што бляхаю.
ЖЕТОН .1/. франц. адбітка на блясе рысунку ў формс мэдалю, шчыта і інш.: пазнамок.
ЖЕЧЬ тто, пал/ць, пал?чьне, палкі; паЛена, пллкасьць.
ЖйВОЙ агульн. слав. хтр жыве, ў кім, або у чым ёсьць жыцьцё; жывы, жывенькі, жыа/ць, жывучасьць, жыць, жыўцом.
ЖйВйТЕЛЬНЫЙ, ажыўчы, ажыцяўляючы. Ажыўчая волага. Ажыўчая надзея. Ажыцяўляючая пабудка.
ЖйВОДЕР м. хто займаецца зьніманьнем скур з дохлаіі жывёлы; рлкар, скуралуп, скуралупня, скуралупства. Што датыча слова ракар, то яно болыв тасуецца да гаго, хто абдзірае людзкія трупы, прынамні мне прыходзілася чуць яго ў гэты.м значэньні, як лаянку.
ЖПВОНАЧАЛІЕ ср. жыцёпачлтнасьць, жыцёпачлтны.
ЖНВОНОСНЫЙ, жыцьцяночны, жыцьцяносбіт.
ЖЙВОПНСЬ, умецтва' выабражаць рэчы пры помачы фарб; малярства, малярскі, малявлць. малюнак.
ЖЙВОПНСНЫЙ, малеўны, маляўнгчасьць. Малёўныя абразы зн. ма.чаляваныя фарбамі. Малёўныя ваколіцы; прыгожыя, вартыя быць намаляванымі.
ЖЙВОПЙТАТЕЛЬНЫЙ, насытны. У дзяжы падыходзісты, на ста.іе насыцісты, людзям на здароўс (аб хлебе).
ЖЙВОС"БЧЕНІЕ ср. роспаласьць.
ЖйВОРОСЛЬ ср. напоў жывёла, напоў расьціна напр. паліп, караль; жыварасьць.
ЖЙВОРЙБНЫЙ САДОК. жыварыбйы садн/к, саднічіж.
ЖЙВОТВОРЙТЕЛЬНЫЙ, ажыцяўляючы, ажыцеўленьне, жывадзейлівы.
ЖНВОТВОРНТЕЛЬ ажынўўнік, жыцьц.ятз.'>рнік, жывадзгцель
ЖНВОТРЕПЕШ.УШ,ІЙ, жыватроплівы
КНІГІ ОНЛАЙН
