Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ГРАЙ, ГРАЙВОРОН птах Corvus frugilegus; грак, гракі; гракаць, крычаць як грак.
ГРЕЗЙТЬ Марыць, крозіць, мроіць.Слова— марыць—у значэньні рас. „мечтать" зайшло да нас, і то вельмі нядаўна, пад ўплывам польскай мовы, ў якой маецца словы: marzyi marzenie. У беларускай мове пад словам мара разумееццамітычная істота, якая ў часе сну кладзецца на челавека і душыць “ (Федороўскі, Lud Bial. Т. I.), якая паказуецца як чорны прывід начамЕ Гэта хутчэй будзе „прнзрак*, „кошмар”, але ніякім спосабам ня можа быць „грёза* ,мечта“. Дзеля гэтага словамара, ў значэньні рас. „мечта“, „грёза", польскага-„таггепіе“ раз на заўсёды трэба адкінуць, як нязгоднаез нашай мовай. Крозіць,словаскладзенаез:крозь, скрозь і зеціць—узірацна; паэтымолёгічнамусвайму складу яно зусімадназначназрас. „грезнть“,„грёзы“. Лятуцець, лятунак, мне здаецца, слова не зусім выражае паняцьце „грёза” „мечта“, яно мае нейкі іншы, няхўватны адценак гэтага паняцьця. Мроя мроіць, ужываецца—па Сожу ўверх да Мсціслаўля, і на захад да Бярэзіны—у народнай мове. Яно вельмі падобна да украінскага, „мрія“, ,мріять“; фіксуе паняцьце нечага здалёк сьвецячага, нечага ў памяці мільгаючага, што чуецца, але з трудом улаўліваеццаМроіцца мне ў памяці. Ледзь душа ў целемроі ц ь. Ей ўсё замужжа м р о і ц ц а. У м р о іў сабе хлапец музыкантам стацца. На захад ад Бяг рэзіны кажуць: р о і ц ц а, у р о і ў. Роіцца нейк. нязьведаны край (Алесь Гарун).
ГРЕМ'ЬТЬ, грымгць, грымоты, грымнуць, гром.
ГРЕСТЬ, грабцг, грабнуць, грабаць, граблі, грабок. ,
ГРЕБНОН аб вадаплавах\ веславы, вё'слаўка.
ГРЕБЕНЬ прылада з зубьбямі да рожнага ужытку; да часаньня валасоў—грэбень, грабян^к; да часаньня лёну—грабло, грэпель; да часаньня коні грэбліца, скрабн/ца.
ГРЕЧА, ГРЕЧЙХА ж, збожавая расьціна Polygonum Fagopyrum', грэчка, грычлны, грычанік.
ГРЕМУШКА ж. клякотка.
ГРЙБ м. расьціна якая складаецца з караня або стабура з плёнчыкамі, і шапкі: падысподам шапкі наздрыстая валаскамі мяздрл, завецна струткамі: згэтуль усе грыбы, якія маюць над нізом струткі, называюцца струтчакамі, а якія маюць пласткі або, пругі называюцца пружака.чі', грыб, грыбок грыбаўе.
ГРЙВА ж. доўгія валасы на. шыі жывёлау; грыва, грыўка, грьгвісты, грывлч.
ГРЙМАСА ж. франц. перакрыўленая міна, крыўляне аблічча; ухмылка, выкрыўляньне, крыгавлньнеся. Шнуруецца крыгуецца, да работы-ж лента. He выкрыўляііся, не крыгуііся перас) люстэркам. крывеліцца, вырыўляць міны, пахмыляцца.
ГРйФ м. ням. ручка скрыпкі па якой пальцамі левай рукі перабіраюнь струны; цзўка, ллдаўка.
ГРОБ м. скрынка ў якой хаваюць труп чалавека; труна, дамавша, дамоўка, корст, карстяга — гроб калодай.
ГРОБОКОП м. той, што капяе магілу; магільшчык, грабар.
ГРОБННЦА ж, магіла ч накопам або помнікам на ей: нагробак.
ГРОГ м. англ. ром з валой; грог, у нас робяць сьпірт з вадой і цукрам, пі мёдам; і арнак.
ГРОЗА ж. дождж з громам і сьвігавіцаліі; навальн/ца, 6j/pa.
ГРОЗДІЕ ср. аб ягадах калі цэлы камок іх на аднэй ветцы; гроздзі, аб арэхах грянкі;аб іыбулі— лукно. Гроздзі вінаграду на.чываючн вінагрозьдзі.
ГРОЗМТЬ каму, чым: пужаць, страшыць, адгражацца; граз/ць, граз/цца, гразс. Ніякай гразы няма, таму дзеці такія разбязураныя. Ен мне
пагразіў кулаком. Добра на таго гразіцца, хто пагроз баіцца. Часам гразой, часа.ч лазой. Грозны—страшны, сярдзіты, неміласэрны.
ГРОМАДЙНА ж. аграмадзіна.
ГРОМЙТЬ, грам/ць, разграмгць, разьб/ць, разшматаць.
ГРОМ м. гром, грымот, грымець, громны, грамавы.
ГРОМКІЙ, голасны, гучны.
ГРОМОЗДЙТЬ што, грамоздзіць, грамоздзіцца, грамаздя, грамозкі,
ГРОХНУТЬ, грымнуць, грымнуцца, грдкнуць.
ГРОХОТАТЬ, гракатаць, грокат, грактаць, гракоча, гракаць, гракатаць, гракатня,
ГРУБЫЙ, тоўсты, каструбісты і каляны; грубы, грубасьць, грубіян, груб/ць.
ГРУДЬ ж. грудзі, грудны.
ГРУЗЙТЬ шпо, напаўняць тазарам, пакаваць; абцяжаць цягарам—абцяжаць.
ГРУЗОВОЙ, цяжкавы. Аб звозчыку: панараднік-
ГРУЗЙЛО, цягар прывешаны да шнурка каб ацягаць яго на дно вады; тунок, тунцы глінянкі пры сетках.
ГРЙМ м, англ. конны прыслужнік; гайдук.
ГРУПА ж. ням. група, групавлць, групоўка.
ГРУСТЬ ж. сум, сумаваць; маркота, маркоціць, маркотны. (гл. грезнгь).
ГРУША фруктовав дрэва і плод; груша, грушкі. Даўней у нас звалі дуля, дулі.
Пашла Юля па цыбулю, Паламала ў садзе дулю. (Дзіс. пав.).
ГРЫЖА прарыў у канцы пах жывата; кіла, папула.
Мой дзедка папуць, папуць, Вялікі пархуць, пархуць.
(Р. 8—9 стр. 124).
ГРНЗТЬ што, грызц/, грызун, грызок, агрызак; цяць, пацяты. Мышы пацялі лён.
ГР-ЬТЬ што, грэнь, грэцца, грэньне, грэнка грэты на сале хлеб.
ГР"ЬХ м. грэх, грзшны, грэшнік, грашыць, грзшнасьць, грэхаводнік.
ГРЯДА падоўжнае ўзвышаньне зямлі; ляхл, ляшыць; грлнка, гран/ць; рад гор—горскі хрыбет.
ГРЯДУШ.ІЙ, прышлы, будучы.
ГРЯЗЬ ж. размоклая зямля; грязь, балота; нячыстасьць—бруд, брудзіць, брудны.
ГУБА ж. наросты на дрэвах; губа, гарун, бліца, трут.'жагра. Губка, якая мае па над струткамі валакністую тканіну годную да выкрасаньня у яе агня; г а р у н, нарост на дрэве, які мае зярністае цьвёрдае мязіва, але в. надатнае да выкрасаньня у яго агня; б л і ц а, тонкія наросты на дрэвах грыбамі. Трут і жагар або жагра—адмены дрэўных губак.
ГУБА ж. марскі заліў; затон, затока.
ГУБЫ ж, мн. вусны.
Ажно мае ножанькі разуваны
I вусначкі цалаваны. (Ш. т. I. ч. II. стр. 30).
ГУВЕРНЕР м. франц. даглядчык дзяцей; выхоўнік.
ГУД'БТЬ, гусьці, гім
КНІГІ ОНЛАЙН
