Ветраліст
Габрыэла Містраль
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 110с.
Мінск 1984
дзе каханыя ўзаемна падстаўлялі губы ў солі, карагод жыцця вадзілі залатой касой прыволля,
ракавак, мядуз, пярлоўніц засталіся целы ўранні, выпаленыя да рэшты іхнім і яго каханнем,
засталіся выдмы-здапі, быццам ііоіісл аўдавслы, знерухомела ўглядацца ў вымаі слабога цела.
I, абмацваючы пер’с альбатроса ветрагона мёртвага, імгла блукала ў роспачы, як Антыгона.
Ссірацела пазіралі
і адгор’і, і вытокі, далягляд вярпуць прасілі, іх любові пал глыбокі.
Хоць яно было не нашым, як авечка з воўпай, з лоем, штоначы люлялі мора маладзіцы. як малое.
Хоць у спы нам пасылала трызнсшіі і асьміногаў, і выплёўвала тапельцаў да апуджаных парогаў,
ды не бачыўшы, пе чуўшы мора, людзі паміралі,
і ў пашэрхлых нашых шчоках тут жа пыл і кроў знікалі.
Толькі бачыць бы, што скача чарадой цялятак пойных,
уздыхаючы ўздымас нам мядуз з падводных поймаў
толькі б нас грудзьмі салёна біла, каб шалёна хвалі нсрухомых ад здзіўлешія нас высокія ўздымалі,
мы б усе плацілі выкуп, як плямёны пераможцу, аддалі б сыпоў і дочак, аддалі б дамы заможныя.
Як затопленыя ў шахце, задыхаемся без мора, смех і гімны з пашых вуснаў гоніць здрадліва пакора.
Рыбакі, мы мора клічам так, як і ў былыя часы, плачам мы і абдымаем зганьбаваныя баркасы.
I калышам, як калісьці іх люлялі лёгка хвалі, водарасцей жвем гаркоту, што з сабой забралі далі, ці грызем сабе мы локці, быццам рыбы-скіфы ў жалю.
Сашчапіўшы моцна рукі, толькі дойдзе ноч да сушы, стогнем, і дзяды, і дзеці, як адрынутыя душы:
«Аддаляешся, старэча, Таласе зялёнаспіны,
як пакінуў нас, пакліч хоць жыць у новыя мясціны,
як памёр, хай вецер змеле, ўзяўшы колеры ў хімераў, хай закіне нас вятруга на жадапы ііішы бераг, каб мы бухты ўсе злічылі і на астравах памерлі».
ЗАСОХЛАЯ СЕЙБА
Каля Гуайаса ціха смерць сейбу ўзяла старую. I як яна памірала, і як, памершы, царуе?
У гордым высакародстве пад тлепам сваіх астанкаў узнеслася і для ўрону недасягальная стала.
Зямля яе ўсё трымае, а ветру пезразумсла, што доўга канае сейба, пакуль не паклалі цела.
Лічыпкі і чэрві ўзняцца па ёй не спяшаюць важка, чакаюць яе дзве рэчкі смуглявых, светлых мурашак.
Без тапара і маланкі, без дыху засух суровых памерла, бо далягляд жа убачыла бсз сябровак.
Раўніна з пебам укласці, як ў блакітную гліну, з расою і Задыякам дапамагчы мне павінны.
I, стоячы ля Матулі, чакаю тапор, як мужа, шапчу сабе псалм свяшчэнны, аддаць агню яе мушу.
Агонь чырвоны, блакітны названы палам прачула, каб сейба, сустрэўшы Бацьку, Другой Зямлі дасягнула.
ПАДЗЕННЕ ЕЎРОПЫ
Пойдзем, брат, пойдзем у гэтую ноч маліцца з тваёй сястрой, што не мае ні сына, ні маці, ні роду на сёння. Горка маліцца, чуючы рэха, нам вернутае паветрам бязглуздым, сцяною. Пойдзем, брат ці сястра, па светлых палях маісу, да падзснпя дня звар'яцелага і сляпога, што ў падзенні не ведае гора, бо не паспеў згараваць гора, якое зрашэчана
агнём і захлынулася ў дыме, бо гарыць Маці Старая, што пас парадзіла ў сваім гаі аліўкавым і ў вінаградпіку.
Толькі Гея амерыкапская жыве сваю поч з водарам капюшыны, кмепу і майарану, слухаючы шэпт баброў і куніц і шыншылін бег сіні.
Мпе сорампа за гэтас стомленае Ave, што плечы мае аблятае ці падымаецца і падае чайкай падбітай, у той час калі Маці ў адчаі чакае, гледзячы прагна ў поч чорпага бурштыну, што стараецца адрэзаць надзею, і крычыць «Цябе няма» Старой Начы.
Мы дзеці, што клічуць Маці, не ведаючы ў гэты час, ці яна тая самая, ці адгукаецца на тое ж імя, ці, мечапыя агнём і металам, гараць яе рукі і почы, што завуцца Сіцыліяй, Флапдрыяй, ІІармапдыяй і Кампаніяй.
Па ўкленчапне і малітвы стае дзве пядзі травы і паветра. Боханаў, віпа і гародпіпы не нясіце да дня тапца і радасці
і рук шалёпых з узмашлівымі букетамі.
У гэтую ноч не хачу стала з фалерна шчасця і макам; ні слёз; ані спу.
БАЛЫІІЦА
За выбсленай сцяпою гараць ліхаманкі ўночы і падаюць рукі ў згубе, што лёс трымалі аднойчы, і колеру морскай хвалі глядзяць пакутліва вочы.
I людзі па белых ложках пад просцінамі згасаюць і тое ж на краі стогну гавораць, што й я таксама.
Адзін канае з пасланнем пяшчотным, як з садавіпы садраная скурка, слухаць яго я ўсю ноч павінна.
Ля вокан майго бяссоння знячэўна падаюць целы і дзеці, чый крык пе чула, бо ружу ўзяць нс схацела, і счэзлая плоць прыходзіць з вінарні чужой сп’янела.
Пам слухаць адзіп другога таполямі з чарнагаю, хоць болып чым ад Геі Сірыус аддзелены ўсе няхай мы, чым мыш ад фазана; мура між намі спіпа глухая — сцяна нам скавала рукі, жадаппя пал затухае.
Мур — бслы раўнівец моцны, пс крохне, як вяз знудзелы, раўнуе, нібы маладую,
мпе быць lie дае підзе ён, ахоўвае ад спакусы крутая спіна надзейпа.
Глухі хоча, каб усе мы жылі трысцём адшумелым, адзін аднаго шукаючы па лабірынце белым, і сёння так, як і ўчора, бы ў п’яным расказе ўмелым ды цягнуцца шыі прагна да песні, што паліць церам, і клічуць мяпе ўтрапёнай, яшчэ — дзіцём звар’яцслым.
ВОСЕМ ШЧАНЯТ
Калі пралупілі вочы, япы ў шчанячым запале спалохана, прагна, смешпа у свет углядацца сталі.
Іх дзверы — жывот матулін, убачыўшы, аблізалі, што, як і мае, таксама — паток святла і азалій.
Адзін аднаго пазналі, дзе чорны, дзс рыжы вёрткі, і поўзалі, і дурэлі, няўседныя, як вавёркі; убачылі вочы маці, пачулі і ўскрык мой горкі.
I зпоў па свст парадзіцца хачу я — і што такога? Пакіпуць бы гай бананавы, выйсці — бяры, дарога! Кайоцікам, аляпіхай ісці б да ўсяго жывога, зрашэчапай сонцам, брэхам імчаць, покуль возьме змога, і падаць дачкою боскай і цёмпай рабыпяй бога!
АДНО СЛОВА
Адно ў мяпе ў горле слова, яго я не адпускаю, не вызваляюся ад яго, хоць слова парывам крыві адштурхваецца. Вызвалепае, яно спаліла б траву жывую, авечку параніла б, птушку збіла.
Я мушу яго з языка скінуць, знайсці бабровую яму ці пахаваць яго вапнаю, ваппаю, каб не хавала, як душа палёты.
He хачу даць адзпак жыцця, пакуль па крыві маёй праходзіць яно і вяртаецца, падымаецца і апускаецца па маім звар’яцелым дыханні.
Хоць мой бацька Іоў вымаўляў яго, пе хачу спаліць, прамаўляючы, о не, мае няшчасныя вусны, каб яно не пакацілася, каб не знайшлі яго маладзіцы.
ідучы да ракі, каб не прыкалолі да коеаў сваіх ці да кустоўя няшчаснага,— спаліць ушчэнт.
Хачу кінуць слову няшчадпую семяну, што за ноч адпу пакрыла б яго і ўтапіла, не пакідаючы і пылу ніводнага складу. Ці разадраць напалам змяіну сваімі зубамі.
I вярнуцца дамоў, уваходзіць, заснуць без яго, аддалена ад яго, і прачнуцца праз дзве тысячы дзёп наноў народжанай у снах і ў забыцці. Болып не ведаючы, што мела я адпо слова з ёду і крэменя ў вуснах сваіх, не ўмеючы ўспомніць аднойчы ўночы дом на чужыне, латы і маланкі каля дзвярэй
і плоць маю, што без ягонай душы знікае!
МАЯ МАЦІ
I
А была мая матуля меншай ад травы, ад мяты, ад матулі ледзьве-ледзьве клаўся цень на сцены хаты, і Зямля яе любіла крохкую, як з ценяў шаты, бо ўсміхалася ёй мама ў шчасны дзень і ў дзень закляты,
I яе любілі травы, і малыя, і старыя, і прамень шукаў, як роўню, слепнучы ў сваім парыве.
I адтуль любоў, напэўна, да ўсяго, што цішы сніцца,— хто бсз шуму ў свеце ходзіць, хто гаворыць, як крыніца: да вады, дзе ўцешна духу, да травы, палеглай ніца.
Пра яе каму кажу я па чужынс, дзе тужу я? Каб спадобілася маці, раніцу буджу чужую: у маім шляху бясконцым пра яе зямлі кажу я.
А калі прыходзіць голас песняй вымытай у мяце, я разгублепа шукаю, толькі нс зпаходжу маці.
I пашто далёка звезлі — аж дагнаць не можа смутак? Кліч пачуўшы мой, спяшала, не ідзс цяпер чаму так?
Каб сустрэць, каб даць ратупак хто прыпяў яс аблічча?
Так япа далёка ходзіць, што дарма крычацьме крыччу. Дпі свае я спешу, быццам чуе пехта кліч і кліча.
Гэта ноч твая, табою поўніцца, як хваляванне, маеш вечны час, але ты ноч бяры, адчуй дыханпс. Дзень канае, застаецца толыД скруха 1 чаканне,
II
Да мяне прыходзіць нехта, набліжаючыся ў змроку; да мяне ён не даходзіць — ані шэпту, апі крокаў.
I чаму ён не даходзіць, да мяне йдучы здалёку?
Гэта ты ідзеш пячутна, крохкі крок твой прападае. Да капца дайдзі, скажы мне, што ў тваім далёкім краі? Там твая рака з табою, там твая гара крутая?
Ці чаго не зразумеўшы, затрымалася сама я?
Hi Зямля мяне, ні Мора, літо, як ты, пяе таксама, не трымаюць ні світаннем, ні зарой вячэрняй, мама.
3 Вагамі адна я ў Ночы і з Мядзведзіцай Вялікай, і тваё я чую слова, і магу яго паклікаць, і зламаць маім дыханнем, і маім апудзіць крыкам.
Маці, ты ідзеш, прыходзіш непаклікана, як мроя.
Ды згадзіся ўчуць і ўбачыць ноч, забытую табою, у якой мы ссірацелі, позірк цемрачы журбою,
Выцерпі і град і іней, пену морскіх калыханак.
Любячы мяне, паслухай і саву, і хваляў ранак, зноў не адыходзь, не ўзяўшы і мяііе ты ў евой прыстанак.
III
Падыдзі ж абліччам, словам, шэпту дай свае прыкметы. Як мяпе не забіраеш, доўжыся ўсю ноч, бо гэта ноч, хоць не адказваць хочаш, слова, што табой еагрэта, воблік, ціша, шэпт і Млсчпы Шлях з твайго былога лета.
Доўжыея ж, пабудзь сабою. Доўжыся, яшчэ не золак.
Гэта і не ноч — такое патанчэппе часу — ў ім мы роўныя з табой абое, гэта ціхае вяртанне на зямлю бацькоў спакою.
IV
Маці, ты скажы мпе, гэта Вечнасці прыход, скананнс дзён і ўся нікчэмнасць веку, што ніякага жадаішя між самім жыццём і смерціо болып няма, нашто старанпе існаваць без змен у свеце, дзе ўзнікнепне і зніканне.
Як было, як стала гэта, хто ў жыце не чус смаку? He магу вініць нікога і стараюся пе плакаць, словы ўсс сабраць хачу я, бы ў далонь зярпяткі маку, у адпо тваё, людское слова палкае такое:
— Дзякуй, дзякуй, дзякуй, дзякуй!
ПЕСНЯ, ЯКУІО ТЫ ЛЮБІУ
Спяваю песню, іпто любіў ты, жыццё маё, каб, ідучы, пазпаў матыў ты, жыццё маё, каб прыгадаў, калі захочаш, ты летуценні, пяю з падзеяй па заходзе, цень мой.
Я пс магу маўчаць, як поўня, жыццё маё, калі пе крыкну, як ты знойдзеш дарогу цёмную? Што пра мяне табе папомніць, жыццё маё?
Як і была тваёй, я тая ж, жыццё маё.
Пе я забытая, былая, ты — забыццё маё.
Прыйдзі, як прыйдзе ноч густая, жыццё маё; прыйдзі, калі згадаеш песню, жыццё маё, яе спяваў ты напрадвесні — ўсё тая самая, прыйдзі, калі яшчэ згадаеш імя маё.
Спыпіўшы часу бег імклівы, жыву ўспамінамі. He бойся тумапоў і ліўпяў, начы рабінавай.
КНІГІ ОНЛАЙН
