Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ДОМАЧАДЕЦ, чаляднік, чдлядзь.
ДОМЫШЛЯТСЯ чаго, дадумывацца, дадумляцца.
ДОНАЧАЛЬНЫЙ, дапачлтнь., <лтаконв<’чны.
ДОНЕСЕНІЕ ср. павядомленьне.
ДОНОСЧЫК-ЦА, той хто дае ведама аб чужых праступках; даказчык-ца. Даказчыку пер-
Дон—Доскан
1.58
шы бізун, С.оцкі v вёсцы першы Онкчі.ччык вуршініку.
ДОНДЕЖЕ прыс.і. црк. іак.’ль, накуль.
ДОНЕЛЬЗЯ прыс.і. дангмагу.
ДОНЫН"Ь прыс.і. да цяпер. дасл>ль, дагзтуль.
ДОПАЗНТЬ што, ааііасавлць.
ДОППЕЛЬ ня.ч. дубальт. дубачьтовы.
ДОПЛАТА ж. прыпл/гта, прыплдтны.
ДОПОДЛНННЫЙ «ыпадак, праўдз/вы. запр./ўдны.
ДОПОЛНЕНІЕ чаго чым. дапаўнгньне.
ДОПРАШНВАТЬ каго, даіштываць, допыт, дапытны.
ДОПРОСЧМК м. дапытчык, лапытніцкі, да(ІЫТЛІВЫ.
ДОПРЕЖЬ прыс.і. н д о в а т ь сьцігаваць).
ДОСТМЖЕНІЕ ср. досьціг. дасягненьне. Досьцігі нааукі, Найіы дасягненьні нп полю веды нязначныя.
ДОСТОВ'БРНЫЙ, істапраўдны, дазодны, верагодны.
ДОСТОПАМЯТНЫЙ,, істапомны. векапомны.
ДОСТОПОЧТЕННЫЙ, істапашаноўны, шанабл/вы,
ДОСТОПРНМ'ЬЧАТЕЛЬНЫЙ, асаблівісты, асабл/ўны.
ДОСТОЙНОСТЬ ж. годнасьць, вяртасьць.-
ДОСТОЙНЫЙ чаго годны. Веры, пашаны годны. Годны. чалавек, зн. шанаваны. Хто малым нездаволен, той вялікага ня годзен.
ДОСТОЯНІЕ ср. собіна, мяемасьць, ўлас-. насьць.
ДОСУГ м. вольны, не заняты час. гуляшчы час, покваль, паквольля, пакволя, паквольны. Калі-ж іпо будзе тое паквольле? А як з хаты панясуць. Паквольны ч часам зраблю. (Дзіс. п.).' У яе усё ад спаньня непакваль (Боркавічы Віт.).
ДОСУЖІЙ ЖАЯ, спрдўны-ная, зваротлівы, сусьпгшны
ДОСЫТА прые.і. ўволю, ўдосыць.
ДОСЮДА прыс.і. дагзтуль, дасюль.
ДОСЯГАТЬ: даставаць да чаго чым; даставаць. ІІа бсларуску дасягапь тое, што на расіііску „;юстігать".
ДОТАСКНВАТЬ, дацягднь
ДОТЛА прыс.і. ўдакон, ўшчэнт, скрэт.эсам, ўплгнь, наспрях.
ДОТОЛ'Б прысл. датуль, патуль. Будзеш ты тут аскірзацца дату.іь, пакуль 'пз карку ня зьеду.
ДОТРОНУТЬСЯ да чаго, даторкнуцца, дакрануцца, даткнуцца, датыклньне, дотык, датычны.
ДОХОД. што даходзіць да рук, грашавая вызвалка, збор, агул прыходу; даход, даходны, даходнасьць; вызвалка. прыбытак.
ДОЧНСЛЯТЬ 'into, далічяць, дачотаваць.
ДОЧЬ ж. дачк<», дачушка, дачухна, донька.
Чаму-ж не гуляці пакуль ў сваей мані:
1 разуе і разьдзепе кладоўсь, доня, спані.
ДОШАГАТЬ, дакрочыць, дажыргоць, датупеняць.
ДРАГУН л(. коннік, паводле зброі і навытаркі здольны ,т. пяхотнай бітвы; драгчн.
ДРАГОЦ'ЬННЫЙ, каштоўны, каштоўмасьць.
ДРАЗННТЬ каго, дражн/ць, дражніцца.
ДРАКА ж. бойка, б/тва.
ДРАКОН м. баечны крылаты зьмеіі; дракон, цмок.
ДРАПНРОВАТЬ што, убіраць пакрываючы або завешываючы ткапінаіі; абві'йіываць. абв^ска.
ДРАП м. франц. сукно рожных адмен і вартасьці.
ДРАСТЙЧЕСКОЕ лякарства, лякарства на ляксу.
ДРАТЬ, выдзіраць павіну ці шчырэц з пад лссу; раздзіраць цэлую тканіну; драць, драцца, дзярэцца, дзірвян, або выдз/ркі, дранце абадраная вопратка. Але лыкі лутаюць скуру лупяць.
ДРАЧУН м. чалавек які іюбіць біцца; задзфа, задзфлівы, абібок, буян.
ДРЕБЕДЕНЬ, чаўпарня, нісянеціца, маня, брынды.
ДРЕБЕЗЖАТЬ, бразджяць, дрызджаць.
ДРЕБЕЗГЙ м. мн. чарапк/, дрызгі.
ДРЕВЕСННА ж. дрывоціна, дзярв/на, дзярвгць, адзярвгць кастрыгл. Кара згніла, але дрывоціна здаровая. Які там пошыр з саломы: карова жве, жве—кастрыгі многа, а сыці ніякай (Дзіс. пав.).
ДРЕВКО ср. тронак, цаўё.
ДЯЕВ1Е прысл. даўней, кал/сь. Даўней людзі крапчэйшые былі. Калісь і ў нас была свая воля.
ДРЕВНІЙ, стары, старавгтны.
ДРЕВНОСТЬ, CTapaBf?niHa, стараветнасьць,
ДРЕЙФ м. марск, адкланеньне вадаплава ад простага шляху пад вецер; адклон;
ДРЕЛЬ, прыбор да сьвярленьня мэталяў; корба.
ДРЕКОЛІЕ ср. друкі, дручок, калы, кольля, кол, калок.
ДРЕМОТА ж. драмота, дрэмка, драмаць, драманьне; сомжа, прымгнуць, самжыць вочы, мжыца, мжонка.
ДРЕМУЧІЙ лес. пагуд<гсты. Лагудстая пушча. Хто ў бару пагубастым, Прыдзі камне нанач!
(Казка аб Ліповічку).
ДРЕНАЖ м. франц. асушываньне балота пры помачы надземных труб; дранаваньне.
ДРЕСВА ж. зёрны камяня які разсыпауся ад асня ці разьбіты молатам; жарствл, жасцьвяны. жарсцьв/ць, жарств/сты, жарсьвець, жорствы, жорсткі.
ДРЕСЙРОВАТЬ франц. вучыць, навучаць жынСлаў рожных штук; трасавяць, вучыць, муштравлць.
ДРОБЬ ж. зярно волава якое ужываюць да набіваньня стрэльбы; шрот, шрацінд, шротны, шротнік.
ДРОБЙТЬ што, крышыць, крышыцца, крыха, крышка.
ДРОБН"ЬТЬ, драбнець, малець. Здрабнеў народ, змалёў сьвет.
ДРОБЬ ж. часьць адзінкі або цэлага; члсьць, частка.
ДРОБЙЛО, пабавешка да разьбіваньня сухіх камоў на ральлі: кука.
ДРОВА ср. мн. дровы, дроў, дравінл, дравяны, дрывотны, дрывотня склад, дзс кладуць дро: вы; дравасек, чалавек які сДчэ пілуе і шчапае дровы; дравасгчня, меіісца дзе сякуць і шчапаюць дровы; драванос хто носіць дровы; дравасушня, дзе сушаць дровы.
ДРОВНН ж. мн. сяні, санкі, шлягн/.
ДРОГЙ, павозка з драбінамі па баках; драбы.
ДРОГНСТ ж. франц. таргоўнік апгэчпы.мі таварамі; зялгйнік.
ДРОГНУТЬ, дрыгнуць, дрыгнуць. Ляжы і ня дрыгай! Дрыгну.іа зямля.
ДРОЖАТЬ, дрыж?ць, дрыгнуць, дрыготка. дрыжл/вы дрыжмя дрыжэць, драгатяць; калац/цца, трасьц/ся.
ДРОЖЬ ж. дрыжлка, трасав/ца, подрыгі.
Лаўкі дрыгаюць, вокны мігаюць,
Печка рагоча, каравлю хоча. (Крачк. с, 40).
ДРОЖДкІ ср. мн. ісіюд паддадзенага фэрмантаціі напітку, асабліва піна; брошчы, брысьнуць, брузлы.
ДРОЖКН, іягканая павозка.
ДРОТНК, кароткая піка да кіданьня; втйчап.
ДРУГОЙ .іічэб. друп, другога, друглк, дру/ць, друглч тавар другой дабротнасыц.
ДРУГ .я. такі-ж, роўны, другі я; друг дружньь друхна, дружыць, дружны, дружнік-ца, дружына; прыяцель лка, ніца, прыязнь, прыязны. У <'маленшчыне і Вітабшчыне гавораць: тайнік, дайка, тлечка, тайкавлць, тайкуюць, тлйкаўня, стайкавлцца. 3 кім дружу, тоіі ліне друг, знача моіі двпбнік, бругі я. II р ы я ц е л ь, ад слова „прыяць" жычыць дабра. снагадаць, знача чалавек які спагадае спрыяе мне. Тайнік, тайка. тоіі перадкім німа сзкраіу, нічога таіінага. Блізкае ііа значэньню і слона таварыш, якое выражае наняцьце раўні, роўнасьці. Гачарыш па нядо.й, па сяужбе, па працы. Гусак казяу, а воўк а&ечцы не таварыш. Конь каню, а саіньня калу таварыш (сьвіньня аб кол чухаецца\
ДРУЗА м\ горн. густа зросшыя крышталы на адным камяню; гранцы, гранец.
ДРЯБЛЫМ аб дрэве, фруктах і варыве; вялы, які утраніў крумянасьць, сьвсжасьць, падгніўшы; трухлы. трухл^вы, труп^хлы, струпехлы, трупяхля, трухля, трухляк перагрух.іеўшас дрэва; ах/’злы, схізлы, х/знуць. Хіз.іая капуста, буракі. Асхіз.іі яб.шкі .іежучы ў цяпле.
ДРЯНЬ ж. зборн. дрзнь, бл^ж. Дрэнь справа жыць з брзннымі іюдзьмі. Дрэні, блажы ўсякаіі назьбіралася повен закуіпак.
ДРЯХ ый, які утраціў сілу крэпасьць ад старасьці; друзлы, друзгць, друз абломкі развалін будоўлі—паўцагелкі, вапна, каменьні; друхлы, друхнуць, друхло, друхлядзь рожнае старьё, сьмяцьцё, здрухнуць разваліцца са старасьці, з цератрухлеласьці.
ДУАЛНЗМ м. лац. навука аб падвоіінасыіі першапрычын, прыкл. пачатку дабра і зла, або духа і цела; дуал/зм, два/сьтасьць.
ДУБЛЕТ .ч. франц. дзьве саўсім роўныя рэчы, з якіх адна можа бынь лішняіі; ганорыцца аб кнігах аб рэчах музэальных; дублет, двайчлк.
ДУБРАВА ж. дубовы лес; дуброва.
ДУБ дрэва Qufercus; дуб, дубовы, дубавлты, дубняк, дубовік арх. перавознік; дубець.
ДУБМНА ж. пллка, кол, друк.
ДУБНТЬ а скурах, гарбавяць, гарбавяньне' гарблр, гарблрня.
ДУГА ж. дугл, дужка, дугавы, дугавлты, дужнік, дугав/на дугав.д)хі, дугабокі.
ДУДА ж. дуда, дудка, дудлсты, дудлр, дудзець, дудзель, дудок. Эпітэты дуды: гудуха, вясялуха.
ДУЛО ср. атворына агнястрэльнай зброі: руля, рулька, рулявлць сьвярліць рулю, атворыну з тонкімі наўкол атворны сьценкамі.
ДУМАТЬ што, аб чы.м; думаць, думаньне, Д.Ума, думка, думачка, думчывы, думчывасьць.
ДУНОВЕНІЕ ср. павеў, подзычух, тхненьне.
ДУПЕЛЬ нямец. птах. бэкас.
ДУПЛО ср, выгніўшая пустата ў дрэве; дзюпло, дзюплав'нл. дунлянка, дзюпл/сты; алн часыіуіі: шупло, шуплавжа, шуплянка, шупл/сгы; адгэтуль: шупляда і шяпа. У курных хатах бываў пры печы стоўб „кнлзь", „конязь", „тур“ а ў ім павысяканыя для складу дробных рэчаў— шуплянкі, а часьцей— шупляды, шапы, шапліцы, залежна ад формы і назначэньня. (Буды і Ямна, Дзіс. пав.\
ДУРАК м. ДУРА ж„ дурань, дурная, дурань, дурнець, дурнаваты.
ДУРАЧЙТЬ каго, чмуц/ць. ачмучлць, ачмора.
ДУРАЧНТСЯ, блазнавяць, блазнавдцца, куд«шыцца.
ДУРМАН, расьціна Datura stramonium: дурэц.
ДУРНОЙ, ня дсбры; благі, бдыдк/, нягодны.
ДУТЬ, дунь, дзьму, дую. дзьмухань; в<яць.
ДУТНК м. шклянная або мэталічная пацерка; бульчок, бульчятка. Бульчастыя пацеркі. Бульчатку разціснуў пальца.яі.
ДУТЬСЯ, выказываць сваё нездаволеньне гмырыцца, супіцца, насупіцца, дзьмецца. Госьцю ня дзьміся, еш, што у місе. дуляцца,' надулены, дуляецца. (Эіішышкі).
ДУНОВЕНІЕ ср. тхненьне, подых, подзьмух.
ДУХ м. агульн. слав.цух, д vxi, духовы, духовасьць.
КНІГІ ОНЛАЙН
