Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
ВСЕДНЕВНЫЙ, паўсгдны, паўседзень, ўсякдзенны, ўсякдзень, абыдзень.
ВСЕЛЯТЬ каго куды: ўсяляць, асяляць; у пераносным знач.: ўшчапляць, ўнедряць. Ен ўнедр ыў ў душу яго маральныя асновы. Вучыцель ўшчапляе дзяцям навуку.
ВСЕМНЛОСТНВ'ЬЙШІЙ м. ўсеміласэрнейшы Ўсеміласэрнейшы Бог.
ВСЕМІРНЫЙ, ўсесьветны.
ВСЕМОГУШ.ІЙ, ўсемагутны.
ВСЕОБІЦІЙ, ўсеагульны, арх. паспал/ты. У с еагульнае навучаньне.
ВСЕЦ'БЛО прысл. суздрам, саўс/м. Суздра.ч град выбыў ярыну. Саўсім прапаў чнлавек.
ВСЕЯДНЫЙ м. ўсёедчы. Сьвіньня ўсёедчая жывёла.
ВСКАРМЛЙВАТЬ каго, узгадовываць, ускярмліваць, кормнік, кормны.
ВСКАТЫВАТЬ што, ўскачываць .ўскячывацца, усклчываньне, ускоцісты, ускот, ускотны.
ВСКАЧЬ прысл. ндўскач, наўскачкі.
ВСКАКМВАТЬ куды у што, або на што; узскакяць, узскок. '
ВСКЙДЛНВОСТЬ, нак/дчывасьць. У яго характар накідчывы
ВСКВОЗЬ прысл. наскрозь, навылят, няўскрозь.
ВСКОЛЕБАТЬ што, скалыбяць, ззыбнуць, ззыбнуцца, скалынуць, звалвавлць.
А кладачка ззыбнулася
Марыська зьлякнулася.
(Р. Т. 8-9, стр. 173 Вяліж. п.)
ВСКОЛЬЗЬ прысл. ўскоўзь, ўскелзь. Аб гэтым ён тольі ў с к е лз ь намякнуў.
ВСКОР’Б прысл. ўборзе. Уборзе пасьля гэтага мы выехалі на ўловы.
Вскруж—Всьмятку
94
ВСКРУЖАТЬ каго, або каму галаву: ускружяць, закручяць, закруц/ць, закрут галавы; ачмуц/ць. Вецяр. ўскружыў пыл. Закруціў галаву дзеўцы, ачмуціў яе нанет.
ВСКРЫВАТЬ што, расчымляць. расчымляцца, расчй/млены, росчымка (Вітэбск.), распазіць, распазіцца, распазка (Чаўск. п.), адамнуць, адомнуты, адчынгць, адчынены (Дзіс. пав.). Адмані кораб і пад вечкам ляжыць чаго шукаеш. А даманулася неба высокае. Адамні гамэтку. А дч ы н і скрыню.
ВСКРЫТІЕ (ракі), крыгалом, крыгоміца. У самую крыгоміцу, ў сам крыгалом аыяхаў на раку.
ВЗКРЫТІЕ (трупа’, роспаласьць. Між сьвінабоямі, той хто разпарывае кабана называецца — распалтач, а сама чыннасьць—роспалаць. Я ўжо чатырох кабаноў распалтаў, а яшчэ ёсьць два да роспалаці, дараспалтаньня. Аб людзях: распалталі жываты: дактары труп на розпалаць узялі.
ВСЛАСТЬ прысл. наўсалодзь, наўсалодны, наўсалода.
ВСЛУШНВАТЬСЯу што. ўслухяцца, ўслушлівы.
ВСЛУХ прысл. наўслыш, наўсуслыш. Я кажу яам ўсім наўслыш, чуйця! Наўсуслыш сказаў ён.
ВСЛ"ЬД прысл. ўтроп, ўнясач, ндсакам, ўсьлед. Ен за ім ўтроп ід з е. Н a с а к а м за ім гнаўся (ад „сакмо"—сьлед).
ВСЛ'БДСТВіЕ чаго, ўвь/ніку, зпрычыны. Зпрычыны доўгіх дажджоў сталася разводзьдзе,,
ВСМАТРНВАТЬСЯ у што, ўглядацца, ўзірлцца. Iў акуляры трэба у гледз іц ц а. Чаго ён на цябе так ў зі р а е цца. На людзей паўглядацца і сябе паказаць.
ВСМЯТКУ аб яйку; наўзмяч, наўзьмятку; ўсьмятку
ВСОВЫВАТЬ што у што, або куды: утыклць, ўсуваць. Ня ўтыкай носу куды ня трэба. Усунь шупель у збожжа.
ВСПАХМВАТЬ зямлю, узорываць, узорка, араць, аральба, арлньне.
ВСПЛЕСНУТЬСЯ, спаласнуцца. Перад ўсходам сонца рыба любіць спаласнуцца ў вадзе. Плотка спаласнулася ў чароце. Нешта спаласну лася v бутэльцы.
ВСПЛОШЬ, ВСПЛОШНУЮ прысл. ўсуцзль, ўсьцяж. Усьцяж ўсё гафтаванае.
ВСПОМОГАТЬ каго чым; спамагдць, спамаглцца, спамагяньне, спамога, спаможны.
ВСПРЫГНВАТЬ-узскаківаць, узск<ж,узскочны. ВСПРЫСКНВАТЬ што, спырскаць, збырзгаць. ВСПУГНВАТЬ, каго, спужлць, спужацца, спужны, спужлівы; ўлякаць, ўлякнуцца, ўляклгвы, спудзіць, спудлівы, спуд; палашыць, палахлгвы, палохацца, спалох.
ВСПУХАТЬ, апухаць, апухлы, апухласьць.
ВСПУЧНВАТЬ што, ўпушяць, ўспушацца, ўспушаны, ўспушаньне; ўздуваць, ўздуты, уздувацца, ўздутасьць.
ВСПЫЖЫВАТЬ што, каго; натапоршчыць, натапоршчаны, натапоршчыцца; насторшчыцца, насторшаны, насторшыць. Вожык, індык Haemo р ш ы ў с я.
ВСПЫЛМТЬ, успырснуць, узшугнуць.
ВСПЫЛАТЬ, узшугнуць, успыхнуць, запылаць.
ВСГІЫШКА, пошуг, пошугамі, пошугі.
ВСПЯТЬ, наўпопяць, наўзодзь,
ВСТАВАТЬ, уставдць, устлньне, усаваньне, ўзстаньне, узстанак.
ВСТАВЛЯТЬ што у што, або куды; устаўляць, устаўляцца, устаўляньне, устаўны, устаўка.
ВСТАРЬ прырл. даўней. даўнейшы, даўнасьць.
ВСТАСКНВАТЬ што, усьцягаць, усьцягацца, усьцягдньне, усьцягі, усьцяжка.
ВСТРЕВОЖЙТЬ каго, ўстрывсжыць, устрывожыцца, устрывожаньне, ўстрывожлівасьць.
ВСТРЕПАТЬ што, ўскудлаць, скудллчыць, скудлячыцца, скудлачаны, скудлак, разкудляка.
ВСТРЕПНУТЬСЯ, стропнуцца. Рыбіна cm portнулася ў карме. Ен стропнуўся. як на пажар.
ВСТБЧАТЬ каго, сустрачлць, сустракаць, сустраклцца, сустрэча, сустрэчны; спатыкаць, спатыкацца, спатканьне, спаткянец, спотык; судашяць, судашлцца, судосіць, судошаньне, судосіны, судашяліся, слова ўжыванае ў зах. часьці Горадзеншчыны, здаецца ў аснову паложан карэнь „дасьцігаць", зап. у Баброўскага „Гродненская губернія".
ВСТРАХйВАТЬ, страсяць, ўстрасаць страхомы, страхнуцца.
ВСТУІІАТЬ у што, куды, на што; ўступаць; ўступацца у што, ў м е ш ы в а цц а, выяўляць свае пратэнзыі.
ВСТУІІАТЬ у знач. прыймаць на сябе абавязкі: абняць урад.
ВСТУПЙТЕЛЬНЫЙ, уступны. Уступнае слова сказаў.
ВСТУПЛЕНІЕ ср. ўступ. Ўступ напісаў да кнігі, ^му да нас ўступ забаронены.
ВСТЯЖАТЬ што, спагнаць. Спагнаць доўг, спагнаць злосьць.
ВСУЕ прысл. дарзмна. Heўзывай імені Бога твайго д а р э м н а.
ВСУЧМТЬ што, ўбайдосіць, ўкруц/ць, ўвярцець, ўсучыць. Трэба шарсьціну ў су чы ц ь у дратву. Да дзьвех белыхўсучы чырвоную нітку. Убайдосілі хлапцу дзеўку. Убайдосілі абузную справу. Увярцеўся, ўкру ціў с я ў кампанію,
ВСЮДУ прысл. усюды, усюдых, паўсюдна.
ВСЯКАТЬ аб цечыве, ўсякаць, ўсяканьне, усяклівы.
ВСЯКІН, усякі, усякая, усякае, усячына, yewKana, усякчаста, ўсякчасны, ўсякдзенна, ўсякбытпа, ўсякмерна; усялякі, ўсялячына, ўсялячна, усяляк.
ВТАЙН'Ь прыс.і. вотай, вотайкам, вотайна; кры?ма, крытна, крытком, скрмтпа, крлдком.
ВТАЛКЙВАТЬ uuno у uuno: уталяшываць, ўштаўхяць, ўпіхлць, Ут a .1 о ш ы ў адзежу ў мяшок, як з сабяч?.гп горла выг.іядае цяпер. Ўпіхні яго ў янбу. Шк.іянку саштоўхнуў са стч.іа.
ВТАСКНВАТЬ uuno, ўцяглць, ўцяг,?цца, ўцяглньне, ўцягі, ўцяжпы.
ВТЕКАТЬ у uuno. ўцякпць, ўлівлцца, ўплывяць.
ВТЕРПЕЖ прыс.і. ўсуцерп. Ня ў су ц ер п добра.йу ма.юйцу. Ня ў су /' ер п ста.іа цярыгець боjeit.
ВТКРАТЬ uuno v што, ўцірлць, ўмлзываць, ўшмярываць. У ш .м іі р ы ц ь, ў .w it з н ц ь .йпзь v цс.ні. У ц ер ц і каму што ў рукі. усу’іііць.
ВТЙСКНВАТЬ uuno у uuno. ўціскігць, ўцісклцца, ўц/снуты, ўц/склы, уціск.
ВТЙХОМОЛКУ, ціхамоўч, ціхамоўчкі, ціхамоўкам, ціхамоўчны, ціха.клчасьць, ніхамоўчлівы, ціхамоучлівасьць. .1 сн сабе есьць ціхам оў к а лі.
ВТОЛКАТЬ uuno куды, ўтаўх, ўштоўхнуц,ца, штаўчок; упіхяць.
ВТОЛКОВАТЬ uuno кп.йу. ўтлум/гчыць, ўтлумлчыцца, ўтлумлчаньне, утлумлчыць, ўтаўмячаны.
ВТОЛОЧЬ uuno v uuno, ўталошыць, ўбіць. Жвір ў дарогу іпрэба ў in a .1 о йі ы ц ь. Ў т a .1 ош ы ў цьвех у сьцяну. збарэньне ў памяць.
ВТОРАЧНВАТЬ uuno. утрочыць, утрочыцца, утрочаны. Ў т р о ч ы ц ь заііца у сяд.ю. Ўтрочыцца ў чузпуіо справу.
Вторг—Вульгата
98
ВТОРГАТЬСЯ куды у што, ўрывяцца, ўрывлньне; ўтырклцца, ўтырклць, ўторкнуты, ўтырняцца, ўторнуты.
ВТОРЖЕНІЕ ворага, наплд, навяла.
ВТОРОН, лічэбн. друг/, ўторны; друіць (ральлю), друв/чны, (паўторны). Друяк, авёс другога пасеву, другой ачысткі; мёд друіоіа спуску. Ральлю д р у я ц ь і траяць. Карова д р у в і ч к а, з другім цялём.
Сорак коп маладых курэб яец.
Тры фаскі д р у в і ч н ы .г кароў .мас.т.
(Крачк. стр. 41.)
ВТОРНМК м. аўторак, аўторкавы, аўторкаваць.
ВТОРОБРАЧІЕ ср. другажзнства, другажон.
ВТОРОПЯХ прыс.і. ўп< сьпеху, спосьпеху, імўсьпеш, спохапу Н a v с ь п е ш :<акусі.>і перпд выездам. Спохапу забыўся ўзяць екае куп.іі.
ВТОРОСТЕПЕННЫЙ, другаркдны.
ВТРАВЛЙВАТЬ каго у шіпо. аб лоўчых жывелах і птахах: сковіць. Н а с к о g і .1 і яго. У с к оеілі хлапца у боііку.
ВТРАВЛНВАТЬ аб рысунках: выпаляць. Гэты кветкі в ы п а л е н ы.
ВТРОЕ прысл. ўтроя, тройчы, трыкротна.
ВТУЛКА ж. затычка, затымць.
ВТУН"В прысл. дарлмна, м«рна.
ВТ'БСНЯТЬ што у шпю, ўціскяць, ўцісюгцца, ўц/снуты, ўцісьненьне, ўц/ск.
ВТЯГНВАТЬ што куды, ўцяг<ть, ўцяглцца, ўцягяньне, ўцяжына.
ВУАЛЬ ж. фр. пакрыньнё на аблічча з нснкай тканіны: вэлен, шырмнка.
ВУЛКАН ,я. вулькян, вулькан/чны.
ВУЛЬГАРНЫЙ .if. лац. грубы, грубіянскі, прастяцкі, брыдкі.
ВУЛЬГАТА ж. лац. лацінскі пераклад Бібліі зацьверджаны Трыдэнцкім сабора.м: вульглта.
ВХОДЙТЬ куды у што: ўхадз/ць, ўходзіцца ўходжаньне, ўход, ўходны, ўходы.
ВХОДЯШ.АЯ БУМАГА, паступяючая, супроцьзначн, выбывяючая.
ВХОД м. ўход, ўстгп. Ен мпс ўсту п да пана,
ВЦАРАПЫВАТЬ што у то, ўдзірлць, ўдзір«цца, ўдзіраньне, ўдз. р.
ВЦ'ЬПЛЯТЬ што у што. учапляць, ўчапляцца, ўчэплены, ўчэпы, ўчзпкі,
ВЧЕРА прысл. учора, учорась, учарошні, учоркі.
ВЧЕРЕД прысл. ўчаред, ўчародны; ўрадоўку. Прышлося стануць ў р а д оў ку і чакаць.
ВЧЕРНЬ прысл. ўнярысе. Ен здаў своіі нраект ў н а р ы с е, не апрацаваны падробна.
ВЧЕРЧЙВАТЬ штоу што, ўкрэсьляць.Укр f сьліць шасьцікантніку круг.
ВЧЕТВЕРО прысл. ўчэцьвера, пачворна.
ВЧННЯТЬ, ВЧАТЬ што, зачыняць, пачыно’ць, пачыняцца, пачын; усчыняц,ь.
ВЧЙНЯТЬ што у ніто, ўмяшчяць, ўключяць; ўдзявяць. Ўсчго гэпнйаў каўбасу ня ўдзенеш.
ВЧНСЛЯТЬ тто, каго куды, у што; ўлічяць, ўлічяцца, ўлгчаны.
ВШЕСТВІЕ ср. уступленьне, узшэсьце.
В’НСПОДЙ прысл. спадысподу. Спадысподу ляжыць гаманец у скрыні.
В”ЬДАТЬСЯ у што. ўядзджы, утздчае. У е з д ч а я мыта.
В'ЯВ"Ь, В’ЯВЬ прысл. яўна, наяве. Я гэта бачыў н а я я с, п ня ўсьне.
ВЫБРАСЫВАТЬ што куды: выкідяць, выкідРЯТЬ uuno, спраўдж<гць, спр<;ўджаны, спряўдка.
ВЫВЬСКА ж. повеска. Кра.йнік зрабіў новую none с ку над крамаіі. Повескамі называюць здаўна і наўсю іна у нас рэклямныя падабізны: акна, дзе шкляр; бляшанкі, дзе бляхар; галавы йукру над крамай, дзс прадаюць цукер і т. д.
КНІГІ ОНЛАЙН
