Ветраліст
Габрыэла Містраль
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 110с.
Мінск 1984
Да агнёў зямель карыбскіх падыміся праз туманы;
і вядзі дзяцей да пальмаў — саляных разрэзаў раны.
Нам вяртаеш Кетцалкоатл — ён ад майя не схавапы, дзс нябёсы спачываюць, свет наноў раскалыханы, дык з'яднай свае народы ты, як чараты саваны.
Хай метал народы сплавіць, каб не меў іх род сканання, ажыві твае ж крыпіцы, шлях зашый для рэк блукання, кулаком з ільду, агністай пальмаіі чысці ўсё дазваппя! Мы спяваем алілуі, да нябёсаў шлём літапне:
Верхні горад, Залатая вежа, існасць вечназзяння, да цябе ўсе, як на Пасху, Арка моцная Яднання!
ПАНАМСКІ «ТАМБАРЫТА»
О панамец, о панамец, ты ў маім жыцці не хтосьці, ты вядзі мяне, жадаю слухаць бубен весялосці.
Збоку мора, быццам люстра, а з другога — горы млосці, разбівае ноч на часткі гулкі бубен весялосці.
Лес квебрахавы паблізу, ашукапства, крама злосці, б'е наўзмаш кінжалам палу гулкі бубен весялосці.
Хто хаваецца, хто свішча, запрашас чараў мноства, поўнач зоркаю міргае, прагне ідалапаклопства...
Куксы-палачкі з каобы і з аленя скура ў лосце, сам штоўдара вар’яцее гулкі бубен весялосці.
Задыхаецца, як грудзі, падымаецца ў лютосці, плавіцца ўся поч, нібыта гулкі бубен весялосці.
О хадзем, куды ты хочаш, гэта там, дзе ўеё ў мілосці, валасы мае затуляць гулкі бубен весялосці.
Танец-шал чырванаскурых, гэта чад панамскай мосці, пойдзем з тым, хто клёк нс страціў,— кліча бубеп весялосці.
Як дзіця, што ў сне да маці цягнецца, шукае штосьці,
сыціць малаком чырвоным пойдзсм бубен весялосці.
Фінікійекае, пірацкае, мора выкрасці ўзялося у паганства нас, ды крадзе зноў нас бубен весялосці.
Пойдзем без адпой дарогі, ад дарог запылі б косці, пас ісці па ўдарах проста просіць бубен весялосці.
ПАРОГ РАКІ ЛАХІ
Лахскі парог, шумлівы старэча, стрэлы індзейскія круціш варам, чуеш, як цмакаюць конскія губы, сам берагоў зацесных млынар ты.
Сам камяні выплёўваеш, ломіш клад свой, вееш самога сябе ты, і, каб сканаць ці выжыць, кідаешся, плынь індзейская, ў апраметную.
Падаеш, не спыніўшыся падаць, дзіва зыркае, без наракання: падае шал зямны, спаконвечны, пал неабсяжнай Араўканіі.
Ставіш на карту плоць і душу ўсю, злая вада, самазабойца, падаюць пешчы ўцех і агоніі, падаюць стоць часіны з табою,
падаюць індзейцы ахвярамі — з імі жыццё маё, вартас болю.
Пенай звяры пазапырсканы, слепнуць з туману зайцы здзіўлсння, зрапены ракетамі белымі рукі мае і калсні.
Чуюць, як падасш, лесарубы, хлебапёкі — ўсе, каму свет мілы, хто спіць, хто богу душу аддае, шахту капас а ці магілу, хто ў лугах і лагупах палюе на койпа і шыншылу.
Нізіцца пераможапая любоў, шчасця няўчутага боль блукас палкім парывам маці, што дзяцей па свеце шукае...
Я цябе разумею і нс разумею, Лахскі парог, крык адчаю, похва рыдаппя даўняга і алілуя, якое не замаўкас.
Я лахі пад пахі і Лахай пайду з ашалелымі змеямі ў скрусс, я па целс Чылі пайду ў жуду, змушу волю жыць у прымусе. Стаўлю на карту кроў і пачуццё і, пераможаная, прайграўшы, здаюся.
ВУЛКАП АСОРНА
Вулкан Асорпа. Давід, што глыбіць сябе самога, зялёных раўнін майараль, піто сочыць за ўсімі строга.
Скачок, што яшчэ не скокнуў, якому ў пяволі смела;
агонь, што індзейца слепіць, і ўэмул ад снегу белы.
Ты — поўдзснь, ты — літасць наша, маім будзь, цябе не мела, мяпе ты не меў, твая ўся ў даліне, дзе спела цела.
Цяпер ты мпе ў вочы лезеш, пускаеш жадапня стрэлы, вакол цябе карагоджу, цюлень, пінгвін прыстарэлы...
I падае плоць блішчаста на нашых вачах няшчадна у воды Ллянкіўе, дзе ты дзяцей сваіх прычашчаеш.
Асорна, агонь мы носім, як ты, і спагады просім, агонь індзейскай зямлі з дпя нараджэння мы посім.
Шануй нам палі старыя, людзей, што святыя ў горы, свсчка індзейская лесарубаў, вядзі чылатаў па моры.
Свяці пастухам, вулкане, Асорпа — бычок дасвецця, хай шыі жанчын струнчэюць, хай славу прымерваюць дзеці!
Пужаеш пшаніцу, ячмень абходзіш ты з белай пугай. Дай збытак сваім абліччам, бі голад, каб сам апух ёп!
Дык скідвай заклёпаў волю, стань плоццю жывою, плоднай, палі пашы паражэшіі, лрыепеш, што яшчэ нс прыйшло да нас!
Асорпа — і крык каменны і гімн, як паветра, просты, бяздолле спалі старое і смерць забі, як Хрыстос, ты!
КРАІНА АДСУТНАСЦІ
Краіна адеутііасці ў дзіўнай зямлі, лягчэй ад анёла, ад гуку ў галлі, як водарасць тлену, як крылы неблі; са шчасцем вярнуцца яе не малі.
Язмін і грапаты не росціць яна, ні неба, ні мора
пс тчэ палатна.
Імя пе гучала яс, як струпа.
I ў гэтай краіне памру я адна.
Вялі да яс пе мастоў рукавы, піхто нс апісваў яе астравы, я пе адкрывала яе сіпявы.
Падобна па байку, што чула вясной, па сон, іпто бярэ і вяртас спакой, радзіма, дзс жыць і сканаць мне адной.
Яна нарадзілася з тла, са святла, з радзім, што, згубіўшы, я зноў пе знайшла, з дзяцей, што ў мяне адабрала імгла, з мяне, што навск ад мяне адышла.
I я Кардыл’еры згубіла і сны, сады залатыя, да шчасця чаўны, згубіла свае астравы, як званы, дзе цені індыга
чароту відны,— краіпай адсутнасці сталі яны.
Туман без патыліцы, толькі спіна, дыханне за мпою сачыла з цямна; соп яваю стаў, новаю — даўніна;
1 ў гэтай краіне памру я адна.
ЧУЖАЗЕМКА
Гаворыць з акцэнтам мораў нянаскіх, з чужымі водарасцямі, пяскамі;
і моліцца богу ціха, бязважка, і, пастарэлая, быццам знікае. У садзе, што нам счужэў, пасадзіла і кактус, і зеляніны навалу пулятую. Дыхае дыхам пустэлыіі, кахала кагосьці, ссівеўшы ад палу, маўчыць пра яго, калі б і сказала, ён быў бы нам зоркі няўлоўнай лускою. I, восемдзесят год пражыўшы з намі, як і прыехала, будзе такою, з сваёю мовай з прыдыхам, са стогнам, што толькі звяркі і лічаць людскою. Між намі з жыццём расстансцца ўночы, ў сваёй найпакутнай ночы таемнай, і толькі падушка ёй будзе доляй, памрэ ад смерці глухой, чужаземнай.
ПІЦЬ
Я помню, як бывала рада мяне вадой паіць спагада.
Дзе немаўлятна Аканкагуа, ў даліпу Блапкі я прыспела, прыйпіла я, скочыла напіцца пад пугу вадаспада смела, што нізрынаўся жорсткай грывай, што стыў і разбіваўся бела. Да кіпспю прыпала ротам, вада святая засмылела, тры дпі мае крывавіў губы глык Аканкагуі закіпелы.
У полі Мітлы ў дзепь цыкадны схілілася ў зямным паклопс над студняй, падышоў індзесц, каб патрымаць над дном прадоння і галаву маю трымалі, як плод, ягопыя далоні. Піла я, і гучалі побач абліччы нашы ў стылым звоне, і падказала бліскавіца: мой род — плён Мітлавага ўлоння.
На востраве Пуэрта-Рыка ў часіны с’ссты, што ў няволі, як сто матуль, стаялі пальмы, а я не чула цела болей, тады ля губ какос разбіла дзяўчына — вестачка спатолі, і я піла дачкою пальмы ваду жаданую паволі, я не піла такой салодкай ні целам, ні душой ніколі.
У дом майго малепства песці ваду дазволіў вырак маме. Над квартай бачыла матулю памі;к аіпчадпымі глыткамі.
I галава яе вышэла, што кварта ўніз ішла кругамі. Захоўваю дасюль даліну і смагу з родпымі вачамі.
Датуль, напэўна, з памі вечпасць, пакуль сябе мы помнім самі.
Я помню, як бывала рада мяне вадой паіць спагада.
КАРАЛЕВАМІ
ЎСЕ СТАЦЬ ХАЦЕЛІ
Каралсвамі ўсе етаць хацелі чатырох каралеўстваў наўзгад: Раеалія, і Эфіхепія, і Люсіла, і Саледад.
У даліне Элькі было гэта, што акружапа сотпямі гор, што гараць чырванпю і шафранам, як ахвяра, як дар, як дакор.
Мы казалі пра гэта натхнёна, і мы верылі ўсе сапраўды: каралевамі будзем і жыцьмем толькі ў царствах заморскіх тады.
Всрылі сямігадовыя коскі, верыў сукпечкі кожны рукаў, як дразда дагапялі, што ў засепь дрэва фігавага ўцякаў.
Мы казалі пра царетвы, пібыта пра замоўклы Каран даўніны, што вялікія царствы такія, аж да мора выходзяць япы.
Возьмуць замуж чатыры напевы пас, як прыйдзе наш час, і як след песпярамі, царамі ўсс будуць, як Давід быў — і цар, і паэт.
А паколькі ў пас царствы вялікія, значыць, мець будуць моры яны, ззелянелыя моры водараецяў, і шалець будуць там фазаны.
Хлебныя і малочныя дрэвы пададуць па галінах харчы, і гвайака, дзс прысмак металу, мы не будзем па лскі еячы.
Каралевамі ўее стаць хацелі, сапраўды мсць і троп свой, і can; ні адна каралсвай пс стала апі ў Араўка, ані ў Капан.
I Расалію пацалаваў быў абвяпчапы ўжо з морам марак, і яго ў Гуайтэкас не стала — цалаваў яго шторм, як дружбак.
Саледад ссм братоў гадавала, хлеб крывёй замясіўпіы звідна,
толькі болый яе вочы ўчарпелі, бо не ўбачыла мора япа.
Там, дзс спеў вінаград Монтаграндэ, пад грудзей беласнежных уздых немаўлят каралеў калыхала, а піколі, ніколі — сваіх.
Эфіхенія іншакраіпца папаткала, бсз слоў паўздагоп падалася, імя пе спытаўшы, бо па мора падобпы быў ёп.
А Люсіла, што рэчку гукала, цішу гор і чаротавы гай, пад шалёпымі поўнямі царства атрымала — царуй і трымай!
3 салянымі капальнямі царства, у аблоках аж дзесяць сыноў, вадаспады мужамі Люсілы, маптыя з павалыііц і са сіюў.
Ды ў даліпс Элькі ўстрывожанай, што акружапа сотпямі гор, ішпыя ўжо спяваюць дзяўчаткі, і за хорам змянясцца хор:
«На зямлі каралевамі станем, будзем мы цараваць сапраўды, будуць царствы вялікія нашы, з імі выйдзсм да мора тады».
РЭЧЫ
Рэчы люблю, іпто ніколі пе мсла, тыя таксама, што ўжо нс маю.
Спьшеную травой халоднай, змоўклую ўмомант ваду кранаю, тую, што ўся бсз ветру дрыжэла ў садзе, калі была маладая.
Як і раней, па ваду гляджу я і пачынаю думцы дзівіцца: з тою мінулай вадой гуляю. пібыта з рыбіпай, з таямніцай.
Думаю пра парог, дзе згубіла крокі, што ўжо не са мпою болей, і на парозе рану скразную бачу поўпую мохам ды болем.
Згублены верш шукаю, пачула ў сем гадоў я расказ той гарачы. Тая казала, што хлсб мясіла,— вусны святыя жанчыпы бачу.
Водар ламапы з ветрам прыходзіць, шчасная зноў, як яго адчуваю, нюхаю прагпа паветра, мясціны, марна міндалыіас дрэва шукаю.
Блізка шуміць мне рака як заўсёды, сорак гадоў шум яе адчуваю, гэта няс мая кроў а ці рытм, што некалі мне задалі ў родным краі.
Ці рэчку Элькі з майго маленства зпоў пераходжу на перапудзе.
3 рэчкаю рук мы нс расціскаем, дзецьмі трымаемся — грудзі ў грудзі.
А калі сніцца мне Кардыл'ера, з радасцю кідаю ў вір развагу, і па цяснінах іду і чую голас іх топкі, быццам прысягу.
I завяршэппе Ціхага бачу ў архіпелагу маім і ў лёсе, охравы потых мертвай жар-птушкі — ўсё, што ад вострава засталося...
Сон завяршас той, што мне сніцца спіна пяпічотная і цяжкая.
КНІГІ ОНЛАЙН
