Ветраліст
Габрыэла Містраль
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 110с.
Мінск 1984
Воўну схмарвае авсчка. мпс вязаць заклёп ад зім. Твой увесь ёп, гэты статак. Быць ёп мог яшчэ чыім?
Малако табе карова грэе ў вымі маладым, і спапы твае — ўсё гэта быць магло яшчэ чыім?
(Немаўляткам Віфлеемскім ты дрыжыш — няпраўда ў тым, і хлусня, што ў маці грудзі ўсохлі ад пакут зусім!)
Каралём і каралевай будзсм, сып,— гульня ўся ў тым!
ПЕСНЯ СМЕРЦІ
Старая, што перапісваць усіх прывыкла ў знямозе, няхай не знойдзе дзіцятка маё на сваёй дарозе.
Япа, што ўсіх пемаўлятак абпюхвае да аскомы, хай соль і муку знаходзіць, а не малако маё.
Хай Антыматухна свету, якая людзьмі частуецца, нявінпага не знаходзіць, цягае торбу пустую.
Імя, якім нараклі мы яго, стала квсткай светлай, павек хай яна забудзе, хай Смерці яго не ведае.
Ад ветру, пяску, ад солі няхай яна звар’яцее, паблытае, клёк згубіўшы, Захад з Усходам, дзе яны.
Хай зблытае сына з маткай, як рыбу, што разам ходзіць. і ў той жа дзень і гадзіну хай толькі мянс знаходзіць.
КАЛЯРОВЫ КАРАГОД
Шалёны, сіні, зялёпы заходзіцца цветам лён. Галовы хвалямі кружыць і тапцам чаруе ён.
Як сіпі губляс лісце, зялёны ідзе наўздагон: аліва і канюшынка, вясёлы зялёпы лімон.
Злосць прыгажосці!
Колеру звон!
Чырвоны, і ціхі, і дзёрзкі — гваздкі і ружы бутон — калі здаецца зялёны, ён скача, як чэмпіён.
Пазменна скачуць, каму з іх пачціва адбіць паклон, чырвоныя аж згараюць, такі ў апантаных кон.
Злосць прыгажосці!
Колеру звон!
Прыходзіць жоўты, вялікі, задаць сваім палам тон, яму саступаюць дарогу, як Агамемнану трон.
Танцуе святое ззянне людскіх і пябссных дзён: з духмяным золатам долек шафрану лятучы сон.
Шалу гарачка!
Колеру звон!
Услед за паўлінам сонца выходзіць паўлін, свой плён збірае хутчэй і выносіць, як бацька ці злодзей, воп.
Былі япы тут і пяма іх, і казка свету палоіі губляе, калі прыходзіць Галоўпаму Учотчыку скоп.
КАРАГОД ЭКВАДОРСКАЙ СЕЙБЫ
Свет пачынаўся з святла, сейбе святло даверыў, сейба — зялёнае полымя Амерыкі.
Эа, сейба,— вечная сяўба!
Сейба спрадвеку была, сейбу прыснілі далі, рэкі індзейцаў кітас сейбу не палівалі.
Скручвае ў неба без зла дваццаць кобраў сувора, і, праходзячы праз яе, вецср пяе, як Дэбора.
Эа, сейба,— вечная сяўба!
He дасягае страла, не дастае жывёла. Страшыцца сам тапор, цішыцца полымя голае.
Помаладзь, ад ствала вымкнуўшы, ўраз крывянее малако святое яе грывамі ветравею.
Эа, сейба,— вечная сяўба!
Засень усім дала.
Скачуць дзяўчаты ў гуле, спускаюцца патанцаваць памерлыя іх матулі.
Эа, сейба,— вечная сяўба!
Мёртвым, жывым — хвала, рукі цягнулі жвавей бы! Кружацца, кружацца, кружацца смела жанчыны і сейбы...
Свет пачынаўся з святла, сейбе святло даверыў.
Сейба —зялёнае полымя Амерыкі.
АРГЕНЦІНСКІ КАРАГОД
А карагод Аргенціны ў Тропіках узнікае, па рэках спускаецца і з рэкамі ён сплывае. Праходзіць, праходзіць плантацыямі і ў папараць вечар хавае. Яго мы і ўдзснь і ўвечар працягваем да небакраю.
Месапатамію пакідаючы, зпікае як быццам, таму што кола ламаецца ласкаваіі сілай пшаніцы, ламаецца сем разоў, каб зноў сем разоў злучыцца.
Ужо ён у Пампе праходзіць ля статку, што тлусты, як вечар. Сам белы, ён аддзяляс чырванату ад чарнечы, чым болей з ветрам Пампы пяе, тым дужэюць плечы.
Да Патагоніі блізіцца, ад страусаў белы, і ловім на астравах апошнюю рыбу смела.
А карагод Аргенціны ў Тропіках узнікае.
А карагод паварочвае, дзе свет падыходзіць да краю...
У белым моры Антарктыкі спрабуе, вада якая, і паварочвае рэзка, дзе свет падыходзіць да краю, той карагод Аргенціны, што ў Тропіках узнікае.
КАРАГОД АГНЮ
Стопялёсткавая кветка фуксія, дзе ўпартасць б’ецца, кветка земляў неспазнаных кветкаю агню завецца.
Святаянскую ўначы кветцы чырвань берагчы.
Полымем не задыхнецца, быццам лань — уся з памкнення, кветка, што адкрыта ночы, дзе цвіце агонь імгнення.
Святаянскую ўначы кветцы чырвань берагчы.
Непасеяная кветка, без сцяблінкі ў цёплых росах, у зямлі любоў твая ўся, а сцябло тваё ў нябёсах.
Святаянскую ўначы кветцы чырвань берагчы.
Кветка здані забівае, лесарубы па-над кручай страх і звера прагапяюць кветкаю агню лятучай.
Святаянскую ўначы кветцы чырвань берагчы.
I запальваю цябе я і раўную да нікога, як ты нас любіла, кветка,— веетачка агню пачнога!
Святаянскую ўначы кветцы чырвань берагчы!
ПУСТЫ АРЭХ
I
Арэх абабіты, як высахлы мячык, зваліўся з ляшчыны, а долу пе ўбачыў.
Мяне не пазнаў, хоць знайшла яго ледзьве, шпурнула — і неба, сляпы, ён пе ўгледзеў.
Скакала ля пуні, яго я туліла, глухі, не пачуў ён, як беглі кабылы...
Яго пе выкідвай, хай спіць сваю поч ёп. Лрэх разаб’еш ты вясною аднойчы...
Свет боскі адкрыеш ударам апрыклым, імя і яго і зямлі тады крыкнсш.
II
Арэх ён разбіў да вясновага рэха і ўбачыў трухлявасць пустога арэха;
і, чорнаю смерцю напоўніўшы жменю, ён плакаў зпямогла ў начное знямеіше...
III
Хадзем, пахаваем яго пад травою, пакуль не паспеў ён сустрэцца з вясною. Бо ўбачыўшы Бог яго, сядзе на камень, да смерці зямлі дакранецца рукамі.
ПЛПУГАЙ
Л той папугай, зялёны і жоўты, зялёны, аранжавы папугай, мне «непрыгожая» прагугнявіў, як сатана, што пе трапіў у рай.
Была б непрыгожаю, дык такою, як мама, чый сопца шукае след, ці як святло, праз якое мама глядзела, як вецер, што ўчуў сакрэт і голас разносіць яе, як воды, як свст, як Ён, піто стварыў гэты свет...
А той папугай, зялёны і жоўты, пераліваўся, як стома вады, сказаў «непрыгожая», бо чакае, што хлеба ў віпе прынясу, праз гады глядзець знадакучыла мне, як крыўляка вісіць і мяняецца заўсягды.
ЖАЎРАНКІ
Зляцелі на плямку пшаніцы, падыдзеш — чародка ўзлятае, таполі ў здзіўленні застылі разрывістых ліній слядамі.
Агнямі здаюцца ў кустоўі, ўзлятаюць — срабрыстыя стрэлы, яшчэ да таго пралятаюць, як іх паша вока сустрэла.
I позірку толькі вядома, што ўся праляцела чародка, і — «жаўранкі!» — песню чакасм, што, ўзнікшы, знікае таропка.
I пае у паветры балючым пакінулі з нашым жадаішем між целам і між душою, здзіўленнем і трапятаннем...
Бач, жаўранкі, сыне, далінай пад намі прапесліся раннем.
ДОМ
Абрусам вяршынак бялюткім стол, сыне, накрыты адменна, сінее, паблісквае згодна кераміка чатырохсценна.
I еоль, і алей, а ў сяродку хлеб наш, што, лічы, размаўляе. Ад золата хлеба найлепей і золата крошка малая, ды паху калосся, і печы, і шчасця спатолі не мае.
Дык цвёрдымі пальцамі й мяккай далонню падзелім пакорііай, зірнеш ты ў здзіўленні на белы плод добры зямлі нашай чорнай.
Руку апусці сваю, сыііе, і маці апусціць, але ты запомпі, пшаніца з павстра,
з матыкі і сонца, ды гэты хлеб, «воблікам божым» названы, сталоў абмінае замнога, як іншыя дзеці не маюць яго, ці не лепей, пябога, не кратаць рукамі знявагі хлеб светлы з абліччам святога.
I Голад кружляе ля тока, віхурыцца, сыне, ля хаты, адзіп аднаго адшукаўшы, ідуць Хлеб і Голад гарбаты. Каб Хлеб ён сустрэў, мы пакінем назаўтра, вуголле расцвелім, індзеец кечуа не замыкаў дзвярэй перад досвіткам белым, і мы паглядзім, як Голад есць, каб потым спачыць і душой і целам.
3 Зак. 682
3 кнігі «ЛЁСАСЕКА»
(1938)
БАГАЦЦЕ
Пэўнае шчасце маю, страчапае са мпою: першае — быццам ружа, што калючка — другое. Хай мяне абакралі, пе зламалі маною: пэўнас шчасце маю, страчапае — са мною, хоць пяшчадная страта і пезагойная. я па пурпур багата і на меланхолію.
Ва ўлюбёную ружу боль калючкі ўвайшоў! Быццам профіль падвойны спарышоў
з душою адною,— пэўнае шчасце маю, страчанас — са мпою.
ПОЎНАЧ
Чуўна. Поўнач.
Чую кустоўя ружы кожны сучок: штурхаецца сок, падымаючыся да ружы.
Чую абпаленыя перапялёсіны тыгра каралеўскага: яму пе даюць спаць.
Чую страфу незнаёмца пявыдуманую, яна расце ўноч, як выдма.
Чую маці маю, што спіць з двума дыханнямі зноў. (Я сплю ў ёй сама пяць гадоў-J
Чую
Ропы разліў за сабой, што спускаецца, нясе мяне як бацька сляпы ў пене сляпой.
А потым нічога не чую, толькі падаю сонна да сцеп Арля, дзе поўна сопца...
СМЕРЦЬ-ДЗЯЎЧЫНКА
Калі яна ўзнікла ў пячоры, ніхто не заўважыў спачатку, нарадзілася голай, малснькай, як бедненькас птушанятка.
I гэтакі свет быў цесны, паўдзён быў настолькі трывалы, нібы тая шышка з дрэва,— ўсё шаля нябёсаў трымала.
3 пас нехта ж яе і прыдумаў, як толькі прыдумваюць подласць; Зямля і пярэчыць пе стала, пячора раскрылася потым.
I скочыла з ямы імгненна, як плоць элегійная, лецьма: і скочыла вобмацкам, поўзма, яе мы прыкмецілі ледзьве.
I цемем аб камень, аб камень, і ўся ад удараў дранцвела, хісталася, як чарацінка ад ветру, ляцела, люцела.
I я пачала ля дарогі
крычаць тым, хто чуў з раздарожжа: «Пакуль два гадкі гэтай смерці, памерці сама яшчэ можа!»
Звяроў яна лютых сустрэла і самкам шляхі перастрэла, хоць бачылі Немрад і Уліс — глядзелі ўсе незразумела...
Агідпымі раніцы сталі, пяўклюднымі поўдні-сляпіцы, і сонца закот свой спазпала, і смагу спазналі крыніцы.
Спазнаў луг ііяшчадную восень, спазнаў снег нікчэмнасць пагоні, звярок — сваю першую стому, а плоць чалавска — агонію.
Заходзіла ў кожную хату і ўсім я казала:
«Паверце, сем год усяго гэтай смерці, сама яшчэ можа памерці!»
I крык анямеў мой, калі я пабачыла, што засынаюць. Быў выраз у іх таямнічы, туга незямная, сляпая...
I гэтак мы сталі царамі, што ведаюць самі канчыну істотаў, што всрна ёй служаць, мы кормім сваімі вачыма.
Цяпср прападала дыхапне, спынялася кроў ля парога, і кожнае раніцы песня сіпела, як водгалас рога.
I трыццаць гадоў смерць спаткала ніколі ўжо смерць не скапае, і іювага бога з’яўляла нам наша Зямля другая.
Расказваю гэта прышэльцам, смяюцца яны паблажэла:
«Я з тых, хто скакаў, калі смерць нарадзіцца яшчэ не паспела...»
ВЕТРАЛІСТ
Яго пасярэдзіне луга знайшла ў маёй долі-няволі, ўладарніка ўсіх, хто праходзіць, хто бачыць, хто нсчага моліць.
Казаў: «У гару падыміся, я луг не пакіпу ніколі, як спег бслых кветак нарві мне, цвярдых і пяпічотных да болю».
I я па гару падпялася, дзс кветкі бялеюць, шукала заспаныя кветкі і тыя, што сон свой прагналі за скалы.
А доле спусцілася з грузам, знайшла пасярэдзіне луга яго і патокам лілеяў шалёна акрыла як друга.
I, па белізпу зірнуўшы, казаў: «Кветак белых даволі, чырвоных цяпер прыняеі мне, я луг нс пакіпу ніколі».
3 алснямі лезла на кручы, я кветкі вар’яцтва шукала,
што чырванню толькі жывыя і гінуць ад гэтага шалу.
КНІГІ ОНЛАЙН
