Скарбы сусветнай літаратуры
Астрыд Ліндгрэн, Фрыдрых Шылер, Штэфан Цвэйг, Андрэ Маруа, Эрых Распэ, Антуан дэ Сент-Экзюперы, Рэдзьярд Кіплінг, Эрнэст Хемінгуэй, Джэк Лондан, Уільям Фолкнер, Дзінтра Шулцэ
Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 447с.
Мінск 2024
Але гэта не мог быць Джосі — ці я з’ехаў з глузду і трызню? Сафія не магла прыехаць сюды з Джосі, што ж здарылася? Можа, Сафія таксама з’ехала з глузду ці мне пачулася, што Джосі здраднік? He, мне гэта не здалося, ён быў здраднікам. Я не трызніў — вось ён перада мной, дык што ж цяпер будзе?
Ён пад’ехаў да ракі, напалову асветлены, і закрычаў:
— Каго мы бачым, маленькі Карл Львінае Сэрца! Вось мы і зноў сустрэліся.
Усе трое спусціліся ўніз. Я стаяў, чакаючы іх, і толькі адна думка была ў маёй галаве. Божа мой, што зараз будзе!
Яны саскочылі з коней, і Сафія падбегла да мяне, абняла, вочы яе ззялі ад радасці.
— Ты зноў палюеш на ваўкоў? — спытаў, смеючыся, Губерт. Але я стаяў, нічога не кажучы, проста ўглядаючыся ў іх.
— Што вы тут робіце? — нарэшце я выціснуў з сябе.
— Джосі збіраецца паказаць нам, дзе мы можам лаўчэй пераскочыць сцяну, — сказала Сафія. — Нам трэба гэта ведаць на той выпадак, калі пачнецца бітва.
— Так, мы павінны мець план, перш чым атакаваць, — сказаў Джосі.
Усярэдзіне ў мяне ўсё кіпела. «Няма ніякага сумнення, што твой план ужо гатовы», — падумаў я. Я ведаў, чаго ён тут. Ен збіраўся заманіць Сафію і Губерта ў пастку, калі ніхто не спыніць яго. Затым я зразумеў — божа мой, я адзіны, хто павінен гэта зрабіць, чакаць больш было нельга. Гэта павінна было здарыцца цяпер. Як бы ўсё гэта мне не падабалася, гэта павінна было адбыцца зараз. Але як жа пачаць?
— Як Б’янка, Сафія? — запытаўся, нарэшце, я ў яе.
Сафія стала сумнай.
— Б’янка не вярнулася з Даліны Дзікай Ружы, — адказала яна. — А ты што-небудзь ведаеш пра Джанатана?
Яна не хацела гаварыць пра Б’янку, але я пачуў тое, што і хацеў даведацца: Б’янка была мёртвая. Вось чаму Сафія прыйшла сюды разам з Джосі. Яна не атрымала нашага пісьма.
Джосі таксама вельмі цікавіла, ці ведаю я што-небудзь пра Джанатана.
— Яго, канечне ж, не злавілі? — запытаў ён.
— He, — адказаў я і паглядзеў у вочы Джосі. — Ен толькі што вызваліў Орвара з пячоры Катлы.
Чырвоны твар Джосі пабялеў, і ён змоўк. Але Сафія і Губерт былі так рады, так рады, што Сафія зноў абняла мяне, а Губерт сказаў:
— Гэта — самая лепшая навіна, якую ты мог прынесці нам.
Ім хацелася даведацца, як усё адбылося. Акрамя Джосі: ён раптам заспяшаўся.
— Мы зможам даведацца пра гэта пазней, — сказаў ён. — Мы павінны дабрацца туды, куды накіроўваемся, да цемнаты.
«Так, таму што салдаты Тэнджыла, несумненна, дзесьці чакаюць», — падумаў я.
— Паедзем, Карл, — прапанавала Сафія. — Мы можам ехаць разам на маім кані.
— He, — сказаў я. — Вы нікуды не павінны ехаць з гэтым здраднікам.
Я паказаў на Джосі і падумаў, што зараз ён мяне заб’е. Ен схапіў мяне за шыю сваімі вялізнымі рукамі і зароў:
— Што ты сказаў? Яшчэ адно слова, і я цябе прыкончу!
Сафія прымусіла яго адпусціць мяне, але яна была мной вельмі незадаволена.
— Карл, проста жахліва назваць чалавека здраднікам, калі гэта не так. Ты вельмі малады, каб адказваць за свае словы.
Губерт ціха засмяяўся.
— Я думаў, іпто здраднік — гэта я. Хто надта многа ведае і каму падабаюцца белыя коні і штосьці ў гэтым родзе, пра што ты пісаў на кухоннай сцяне дома.
— Так, Карл, ты раскідваеш свае абвінавачванні паўсюдна, — сказала строга Сафія. — Ты павінен падумаць пра гэта.
— Прабач, Губерт, — сказаў я.
— А як наконт Джосі? — запытала Сафія.
— Я не гавару, што праіпу прабачэння, назваўшы здрадніка здраднікам.
Але я не мог прымусіць іх паверыць мне. Стала жахліва, калі я зразумеў гэта. Яны збіраліся ісці з Джосі. яны самі ішлі насустрач сваёй смерці, як ні імкнуўся я іх пераканаць.
— Ен вядзе вас у пастку, — гаварыў я. — Я ведаю гэта, ведаю... Спытайце яго пра Ведэра і Кадэра, якіх ён сустракаў у гарах, і спытайцеся ў яго, як ён здрадзіў Орвару.
Здавалася, Джосі зноў збіраецца кінуцца на мяне, але ён неяк стрымаў сябе.
— Ці ж мы не можам пайсці, як дамовіліся? — настойваў ён. — Ці мы рызыкуем з-за выдумак гэтага хлапчука?
Ён паглядзеў на мяне з нянавісцю.
— А я любіў цябе калісьці, — паківаў ён галавой.
— Я таксама любіў вас, — адказаў я.
Я бачыў, які ён быў разгублены, хаваючы гэта пад гневам. Ён сапраўды спяшаўся цяпер, таму што яму трэба было, каб Сафію схапілі, перш чым яна зразумее праўду, інакш яго ўласнае жыццё апынецца ў небяспецы.
Якой палёгкай было для яго тое, што Сафія не хацела ведаць праўду. Яна верыла Джосі, яна заўсёды верыла яму, а мне, які спачатку абвінаваціў аднаго чалавека, потым другога, — як яна магла мне паверыць?
— Паедзем, Карл, я высветлю ўсё пазней.
— He будзе ніякага «пазней», калі паедзеш зараз з Джосі.
Я заплакаў. Наджыяла не перажыве страты Сафіі. А я не мог выратаваць яе, таму што яна не хацела сама ратавацца.
— Паехалі, Карл, — паўтарыла яна ўпарта.
Але потым я нешта ўспомніў.
— Джосі, — сказаў я. — Расшпілі кашулю і пакажы, што ў цябе на грудзях.
Джосі смяротна пабялеў, так, што нават Сафія і Губерт заўважылі гэта. Ён прьггуліў руку да грудзей. нібы прыкрываючы там штосьці.
Настала кароткае маўчанне. Потым Губерт сказаў даволі настойліва:
— Джосі, зрабі тое, што просіць хлопчык.
— Мы павінны спяшацца, — адказаў ён, падсоўваючыся да свайго каня.
Сафія насцярожылася.
— He так ужо і спяшаемся, — сказала яна. — Я тут галоўная, Джосі. Пакажы мне свае грудзі.
Было жахліва бачыць, як Джосі стаіць, задыхаючыся, напалоханы і паралізаваны, не ведаючы, уцякаць ці заставацца. Сафія гіадышла да яго, але ён адштурхнуў яе локцем, чаго не павінен быў рабіць.
Яна схапіла яго і рэзка расшпіліла кашулю.
А там, на грудзях, было кляймо Катлы: галава дракона, якая іскрылася, нібы кроў.
Сафія пабялела яшчэ горш, чым Джосі.
— Здраднік, — сказала яна. — Пракляцце на тваю галаву за ўсё, што ты зрабіў для далін Наджыялы.
Нарэшце Джосі апамятаўся. Ён вылаяўся і кінуўся да свайго каня, але каля яго ўжо быў Губерт. Тады ён азірнуўся, стараючыся знайсці магчымасць знікнуць, і ўбачыў лодку. Адным скачком ён апынуўся ў ёй, і, перш чым Сафія і Губерт падбеглі да берага, цячэнне аднесла яго.
Ен засмяяўся. I гэта быў жахлівы смех.
— Я пакараю цябе, Сафія, — закрычаў ён. — Калі прыйду галоўным правіцелем у Вішнёвую Даліну. Я пакараю цябе!
«Ты, дурань, ты ніколі не вернешся ў Вішнёвую Даліну, ты трапіш у вадаспад Карма і нікуды болып», — прамільгнула ў мяне ў галаве.
Ён стараўся грэбці, але моцная плынь падхапіла лодку і закруціла яе, імкнучыся разбіць, вырываючы вёслы з яго рук. Потым вялізная хваля накрыла яго. Я ўскрыкнуў, хацеў дапамагчы яму,
хоць ён быў здраднік, але я разумеў, што ніякай магчымасці выратаваць Джосі няма. Было вусцішна і сумна стаяць у цемры, нічога не бачыць, але ведаць, што подлы Джосі там зусім адзін і безабаронны ў вірлівай вадзе. Мы заўважылі яго на грэбені хвалі, потым ён зноў апусціўся, і больш мы яго не бачылі.
Было амаль цёмна, калі рака праглынула Джосі і панесла яго да вадаспада Карма.
Глава 15
Нарэшце надышоў дзень, якога чакалі ўсе, — дзень бітвы.
Над Далінай Дзікай Ружы пранеслася бура, усе дрэвы паваліла, а многія з іх нават паламала. Але не такую буру меў на ўвазе Орвар, калі гаварыў:
— Прыйдзе бура вызвалення, яна знішчыць заваёўнікаў, падобна віхуры, якая валіць і ламае дрэвы. Яна прамчыць паўсюдна з гулам і ровам, знішчаючы рабства і зноў вызваляючы нас!
Так гаварыў ён на кухні ў Маціяса, дзе ўпотай сабраліся людзі, каб убачыць і паслухаць яго, — так, яны прыйшлі ўбачыць яго і Джанатана.
— Вы абодва — наша надзея і суцяшэнне, вы — усё, што ў нас ёсць, — гаварылі тыя, хто ўпотай прыйшоў у дом Маціяса, добра ведаючы, чым гэта ім пагражае.
— Яны жадаюць пачуць пра буру вызвалення, як дзеці жадаюць пачуць казку, — зазначыў Маціяс.
Дзень бітвы — вось пра што яны марылі, чаго яны так чакалі. He дзіўна, што пасля ўцёкаў Орвара Тэнджыл стаў яшчэ больш жорсткім, ён шукаў новыя спосабы, каб мучыць і катаваць Даліну Дзікай Ружы, таму людзі ўзненавідзелі яго яшчэ больш, таму ў Даліне кавалася зброя.
Усё больш і больш добраахвотнікаў прыбывала з Вішнёвай Даліны.
У глыбіні лесу, непадалёку ад сядзібы Эльфрыды, Сафія і Губерт арганізавалі ваенны лагер. Зрэдку Сафія карысталася падземным ходам і прыходзіла да Маціяса, каб разам з Орварам і Джанатанам абмеркаваць план бітвы.
Я ляжаў на кухні, таму што патаемны пакойчык займаў Орвар, якому неабходна было хавацца.
Калі прыходзіла Сафія, кожны раз яна бянтэжыла мяне.
— Вось мой выратавальнік! — гаварыла яна, убачыўшы мяне. — Як гэта я забылася падзякаваць табе, Карл?
Потым пачынаў гаварыць Орвар, што я герой Даліны Дзікай Ружы, а я ўвесь час думаў пра Джосі, якога паглынула бурная рака, і мне станавілася сумна.
Сафія дапамагла жыхарам Даліны хлебам. Яго перапраўлялі з Вішнёвай Даліны горамі, а потым перацягвалі падземным ходам. Маціяс хадзіў па Даліне з торбай і ўпотай раздаваў людзям хлеб. Да гэтага я ніколі не бачыў, каб людзі так радаваліся хлебу. Ходзячы з Маціясам, я зразумеў, як пакутавалі людзі Даліны Дзікай Ружы, з якой надзеяй яны чакалі бітву за вызваленне.
Сам я баяўся гэтага дня, але ў рэшце рэшт пачаў ім жыць — гэтак, як і астатнія, таму што чакаць было ўжо невыносна, ды і небяспечна, як лічыў Орвар.
— Доўга трымаць усё ў сакрэце вельмі цяжка, — гаварыў Орвар. — Наша мара аб вызваленні можа быць лёгка разбурана.
Пэўна ж, ён меў рацыю. Дастаткова было якому-небудзь салдату Тэнджыла выявіць патаемны ход або распачаць новыя вобыскі ў дамах, і могуць быць выяўлены Орвар і Джанатан. Пры думцы пра гэта я ажно халадзеў.
Аднак салдаты Тэнджыла былі нібы сляпыя і глухія, інакш яны што-небудзь ды заўважылі б. Калі б яны хоць крыху прыслухаліся, то пачулі б раскаты грому вызвалення, навальніцы, якая ачысціць усю Даліну Дзікай Ружы. Але яны нічога не чулі.
Ноччу напярэдадні бітвы я не мог заснуць, па-першае, з-за навальніцы ў небе, а па-другое, вельмі хваляваўся. Было вырашана, што паўстанне пачнецца на досвітку. Орвар, Маціяс і Джанатан сядзелі і гаварылі пра гэта, а я ляжаў і слухаў. Орвар гаварыў больш заўсіх; ён увесь час гаварыў, і вочы яго зіхацелі.
Наколькі я зразумеў з іх размовы, план быў такі. У першую чаргу будзе знішчана ахова ля галоўных варот і ля рачных варот, з тым каб яны былі адчынены для войска Сафіі і Губерта. Сафія ўвойдзе са сваім войскам праз галоўныя вароты, а Губерт — праз рачныя.
КНІГІ ОНЛАЙН
