Слоўнік з малюнкамі
Мікола Яленскі
Выдавец: Народная асвета
Памер: 264с.
Мінск 1994
с
средннй род — ніякі род
Да назоўнікаў ніякага роду можна паставіць словы я н о, м а ё.
срок — тэрмін
На кожнай банцы кансервы ўказаны тэрмін годнасці.
срочно — тэрмінбва
Тэрмінова, тэрмінова патрабуецца абнова: іду ў школу першы раз і ў самы першы клас.
ссора — сварка, згрызбта (у сварцы, у згрызбце)
Сварка ніколі да дабра не даводзіць.
ссормться — сварыцца
Беглі пеўнікі па полі, знайшлі бубачку фасолі. — Цур, мая!
-— Цур, мая!
Грэбні ўздыбілі, стаяць.
I за што сварыліся!
I за што пабіліся?
X. Жычка
стадо — статак (у статку)
Хай зіма прыходзіць, будзе ў нас дастатак, Корму ўволю хопіць на вялікі статак,
А, Астрэйка
стакан, старательный, старйнный, стебель, стекло, 196 стёклышко, стеклянный
стакан — шклянка (у шклянцы]
У шклянку гарбаты цукру кіну. Цукар растане і смачна стане.
старательный — руплівы
У руплівага гаспадара заўсёды ўсё ёсць. Ен нічога не пазычае.
стармнный — старадаўні, даўнёйшы
Старадаўнія беларускія стравы: мачанка, клёцкі, груца, дранікі.
стебель — сцяблб
Сцябло жыта роўнае, стройнае.
Стекло — шкло
Ненарокам шкло пабіла...
А-я-яй!! Што нарабіла!
стёклышко —шкёльца (на шкёльцы)
Жоўценькае шкельца
да вачэй падношу: як усё змянілася?
На дварэ ўжо восень?
стеклянный — шкляны
У шкляным слоіку аса: пачула салодкае і залезла туды.
197 стеколыцйк, стержень, стеснйтельный, стесняться, стйрать, стйрка, стйхотворенйе, стойть
с
стеколыцмк — шкляр (пры шклярў)
Шкляр шклом шкліць вокны.
стержень — стрыжань (у стрыжні)
У ручцы аж чатыры стрыжні: чырвоны, чорны, сіні, зялёны.
стеснмтельный — сарамлівы
Сарамлівы не абразіць і не пакрыўдзіць.
стесняться — сарбмецца
Сароміцца малы хлопчык дзядзькі чужога.
стнрать — мыць
Мыць усе ўмеем мы, бо расцём умелымі.
стнрка — мыццё
Пральня — месца для мыцця бялізны. Яе тут мыюць у пральных машынах.
стмхотворенме — верш (у вёршы)
У жартоўным вершы тым дружыць з мышкай кот Максім.
стонть — каштаваць
У магазіне хлеб каштуе танна, толькі сапраўдная цана яго — золата.
столб — слуп
Верабейка сеў на слуп, кошка ціха туп-туп-туп.
столетнмк — альяс
Альяс — лекавая расліна.
Альяс гоіць раны.
стонать — стагнаць
Хто не хворы, а ўсё стогне! (Свіння.)
стопа — ступня (на ступні)
Абутак падбіраюць па ступні.
стопка — стбсік (у стбсіку)
На стале настаўніцкім ляжыць стосік сшыткаў.
сторож — вартаўнік (пры вартаўнікў)
Вартаўнік рэжым свой мае: ноч працуе, а днём спіць.
сторона — бок
Расступіўся лес ды ва ўсе бакі.
Якуб Колас
страдать — пакўтаваць
Алесь пакутуе і плача: надыдзе гэтака няўдача.
Якуб Колас
страна — краіна
Паляцела дзяўчына самалётам гонкім над шчаслівай краінай, над роднай старонкай.
Янка Купала
странмца — старбнка (на старбнцы)
Я чытаю звонка, добра я чытаю, светлыя старонкі радасна гартаю.
Вера Вярба
стремнться — імкнўцца
Імкнуцца ракеты ў касмічны прастор, імкнуцца ўсё далей і далей — да зор.
стрмчь — стрыгчы
У цырульні стрыгуць валасы, робяць прычоскі.
стромтельство — будаўніцтва, будбўля (на бу даўніцтве, на будбўлі)
На будоўлі дзень пры дні
мама завіхаецца: не баіцца вышыні, з зоркамі вітаецца.
М. Федзюковіч
стронть — будаваць
Тут крэпасць мы будуем, тут — дарогу.
3 чаго б вы думалі?
Ды ўсё — з пяску рачнога.
строка — (у радкў)
Новае заданне пачынайце пісаць з чырвонага радка.
струмться — струмёніцца, бруіцца, цурчаць, цурчэць, журчаць
Журчыць вясновы ручаёк, быццам песеньку пяе.
201 струя, ступенька, стыдно, сугроб, судьба
с
струя (струйка)—струмёнь (струмёньчык)
Падлічыла мігам Таня
ўсе струменьчыкі ў фантане.
П. Пруднікаў
ступенька — прыстўпка (на прыстўпцы)
На прыступцы ля дзвярэй пільнаваў наш кот мышэй.
стыдно — сбрамна
Сорамна Ігнату: зноў хлусіў тату,
сугроб — гўрба, сумёт (у гўрбе, у сумёце)
Усюды снег глыбокі, далёка да вясны — сумёты, як аблокі, укрылі кут лясны.
М. Маляўка
судьба — лёс, дбля (аб лёсе, аб дблі)
За праўду, за шчасце, за лепшую долю вазьміся, мой дружа, пастой!
У крыўду не дайся, свайго дабівайся. Адвага хай будзе з табой!
Янка Купала
с
суетйться, суматоха, сумрак, сундук, суіцествйтельное, 202 суіцество, счйталка
суетмться — мітусіцца
Мітусіцца дзетвара.
Шумам гюўніцца гара.
М. Квлачынскі
суматоха — мітусня (у мітусні)
У мітусні лёгка забыцца і заблудзіцца.
сумрак — змрок (у змроку)
А на двары ўжо вечарэе, і ночка блізка, змрок гусцее, Якуб Колас
сундук — кўфар |у кўфры)
У бабулі ў куфры вышыванку знайду, я яе надзену, на свята пайду.
суіцествнтельное ~ назбўнік (аб назбўніку)
Назоўнік абазначае назвы прадметаў. Назоўнікі адказваюць на пытанні х то? ш т о?
суццество — істбта (аб ктбце)
Любая жывая істота ласку любіць.
счмталка — лічылка [у лічылцы)
Ёсць тут маляванкі, складанкі-чытанкі, лічылкі; загадкі, ладачкі-ладкі...
Васіль Вітка
203 счйтать, с'ьедобный, также, таракан, тарелка, твёрдый
счнтать — лічыць
Даў сабе сурок
зарок —
болей не лічыць сарок.
Р. Барадулін
сьедобный — ядбмы
Баравікі, падасінавікі, маслякі — ядомыя грыбы.
также — таксама
Другая міска, міска-яма, апаражнялася таксама.
Якуб Колас
таракан — прусак (аб прусакў)
Рабіць парадку не хацелі, жылі na-свінску, кацьмакамі, і ў добрай згодзе з прусакамі.
Якуб Колас
тарелка — талёрка (у талёрцы)
У міску — Валерку, Дзяніску — у талерку налівае мама сул — з малака, з аўсяных круп.
Л. Пранчак
твёрдый — цвёрды
Цвёрды лёд, як камень, а сонейка прыгрэе — у ваду ператворыцца.
творйтельный падеж, театр, текст, телега, телёнок, телефон, тёлка 204
твормтельный падеж — твбрны склон
Пытанні творнага склону — к і м? ч ы м?
театр — тэатр (у тэатры)
Ідуць у тэатр тата з мамай, і я ў тэатр іду таксама.
текст — тэкст (у тэксце)
Тэкст — група сказаў, звязаных паміж сабой па сэнсу і граматычна.
телега — калёсы
Вось аглоблі, вось атосы — пакаціліся калёсы.
М. Стральцоў
телёнок — цяля
Цяля, як дзіця, маці ссе.
телефон — тэлефбн (па тэлефбне)
Тэлефон — добры памочнік чалавека. А чаму?
тёлка — ^ялўшка (аб цялўшцы)
Я кармлю сваю цялушку, маладзенькую пястушку.
А. Дзеружынскі
205 тень, теперь, тёплые края, тёрка, терпеть
т
тень — цень
Калі самы меншы цень, значыць, самы большы дзень.
М. Дукса
теперь — цяпёр
Воўк Лісе
шапнуў на вуха:
— Каб не гэта завіруха, быў бы заяц на абед. А цяпер — прастыў і след.
М. Сазончык
тёплые края — вырай (у выраі)
Восень, восень залатая сее радасць на зямлі. Хмарка ў сінім небе тае. Мкнуць у вырай жураўлі.
С. Новік-Пяюн
тёрка — тарка (на тарцы)
Алеська! скокні, брат, вазьмі ты
у хатцы тарачку на печы!
Ну, варушыся ж ты, старэчы!
Якуб Колас
терпеть — трываць
У мядзведзя Патапа забалела моцна лапа.
— Ой, пячэ! Трываю ледзь! — на ўвесь лес раве мядзведзь.
М. Гамолка
терять, терять сознанйе, тетерев, тетрадь, тйгрёнок 206
терять — губляць, траціць
Плача Любка, плача горка: — Дзе згубілася прыколка?
терять сознанне — млець
Як махне бугай хвастом — жабы млеюць пад кустом.
В. Зуёнак
тетерев — цецярўк (аб цецерукў)
Цецярук
на бярозе белай адпачываў, цёпламу летняму вечару песні свае спяваў.
У. Карызна
тетрадь — сшытак |у сшытку)
Танцавалі ў сшытку кляксы, ад чарніла і ад ваксы, танцавалі, прысядалі, двойку ў госці запрашалі.
С. Шушкевіч
тмгрёнок — тыграня Ж
Кацяня і тыграня — як радня. W
207 тйре, ткань, тмнн, тогда, то есть, тоже
тнре — працяжнік (аб працяжніку)
Знак прыпынку вельмі важны, расцягнуўся тут працяжнік.
А. Дзеружынскі
ткань — тканіна
У магазіне куплю тканіну, пашыю сукенку ляльцы Марыне.
тммн — кмен
Смачны з кменам хлеб, смачны з кменам сыр, смачны з кменам квас... Паспытай хоць раз!
тогда — тады
Гаворыць дзядзька на хлапчынку: — Няхай паварацца часінку, каб сокам добра праняліся, тады, брат,— эх! адно дзяржыся!
Якуб Колас
то есть — гіта значыць
Барвовы — гэта значыць густа-чырвоны.
тоже — таксама
Спяць і мышкі, і стрыжы, спяць машыны ў гаражы.
Ты таксама
каля мамы ціха-ціхенька ляжы.
Г: Бураўкін
толкать, толпа, толстый, топор, торговать, торжественный, 2°8 тосклйвый
толкать — штурхаць, таўхаць
— Глядзі, глядзі! Хто гэта едзе? — Алесь ускочыў, пазірае
і локцем Костуся таўхае.
Якуб Колас
толпа — натбўп (з натбўпу)
3 натоўпу чуліся трывожныя галасы.
Відаць, нешта здарылася.
толстый — тбўсты
Тоўстыг як печ.
топор — сякёра (на сякёры)
выйсці на двор з хаты, узяць з сабой сякерку ды ў той лес кашлаты.
Якуб Колас
торговать — гандляваць
Гандляр гандлюе, а пакупнік купляе.
торжественный — урачысты
Май урачысты, май пераможны — самы квяцісты, самы прыгожы.
Ю. Свірка
тосклнвый — тужлівы
Тужлівы выгляд у Тараскі: жыць не можа без падказкі.
ТОТ — той
Бачыў я такое дзіва: слон гасціў у кракадзіла, хобат меў той кракадзіл, слон з хвастом яго хадзіў.
Р. Яўсееў
точка — кропка (аб крбпцы)
Бегла таропка дробненькая кропка.
А за ёю цэлы сказ бег да вас.
С. Панізнік
точный — дакладны
Па радыё гучаць сігналы дакладнага часу.
трогать — чапаць
Убачыш абарваны электрычны провад — не чапай яго! Небяспечна!
тропа — сцёжка (на сцёжцы)
Тут кожна сцежка і дарожка яму даўно-даўно знаёма, Міхал у лесе, як бы дома...
Якуб Колас
14. М. Яленск 1
тростннк — трыснёг (на трыснягў)
У чароце хату лепіць для сваёй лябёдкі лебедзь: і хмызняк, і буралом
ён цягае пад крылом, прынясе трыснёг у дзюбе і сядзіць ужо на зрубе.
С. Грахоўскі
труба дымовая — кбмін
Над белым дахам, як карона, красуе комінак чырвоны.
Якуб Колас
трубочнст — камінар
(пры камінары)
Камінар чысціў коміны ад сажы. Прылада, якой ён чысціў, называлася «кошка».
труд — праца
Бацька гаворыць, што хлопцу да працы трэба памалу хадзіць прывучацца.
У. Дубоўка
трудно —цяжка
Слова «цяжка» гультаі любяць. Працавітыя такога слова не ведаюць.
211 труженйк, тряпочка, трясйна, трясогузка, туда, туловйіце, тулуп
т
труженнк — працаўнік
Працаўнік працай слаўны.
тряпочка — анўчка, шматачка (у анўчцы, у шматачцы)
— Я анучку прынясу, унучка, выгані асу.
Р. Барадулін
трясмна — дрыгва
Дрыгва — топкае балота.
Хадзіць па дрыгве рызыкоўна.
трясогузка — пліска (на плісцы)
Каля рэчкі блізка скача-скача пліска.
Васіль Вітка
туда — туды
I туды гара, і сюды гара, паміж тымі горанькамі ясная зара,
КНІГІ ОНЛАЙН
