Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ВЫРЯЖАТЬ каго, апранаць у аздобную воп. ратку: строіць, строіцца, выстраены.
ВЫСАСЫВАТЬ каго, ійто з чаго; ссаць сок з чаго , выцягаць, волагу; высмяктываць, высыслць.
ВЫСВОБОЖДАТЬ каго, з чужой залежнасьці; вызваляць, вызваленьне, вызваленец.
ВЫСКАБЛНВАТЬ што, выскрабяць, выскрабкі.
ВЫСКА ЫВАТЬ што, гаварыць, апавядаць, што на душы, проста, адкрыта; выслаўляць, высказывдць.
ВЫСКАЛНВАТЬ зубы, вышчараць, выскірзацца.
ВЫСКАЛЬЗЫВАТЬ, выскаўзяць, высмыкяць, высьлізаць. Высьлізнулася, высмыкнулася, выскаўзнула шклянка з рук.
ВЫСКРЕБЫВАТЬ што, высклбліваць.
ВЫСЛУШНВАТЬ каго, выслухлць. Доктар выслухае хворага. Нашто мне выслухаць вашы нараканьні.
ВЫСЛ-БЖНВАТЬ каго. высачываць; зн. ісьці па сьлядох; „сакмо", знак ад ступаньня, сіганьня нагамі.
ВЫСМАТРНВАТЬ што, выглядлць.
ВЫСМОКТАТЬ што, Вб/цмактаць.
ВЫСОВЫВАТЬ шпю, вытыкаць вон, на зьне: высувяць, высалупляць, выстырнаць.
ВЫСОТА ж. вышыня, высь, вглскаць, высачн>г, высасьць. Высь паднябесная. Ўзьбіўся на выскаць, .ісдзь га.іавы не скруціў. (Сержп. 94). Высачня тэй гары незьмяроная (Рам.). Вялікая вышьіня гэтаіі пежы. Якпя можа быць яго выеасьць, высокасьць. Ня так высока, як стройнага стану.
ВЫСОЧЕСТВО, велячэсьлівасьць.
ВЫСОКОБЛАГОРОДІЕ, крывічэсьлівасьць.
ВЫСПРЕННЫЙ, вызлсцісты.
ВЫСКОМ'ЬРНЫЙ, фанаб.эрысты, чвлнлібы. ВЫСОКОПАРНЫЙ, велягорны, велягорыка. ВЫСОКОУВАЖАЕМЫЙ, шаноўны.
ВЫСОКОПРЕВОСХОДНТЕЛЬСТВО, веляможнасьць.
ВЫСКОПРЕПОДОБІЕ, правялсбнасьць.
ВЫСОКОПРОСВЯШЕННЫЙ, велясьвямрны.
ВЫСОКОСЕРДНЫЙ, веляслрдны. ВЫСОКОСЛАВНЫЙ, веляслгіўны. ВЫСОКОТОРЖЕСТВЕННЫЙ, веляўрочысты. ВЫСОКОУМІЕ, велямгдрлівасьць.
ВЫСПРАШПВАТЬ у каго, шпю; вып«тываць, выві’дываць.
ВЫСТАВКА ж. выстаўка, спаказ. Спаказ прамыс.ювасьці, ратайства, хатніх вырабаў.
ВЫСТЕГІІВАТЬ коўдру вопратку, пікаваць.
ВЫСТНРАТЬ ішно, вымыць, выпраць.
ВЫСТРАГНВАТЬ што, в/;/стругаць, выстружка, выстружны. Выстругаў ножыкам палку. Прыгожая выстружка (разьба) на вокпах.
ВЫСТРОЙТЬ што. збудавлць, пабудавлць. Збудаваў хату, млын. Пабудаваў не адзін будынак, хату.
ВЫСТРАЧНВАТЬ ніто, штабнавТАТЬ аб расьцінах, перахадзіць пару поўпакветнасый: выквітлць, вычаўрэць. Аб масьці, барве. колеру; блвкнуць, сьв^нуць.
ВЫЧЕКАШІВАТЬ .чанэту, выбів<(ць.
ВЫЧЕРКНВАТЬ што, выкасовываць. Выкасуіі доўг з кнігі, гпеў з сэрца.
ВЫЧЕРЧНВАТЬ што, выкрэсьляць.
ВЫЧЕСТЬ, вылічыць, адліч(;ць, вычатаць. Ціты лычатаў, счотаааў, сколыа трэба плаціць? Чы вы, жабракі, бы п е р е ч о т у е ц я. Хпю мне арэхаў бочку перачотуе /IE. Weryha. F^odania nialoruskie cmp. 33).
ВЫЧЕТ вылічка. Акром еылічкі за npanytuчнныя дні ён мне зоплаціў.
ВЫЧНСЛЕНІЕ ср. чотаваньне. У яго сягоньня вялікае чотаваньне; трэба вычпіпаць сколькі было аплат. Чопіаваньне тваё да нічога, лепеіі у каляндар паглянь (Лідзк. пав.), вылічлньне.
ВЫЧЫТАНІЕ ср. адыіімлньне.
ВЫШАТАТЬ што, в/./ківаць, вывіхтаць.
ВЫШВЫРЯТЬ йппо. вышпургдць, вышпурнуў.
ВЫШНБАТЬ uuno, выбівлць, вышпуляць. Выбіў сабе зуб, вока. Выйтульнуў локця.ч балону ў аакне. Шпульні яго, каб касьцей не сабраў.
ВЫІПЙБ, вывіх.
ВЫШНВКА ж. вышыўка, гафт.
ВЫШКВАРКН ж. мн. сквдркі, выскваркі. Калі сала топяць астаюцца скмркі; калі цыну ператапляюць—астаюцца в ы ж а р к і.
ВЫШКА ж. гаўбец.
ВЫШПАРНВАТЬ клапоў, плрыць, прудзіць.
ВЫШУЧЙВАТЬ каго, выкпівоць, высьмяв«ць, шкіл/ць.
ВЫІДЕЛАЧЙВАТЬ што. выжлукчяць, жлукц/ць, вылуговываць.
ВЫІЦНПЫВАТЬ пёры, валасы; выскубдць, аскублць, вырывлць.
ВЫЮЛНТЬ шпю, вмжэўжыць.
выя ж. шыя, а болып хрыбетныя і бочныя часьці яе; карк, каркав/на, закаршэль.
ВЫЯСНЯТЬ tunio, высьвятляць, выясьнРООТСТУПННК, адшчапенец.
BTiPOTEPriHMOCTb, толерлнтнасьць.
ВІіРОЯТІЕ ср. прыняцьце чаго за праўду; праўдападобнасьць, праўдападобна.
В'ЬСРІТЬ што. важыць, вагомы.
BbCOK, В'ЬСІІЛО, мэталічная адзінка вагі да важаньня: вяжка, г/рка.Прастакут з гіркаю на нітцы—вагар.
BbCbl м. мн. вагі.
BbCHTb, важыць.
В'ЬСОВІЦЙК м. важнік.
В"ЬСТОВОЙ м. нарок, нарочны.
В"ЬТВЬ ж. атожылак, летарасьць дрэва з сука; галіна, галгнка, голька, сук.
В'ЬТВйСТЫЙ, багаты вецьцям; гал/нясты, расахаты, сукаваты.
В"ЬТЕР м. вецер, ветранны, вгтрыва, ветрыць,
ВЕТРЙЛО ср. ляштыр, ластыр. Даўней на Дзьвіне ўжывалі назоў ластыр, зам. цяп. „парус“. Ластыр рабілі кліном, шырокім канцом трыкутніка ўніз.
В'ЬТОШКА Ж. старызна.
В"БТХ1Й, стары, друзлы, пракаветны; вётхі. (Дрыс пав.).
В’ЬХА ж. вяха, вяшыць.
В'ЬШАЛКА ж. пры вопратцы шнурок да вешаньня вопраткі—пцаль, пачап^льчык; прыбор да вешаньня вопраткі — градніца, расаха, шортніца, шарагі.
В'ЫЦІЙ м. каму ўсё ведама і хто весьціць будучыну; вгтны, веціць, арх. вгшчы.
ВЬЯТЬ агульн. слав. вгяць, венуць. Павень ветру з далёкага краю (нар. песьня); вейны, павейны.
ВЯЗАТЬ, агульн. слав, вязаць, зьвязывлцца, вязацца.
ВЯЗАТЬ, рабіць кручком з нітак назуткі, рукавіцы і інш; руб/ць, румбаваць; Румбаваныя пяршчаткі, рукавіцы.
ВЯЗНГА, сухія жылы з буйнай рыбы; вязыга.
ВЯЗНУТЬ, топнуць у гразі; гразнуць, гразкі, паграз.
ВЯЗ дрэва Ulmus Effusa', бераст.
ВЯЛНТЬ што, сушыць на ветры іпто еміннае, мяса, рыбу; чаўліць, чаўлян/на, чаўлы — сухі; сяўрыць, прасяўрыць—высушыць на марозным ветры.
ВЯЛЫЙ аб чалавеку, нехлямяжы, непаваротлівы; ленты-ая. Да работы ленты. Лентасьць нейкая ў яго з роду. Лента бярэцца да ежы, да работы, да справы.
ВЯІЦІЙ, большы, значнейшы—вельшы.
BVCCOH м. арх. дарагая ікашна, мабыць самы тонкі батыст.
г.
ГАГА, паўночная качка Anas (Somateria) mollisima, з якой дабываецца самы цэнны пух; гагач, гагачы пух.
ГАВАНЬ ж. ням, прыглубае прыморскае месца закрытае ад веграў са ўходам для караблёў: завань.
ГАДАТЬ, дазнавацца невядомага варажбой; варажбя, варажыць, варажб/т; угадываць, дазнаваць, штоколечы невядомае наабум: ганаць, гану/ць. выганаць. Цыганачка варожка учыні мне волю: ціне стане дзяўчыненька да шлюбу, са мною (Арачк.9).
ГАДАТЕЛЬНО, здаглдна, наўздагадна.
ГАДЙТЬ што, брудзіць, пэцкаць, паскудзіць; г/дзіць, г/дкі, г/дасьць.
ГАДЙТЬСЯ, ггдзіцца, гіда, пдк/, гідл/вы.
ГАДЮКА полаз, Vipera, гадзіна, вужака, вужаўка.
ГАЕР м. блазан у народных відовішчах, якісьмя" шыць людзеіі зьбітымі жартамі, крыўлянрнемся; кулдыяш, Антон кароткі. Даўней, бывала, са ска' марохамі хадзілі разам і к у л д ы ш ы, якія пера' адзетыя, размаляваныя, знаклеенымі насамі,сьмяшыл' людзей (з нар. апав Дзіс. павд.
ГАЗЕТА ж. італьян. пэрыёдычнае выданьне, зазвычай ў аркушах; часопісь.
ГАЗОН м. франц. кветнік.
ГАЗ м. рэдкае цела; целы наагул бываюць: цьвёрдыя, плыўкія і лятучыя або газавыя; могуць быць яшчэ
эфірныя і невагомыя—газ, жокаць. Апошняе народнае слова па значэньню в. блізка да паняцьця выражанага словам газ. Кажуць: Нарабіла жокаці пеглям у хаце. He чадам, а жокацьцю пахне. Жокаць выходзіць з магілы і ў ціхі вечар прыбірае чалавечу постаць. Жокацьцю у паветры нясе, відаць недзе лясы гараць. Уся вада выпетрыла аж жокацьцю панясло з гаршчка (Вёска Буды, Дзіс пав.).
КНІГІ ОНЛАЙН
