Валачобныя песні
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 560с.
Мінск 1980
286. Ідзём, пайдзём па вуліцы
ш ы р м a, III, с. 64, № 35. Зап. у 1930 г. у в. Барані Свянцянскага п. ад Альбіна Стаповіча.
Ноты № 87.
ДЗЯУЧЫНА ВЫБІРАЕ САБЕ МІЛАГА
287. Чэраз Дунан гібка кладка
Ш е й н, Матерпалы, I, с. 162—163, № 154. Зап. Я. М. Багданоўскі ў в. Валасовічы Барысаўскага п. Мінскай губ.
288. На рэчаньцы ды на быстранькай
АІМЭФ, ф. 8, воп. 74, спр. 92, сш. 3, л. 25. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1974 г. у в. Абчуга Крупскага р. Мінскай вобл. ад П. М. Чарняўскай.
289. У чыстым полі — стадоланька
Бессонов, с. 23—24, № 37.
290. Добры вечар, дзяўчыяачка!
Ш ы р м a, III, с. 101 —102, № 57. Зап. у 1946 г. у Іўеўскім р. Гродзенскай вобл. ад Уладзіміра Урбановіча.
Морынец — той, хто жыве ў Морынскім сельсавеце.
У МАЛАДОЙ ГАНУЛЬКІ ЖАДАНЫЯ СВАТЫ
291. Няхай бэндзе пахвалёны
Hurynowicz, с. 57 (192), № 156. Зап. у Жодзіскай парафіі Вішнеўскай гміны Свянцянскага п. Віленскай губ.
292. Ой, па даліне
Ш ы р м a, III, с. 66—67. На мелодыю № 36. Зап. у 1928 г. у м. Куранец Вілейскага п. ад Ганны Гаўрылік.
293. У агародчыку-частакольчыку
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 51, л. 9—10. Зап. студ. Мінскага пед. ін-та М. А. Матуліс у 1971 г. у в. Агарэвічы Ганцавіцкага р. Брэсцкай вобл. ад Марыі Аляксандраўны Мяцельскай, 61 г.
294. А за лясамі, за зялёнымі
АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 93, сш. 6, л. 21, № 20. Зап. Л. М. Салавей у 1975 г. у в. Навасёлкі Мядзельскага р. Мінскай вобл. ад Надзеі Езупаўны Скурко, 1910 г. н.
295. Ляцеў сокал су гароду
АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 93, сш. 6, л. 23, № 21. Зап. Л. М. Салавей у 1975 г. у в. Навасёлкі Мядзельскага р. Мінскай вобл. ад Надзеі Езупаўны Скурко, 1910 г. н.
296. За гарою лады звоняць
АІМЭФ, ф. 8, воп. 74, спр. 83, сш. 3, Ns 13. Зап. A. С. Ліс у 1974 г.у в. Гародзькі Валожынскага р. Мінскай вобл. ад Еўдакіі Гнілазуб, 1914 г. н.
Мг ф. 20, воп. 74, ст. 23, Ns 31.
У ПАНЕНКІ ГРОЗНЫ БАЦЬКА, ГРОЗНА МАЦІ
297. Ой, шлі-беглі валхоўнічкі, гэй, віно!
Ш ы р м a, III, с. 79—80, Ns 44. Зап. у 1928 г. у в. Пяшчанікі каля гарадка Беластоцкага ад Язэпа Грэся.
Ноты № 53.
298. Ясна-красна да на небе зорка
Г і л е в і ч, Абрады, с. 107. Зап. у в. Астрэйкі Капыльскага р. Мінскай вобл. ад Клаўдзіі Хілько, 60 г.
299. Ясна-красна ды на небе зорка
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 52, сш. 4, л. 7. Зап. I. I. Лушчыцкая ў 1960 г. у в. Старцэвічы Слуцкага р. Мінскай вобл. ад Алены Казіміраўны Пятроўскай, 1909 г. н.
300. Мала, тонка канапелька
Federowski, V, с. 684, № 1596. Зап. у в. Новікі Ваўкавыскага п. ад Зосі Жаваранкавай.
Вар.: АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 35, сш. 2, л. 7. Зап. Н. К. Каўпак у 1971 г. у в. Пясочнае Капыльскага р, Мінскай вобл. ад Соф'і Іванаўны Нікановіч, 59 г.; АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 55, сш, 5, л. 3. Зап. Л. I. Павецьева ў 1960 г. у в. Агароднікі Капыльскага р. Мінскай вобл. ад Т. С. Дзятловіч, 1905 г.н.
301. А ў гародзе пад лебядою
АІМЭФ, ф. 8, воп. 74, спр. 84, сш. 1, л. 86, № 99. Зап. Л. М.Салавей у 1974 г. у в. М. Хальнявічы Крупскага р. Мінскай вобл. ад Г. Я. Дзеранковай, 1914 г.н.
302. Да на рэчцы, рэчцы, да на кладачцы
АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 93, сш. 4, л. 2, № 1. Зап. Л. М. Салавей і Л. П. Барабанава ў 1975 г. у в. Ліцвяны Уздзенскага р. Мінскай вобл. ад Кацярыны Якаўлеўны Кароль, 1895 г. н., і Настассі Якаўлеўны Дзяткоўскай, 1894 г. н.
Мг ф. 20, воп. 75, ст. 32, № 22.
Вар.: там жа, л. 65, № 65. Зап. Л. М. Салавей і Л. П. Барабанава ў 1975 г. у в. Сакольшчына Уздзенскага р. Мінскай вобл. ад Кацярыны Даўгулевіч і Марыі Бокуць. «Веснавая». Мг ф. 20, воп. 75, ст. 68, № 22.
ПАНЕНКА ПРЫГОЖАЯ I УМЕЛАЯ
303. Ай, ясен-красен мак у гародзе
Ш ей н, Матерналы, I, с. 163—164, № 155. Зап. у в. Мадэліна Віцебскага п. ад дваравой.
304. Ох, і ў полі далінушка
Hurynowicz, с. 57 (192), № 155. Зап. у Жодзіскай парафіі Вішнёўскай гміны Свянцянскага п. Віленскай губ.
305. У гэтым доме ест паненка
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 22, сш. 3, л. 30—31, № 21. Зап. Л. А. Малаш у 1969 г. у в. Туркі Докшыцкага р. Віцебскай вобл. ад Надзеі Паперадзень, 1911 г. н.
306. У гэтым доме пасвянцоным
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 45, сш. 1, л. 54. Зап. С. В. Барыс у 1971 г. у в. Гайдуцішкі Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Ф. В. Казаровіч, 1907 г. н.
307. У новай каморы — што там стучала?
Г і л е в і ч, Абрады, с. 106. Зап. Г. Кабяк у в. Труханкі Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Н. Кабяк, 1920 г. н.
308. А на морачку ды на сіненькім
АІМЭФ, ф. 8, воп. 74, спр. 92, сш. 2, л. 14. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1974 г. у в. Абчуга Крупскага р. Мінскай вобл. ад X. М. Мясаедавай.
Мг ф. 20, воп. 74, ст. 15, № 34. Расшыфр. мелодыю В. М. Каламыцава.
Ноты № 15.
Вар.: АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 87, сш. 2, л. 31. Зап. М. Я. Грынблат у 1964 г. у г. Багушэўск Сенненскага р. Віцебскай вобл. ад Вольгі Мітрафанаўны Сініцы, 60 г., і Марыі Аляксееўны Бяроэкі, 42 г.
309. А ў лясочку на верасочку
АІМЭФ, ф. 2, воп. 7, спр. 2, сш. 5, № 17. Зап. В. I. Ялатаў у 1959 г. у в. Стэцаўка Багушэўскага р. Віцебскай вобл. ад В. I. Задоры, 41 г., і A. I. Корзун, 43 г.
Вар.: Шейн, Матерналы, I, с. 164—165, № 157. Зап. вуч. Магілёўскай духоўнай семінарыі ў м. Чарэя Сенненскага п. Магілёўскай губ.; Р о м а н о в, Бел. сб., II, с. 450, № 2. Зап. у Сенненскім п. Магілёўскай губ.
ПАЖАДАННЕ ХУТКА ВЫНСЦІ ЗАМУЖ
310. Добры вечар, дзяўчыначка
Ш ы р м a, III, с. 72, № 40. Зап. у 1946 г. у в. Лаша Гродзенскага р. ад Аўгінні Мікалаеўны Ліды. Песня прымеркавана да валачобных, пра гэта гаворыць нетрадыцыйная пабудова і невалачобны рэфрэн.
311. Ляцеў сокал кругам, кругам
ш ы р м a, III, с. 70, № 38. Зап. у 1946 г. у в. Лаша Гродзенскага р. ад Аўгінні Мікалаеўны Ліды. Перадрук: Анталогія, 1975, с. 43, № 18.
Ноты № 33.
312. А ў гародзе на пагодзе
АІМЭФ, ф. 8, воп. 73, спр. 68, сш. 4, л. 25, № 20. Зап. A. I. Гурскіў 1973 г. у в. Кураполле Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Веры Юльянаўны Хадкевіч, 54 г.
313. Быстрая рэчка ды калінавы мост
АІМЭФ, ф. 13, воп. 8, спр. 5, сш. 4, л. 9—10, № 3. Зап. IB. П. Дунец у 1960 г. у в. Барбачы Бешанковіцкага р. Віцебскай вобл. ад A. Т. Дунец.
314. Да за гумном авёс зелен
АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 106, сш. 1, л. 12. Зап. A. С. Ліс у 1975 г. у в. Гарадок Маладзечанскага р. Мінскай вобл. ад Антаніны Змітровіч, '1919 г. н.
315. Да на моры, моры, да на сіненькім
АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 96, сш. 2, л. 77—78, № 65. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. Мінскай вобл. ад Марфы Паўлаўны Кісель.
Мг ф. 20, воп. 75, ст. 5, № 22.
316. У гародзе на пагодзе
Шырм a, III, с. 46, № 27. Зап. у 1932 г. у в. Яцкава Валожынскага п. ад Параскі Барысіхі.
Ноты № 34.
Вар.: Бессон'ов, с. 17, № 24; АІМЭФ, ф. 8, воп. 75, спр. 96, сш. 2, л. 65, № 56. Зап. Г. А. Барташэвіч у 1975 г. у в. Клінок Чэрвеньскага р. Мінскай вобл. ад Ф. У. Кісель, 26 г.; АІМЭФ, ф. 8, воп. 73. спр. 67, сш. 1. Зап. Л. А. Малаш у 1973 г. у в. Цялушы Бабруйскага р. Магілёўскай вобл. ад В. А. Даніловіч, 60 г.; АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 53, сш. 4, л. 24. Зап. С. М. Міско ў 1960 г. у в. Самахвалавічы Мінскага р. ад Платона Ламакі, 1892 г. н.; АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 30, сш. 7. Зап. студ. Гродзенскага пед. ін-та ў 1963 г. у в. Піліўсі Шчучынскага р. Гродзенскай вобл. ад В. М. Аліхвер, 34 г.; АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 19, сш. 2, л. 1—2. Зап. студ. БДУ С. I. Ільчава ў 1967 г. у в. Кісялі Шчучынскага р. Гродэенскай вобл. ад Юзэфы Адамаўны Дужык, 72 г.
ДЗЯЎЧЫНЕ ЗАГАДВАЮЦЬ ЗАГАДКІ
317. Ой, у агародзе ды на пераходзе
АІМЭФ, ф. 8, воп. 76, спр. 124, сш. 4, № 43. Зап. студ. Мінскага пед. ін-та Т. Тарарай і Л. Балабановіч у 1976 г. у в. Цясноўка Клецкага р. Мінскай вобл. ад Вольгі Дзмітраўны Крыцкай, 1910 г. н., Яўгіні Фёдараўны Крыцкай, 1920 г. н., і Ніны Іванаўны Крыцкай, 1915 г. н.
Мг ф. 20, воп. 76, ст. 81, № 31. Расшыфр. мелодыю П. П. Альхімовіч. Ноты № 35.
318. А ў гародзе на пагодзе
Ш ы р м a, III, с. 51, № 29. Зап. у 1930 г. у м. Іжа Вілейскага п. ад дзяўчат.
Ноты № 31.
Як валачобныя песні даволі часта спяваліся балады, у тым ліку балады, што змяшчаюць загадкі. Вось некаторыя іх запісы: АІМЭФ, ф. 8, воп. 76, спр. 123, сш. 5, № 3. Зап. Л. М. Салавей у 1976 г. у в. Едчыцы Клецкага р. Мінскай вобл. ад С. I. Мацуль, 1933 г. н., і Г. I. Дубінай, 1929 г. н. Мг ф. 20, воп. 76, ст. 71, 22; там жа, сш. 1, л. 55—56, № 68. Зап. Л. М. Салавсй у 1976 г. у в. Чаросава Лепельскага р. Віцебскай вобл. ад Лукер’і Пятроўны Шакуты, 1908 г. н. Мг ф. 20, воп. 76, ст. 61, № 1.
На прыкладзе тэксту з в. Чаросава можна прасачыць, як дастасоўвалася балада да валачобнага выкананпя: яна набывала тыповы валачобны напеў,
тыповы рэфрэн «Вясна красна, зялёна!» і завяршалася выпрошваннем дароў і добрымі пажаданнямі паненцы:
Стаіць вішанька ростам нізенька, Вясна красна, зялёна! * Пад той вішанькай слічна паненка, Слічна паненка млода Надзечка. Вішанькі шчыпіць, у кішанёк сыпіць. Прышло да яе два царэвічы, Два й царэвічы-каралевічы, Загадалі ей сем загадачак:
— Калі адгадаеш — за сябе вазьму, Калі не адгадаеш — за слугу сваю. А й што й, што гарыць да без полання, А й што, што расцець да й без кораня, А й што й, што бяжыць да без повада, А й што й, што чорна да й не чарнёна, А й што й, што бела, ой, не бялёна, А й што й, што шэра, вой, не шарона, А й што й, што сіне да й не сінёна? — А была ж бы я не татулькава, He татулькава, не матулькава, Каб сем загадак не адгадала.
А гарыць зара да й без полання, А й бяжыць вада да й без повада, А й расцець камень да й без кораня, А й сіне мора да й не сінёна, А белы лебедзь ён не бялёны, А й чорны воран ён не чарнёны, Шэра зязюля, вой, не шарона.
А дай жа божа нам тройцы даждаць, Нам тройцы даждаць, панечкай назваць. Ці кажы дарыць, ці ў хатку бяры. А мы ж госцікі небывалыя, Небывалыя, нехаджалыя, Часта й не ходзім, многа не просім, А у гадочак адзін разочак.
Пачынальнічку — сорак яечак, А падхватніку-—хоць па дзесяток, А механошу — жыта калошу, Кварту гарэлкі, сыр на талеркі. Нашага й музыкі горкая доля: Жонка й не любіць да й не галубіць, Што й пацалуіць —назад адплюіць.
ПРА ДАЧУШКУ I НЯВЕСТКУ
319. Ой, на небе сонца разыгралася, рана
АІМЭФ, ф. 8, воп. 73, спр. 74, сш. 4, л. 17, Ns 19. Зап. В. Р. Кушнарэнка ў 1973 г. у в. Закуленне Клічаўскага р. Магілёўскай вобл. ад A. I. Біндзюковай.
КНІГІ ОНЛАЙН
