4. Жанчына о о о Спытай мяне, што болып за ўсё на сьвеце ня любяць прыгожыя жанчыны... Уласны фотаздымак у пашпарце. о о о Узнаўленьне — нязьменная ўмова нашага існаваньня... Жанчына адчувае гэтую ісьціну лепей за мужчыну. о о о У клясыкаў філязофіі, у Вавэнарга ў тым ліку, зьдзіўляе хваравітая неабыякавасьць да жанчынаў. о о о Ёсьць жанчыны, у якіх інтымныя гульні выклікаюць сьмех. Зрэшты, гэта ня так і мала. о о о Павабна глядзіцца жанчына на сініх прасьцінах, цела — жывое золата. Наогул, эўрапейскім жанчынам болып пасуе цёмная бялізна, а вось азіяцкім — сьветлыя драпіроўкі. о о о Калі стаміўся, а жанчына пад табою возьме й пазяхне, так і закарціць яе ўдарыць. о о о Што можа быць горш, чым застацца самнасам зь непрыгожай і неразумнай жанчынаю? о о о Куды ні глянеш — паўсюль толькі горш. Узрост. Няма таго, што раней было. Паціху старысься. Але ёсьць момант... Усё больш і больш навокал прыгожых, жаданых, павабных жанчын. о о о Непрыгожыя дзявулі, якія са скуры лезуць, каб толькі спадабацца прадстаўнікам супрацьлеглага полу, робяцца падобнымі да жабрачак, што выпрошваюць грошы каля гастраномаў. Дзіўна, але ў адных і ў другіх атрымліваецца дамагчыся свайго, праўда, па драбязе. Жанчына паядае мужчыну. Ратунак у апошняга адзін — уцёкі. о о о Рэўнасьць вынайшлі брыдкія жанчыны. о о о Пажадаю творам Вавэнарга яшчэ й такое... Хай творы выбітнага мараліста прачытае эмансыпаваная злосная сучка. о о о Убачыўшы жанчын, што задушыліся на аліўкавым дрэве, Дыяген Сынопскі прабрахаў: «Вось каб на ўсіх дрэвах такія плады!» У наш час эмансыпацыі гэткую экспрэсію паводзінаў пераўзысьці немагчыма, хіба што нейкая спадніца праверашчыць падобнае пра мужчынаў. о о о Дзеля каго падмалёўвае бровы жонка сьляпога?.. Пытаецца Томас Фулер. Дзеля Taro самага Дона Жуана, дзеля якога сьпявае жонка глухога. 5. Сям’я о о о Мужчына й жанчына — вечны двубой. Каханьне працягваецца, пакуль няма пераможцы, пакуль адзін ня выказаўся цалкам і нешта не дагаворваецца, пакуль існуе таямніца... А калі нарэшце адзін прайграў, а другі не паказаў выгляду, што выйграў і пачаў тактоўна падтрымліваць слабейшага, тады ўзьнікае сям’я. о о о Шмат хто сумняваецца і многія сьцьвярджаюць адваротнае, але прорву можна пераскочыць толькі за два скачкі, першы зь якіх мусіць зрабіць мужчына, а другі — жанчына. о о о Кансьпірацыю распрацавалі жонкі, якія здраджвалі мужу. 6. Бацысі о о о Мы хаваем бацькоў значна раней, чым яны паміраюць. о о о Люблю Вавэнарга яшчэ й за тое, што ягоныя «Фрагмэнты» й «Афарызмы» чытаў і цытаваў мой бацька. о о о Як пазьбегнуць найвялікшай страты — сьмерці маці? Пайсьці з жыцьця раней! Нашто было пытацца? IV. Бог GOD Пра рэлігію 1. Вера о о о Неістотна, як ты патрапіў у сабор: праз чорны ход ці праз парадную браму, галоўнае — ты ў саборы. о о о Самастойнасьць патрабуе ўпэўненасьці, а залежнасьць — веры. о о о Той, хто верыць у тэхнічны прагрэс, павінен памятаць, што пры дапамозе сродкаў вытворчасьці, самых розных машын і мэханізмаў, адзін чалавек зрабіў з другога раба. о о о Давер пераходзіць у залежнасьць. о о о Асноўная загана тырана — вера ў сябе. Вера — гэта не суцяшэньне, а паводзіны, у якіх ёсьць месца й суцяшэньню. о о о Шкадую, што ня маю поўнай веры. Нават сьмерць не пераконвае, а яшчэ болып раздражняе фантазію й спараджае сумневы. о о о Як сяброўства зазвычай пачынаецца са сваркі, так і вера бярэ выток з блюзьнерства. о о о Зьнявага чужых багоў не дадае веры ў свайго Бога. о о о У манахаў, мусібыць, добры абутак, бо шлях да Бога доўгі й пакручасты. Ня варта мяне папракаць за іранічныя ноткі. Манахі — гэта людзі, што йдуць да Бога не праз вучэньне, а праз матэрыю. Манах — цялеснае ўвасабленьне веры. Верыш, спадзяесься на Страшны суд — і ўсё дзеля таго, каб на імгненьне ўваскрэснуць. о о о Грэшнікі зьбіраюцца ў царкве. Ня верыш? Учыні кепскае, прызнайся, і табе абавязкова параяць наведаць царкву... о о о Вера ў Бога неразумных шукае апірышча ў заганным жаданьні быць лепшымі за іншых, хоць дастаткова быць іншымі. о о о Ты баісься адзіноты прыблізна так, як і сьмерці. Твая вера ў жыцьцё пасьля сьмерці нагадвае спадзяваньні літаратара, які думае, што ягоныя творы калі-небудзь дый прачытаюцца. о о о Калі паверыш у няспыннасьць зьменаў, давядзецца прыняць і памылковасьць любога выніку, бо ён ня зможа быць канчатковым. 1. Рэлігія о о о Недаацэньваць сэктар рэлігіі нельга. Змагар з адной канфэсіяй абавязкова патрапіць у лягер іншай. Так хрысьціяне змагаюцца зь юдэямі, юдэі — з мусульманамі, мусульмане — з хрысьціянамі... Атэізм — таксама адна з формаў рэлігійнай думкі, пабудаванай на доказах ад процілеглага. о о о Хто скажа, што першаснае: рэлігія ці атэізм? о о о Прызнаць існаваньне разумнейшага за сябе цалкам нармальна. А вось падпарадкоўвацца разумнейшаму, ня ведаючы яго, — глупства несусьветнае. Болыпасьць вернікаў якраз і падпарадкоўваецца, толькі не разумнейшаму, a — хітрэйшаму, і ня Богу, a — папу. о о о Каб разьвеяць маркоту, учыняюць шмат грахоў, а галоўны зь іх — занатоўваньне рэвалюцыйных ды атэістычных думак. Блюзьнерства — салодкім голасам сьвятара нашэптваць пра пекла. о о о Каму ня трэба саступаць, дык гэта царкоўнікам і жанчынам. А ты ўвесь час саступаеш, асабліва апошнім. Сьцеражыся, бо ўсё больш і болып трапляюцца на шляху царкоўнікі і жанчыны ў адной асобе. 3. Бог о о о He кажы прылюдна, што табе кепска, нясьцерпна, гнюсна... Толькі Ўсявышні ведае, як можа быць горка. о о о Жах перад зьзяньнем Бога — пачатак мудрасьці, страх перад д’яблам — пачатак разбурэньня, вар’яцтва й гвалту. о о о Саборы — амбасады Бога. о о о Сьнедаў і мерыўтэмпэратуру. Ці не захварэў? У чалавека норма вядомая — 36,6 °C. У д’ябла яна, напэўна, іншая, можна дапусьціць, што — 66,6 °C (бо лічба ягоная — 666). Калі пабудаваць простую сымэтрыю, паставіўшы чалавека паміж дабром і злом, дык тэмпэратура Бога наблізіцца да 0 і будзе 6,6° паводле Цэльсія... Пасьнедаўшы, я зазначыў на градусьніку норму — 36,6 °C. Значыць, ізноў лёгкая прастуда й ператомленасьць. о о о Заўважыў, што болыпасьць вернікаў думаюць пра Бога як пра вялікага кіраўніка, які можа выпісаць ордэр на жылплошчу ў Pai. О, каб жа так і было насамрэч! о о о «Бойся Бога!» — гаворыць і той, хто пажадаў уладарыць над табою. о о о Цяжка ўявіць, як абрыдлі Богу людзі са сваімі просьбамі. о о о 3 д’яблам можна пагаварыць, паспрачацца, пажартаваць... Перад Богам варта маўчаць і слухаць. о о о Пішу «Бог« зь вялікай літары яшчэ й таму, што вельмі люблю вялікія літары. Чалавек, які сядзіць на валізе, заўсёды нагадвае мне пра Хрыста ў пустэльні. о о о Бог — гэта прадчуваньне катастрофы. о о о У мінорныя хвіліны пачынае здавацца, што сустрэча з д’яблам — такая ж недасягальная рэч, як і сустрэча з Богам. о о о Той, хто выказвае нянавісьць да Бога, не абавязкова атрымае д’яблавы ўзнагароды. о о о Развагі пра Бога — гэта, збольшага, размовы пра ідэальны парадак. о о о Калі адчуеш уласную разумовую абмежаванасьць, ведай: няма іншага выйсьця, апрача як вызначыць канфэсійную прыналежнасьць продкаў, прыйсьці ў храм і зьвярнуцца да Бога. Бог, прырода, лёс — занадта часта ўжываюцца як сынонімы, а насамрэч такімі не зьяўляюцца. о о о Наколькі лёгка здрадзіць, настолькі ж цяжка дараваць здраду, калі наогул магчыма яе дараваць, бо ўсё часьцей пераконваюся, што прэрагатыва дараваньня належыць Богу. о о о Сутыкнуўшыся з тэкстамі Лятрэамона, можна падумаць: чалавек спазнаў усемагутнасьць Усявышняга дзеля таго, каб абвінаваціць Бога ў насланьні бядотаў, катастрофаў, стыхіяў і паморкаў. о о о «Мы ня маем права задаваць Творцу ніякіх пытаньняў». Сьціпла сьцьвярджае Лятрэамон, нібыта ніколі й не паўставаў супраць Усявышняга. I ўсё ж у гэтым сказе тоіцца ненатольная прага задаць Богу пытаньне. Хоць бы адно. Напрыклад, я запытаўся б у Творцы: «Нашто?» Шмат разоў задаваў сабе адно й тое ж пытаньне... Чаму люблю прагулянкі па могілках? Пакуль не прачытаў у Альбэрта Савініа, што Эўропа — гэта магіла Бога. о о о Вы сьмяротныя. Нашто вам думаць пра багоў?.. Пытаецца ўзрушаны кінік Дэманакт. А я і думаю пра сьмяротнасьць багоў. о о о Быку падабаецца бык, аслу — асёл, сьвіньні — сьвіньня... Чуеш у Эпіхарма. Можа, таму, спрабуючы ўявіць Бога, ты малюеш чалавека? А можа, Бог, ведаючы абмежаванасьць і слабасьці твае, зьяўляўся ў вобразе любімым і зразумелым? Нашто Ўсемагутны патурае слабому? Адкажа паэт Эпіхарм... Быку падабаецца бык! о о о Заўважаеш — узьненавідзеў сьвет: гэта — блага, тут — кепска, паўсюль цёмна, людзі — ворагі, няздары, пачвары. Жывеш бязмэтна. Сьцюдзёныя проймы сьвішчуць паміж брудных будынкаў, шархацяць пакамечанымі газэтамі. Пад чаравікамі плюхае рас- кіслы сьнег. Насустрач сунецца чырванапысае стварэньне зь сінім носам ды сьлязьлівымі вочкамі. Дзякуй табе, Божа, што ня даў мне такога твару! — думаеш ты. Вось і палёгка. 4. Павер’і о о о У старажытных беларусаў існавала павер’е, што трэба палюбіцца са сваёй жонкай на вясновым засеяным полі, каб Бог даў добры ўраджай. Вельмі часта жанчына раскідала мужчынскае семя па палетку і пры гэтым прыгаворвала: «Божа! Урадзі мой хлеб! Выйдзі колас зь зямлі высокі й прыгожы!» о о о Чуткі — найкаштоўнейшы матэрыял, зь якога ўтвараюцца міты. о о о У мроях лунае зародак хімэры. о о о Юда — найвыдатнейшы драматычны актор у хрысьціянскім сьвеце. о о о Прывіды нараджаюцца ў люстэрках. Можна не сумнявацца, што электрычнасьць і сродкі масавай інфармацыі вынайшаўд’ябал. о о о Падтрымка прыходзіць да таго, хто яе заслужыў; на такіх сафізмах і будуюцца ўлада, прыгнёт і рабства. о о о Канфуцый раіў шанаваць дэманаў і духаў, але не заклікаў набліжацца да іх. Толькі дэманы й духі, пабачыўшы пашану, самі могуць наблізіцца, каб выказаць хоць бы і ўдзячнасьць. о о о На руінах імпэрыяў скачуць міталягічныя героі. 5. Падман о о о Найгоршы вораг — той, хто цябе прыніжае. о о о Ілжывы чалавек імкнецца кампэнсаваць уласную лісьлівасьць і прыніжанасьць квяцістай іроніяй і пыхлівай фанабэрыяй. о о о Заўсёды думаў, што гандаль — мастацтва падманваць. У Вавэнарга больш ёміста... Гандаль — школа падману. He навука, не мастацтва, а менавіта школа.