Слоўнік з малюнкамі
Мікола Яленскі
Выдавец: Народная асвета
Памер: 264с.
Мінск 1994
туловніце — тўлава
Тулава — частка цела.
тулуп — кажўх (у кажусё)
Злез дзядок старэнькі з печы, сеў і лапцікі абуў, апрануў кажух старэчы, рукавіцы нацягнуў.
Якуб Колас
туча, тыква, тьма, тяжело, тяжесть, тяжёлый 212
туча — хмара (у хмары)
У небе хмарачкі дзянныя плылі, як гускі маладыя.
тыква — гарбўз
Якуб Колас
Гарбуз-таўстапуз, вось груз дык груз!
А. Дзеружынскі
тьма — <ра (у цёмры)
Цемра як выкалаць вочы.
тяжело — цяжка
Эх, цяжка жыць тут будзе, цяжка!
I, нават, каецца наш Яська, нашто даваў ён сваю згоду.
Каб знаў — не ехаў бы ён зроду...
Якуб Колас
тяжесть — цяжа^ (аб цяжары)
Маленькая мурашка, а цяжар у 10 разоў большы за сябе нясе.
тяжёлый — цяжкі
Партфель той цяжкі вам здаецца, калі ў ім двойка апынецца.
213 убегать, уважаемый, уважать, увлеченйе, угол, уголь, угорь
У
убегать —
Уцякай, мароз-дзядуля!
Чуеш ты, стары, ці не?
Якуб Колас
уважаемый — аважаны, шанбўны
Наш сусед — чалавек паважаны. Ен — ветэран.
уважать — паважаць
Дзед Юрка дзядзьку паважае
і да яго прыхільнасць мае.
Якуб Колас
увлеченме — захаплённе
Кастусь з захапленнем фатаграфуе птушак.
угол — ўгал, кут (на вуглё, на куцё)
Парэчча — слаўная мясціна, куток прыгожы і вясёлы: як мора — лес, як неба — долы, зіхціць у кветках лугавіна.
Якуб Колас
уголь — зўгаль (на вўгалі)
Вочы чорныя, як вугаль.
угорь — вугор |аб вугры)
Вугор — рыба, падобная на вужаку.
угойцать — частаваць
А найважнейшая тут мэта — звярнуць з дарогі і да цёткі зайсці на час які кароткі... Яна так ветла сустракала і надта ж добра частавала.
Якуб Колас
угрюмый — панўры
Пануры чалавек заўсёды сумны.
удалой — зухаваты
Пятрусь наш — хлопец зухаваты, заўсёды справаю заняты.
ударенне — націск (аб націску)
Больш моцнае і працяжнае вымаўленне аднаго са складоў у слове — гэта націск. Часам слова можа мець не адзін, а два націскі.
ударнться — вытнуцца
Барсук вытнуўся аб сук. He плач, барсук! Зламаўся й сук!
удмвмтельный — дзіўны, дзівбсны
Я знайшоў паблізу пня дзіўны корань буры. Ну якраз медзведзяня з мордачкай панурай.
Эдзі Агняцвет
удостоверенйе
удмвнть — здзівіць
Малы Яўсей убачыў гусей.
I столькі многа,
здзівіўся што:
— Ой, гусі, гусі, вас, мабыць, сто?!
У. Паўлаў
уднвленне — здзіўлённе
Са здзіўленнем бачыць Галя — гусяня адно кульгае.
А. Дзеружынскі
удчлміце — вудзільна
Вудзільна — тонкі гнуткі прут, да якога прымацавана лёска. Даўней рабілі вудзільна з арэшніку.
удобный —• зрўчны
Самы зручны спосаб падрыхтоўкі ўрокаў такі: спачатку выканай цяжкае, затым — лёгкае.
удовлетвормтельный — здавальняльны
Паводзіны бываюць прыкладныя, здавальняльныя і нездавальняльныя.
удостоверенме — пасвёдчанне
Майму тату выдалі пасведчанне шафёра.
удочка — вўда [на вўдзе)
— А потым, брат, калі рвануўся,— ўсё к чорту — вуда і кручок, пайшоў гуляць мой шчупачок!
А я, брат, толькі аблізнуўся.
Якуб Колас
уж — вуж (аб вўжы)
Вуж паўзе сабе дарожкай, не кране ніводнай ножкай.
Максім Лужанін
ужас — жах
Гэта што за страшны птах на дзяцей наводзіць жах!
ужасный — жахлівы
Жахлівы выпадак здарыўся са мною ў сне: хачу ўцячы ад ваўка, а бегчы не магу.
уже — ужб
Нешта бабка памялом зачапіла пад сталом і адтуль, ужо без ручкі, выцягла партфель унучкі.
Л. Рашкоўскі
ужмн — вячэра (пры вячэры)
Вечарам сям'я збіраецца на вячэру.
ужннать — вячэраць
Ой, пара вячэраць, няма ж бацькі дома.
Ці яму дарожка гэта незнаёма?
Ці ён памыліўся, ці конічак збіўся?
Ці сярод дарогі ён адзін спыніўся?
Якуб Колас
узда — абрбць [у абрбці)
Аброць — гэта вупраж, якая адзяецца галаву.
каню
на
узелок — зузёльчык (у вузёльчыку)
Ну й Наталка-забывалка!
Трэ Наталцы нам параіць
Вузельчык завязаць на памяць.
узкмй — вўзкі
Вузкі-вузкі паясок, а на канцы — кутасок.
узнать — пазнаць
Сябра заўсёды пазнаеш у бядзе.
указатель — паказальнік (пры паказалычіку)
Паказальнік паказваў на аб'езд.
укор — дакбр (у дакоры)
3 дакорам зіркае Тараска: так рана кончылася казка!
украшать — упрыгбжваць
Цацкамі прыгожымі ёлку ўпрыгожым мы.
укроп — кроп
Спрытна кроп лёг пад кролам
палоў Пракоп, і захроп.
Васіль Вітка
уксус — вбцат (у вбцаце)
Воцат сталовы — раствор воцатнай кіслаты. Ужываецца як прыправа.
улей — вўлей (у вўлеі і вуллі)
Але як весела і міла
тут пчолка ў вўллях гаманіла.
Якуб Колас
улмтка — смоўжг слімак (аб смаўжы, аб слімакў)
Раіць пчолка смаўжу: — Уцякай ад дажджу! Ад дажджу і грому уцякай дадому!
X. Жычка
219 улйца, улыбка, ум, умноженйе, умный, уначтожать, упасть
У
улмца — зўліца (на вўліцы)
Пасыпаў мяккі снег, і раніцай сама паклікала мяне на вуліцу зіма.
К. Камейша
улыбка — усмёшка (па ўсмёшцы)
Алесь браў стрэльбу, шапку з цэшкай і нёс з шчасліваю ўсмешкай.
Якуб Колас
ум — рбзум
Які розум, такая й гаворка.
умноженне — мнбжанне (пры мнбжанні)
Паўтараюць, каб не збіцца, і крычаць, крычаць усмак, але множання табліцу не адолеюць ніяк.
Л. Рашкоўскі
умный — разўмны
Дурань з дурнем сварыцца, а разумны з разумным цешыцца.
унмчтожать — знішчаць
Птушкі — нашы сябры. Яны знішчаюць шкодных насякомых.
упасть — зваліцца
Воз высокі нахіліўся,
Ясь пад куст кулём зваліўся.
П. Сушко
упражненйе, упрекать, упрёк, упрямый, уродйть, урожай 220
упражненне — практыкаванне
Практыкаванні выпрацоўваюць уменні.
упрекать — папракаць
Брат маленькі слініць рукі, лоб і шчокі трэ заўзята.
Папракае Каця брата:
— Што ты робіш, Піліпок?
— Мыюся, як наш каток.
I. Шуцько
упрёк — папрбк (у папрбку)
Учора, сёння наш Змітрок атрымаў двайны папрок: зноў не вывучыў урок.
упрямый — упарты
Упарты, як казёл.
уроднть — урадзіць, зарадзіць
На новае лета зарадзі, поле, жыта, жыта, пшаніцу, усякую пашніцу...
урожай — -paджай (аб ураджаі)
Поле збожжам засяваю, каб шумела ураджаем.
/. Муравейка
221 усадьба, ускользнуть, условйе, успеваемость, успех, успешный, успокойть
усадьба — сядзіба
Каля дзядулевай сядзібы рос дуб.
На дубе бусел зрабіў гняздо. Бусел ведаў, што дзядуля не патрывожыць яго.
ускользнуть — ^слізнуць
ВыСЛІЗНуў мянтуз 3 рук — толькі яго
і бачылі ў вадзе. Паспрабуй, злаві цяпер!
условне — умбяа
Чыста мыцца — наша ўмова.
Той, хто чысты,— той здаровы.
А. Александровіч
успеваемость — паспяхбвасць
У канцы дзённіка выстаўляюцца адзнакі за паспяховасць.
успех — пбспе (аб пбспеху)
Поспеху дабіваецца той, хто працуе.
Ад гультая поспеху не чакай.
успешный — паспяхбвь;
Паспяховы гэты год быў для Жэні. У дзённіку адны пяцёркі!
успокомть — р'МКбіЦЬ
Хворага трэба супакоіць.
Хворага нельга хваляваць.
усталый, устный, устье, усы, ут'ёнок, утереть
усталый — стбмлены
Летняя ночка, як маці, калыша стомлены працай народ. Зорачкі ясныя, зоркі бліскучыя ў небе вядуць карагод.
С. Новік-Пяюн
устный — рўсны
Вусны пераклад з рускай мовы на беларускую — цікавы від працы.
устье — вўсце
Вусце — месца ўпадзення ракі ў мора, возера ці іншую раку.
усы — аўсы
I так абцёрся ён рукою, што губы й нос чырвоны сталі і нават вусы затрашчалі.
Якуб Колас
утёнок — качаня
Качаня між дошак лапку ўшчаміла.
Плача, беднае, галосіць колькі ёсць той сілы.
утереть — уцёрці, выцерці, абцёрці
Вытры слёзкі, памый тварык ды бяжы гуляць.
223 утка, утреннйк, утро, утюг
У
утка — качка (на качцы)
У кутку двара каля карыта шныралі качкі-плюскатухі.
утреннмк — ранішнік (на ранішніку)
Весяляцца дзеткі з раніцы!
А чаму?
Ды сёння ж ранішнік.
Прыйшоў госць — Дзед Мароз, прынёс цацак поўны воз.
утро — раніца, ранак (аб раніцы, аб ранку)
Летняя раніца сонцам румяніцца, летняя раніца пахне расой.
А. Дзеружынскі
утюг — прас
Калі прас шуміць, як змей, прасаваць тады не смей.
Ён гарачы!
Асцярожна!
Прапаліць ім дзірку можна!
утюжйть, уха, ухват, ухо. участнйк, участок 224
утюжмть — прасаваць
— Чым прасуюць адзенне?
— Ну, вядома ж — прасам.
— А якім?
— Электрычным.
•— He, гарачым.
уха — юшка (у юшцы)
Кот сядзеў ля Нарачы, юшку з плотак варачы. Юшка з лустай сітнаю дужа апетытная.
П. Сушко
ухват — зілкі
Вілкі раніцай працуюць, пакуль страву не згатуюць.
ухо — еўха (у вўху]
— У якім вуху звініць?
— У левым.
— А што ты думаў?
— Сакрэт.
участнкк — удзёльнш (аб удзёльніку)
Сярожа — удзельнік школьнай алі/члпіяды.
Ён марыць стаць пераможцам.
участок — дзялянка (на дзялянцы)
На дзялянцы пры школе працуюць дзеці. Яны вучацца даглядаць за раслінамі.
ученнк — (пры вўчню)
Шум і крыкі на катку, сумна толькі Васільку. Кніжка ўпала са стала, вучня новага знайшла. Кот яе чытаць пачаў: трэба «мама», а ён — «мяў».
I. Муравейка
ученмца — /чаніца
У школу вучыцца ідзе вучаніца.
В. Жуковіч
учёба — вучбба
Запомні:
вучоба — таксама праца.
Каб поспех быў, трэба старацца.
учнтель — : ауг (аб настаўніку)
Запытаў настаўнік Пецю:
— Колькі будзе сем на дзесяць?
А Пятрусь насупіў бровы, без падказкі — ані слова.
Вера Вярба
учнтельннца — настаўніца (аб настаўніцы)
Я называю родны клас харошаю сям'ёй.
Удзячны шчыра кожны з нас настаўніцы сваёй.
Эдзі Агняцвет
15. М. Яленскі
учйтельская, ушат, ушй, уіцерб, фамйлйя
учмтельская — настаўн*цкая
— Тата, што такое настаўніцкая?
— Гэта пакой для настаўнікаў.
— А чаму тады клас не называюць вучнёўкай?
ушат — ^эбар (у цэбры)
Цэбар стаяў пры печы. У ім вада. Гаспадыня брала ваду з цэбра і налівала ў чыгункі.
Усё пад рукамі.
ушм — ўшн
А сёстры Юзіка цягнулі за вушы з двух бакоў і білі. Але jx старшыя мірылі.
Якуб Колас
уіцерб — шк
Грызуны прыносяць шмат шкоды.
фаммлня — (у прбзвішчы)
— Маё прозвішча Аладка. А тваё?
— Ляпёшка.
— Ці не радня з табой мы, братка?
— Мо не зусім, а трошкі.
фартук, фасоль, февраль, Фйлйпп
фартук — фартў (у фартусё)
Аленка ў белым фартусе, са стужкай белай у касе.
фасоль — засбля (у фасблі)
На выстаўку юннаты выносяць экспанаты: капусту, рэпу, буракі, фасолю, моркву, агуркі.
Васіль Вітка
февраль — люты
Хутка люты адлютуе, завітае сакавік.
А. Дзеружынскі
Фмлнпп — Піліп (аб Піліпе)
Дзесьці птушачка спявае
і Піліпку ўспамінае:
—.Піліп, Піліпок-пок-пок!
Хацеў дагнаць ручаёк-ёк-ёк!
Ручаёчак уцёк-цёк-цёк!
He дагнаў Піліпок-пок-пок!
ф
флаг, фломастер, фокуснйк, фонарь, фрукты 228
флаг — сцяг (на сцягу)
Дзяржаўны сцяг Беларусі — бела-чырвона-белы.
КНІГІ ОНЛАЙН
