Практыкум па жывёлагадоўлі
Выдавец: Ураджай
Памер: 259с.
Мінск 1998
68 кіянскай пароды; узрост — 16 мес; жывая маса — 335 кг; ацэнка экстэр’еру і канстытуцыі — 4 балы. Маці — чыстапародная, клас — эліта; бацька — чыстапародны, клас — эліта-рэкорд.
Таб л і ца 104. Мінімальныя патрабаванні па жывой масе, экстэр’еру і канстытуцыі для вызначэння класа быкоў (над рысай) і кароў (пад рысай) пры банітаванні
Парода, тып
Клас
Жывая маса, кг
Ацэнка канстытуцыі і экстэр’еру
узрост, г.
па 100бальнай шкале
па 5бальнай шкале
2
3
4
5 і старэй
Абярдзін-ангуская
Эліта-
560
715
780
850
90
4,5
рэкорд
440
485
530
85
4,5
Эліта
535
680
745
810
85
4,0
420
460
500
80
4,0
I
510
650
710
770
80
3,5
400
440
480
75
3,5
II
460
585
640
700
75
3,0
360
390
420
70
3,0
Герэфордская, казах-
Эліта-
600
740
840
900
90
4,5
ская белагаловая, can-
рэкорд
470
530
570
85
4,5
та-гертруда, шорт-
Эліта
570
700
800
860
85
4,0
горнская мяснога на-
450
500
545
80
4,0
прамку, салерская
I
540
670
760
820
80
3,5
II
490
430
480
520
75
3,5
600
690
740
75
3,0
380
410
450
70
3,0
Лімузінская, шэрая
Эліта-
630
780
880
980
90
4,5
ўкраінская
рэкорд
475
535
580
85
4,5
Эліта
600
735
840
940
85
4,0
455
505
555
80
4,0
I
570
705
800
900
80
3,5
430
485
525
75
3,5
II
515
630
725
780
75
3,0
410
450
470
70
3,0
Парода, тып
Клас
Жывая маса, кг
Ацэнка канстытуцыі і экстэр’еру
узрост, г.
па 100бальнай шкале
па 5бал faHaft шкале
2
3
4
5 і старэй
Калмыцкая
Эліта-
550
710
775
850
90
4,5
рэкорд
430
470
510
85
4,5
Эліта
525
675
740
810
85
4,0
410
450
490
80
4,0
I
500
645
705
770
80
3,5
390
410
470
75
3,5
II
450
580
635
700
75
3,0
355
395
415
70
3,0
Шароле, кіянская,
Эліта-
680
840
965
1050
95
4,5
светлая аквітанская,
рэкорд
540
600
650
90
4,5
мен-анжуйская паро-
Эліта
645
800
920
1000
90
4,0
ды, прыдняпроўскі і
520
580
625
85
4,0
чарнігаўскі тыпы
I
620
790
880
945
85
3,5
490
550
600
80
3,5
II
555
690
790
840
80
3,0
440
495
535
75
3,0 ■
Заўвагі: 1. Стандартам пароды служаць мінімальныя патрабаванні для аднясення жывёлы да I класа.
2. Быкі-вытворнікі, якія атрымалі ацэнку канстытуцыі і экстэр’еру ніжэй 80 балаў, не павінны дапускацца да выкарыстання.
Занятак 19. ПЛАНАВАННЕ ПЛЕМЯННОГО ПАДБОРУ
Мэта заняткаў. Засвоіць методыку і набыць практычныя навыкі ў складанні плана падбору кароў і цялушак да быкоўвытворнікаў для асемянення.
Дапаможнікі і абсталяванне. Картка племянного быка (форма № 1-мол), картка племянной каровы (форма № 2-мол); мікракалькулятары.
Метадычныя ўказанні. Падбор заканчвае ўсю папярэднюю работу па адбору лепшых жывёлін для іх размнажэння. Сутнасць падбору заключаецца ў наўмысным складанні бацькоўскіх пар для атрымання патомства пажаданай якасці. Падбор — гэта найбольш складаны этап селекцыйнай работы.
Табліца 105. Мінімальныяпатрабаванні па жывой масе маладняку, кг, для вызначэння класа пры банітаванні
Парода абярдзін-ангуская Бычкі
о ш © © © co — ©
Цялушкі i нецелі
© © © © CM © 00 in xr xr co co
Пароды: герэфордская, казахская белагаловая, санта-гертруда, шортгорнская мяснога напрамку, салерская Бычкі
545
520
490
440
in © © © — © xr xr co co co
in о m ш см © гсм Ш in хГ xr
© in tn tn 00 © CO xr co co co
©mm© чОС ш — Ш М* хГ хГ
in in in in
© m cm
co co co co
о © © © © ГхГ © xr xr xr co
© © © © © Г". in CM co co co co
in ш © © tx ш см хГ xr xr CO
© © © © X© xT — co co co co
© © © © © xr О © хГ хГ хГ CQ
© © © © in co © co co co co
© © © © М* CM СС ХГ хГ хГ CO CO
© © in © © xr — © co co CO CM
© © © m cm © © cm xr xr CO CO
tn in in © xr CM © X co co co cm
© © in © © X xr XT co co co
© in © © co — © rCO co CM CM
© © © © x © cm © CO CO CO CM
© © © in CM © X in co co cm cm
in © © in © XT — Гco co CO CM
in © in in © © © XT CO CM CM CM
in © © © CO CM © © CO co CM CM
290
275
250
235
© in © © — © rxr CO CM CM CM
© © in © r* © CO CM CM CM CM CM
280
270
245
220
255
240
220
200
in in in © in xr CM © CM CN CM CM
in in © in CO CM © X CM CM CM ■—
© © © ©
CO CM © 00 CM CM CM ч—
in tn in in — © X © CM CM — —
210
200
185
170
in in in in © X © in
© © © © © 00 r©
in in © in r© in xr
Эліта-рэкорд
Эліта I
II
Эліта-рэкорд
Эліта I
II
Эліта-рэкорд 200 220 240 270 300 325 350 375 400 425 450 475 500 515 535 550 565 585
Эліта 185 205 230 255 280 305 330 355 380 400 425 445 470 485 500 520 535 555
I 170 190 210 230 255 275 300 320 345 365 385 410 430 450 470 485 505 520
II 160 170 180 200 225 250 270 290 310 325 345 360 380 400 420 435 455 470
Працяг табл. 105
Жыі
10 11 12 13
Цялушкі
305 325 345 370
285 305 325 345
260 280 300 315
235 260 275 290
Пароды: лімузінская
3
310 340 370 395
295 320 345 375
270 290 315 335
235 265 285 305
1 1 1 1
Цялушкі
СЛ
LT X СЧ
іг> с
<£> xd
ГЧ СХ
220
о X
1/*
240
210
00
260
245
220
200
250
240
220
190
Г-
240
220
200
00
230
215
200
о 00
•чС
220
200
185
170
210
195
081
©
Клас
рэкорд
рэкорд
TaTa
_1
та та
>—«
Элі Элі
Элі
Элі
Эліта-рэкорд 195 210 230 -250 275 295 315 330 345 360 375 385 400 410 420 430 440 450 460
Эліта 185 200 220 240 255 280 300 310 325 335 350 360 380 390 400 410 420 430 440
I 170 185 200 215 235 250 275 290 305 320 335 350 370 375 385 395 400 410 420
П 150 165 180 195 210 225 240 255 275 290 300 315 325 330 345 350 360 370 380
Вынікі яго не заўсёды можна прадбачыць, таму што ў аснове ляжыць розная спалучальнасць бацькоўскіх пар. Адзін і той жа вытворнік пры спароўванні з рознымі каровамі можа даць патомства неаднолькавай каштоўнасці. I наадварот, ад адной і той жа каровы і розных быкоў могуць з’явіцца добрыя і пасрэдныя патомкі. Таму для болын дакладнага падбору бацькоўскіх пар патрэбны аналіз радаслоўных і вынікаў папярэдніх спароўванняў.
Пры правядзенні падбору селекцыянер павінен мэтанакіравана рашаць задачы па паляпшэнню статка. Пры планаванні трэба кіравацца асноўнымі прынцыпамі падбору: вытворнік, якога выкарыстоўваюць, павінен быць больш высокай якасці, чым падбіраемыя да яго маткі; максімальна выкарыстаць быкоў-паляпшальнікаў; паўтараць удалыя спароўванні папярэдняга падбору; рэгуляваць роднасныя сувязі паміж вытворнікамі і маткамі для недапушчэння масавага інбрыдынгу або яго ступені і накіраванасці, і інш.
Племянны падбор здзяйсняецца з улікам лінейнай прыналежнасці. Пры гэтым важна вызначыць лінейную прыналежнасць кожнай каровы як па лініі бацькі, так і па лініі маці бацькі. Для гэтага трэба пастаўленую ў радаслоўнай каровы мянушку бацькі знайсці ў каталозе быкоў-вытворнікаў, дзяржаўнай кнізе племянной жывёлы або схеме мужчынскіх генеалагічных ліній і вызначыць, да якой лініі адносіцца дадзены вытворнік.
Лінейная прыналежнасць маці каровы вызначаецца па мянушцы бацькі маці ў такім жа парадку. На аснове атрыманых дадзеных вызначаюць, атрымана дадзеная карова ў выніку міжлінейнага кросу або ў выніку ўнутрылінейнага падбору.
Для арганізацыі і вызначэння напрамку племяннога падбору неабходна ведаць генеалагічную структуру статка, наяўнасць у ім роднасных сувязей, а таксама генатып вытворніка. Нагляднае ўяўленне аб генеалагічнай структуры статка дае табліца, складзеная па спосабу перасякальных радаслоўных. У гэту табліцу на перасячэнне гарызантальных ліній, якія ідуць ад бацькаў, і ліній па вертыкалі, што паказваюць паходжанне па маці, заносяць усіх кароў і вытворнікаў, выкарыстоўваемых і пакінуўшых патомства ў дадзеным статку. Жаночыя асобіны абазначаюць кружкамі, мужчынскія — квадратамі.
Гарызантальныя лініі для вытворнікаў вычэрчваюцца ў левым баку радаслоўнай па вертыкалі знізу ўверх (адна над другой) у храналагічнай паслядоўнасці іх выкарыстання ў статку за апошнія 8 —10 г. Перакрыжаваная радаслоўная дае
магчымасць вылучыць роднасныя групы паўсясцёр-дачок аднаго бацькі.
Вылучаюць таксама ў статку сямействы і роднасныя групы па жаночых асобінах. Гэтаму дапамагае падрыхтоўка ланцуговай (скарочанай) радаслоўнай на кожную жывёліну. Роданачальніцу сямейства або роднаснай групы адлюстроўваюць (у выглядзе кружка) унізе табліцы, ніжэй лініі вытворнікаў. Ад яе ўверх праводзяць прамыя лініі да перасячэння з гарызанталямі тых вытворнікаў, якія з’яўляюцца бацькамі дзяцей роданачальніцы. Ад кожнай дачкі роданачальніцы, у сваю чаргу, паднімаюцца ўверх лініі да перасячэння з гарызанталямі бацькоў іх дзяцей і г.д. Пры такім размяшчэнні дачок, унучак, праўнучак на кожнай гарызанталі могуць размяшчацца патомкі ад розных роданачальніц, але толькі ад аднаго вытворніка.
Такім чынам, у кожнага патомка, занесенага ў табліцу, лёгка знайсці бацькоў і больш аддаленых продкаў, а таксама і патомкаў, якія былі ад яго атрыманы. Генеалагічная табліца дае магчымасць хутка знайсці любую жывёліну і вызначыць яе паходжанне (уніз па вертыкалі размяшчаецца маці, яшчэ ніжэй — бабка, потом — прабабка і г.д.; налева па гарызанталі — бацька).
Вызначаныя такім чынам генеалагічна роднасныя групы жывёлы (лініі, сямействы) характарызуюць па колькасці, асноўных селекцыяніруемых прыметах і г.д. На аснове ўсебаковай ацэнкі ўказваюць іх добрыя якасці і недахопы, намячаюць найбольш перспектыўныя для далейшага развядзення.
3 улікам вызначаных для развядзення ліній падбіраюць быкоў-прадаўжальнікаў гэтых ліній. Пры адборы неабходна звярнуць асаблівую ўвагу на паходжанне вытворнікаў з тым, каб іх выкарыстанне не прывяло да цесных ступеняў інбрыдынгу, асабліва ў таварных статках. Пры аналізе па радаслоўных паходжання вытворнікаў і прагназаванні іх спадчынных магчымасцей неабходна кіравацца метадычнымі ўказаннямі, выкладзенымі да 14 занятка.
На аснове супастаўлення паходжання быкоў з паходжаннем жывёлы кожнай генеалагічнай групы вызначаюць наяўнасць роднасных сувязей паміж матачным пагалоўем і падабранымі для выкарыстання вытворнікамі. Прымаючы да ўвагі характарыстыкі быкоў, ступень роднасных сувязей з матачным пагалоўем, дасягнуты ўзровень удояў у статку, вынікі ацэнкі быкоў па якасці патомства (калі ёсць), адбіраюць патрэбных вытворнікаў для племянного выкарыстання.
Спалучэнне ба
КНІГІ ОНЛАЙН
