Узнікненне кнігадрукавання ў Еўропе і Беларусі
Алесь Суша
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі
Памер: 152с.
Мінск 2017
Netherlands in 16th17th centuries was famous for cartographic publications. The best publishers of these were G. Hondius, D. Danckers. Their maps of Europe (1554), England (1564), the map for navigators on 18 sheets (1569) and the Great Atlas (15851595) are widely known.
<
Выдавецкая марка Герарда Aey
Нздательская марка Герарда Аеу
The publishing mark of Gerard Leeu
Выдавецкая марка X. Плантэна
Нздательская марка X. Плантена
The publishing mark of Ch. Plantin
►
Выява X. Плантэна на гравюры I. Віерыкса Портрет X. Плантена на гравюре if. Вйерйкса Portrait of Ch. Plantin on engraving by H. Wierix
Гістарычныя хронікі... Лейдэн, 1483
Нсторйческйе хронйкй... Лейден, 1483
Historical chronicles ... Leiden, 1483
Гіём дэ Дзігюльвіль. Паломніцтва... Дэльфт, 1498
Гййом de Дйгюльвйль. Паломнйчество... Дельфт, 1498
Guillaume de Deguileville. Pilgrimage... Delft, 1498
^JCC Witt bit Ct»tn he of bio (jiftate vS &al lantpa ;eei ant onto variant ente van# ftidjt »an Ptrtcbt • 7n welk? tyfatit bfatatn io boo ' bielan'toncetft kgapn entobewoaitwato* | onto wpe fi watsn.bie..bit ftctc eetft trgtcpnv eq hdmmteton onto boo elcktftebt eccftbe» na me gcc«gen beeft tnS.bbe batlat tel; e« twat pan gaue bite bic eerfte grant van gellant eq. pan alien antoren ўеоп bit nae beat bebbn ge weefttotbatbie тафбдЬееяЬе etol b»tto«cb Biapimili am van ceftennjc agnmto m boBat*
0ec mete fijni bit Glut toec biewdt getotre «el bmgen pantenctomken van beabant via tn town tn be bcntgcnwen »ente van «cl mere aa tec bn to n
DirfuM»
Single tri t Гое 6 mi gbboten Sat it to :b wools tefcnoen entomahi ecn Ictc vm bio fciftaien pan (pl bnt'&ae bat hntcctftbgwpai into famoeat eat Ento wf e h we
S:
en hie Ыг ftitoneetft'ttgwpen into taymmu fan • mis ^вс It 5,0« tumen c«ft cag^en • епЫ boe bat lantnaWjtat: mat ran gone bice bis wefte gaae van battant tot bit mactrtiglp *** ■tole bettors niapMianaa Pan oefttwrlc eg : uteris in holkn tloe toil iclegmnin Panton go Wt)i« bat lan t yal)>l«>f wtl bgwFn *4 *
М.К. Радзівіл Перэгрынацыя, або Паломніцтва ў Святую зямлю. Антвэрпэн: ПлатэнМарэтус, 1614 Н.Х. Радзйвйлл Перегрйнацйя, йлй Поломнйчество в Святую землю. Антверпен: ПлатенМоретус, 1614
М.К. Radziwill Pilgrimage to the Holy Land.
Antwerpen: PlantinMoretus, 1614
Біблія Паліглота.
Антвэрпэн: X. Плантэн, [15681573]
Бйблйя Полйглотта.
Антверпен: X Плантен, [15681573]
ВіЫіа Polyglotta.
Antwerpen: Ch. Plantin, [15681573]
УЗНІКНЕННЕ КНІГАДРУКАВАННЯ Ў ЕЎРОПЕ I БЕЛАРУСІ —
р8| ВЫТОКІ ЕЎРАПЕЙСКАГА КНІГАДРУКАВАННЯ——
ВЕНГРЫЯ
1473 г. у Будзе ў першай венгерскай друкарні (заснаваная ў 1472 г.) друкар Андраш Хес надрукаваў «Хроніку венграў» (“Chronika Hungarorum”) Янаша Туроцы.
14771480 гг. у Пажоні (цяпер Брацісдава) або ў яе наваколдях працавала другая венгерская друкарня «Канфесіянале», якая выпусціла 5 кніг.
У 1488 г. у Брно (мараўскім) К. Штахелем і М. Прэйнлейнам выпушчана другое ілюстраванае выданне «Хронікі» з41 ксілаграфіяй венгерскіх уладароў.
У 15271538 гг. у Кракаве ў друкарні вядомага польскага друкара I. Віетора выйпілі першыя кнігі на венгерскай мове «Пачаткі граматыкі» (“Rudimenta grammatices”) К. Хэгендорфа (1527) і «Пасланні святога Паўла».
У 1535 г. Ян Хантэрыус заснаваў друкарню ў Брашаве (Румынія), а ў 1539 г. багаты мецэнат Томаш Надашдзі арганізаваў друкарню ў Шарвары: у ёй у 1541 г. надрукавалі Новы Запавет першае выданне біблейскай кнігі на венгерскай мове.
1550 г. у Калажвары (Клуж, Румынія) пачалося сістэматычнае венгерскае кнігадрукаванне, звязанае з дзейнасцю выдаўца Гашпара Хелтаі.
У гэты ж час друкарні ўзніклі ў Мадяравары (1558) і Дэбрэцэне (1561).
Своеасаблівым тыпам друкара ў Венгрыі эпохі Рэфармацыі (XVI ст.) быў друкарперадзвіжнік. Сярод іх сустракаліся знакамітыя асобы Гал Гусар, Рафаэль і Рудольф Хофхальтары, Янаш Мапліус.
ВЕНГРЙЯ
1473 г. в Буде в первой венгерской тішографпн (основана в 1472 г.) печатннк Андраш Хесс напечатал «Хроннку венгров» (“Chronika Hungarorum”) Яноша Туроцн.
14771480 гг. в Пожонн (теперь Братпслава) нлн в ее окрестностяхработала вторая венгерская тішографня «Конфесснонале», которая выпустііла 5 кннг.
В 1488 г. в Брно (моравском) К. Штахелем н М. Прейнлейном выпуіцено второе нллюстрнрованное пзданпе «Хроннкн» с 41 ксплографней венгерскнх властіітелей.
В 15271538 гг. в Кракове в тнпографнн польского печатннка Н. Внетора вышлн первые кннгн на венгерском языке «Начальная грамматнка» (“Rudimenta grammatices”) К. Хегендорфа (1527) н «Посланпя святого Павла».
В 1535 г. Ян Хонтернус открыл тнпографню в Брашове (Румынпя), а в 1539 г. богатый меценат Тамаш Надашдн органнзовал тнпографню в Шарваре. В ней в 1541 г. был напечатан Новый Завет первое нзданне бнблейской кннгп на венгерском языке.
1550 г. в Коложваре (Клуж, Румыння) началось снстематкческое венгерское кннгопечатанне, связанное с деятельностью нздателя Гашпара Хелтан.
В это же время тнпографші возннклп в Мадьяроваре (1558) іі Дебрецене (1561).
Своеобразным тнпом печатннка в Венгрнн эпохн Реформацнн (XVI в.) былтнпографпередвнжніік. Средп ннх встречалнсь выдаюіцнеся ліічностіі Гал Гусар, Рафаэль н Рудольф Хоффхальтеры, Янош Манлнус.
———— ЛСТОКН ЕВРОПЕЙСКОГО КННГОПЕЧАТАННЯ .......
HUNGARY
In 1473 the printer Andras Hess published “Chronika Hunganorum” by Janos Turoczy at the first Hungarian printing office founded in 1472 at Buda.
In 14771480 the second Hungarian printing house “Confessionale” which worked at Bratislava or nearby published 5 books.
In 1488 K. Stachel and Preinlein edited the second illustrated publication of “Chronika” at Brno with 41 woodcuts of Hungarian rulers.
In 15271538 H. Vietor, the prominent Polish printer, published the first books in Hungarian “Rudimenta gramatices” by K. Hagendorf (1527) and “Epistles of St. Paul” at Kracow.
In 1535 Jan Honterius opened the printing office at Brasov and in 1539 the rich patron of literature Tomas Nadasly founded the printing house at Sarvar. There the New Testament in Hungarian was published in 1541.
In 1550 the regular Hungarian book printing began at Cluj (Romania). It was bound with the name of the publisher Gaspar Heltai.
At the same time publishing offices opened at Magyarovar (1558) and Debrecen (1561).
During the Reformation (16th century) a special type of movingaround printers appeared in Hungary. Among them there were such prominent personalities as Gal Gusar, Rafael and Rudolf Hoffhalters, Janos Manlius.
<
Будапешт на гравюры Civitates orbis terrarium. Cologne:
G. Braun, F. Hogenberg, 15721617
Будапешт на гравюре Civitates orbis terrarium. Cologne:
G. Braun, F. Hogenberg, 15721617
Budapest on engraving of Civitates orbis terrarium. Cologne: G. Braun, F. Hogenberg, 15721617
►
Выява венгерскага першадрукара Андраша Хеса Портрет венгерского первопечатннка Андраша Хесса Portrait of Andras Hess the Hungarian first book printer
Туроцы Я. Хроніка Венграў. Буда: A. Хес, 1473
ТуроцйЯ. Хронйка Венгров. Буда: А. Хесс, 1473 fhuroczy J. Chronica Hungarorum. Buda: A. Hess, 1473
Туроцы Я. Хроніка Венграў. Буда: A. Хес, 1473
ТуроцйЯ. Хронйка Венгров. Буда: А. Хесс, 1473
Thuroczy J. Chronica Hungarorum. Buda:A. Hess, 1473
ffifflSWSE^>?SS^1ilW5S^^'3^^ I
—— УЗНІКНЕННЕ КНІГАДРУКАВАННЯ Ў ЕЎРОПЕ I БЕЛАРУСІ—
— ВЫТОКІ ЕЎРАПЕЙСКАГА КНІГАДРУКАВАННЯ
ПОЛЬШЧА
Каля 1473 г. узнікла першая друкарня ў г. Кракаў. Яе дзейнасць звязана з майстрам I. дэ Туракраматай.
Першая друкаваная кніга ў Польшчы «Астранамічныкаляндар» (“Kalendarzastronomiczny”) была выпушчана Каспарам Штраубэ ў 1474 г. на лацінскай мове. Да 1478 г. Штраубэ надрукаваў яшчэ 3 кнігі.
У XV ст. польскую кнігу друкавалі: у Іспаніі Станіслаў і Уладзіслаў Паляк, у Неапалі Ян Адам. Усе выданні выходзілі на лацінскай мове.
У канцы XV ст. кракаўскі першадрукар Швайпольт Фіёль паклаў пачатак друкаванню славянскіх кніг кірылічнай азбукай. У 1491 г. з друкарні Фіёля выйшлі 4 кнігі, надрукаваныя кірыліцай, у тым ліку «Актоіх», «Часаслоў», «Трыёдзь каляровая».
У 1513 г. з’явілася першая друкаваная кніга на польскай мове малітоўнік «Рай душы». Яе надрукаваў кракаўскі друкар Ф. Унглер.
У Кракаве працавалі буйнейшыя тыпографы: Ян Янушэўскі, які меў тытул «тыпографа яго каралеўскай вялікасці» і сам пісаў кнігі, надрукаваў каля 400 назваў.
У пачатку XVI ст. дзейнічала дынастыя друкароў Шарфенбергераў. На працягу ста гадоў 6 майстроў з гэтай сям’і працавалі ў Кракаве і 3 у Шлёнску. Яны выпускалі сачыненні польскіх аўтараў а таксама Біблію. Найвялікшую ролю ў развіцці айчыннай літаратуры, у прапагандзе польскіх пісьменнікаў адыгралі Я. Халер і I. Віетор.
Друкарні дзейнічалі таксама ў Вроцлаве (А. Вінклер), у Гданьску (М. Трэгер, Я. Радэ, 1. Ферстэр), у Познані (М. Нерынг), у Таруні, Летніцы, Крулеўцы і інш. Усяго ў другой палавіне XVI ст. на тэрыторыі Рэчы Паспалітай працавалі 55 друкарняўу 24 гарадах.
ПОЛЬША
Около 1473 г. вознмкла первая тппографня в г. Краков. Ее деятельность связана с мастером II. де Туррекрематой.
Первая печатная кннга в Польше «Астрономнческнй календарь» (“Kalendarz astronomiczny”) была выпугцена Каспаром Штраубе в 1474 г. на латннском языке. До 1478 г. Штраубе напечатал еіце 3 кннгн.
В XV в. польскую кннгу печаталн: в ІІспаннн Станнслав н Владнслав Поляк, в Неаполе Ян Адам. Все нздання выходнлн на латннском языке.
В конце XV в. краковскнй первопечатннк Швайпольт Фноль положнл начало печатанню славянскнх кннг кпрнллнческой азбукой. В 1491 г. нз тппографпн Фмоля выіплн 4 кнпгп, напечатанные кнрнллнцей, в том чнсле «Октонх», «Часослов», «Трнодь цветная».
В 1513 г. появйлась первая печатная кннга на польском языке молнтвенннк «Рай душн». Ее напечатал краковскмй тнпограф Ф. Унглер.
В Кракове работалн крупнейшне тнпографы: Ян Янушевскнй, нмевшнй тнтул «тнпографа его королевского велнчества» н сам пнсавпшй кннгн, напечатал около 400 нанменованнй.
В начале XVI в. образовалась дннастіія тнпографов Шарфенбергеров. В теченне ста лет 6 мастеров нз этой семыі работалн в Кракове п 3 в Шленске. Онм выпускалн сочннення польскнх авторов, а также Бмблню. Нанбольшую роль в развнтнн отечественной лмтературы, в пропаганде польскнх пнсателей сыгралн Я. Халлер п Н. Внетор.
КНІГІ ОНЛАЙН
