Практыкум па жывёлагадоўлі
Выдавец: Ураджай
Памер: 259с.
Мінск 1998
кі непажаданыя, таму што садзейнічаюць захворванню масцітамі, асабліва калі маюць сваю малочную залозу. Яны даволі ўстойліва перадаюцца ў спадчыну з боку бацькі і маці. Таму пры адборы.рамонтнага пагалоўя неабходна звяртаць увагу як на саскі ў цялушак, так і на рудзіментарныя саскі ў бычкоў перад машонкай (іх колькасць, размяшчэнне, форму).
Кожную групу марфалагічных прымет ацэньваюць асобна з улікам дапаможных паказчыкаў (табл. 30), зыходзячы з вышэйшай ацэнкі — 5 балаў. За недахопы, у залежнасці ад характару і ступені іх выяўленасці, адзнаку зніжаюць на 1 або 0,5 бала.
Для болыпай аб’ектыўнасці вакамерную ацэнку ўдакладняюць прамерамі вымя і саскоў з улікам арыенціровачных патрабаванняў для ацэнкі іх у балах (табл. 28).
Для правядзення прамераў выкарыстоўваюць мерную стужку, мерны цыркуль і штангенцыркуль. Межы вымярэнняў асноўных прамераў вымя і саскоў прыведзены на мал. 19.
1. Найбольшая шырыня — бярэцца мерным цыркулем над саскамі пярэдніх чвэрцяў у найбольш шырокім месцы.
2. Даўжыня — вымяраецца цыркулем ад задняй выпукласці вымя да яго пярэдняга краю ў аснове (АВ).
Мал. 19. Кропкі ўзяцця асноўных прамераў вымя.
3. Абхват — вымяраецца мернай стужкай па гарызантальнай лініі на ўзроўні асновы пярэдняга краю (АВ).
4. Глыбіня пярэдняй і задняй чвэрцяў — вымяраецца стужкай вертыкальна ад брушной сценкі да асновы саска (БЗ, ЛЖ).
5. Адлегласць ад дна вымя да падлогі — вымяраецца стужкай ад сярэдзіны ніжняй часткі вымя (ЕД) да падлогі.
6. Даўжыня пярэдняга і задняга саскоў — вымяраецца стужкай ад асновы саскоў да кончыкаў (ЕЗ, ДЖ).
7. Дыяметр пярэдняга і задняга саскоў — бярэцца штангенцыркулем у аснове саска.
8. Адлегласць паміж пярэднімі саскамі — вымяраюць стужкай у кропках 3-правая, 3-левая.
9. Адлегласць паміж пярэднімі і заднімі саскамі — вымяраецца стужкай (ЗЖ).
10. Адлегласць паміж заднімі саскамі — вымяраецца стужкай у кропках Ж-правая, Ж-левая.
Дадзеныя прамераў для ўдакладнення вакамернай ацэнкі вымя выкарыстоўваюць наступным чынам. Напрыклад, форму вымя ацанілі вакамерна як чашападобную. Вядома, што форму вымя вызначаюць суадносіны яго даўжыні, шырыні і глыбіні. У гэтым выпадку значэнне прамераў даўжыні, шырыні і глыбіні павінна быць: у пяршачак — не менш 29, 25 і 23 см адпаведна; у поўнаўзроставых кароў, адпаведна, 37, 31 і 27 см. Даўжыня вымя павінна перавышаць яго шырыню на 5 15%.
Прамеры выкарыстоўваюць таксама для вызначэння велічыні вымя і ўдакладнення яе ацэнкі, зробленай вакамерным метадам. Велічыню вымя вызначаюць па формуле
„ д ГП + ГЗ о A - ,
дзе В велічыня вымя; A — абхват вымя; ГП — глыбіня пярэдніх доляў; ГЗ — глыбіня задніх доляў.
Ведаючы велічыню вымя, можна разлічыць яго спадае-
масць (для ўдакладнення ацэнкі залозістасці), выкарыстоўваючы формулу
= Вдвп
Вд ’
дзе С спадаемасць вымя; Вд — велічыня вымя да даення; Вп велічыня вымя пасля даення.
Сума 5-6альных ацэнак (з улікам карэкціроўкі па памерах) дае агульную ацэнку марфалагічных прымет (экстэр’еру) вымя.
Ацэнка фізіялагічных уласцівасцей вымя ў параўнанні з ацэнкай яго марфалагічных прымет больш складаная і працаёмкая. Аднак яна дазваляе з большай дакладнасцю вызначаць прыгоднасць вымя каровы да машыннага даення.
3 многіх паказчыкаў, якія характарызуюць фізіялагічныя ўласцівасці вымя, найбольш важнымі з’яўляюцца: працягласць машыннага даення (мін); сярэдняя хуткасць малакааддачы (кг/мін); ступень выдойвання вымя за першыя 3 мін (% ад агульнага ўдою); суадносіны ўдояў па долях (%) і індэкс вымя (%); адначасовасць выдойвання доляў (працягласць “халастога” даення, с); паўната выдойвання даільным апаратам (велічыня ручнога дадою, 5 мл).
Для практыкі машыннага даення найбольшую цікавасць уяўляюць; працягласць даення, хуткасць малакааддачы, індэкс вымя і працягласць халастога даення. Дадзеныя для вызначэння гэтых паказчыкаў атрымліваюць у працэсе кантрольнага даення кароў з дапамогай даільнага апарата ДАЧ-2' (даільны апарат чвэрцяў) або іншай мадыфікацыі.
Для належнай арганізацыі работы па ацэнцы вымя на прыгоднасць да машыннага даення неабходна папярэдне скласці спіс кароў, якіх трэба ацаніць, выключыўшы з яго жывёлін, хворых на мастыт, з трэшчынамі саскоў, атрафіяй доляў і тых, што знаходзяцца ў ахвоце.
У спісе зазначаюць мянушку і індывідуальны нумар, паходжанне (маці, бацька), парадкавы нумар лактацыі, дату ацёлу, удой за апошні кантрольны дзень і прозвішча даяркі, за якой замацавана жывёла.
Каб атрымаць больш аб’ектыўныя дадзеныя, кароў дояць адным і тым жа апаратам, папярэдне праверыўшы і яго прыгоднасць, і ўсёй даільнай устаноўкі, а пры даенні прытрымліваюцца пэўнай паслядоўнасці: вымя старанна абмываюць чыстай цёплай вадой (+40 —50°С), выціраюць чыстым рушніком з адначасовым масажам; здойваюць рукамі 1 — 2 струменьчыкі з кожнага саска ў спецыяльную конаўку або на цёмную пласціну; пасля прыпуску малака на саскі, пачынаю-
чы з задніх, надзяваюць даільныя стаканы; пасля прыметнага памяншэння або спынення патоку малака праводзяць машын нае дадойванне (не больш 30 с), адцягваючы калектар з даільнымі стаканамі ўніз і ўперад; здымаюць даільныя стаканы і праводзяць ручны дадой у асобную пасуду.
Пры кожным кантрольным даенні ўлічваюць: велічыню ра завага ўдою ад кожнай долі і ўсяго ўдою, кг, з дакладнасцю да 50 г; працягласць даення каровы і выдойвання кожнай долі, мін, з дакладнасцю да 0,1. Вынікі кантрольнага даення запісваюць у “Журнал кантролю ўласцівасцей малакааддачы ў кароў”.
Па дадзеных уліку вылічваюць працягласць даення (з моманту надзявання даільных стаканаў і з’яўлення першых струменьчыкаў малака да спынення малакааддачы пры машынным дадойванні, мін), хуткасць малакааддачы (шляхам дзялення разавага (сутачнага) удою на адпаведны час даення, кг/мін, з дакладнасцю да 0,1), індэкс вымя (суадносіны ўдою з першых доляў да агульнага ўдою, %), працягласць “халастога” даення (па рознасці заканчэння выдзялення малака з першай і апошняй доляў вымя, с). Гэтыя паказчыкі ацэньваюць па 20 бальнай шкале з улікам мінімальных патрабаванняў (табл. 31), зыходзячы з вышэйшай ацэнкі кожнага паказчыка — 5 балаў.
Агульную адзнаку фізіялагічных уласцівасцей вымя вылічваюць падсумаваннем балаў за працягласць даення, хуткасць малакааддачы, індэкс вымя і працягласць “халастога” даення
Выніковую адзнаку якасці вымя атрымліваюць падсума ваннем балаў за яго марфалагічныя прыметы і фізіялагічныя ўласцівасці. Вымя лічыцца прыгодным да машыннага даення, калі яго марфалагічныя прыметы ацэнены не менш як 22 ба ламі з 25, а фізіялагічныя ўласцівасці — 16 з 20.
Для масавага паляпшэння вымя кароў трэба выкарыстоўваць у злучнай сетцы сперму правераных па якасці патомства быкоў-вытворнікаў, якія паходзяць ад высокапрадук цыйных маці з добрай якасцю вымя (форма вымя ваннаабо чашападобная; інтэнсіўнасць малакааддачы не менш за 1,8 кг/мін; індэкс вымя не ніжэй за 43%), якія ацэнены па якасці патомства і маюць катэгорыі племянной каштоўнасці па ўдою і тлустасці малака. Адначасова з гэтым павінен праводзіцца сістэматычны масавы кантроль прадукцыйнасці і ўласцівасцей малакааддачы з наступным жорсткім адборам кароў з высакаякасным вымем для ўзнаўлення. Павышэнню прыгоднас ці вымя да машыннага даення спрыяе і мэ'уанакіраваны інды відуальны і групавы падбор у лініях і сямействах.
Гэтыя селекцыйна-племянныя мерапрыемствы спрыяюці
не толькі паляпшэнню якасці вымя, але і павышаюць агульны бал кароў за экстэр’ер і канстытуцыю.
Самастойная падрыхтоўка да заняткаў. Пазнаёмцеся з методыкай ацэнкі марфалагічных прымет і фізіялагічных уласцівасцей вымя кароў. Вывучыце асноўныя марфалагічныя прыметы і фізіялагічныя ўласцівасці вымя, а таксама мінімальныя патрабаванні для ацэнкі іх у балах.
Заданні для самастойнай работы.
Заданне 1. Запомніце межы і кропкі вымярэння асноўных прамераў вымя і саскоў (мал. 19). Запішыце неабходныя звесткі ў табл. 26.
Табл і ца 26. Прамеры вымя кароў
Назва прамеру вымя
Абазначэнне прамеру
Назва крайніх кропак вымярэння
Вымяральны інструмент
Найбольшая шырыня
Даўжыня каля асновы Абхват каля асновы Глыбіня:
пярэдняй чвэрці
задняй чвэрці
Адлегласць ад дна вымя да падлогі
Даўжыня саскоў:
пярэдніх
задніх
Дыяметр саскоў:
пярэдніх
задніх
Адлегласць паміж саскамі: пярэднімі заднімі бакавымі
Заданне 2. Правядзіце ацэнку марфалагічных прымет вымя кароў па 25-бальнай шкале вакамерным метадам (табл. 27), карыстаючыся мінімальнымі патрабаваннямі да экстэр’ерных прымет пры ацэнцы вымя і саскоў (табл. 28).
Табліца 27. Картка ацэнкі вымя кароў на прыгоднасць да машыннага даення
Мянушка, інд. № каровы
Дата нараджэння
Мянушка, інд. № бацькі Мянушка, інд. № маці
Лінія Сямейства __
Дата ацёлу Лактацыя Дата ацэнкі
1. Марфалагічныя прыметы вымя
Група
Прыметы
Магчымы бал
Фактычны паказчык
Бал
1
Велічыня вымя
Прымацаваннс вымя да бруха
Прамеры, см:
абхват вымя
глыбіня пярэдніх доляў
глыбіня задніх доляў
У сярэднім па групе прымет
5
2
Залозістасць вымя Падскурныя вены Брушныя вены Спадаемасць пасля даення У сярэднім па групе прымет
5
3
Форма вымя
Прамеры, см:
даўжыня вымя
шырыня вымя
У сярэднім па групе прымет
5
4
Развіццё чвэрцяў вымя Ніжні край (дно) вымя Бакавая баразна
У сярэднім па групе прымет
5
5
Форма саскоў
Прамеры, см: даўжыня таўшчыня
Адлегласць паміж саскамі, см: ііярэднімі заднімі бакавымі
У сярэднім па групе прымет
5
Усяго балаў
25
Заданне 3. Правядзіце прамеры вымя і атрыманыя вынікі запішыце ў табл. 27 (графа 4). Карыстаючыся мінімальнымі патрабаваннямі (табл. 29), ацаніце ў балах лічбавыя значэнні прамераў і на аснове гэтых дадзеных удакладніце ацэнку марфалагічных прымет вымя, зробленую вакамерным метадам.
х
Табл і ца 28. Мінімальныя патрабаванні да марфалагічных прымет пры ацэнцы вымя і саскоў у балах . _ , - Ацэнка, балаў
Марфалагі чн ыя п ры меты 1 1 1
8
° X X
a
X
o c
X
0) X
ч
х
о
х
X o
X x
х
х
х
o g si
X
1 x
CQ
х
3
X
s
CQ
X c.
X
z
o
X
X
CD
X e x
X
X
О
X X a o X
x '2 5 Q, X hi
Z
CQ
о
X
'2 o
8 3 z
>8
z
o 5 X
X CQ o hi
KJ
S
X
X
d
CD X
co
x
X Q
X
КНІГІ ОНЛАЙН
