Ветраліст
Габрыэла Містраль
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 110с.
Мінск 1984
Спусцілася і ветралісту паклала свой дар захаплення, вадзе ветраліст стаў падобны, чырвонай ад рапы аленя.
Зірнуў па мяне, як сампамбул, і шэптам паказ даў міжволі: «Ты жоўтых адпых прынясі мне. Я луг не пакіну піколі».
I ў горы хутчэй падалася, піукала я квсткі цярпення, шафрану і сонцу пад колср, спрадвсчпыя ад параджэння.
I зноў пасярэдзіпс луга чакаў встраліст даланіцы, і квсткамі зпоў ахіпула — застаўся снапом пшапіцы.
Ад золата ўшчэнт звар’яцеўшы, казаў: «Падыміся, рабыня, і зрэж бескалёрныя кветкі, хай чырвань з шафранам астыне, люблю іх, нібыта ўспаміпы, яны — Леанора, Лігея, з калёрамі сноў, Летуцсння. Я ўвесі. лугавы, як надзея».
I ў горы глыбеіі падалася цяпер ужо, быццам Медэя, упоцемку, помнячы сонца, бы ў грот, што няпэўна цямнее.
Тых квстак нідзе пс знайшла я, гукала галіпкі, абвалы, іх лёгка ў салодкім паветры пажніцамі я назразала.
Я кветкі зразала. пібыта сляпая садоўніца зелле. Зразала з паветра, з павстра, прымала паветра за ссльву...
Спусціўшыся доле, адразу шукаць ветраліст я пабегла, цяпер ужо ён адыходзіў, не быў ён ні жоўты, пі белы;
зпікаў, як самнамбул, правідпа і луг пакідаў свой паволі, і я за ім следам ступала, мінаючы пашы, таполі,
паветранымі рукамі я кветкі трымала штосілы, я кветкі з паветра зразала, здаецца, паветра касіла...
Ідзе ветраліст без аблічча, без следу паперадзе ціха, і следам яшчэ я ступаю, туман толькі досвітна ўспыхвае,
нясу бескалёрныя кветкі, абы не трывожыць расстанне, да той межаломнае рысы, дзе Час мой без следу растапе.
ЦЕНЬ
Па металу кіпарысаў з алебастравым адценнем я танцую танец кпінаў над маім упалым ценем.
Быццам долькі апсльсінаў, дзе яшчэ мяздра сырая, гронку ценю разгубіла — і ніяк не пазбіраю.
Кобра чорная сачыла, як мяне хавалі схілы, ці авечка, што ў пакоры голас радасці згубіла.
Прагпа келіх мой хапала, як піла мой нектар посны; цемру валасоў цыганскіх вольна кідала на кроспы.
Хоць на шчасную вячэру я па схіле не гукала — ссці як дзіця сядала з паламанымі рукамі.
I, прыкінуўшыся Ліяй, Якава пацалавала.
Думала, што ашукае і мяпе пад ценем палу.
Мёртвая, а ўсё ў забавах, як двайнік, з хітросцю ў згодзе, і завуць маім жа імем тыя ўсе, хто ў карагодзе.
Як япа бярэ ў мярэжы змапам плойму, зверху бачу я, рака, што ўчула волю, што губляе хвалі плачу,
я спіною адчуваю, як паветра над ракою падымаецца нябачна ўгору цвёрдаю рукою.
Псракулснага мора дасягаю, каб праліцца у кансц маёй дарогі, дзе Свяшчэнныя Абліччы.
У крышталіках трыякіх, у трох ветразях пасланых па мяпс была я, пават пралятала вокал Слаўпых.
Неба без хмурыпкі ценю, нібы дыямент зраселы, цень згубіўшы, слаўлю тапцам неба, як сваё вяселлс.
ХЛЕБ
Пакінем жа хлеб па стале гарэлы, белы напалавіпу, хлсб звсрху ўшчыкнуты, пачаты дзе мякіш як снег нявінпы.
Ен мне нсзнаёмым здасцца, хлеб гэты мяне не карміў ніколі, ды, мякіш самнамбул узяўшы, і смак, і пах прыгадваю з болем.
А пахне мамай, калі сваім малаком карміла, і пахне трыма далінамі, што прайшла я
да краю: Акапкагуа, Пацкуара і Элькі, пахне маім нутром, калі я спяваю.
Таму ён мянс і паклікаў, што пахаў іншых няма ў пакоі і ў домс няма нікога, толькі пачаты хлеб пад рукою, што мяне пазнас сваім целам, як целам сваім пазнаю яго я.
I сто братоў хлеб той самы сла пад небам, якое трымае развага: і хлеб Какімба, і хлсб Ааксака, і хлеб Санта Анны, і хлсб Сант’яга.
Яго я ў маленстве ведала з абрысамі сонца, рыбіпы, рука мая всдала мякаць ягопую і цсплыпю птушаняці парыўнага...
Пасля на яго я забылася да дня, калі зноў мы сустрэцца гатовы: я — з маім целам Сары адвечпай, ён — з сваім целам пяцігадовым.
Дык хай нябожчыкі, з якімі я хлеб дзяліла у іншых далінах, дзе іх косці астылі, пачуюць пах хлеба, ў вераспі змеленага і сабранага ў жніўні ў Кастыл’і.
Гэта іншы хлеб і той самы, елі яго мы там, дзе яны паспулі, ГІадломваю хлеб і даю ім цяпло ягонае, і абнашчваю мякіш, каб пах пачулі.
Рука напаўняецца хлебам, мой позірк пільнуе руку малечай, за тое, што на столькі гадоў забылася, плач кайнасці хлебу ўздаю
з мальбою старэчай, і ўраз аблічча маё старэе ці адраджаецца гэтай сустрэчай.
Сядзім у доме пустым сам-насам, знайшоўшы адзін другога, а на стале ні мяса, ні яблыка, па-чалавсчы маўчым ля парога, пакуль мы пе паяднаемся зноў і скончыцца наша трывога...
соль
Соль, што збіралі ў дзюнах,— чайка з крылом халодлівым, жывая, бач, галаву з глінянай чашы варочае, мяне шукае.
Выходжу з дому, зноў заходжу, пібыта ўвагі не звяртаю, яна мяне нібы пе бачыць, Люцыя сслеплая, евятая.
Яна, святая, еолі рада працяць бадзёрасцю праз меру, параніць дзідаю пагляду
і кіраваць, збудзіўшы веру, жапчынай у яе пакутах і тым, хто марыць пра вячэру.
I да грудзей маіх ад столу ідзе, з кладоўкі да пакоя ляціць пушынкаю-дзьмушынкай, блішчыць ламанаю стралою.
Бяру яе, нібы дзіцятка, і сыплю з рук маіх паволі, а рукі рух таго згадалі, што падае ды ліпне болей, і галаву маю зпаходзіць — знявераную дзюну солі.
Яна мае ўсаліла слёзы, дарогі вен маіх і мроі, мяне згубіла-захапіла яе дзіцячаю гульнёю, ды зноў вярнулася ў далоні, сустрэлася з маёй крывёю...
Мы поруч, як Рахіль з Рэвекай, і не куляю я з дакорам яе пасечанае цела.
Яна мне вочы есць, як сорам, мы ўпотайкі Правансам трызнім і пра Антылы з ёй гаворым.
Абедзве мы належым хвалям, іх люстрам, мытым у расоле, нас з мора вольнага прывезлі у дом глыбокі, жмепька Солі і я, абедзве, як манашкі, парог вязніцы перайшоўшы, абедзве плачам у няволі...
ВАДА
Ёсць краіны, што ласкава помню, як маленства помніцца заўсёды, морскія краіпы ці рачныя, з лугавой, даліннае гасподы.
1 Гадышло сяло маё да Роны, згоднае з цыкадамі лагоды; і Аптылы, што жывуць у моры, клічуць звабнай пальмай ахалоды; строма ў Партафіпа Мігурыйская: мора італьянскага выгода!
А мяпе прывезлі ў край без рэчак, землі Агары — само бязводдзе, Сары бслай і чырвопай скуры, іпшым расам тут грашыць было дзс, бачыць трэшчыну ў блакітнай гліне грэх чырвоны рады быў нагодзе; землі, што не могуць нарадзіцца, быццам дзеці, з паўнатою ў згодзе, слухаю — каб дзе пачула пошчак, апі позірку ва ўсёй прыродзе.
Да зямель-дзяўчат хачу вярнуцца, буду жыць у краі вод адпа я. Састарэю хай між траў высокіх, кажучы легенды рэчцы краю. Хай маёй крыніцай будзе маці, ў дзень сіесты маці адшукаю, спусціцца ў збаны вада са стромаў, вострая, што даўка захлынае.
Хай вада дыхаппе псрахопіць, самая жывая, ледзяпая.
Лопне шклянка хай і, покуль п’ю я, хай дзяўчынкай стану зпоў еа дпа я.
ВАДАСПАД СЕКЕДАЛЯ
Балбачу празмерна, чую, смага паліць; не жыву на землях, адкуль родам пальма,
пс матуля пссню дома мпе ўшчынае, не дамоў вяслую, крычучы з чаўна ёй...
Піць хачу, разбіўшы тры парывы ветру, і ад узрушэння не спяваць мне, ведаю;
ад святла вяртання, што ў гарах шугае, племя сваё рушыць з букавага гаю,
з невядомым шумам вадзяным, сіпатым — да грудзей даходзіць, б’ецца вадаспадам.
Падае, дзе падала, млеючы ў палёце, кліча і абрушваецца каля маёй плоці.
Твару не шукаю, смех жаданы ўчуўшьт, мне вада — матуля, мне вада — дачушка!
I хачу пабачыць. і яе шкада, падае і падае падкая вада!
КАРДЫЛ’ЕРА
Кардыл’ера ў Андах, Маці нерухомасці і дзеі, што вар’яцтвам зводзіш змалку, а знікаеш — смерць люцее; што ў металы гожа здобіш плоці нашас адзепне;
Мама Оклё, Мапка Капак — свой талап пе праглядзелі,— за спагаду рог узняты з медавым пітвом падзеі!
Ты, што зрушана па сферах Задыяк вядзсш суворы, мчышся па мерыдыяпах, камень-Мазепа, што зморы не адчуе, Аталанта, ты, дзе рух і шлях прасторы, рух, што ўзносіць дух на стромы і туды, дзе штормы ў моры, дзе нябёсы ўзносяць маны, дзе пеану днеюць зоры.
Маці цвёрдая даверам, ты ідзеш без каляіны, поплеч сем тваіх народаў, поплеч клёкат гор бусліны,
ты ідзеш да Сапта-Марты, мой праліў прайшоўшы слынны, рупішся з вадой апошняй да Аканкагуа няспынна. Пройдзеш фігавыя дрэвы матчынай маёй даліны, зрынеш рэкі ў вір світання — дзетак Зеўса голаспінпых, саргасавага расолу паспытаць яшчэ павінпа...
Знакі Ўайны абыходзіш, як гадзюка без наймення, ты, ў пражылках тлустых шахтаў статкаў альпак, лам; здзіўлення у індзейца не хаваеш і жалейкі-кены ўмення, дзе даліпы, там і ласка, дзе парог, абвал хацення, дзе сінее пласкагор’е, там абсяг для блаславення.
Ты ляціш, каханка сонцаў, што тваю люструюць волю, цень індзейца і аленя твой імбір, шалфей твой коле, і ў сваёй жа чуеш плоці віскачу, мурашнік болю, чуеш, як кахаюць пумы, як спягі ідуць паволі, чуеш ты прыход кахання — лава не трывае болей... Лава з гор сыходзіць песняй, як пасля вянчання долі, араўкарыі, каобы — вобземлю з падхмарнай столі.
Алілуя, пасыласш па легенды ты ўраджаі, і алепь — святы Гсоргі ўбачыў з пеба, як палас арэол, здапь Віракочы — ўздых туману, ўздых адчаю. Чорпую і ўсю са срэбра кожны ўночы ўспамінае: львіца нам была за маці, пас грудзьмі карміла зграя!
Да еябс мае парогі цені ўсе твае хіпулі. Я іду — мае дарогі за тваёй спіпою ў гуле, ці ў тваім тумапе зпікну, ці ўзбуджу заспаны вулей; вечар падае па грудзі, грудзі роспачнай матулі. О шырокі пал, о плечы дзетак, што навек паснулі.
Плоць Амсрыкі каменная, што вякі піліфуюць дбала, еоп каменны, што прыспіўся паша, што былою стала, свету камяні — над імі трэба ўзняцца, каб з’яднала з душамі ў даліне Элькі здапь, што поўняю блукала, невядома, хто мы, людзі ці акрыленыя скалы!
А вяртаюцца часіны рэчкай зглухлай, касавурай, чуеш, як ідуць да Куска —
п’едэстал з крутой натурай Клікала з падзем’я свістам з алебастраваю скурай ты людзей, мы развязалі скрутак саламандры хмурай; мы ў тваіх збіраем зрэзах лёс наш, высеяны бурай.
Бы згубілі зпак і слова, ўсе ішлі мы без увагі марна, як ісмаэліты, бедуіны — цені смагі, як нізрынутыя скалы, як нікчэмныя бадзягі, покуль нас, як гронкі з долу, ўзважылі чакаішя вагі.
Стужкаю людзей, рухавым колам зноў мы сталі ў згодзе, звычкай, што да п’едэстала пас вядзе ў былой дагодзе, дзе прарочыца-прамаці кліча,— пятае стагоддзе крык у змрок андыйскай ночы дзідай гулкай уваходзіць.
Зноў праходзяць нашы хоры, танца зломленае кола па сцяжынах даўпіх часкіс, дзе агонь прапасвіў долы, зноў жа хадакі ступаюць, вышка ў небе, а наўкола, як спіраль, людзей галіны міраю дрыжаць вясёла, дзеля нашай асалоды далягляд бальзамачолы.
КНІГІ ОНЛАЙН
