Высьпятак ад Скарыны
Міхась Скобла
Выдавец: Радыё Свабода
Памер: 500с.
2017
ведаюць сховы свае, як рыбы, што плаваюць у моры і рэках, чуюць віры свае...»
Тэксты Скарыны — гэта скарбніца мудраслоўяў, вычаканеных зь біблійнага золата самай высокай якасьці. За паўтысячагодзьдзя яны не прыцьмелі. I не прыцьмеюць, пакуль мы не развучымся чытаць. Напісанае ім гучыць эпіграфічна, як ніякі іншы твор.
Скарына і сам — як эпіграф. Эпіграф да Беларусі — эўрапейскай, полацкай, вялікакняскай, кніжнай, хрысьціянскай, міралюбнай, толькі пры скрайняй неабходнасьці ваяўнічай (згадайма пчолаў, што бароняць вульлі свае). Чытаць Беларусь найцікавей ад Скарыны, хоць у яго былі годныя папярэднікі, увенчаныя нават німбамі сьвятых.
Кажуць: трэба кананізаваць і Скарыну, як армяне прылічылі да ліку сьвятых свайго асьветніка Мэсропа Маштоца. Наўрад ці варта гэта рабіць — з-за нашай беларускай спэцыфікі. Беларускі асьветнік цяпер — усіхны, навошта ж забіраць яго да нейкай адной канфэсіі?
Хоць аднойчы сьвятога Скарыну мне давялося пабачыць. У хаце знакамітага Алеся Белакоза ў слынных Гудзевічах. На покуці ахінуты ручнікамі віднеўся абраз са знаёмым абліччам, перад ім вісела запаленая лямпадка. Гаспадар хаты прызнаўся, што моліцца да сьвятога
Францішка, і той дапамагае, нават зьдзяйсьняе цуды. I праўда, Гудзевіцкі музэй, абсалютна несавецкі ў сваёй сутнасьці, які савецкая ўлада так і не змагла прыкрыць, — хіба ня цуд?
Неяк у Лідзе падчас люднага фэсту мы падышлі да бронзавага Скарыны і ўлажылі яму ў руку кнігу, якую незадоўга перад гэтым пільныя айчынныя памежнікі прызналі экстрэмісцкай. Неўзабаве заінтрыгаваны натоўп ужо стаяў перад помнікам, на якім кідаўся ў вочы яшчэ і надпіс-наказ: «Бярыце і чытайце». I нават падасьпелы міліцыянт не адразу адважыўся канфіскаваць кнігу ў раптоўна пасуровелага першадрукара.
Назву «Высьпятак ад Скарыны», відаць, многія ўспрымуць як чын пакараньня кагосьці. Што і казаць, вартых добрага высьпятка можна знайсьці і сярод герояў гэтай кнігі, і паўсюль у краіне. Ну ня гладзіць жа па галаве чыноўнікаў, якія толькі за апошняе дзесяцігодзьдзе зачынілі тысячы бібліятэк, ліквідавалі сотні кнігарняў і цэламу Саюзу беларускіх пісьменьнікаў перакрылі шлях да дзяржаўных выдавецтваў і друкарняў.
Але ў згаданай назвы ёсьць яшчэ і другі сэнс. Калі немаўля зьяўляецца на сьвет падазрона маўклівае, яму даюць лёгкага плескача, і яно падае голас.
Вось і Скарына пяцьсот гадоў таму даў нам нязлоснага высьпятка, гучнага плескача па далікатным месцы.
I мы падалі голас. I мы жывем.
Іменны паказьнік
A
Абакум 330
Абрамчык Мікола 20
Абэцэдарскі Лаўрэнці 399
Авідый 167, 371
Агінскі Міхал Клеафас 91
Адамовіч Алесь 34, 35,157,211, 264,265, 340, 343
Адамовіч Антон 74, 125
Адамчык Вячаслаў 17, 34, 35
Адважны Вінцук 99,101
Адвернік Маргарыта 90, 320
Адэля з Устроні 99
Ажэшка Эліза 137, 402
Аксакаў Сяргей 145
Акуджава Булат 371
Акудовіч Валянцін 389
Акулін Эдуард 61, 77
Александровіч Андрэй 434
Алексіевіч Сьвятлана 33, 53,210, 264,265, 399, 400, 401, 403
Аліеў Ільхам 330
Аліневіч Ігар 108
Альбрыхт, герцаг 90, 318
Альгерд, князь 140-146,198, 200, 355, 359
Альшэўскі Ігар 130
Аляксандар I, цар 90,209
Аляксандар II, цар 84,208,209,279, 365, 367
Аляксандар Македонскі 290
Аляксандар Неўскі 349, 355-359, 361
Аляксандар Ягайлавіч, кароль 438
Аляксееў Леанід 352,353
Аляксей Міхайлавіч, цар 88, 90
Аляхновіч Францішак 15,276
Андрасюк Міхась 430
Андрычак Юрай 75
Анісенка Валеры 312
Антановіч Іван 314
Апанскі Іосіф 91
Апдайк Джон 389
Аркуш Алесь 424
Арлоў Уладзімер 54, 260,292, 355
Арсеньнева Натальля 16, 26, 43, 53,267,281
Астаф’еў Віктар 103,156,257,263, 334, 341
Астраўцоў Сяргей 54
Астроскі Канстанцін 43, 90, 243, 287,288,289,292,297
Астрэйка Анатоль 16
Аўгуст, імпэратар 173
Аўраамі Смаленскі 351
Аўрамчык Мікола 249
Ахматава Ганна 26,27, 48, 64, 219,220, 248
Б
Бабарэка Адам 372
Бабіч Якуб 90
Багдановіч Адам 77
Багдановіч Ірына 99-104
Багдановіч Максім 11,22,28, 37,41, 42, 73-78,127,
165, 207,215,267,272, 328, 329, 382, 439
Багдановіч Янка 150
Багушэвіч Францішак 14, 42, 100,135, 136, 139, 268,285
Бадлер Шарль П ер 167
Бадунова Палута 91
Базілеўскі Андрэй 68
Байран Джордж Гордан 117
Бакача Джавані 451
Бальзак Анарэ дэ 57,296
Банай Такуакі 447
Банапарт Джэром 204
Банольдзі Ахілес 277
Баравікова Раіса 241,243,250,291
Барадулін Рыгор 32, 33, 43,55,110,132,145,159,165,166, 185, 188, 260,266,281, 374-378, 382, 385, 402, 421, 423
Баратынскі Яўгеній 169
Барклай-дэ-Толі Міхаіл 91
Баршчэўскі Ян 431
Барэйша Павал 274,276
Батый, хан 355, 357
Бах Ёган Сэбастыян 378
Бацян, паўстанец 274,276
Башлакоў Міхась 33
Бэбэль Аўгуст 144
Белакоз Алесь 148, 316, 464
Беліковіч Ванда 276
Бельскі Анатоль 338
Белы Анатоль 425
Берыя Лаўрэнці 211
Бічэль Данута 71, 77,280, 281
Блок Аляксандар 167,174, 331, 371
Богша Лазар 351
Бохан Юрась 193
Брава Алена 243
Брачыслаў, князь 90, 356
Бродзкі Іосіф 48, 219,220
Броўка Пятрусь 74, 92,183
Брыль Янка 114, 267, 335, 339, 340
Брэжнеў Леанід 215
Брэская Ганна 433
Брэхт Бэртольд 38
Будны Сымон 445
Булахаў Дзьмітры 406
Булгак Тамаш 274
Булгакаў Міхаіл 208,254, 327
Бунін Іван 220, 258,267
Бураўкін Генадзь 33, 94-97,145,250,260,377,378, 387, 420, 421
Буткявічус Зянон 14
Быкава Ірына 136
Быкаў Васіль 61, 67, 89,103,128-133, 136, 145,156, 179,
181,207, 210,211, 218, 264, 267, 299, 329,335, 340,
341, 343, 382, 389-391, 400-402, 420, 421, 431
Быкаў Дзьмітры 208
Быліна Янка 101
Бэндэ Лукаш 91,127,434
Бэнкедорф Аляксандар 64, 91
Бэргман Аляксандра 138
Бэргман, фатограф 353
Бэрзыньш Улдыс 379
Бэтховэн Людвіг ван 170
Бядуля Зьмітрок 292, 441
Бялінскі Вісарыён 250
Бяляцкі Алесь 109, 110
Бярозкін Рыгор 76
Бястужаў Аляксандар 118
В
Вазьнясенскі Андрэй 180
Вайда Анджэй 143, 226
Вайніловіч Эдвард 320
Вайцюшкевіч Зьміцер 270
Валконская Зінаіда 115
Валовіч Астафей 90
Варна Ўладзімер 180
Варонка Язэп 91
Ватацы Ніна 76
Ваўжэцкі Тамаш 90
Вашчанка Гаўрыла 236
Верас Зоська 91,137,138, 313
Вінакураў Яўгеній 180
Вітаўт, князь 90,196, 268, 361, 393
Вітка Васіль 255
Віцень, князь 192, 195,196
Войшалк, князь 90
Вольга, княгіня 90
Волькер Іржы 126
Воранаў Віталь 432
Ворлік Піліп 417
Восіпава Марыя 18
Высоцкі Ўладзімер 427
Вялюгін Анатоль 104, 180
Вярба Вера 243
Вярнадзкі Ўладзімер 341
Вярцінскі Анатоль 57-65, 132,229, 248, 260, 385, 421
Вячка, князь 297
Вячорка Вінцук 395
Г
Гадулька Васіль 428
Гадуноў Барыс 90
Гэзьліт Уільям 117
Галубовіч Леанід 244
Галубок Уладзіслаў 91
Галчынскі Канстанты Ільдэфанс 114
Гамэр 168
Гарацый 173
Гарбанеўская Натальля 369
Гарбачова Вольга 275,277
Гарбачоў Міхаіл 174, 209
Гарбачоў Уладзімер 328
Гарбуноў Цімох 123
Гардзей Віктар 146
Гардзіёнак Ігар 193,196
Гарошка Леў 99
Гарун Алесь 28, 91
Гарыбальдзі Джузэпэ 281
Гарэцкі Антон 100, 101
Гарэцкі Максім 28, 35,335, 382, 401
Гаштольд Альбрыхт 90
Гедройць Ежы 325
Гедымін, князь 141,142, 190-193, 396
Гейштар Якуб 279, 364
Геніюш Ларыса 25, 36, 43, 53, 78, 96,104,
109,148, 234,281, 313,373, 431
Герадот 297
Германовіч Язэп 102
Герцэн Аляксандар 83, 367
Гётэ Ёган Вольфганг фон 237,268
Гігін Вадзім 283
Гілевіч Ніл 32, 64, 91,281, 306, 312,406, 421
Гілер Агатон 282
Гіль-Радзівонаў Уладзімер 340
Гітлер Адольф 38,212,220,287, 308, 340, 341
Гітлін Масей 452
Глазкоў Мікалай 208
Глінскі Міхайла 90
Глыбінны Ўладзімер 77
Глыбоцкі Тодар 127, 433, 434
Глябовіч Ян 90
Глякоўскі Станіслаў 16
Говар Юстына 334
Гогаль Мікалай 267, 342
Горкі Максім 24, 77
Гофман Ежы 143,226
Гоя Франсіска 232
Грахоўскі Сяргей 249
Грыб Тамаш 91
Грыбкоў Арцём 110
Грынявіцкі Ігнат 365
Грэк Максім 90
Гумілёў Мікалай 372
Гус Ян 451
Гусоўскі Мікола 90, 165, 167, 403
Гутэнбэрг Ёган 446
Гэмінгуэй Эрнэст 177
Гюго Віктор 186,295
д
Давыд Будаўнік, цар 190
Дайнека Леанід 243,286
Далеўскі Алесь 277
Далеўскі Францішак 277
Далеўскі Тытус 277
Даль Уладзімер 141
Данілік Аляксей 109,110
Дантэ Аліг’еры 451
Данчык (Багдан Андрусышын) 20
Дарашкевіч Віктар 159, 161
Дарый, цар 291
Дарэ Гюстаў 45
Дастаеўскі Фёдар 250,285, 341, 343, 401, 415
Даўлатаў Сяргей 253
Даўмонт, князь 90
Дашкевіч Зьміцер 110
Двоскін Уладзімер 174,180
Дзьмітрый Данскі, князь 199
Дзюма Аляксандар 176,186
Дзяржавін Гаўрыла 174
Драздовіч Язэп 237, 337
Драчоў Пятро 280
Дрозд Зьміцер 110
Друніна Юлія 180
Дубавец Сяргей 53
Дубоўка Ўладзімер 37,43, 373
Дубоўскі Валеры 261
Дубянецкая Ірына 449
Дудар Алесь 432-434
Дудзіцкі Ўладзімер 267
Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт 135
Дусбург, храніст 196
Душан Моцны, кароль 191
Дыгат Станіслаў 248
Дыла Язэп 91,292
Дынглі Джым 275
Дэпардзьё Жэрар 223
Е
Езавітаў Канстанцін 91,289
Ельцын Барыс 112,209, 210, 407
Емяльянаў Барыс 25
Ерафееў Віктар 48
Ермаловіч Мікола 199, 395, 396
Еўтушэнка Яўгеній 180,247, 389
Ж
Жамойцін Алесь 135
Жаўрыд Павал 91
Ждановіч Іван 406
Жук Алесь 255, 340
Жуковіч Васіль 419
Жыгімонт Стары, кароль 90
Жыгімонт Аўгуст, кароль 90
Жыгімонт Ваза, кароль 90
Жылка Ўладзімер 38, 42,119-127, 434
Жылуновіч Зьміцер 91
3
Забалоцкі Мікалай 26,27,166,228
Завальнюк Уладзіслаў 305
Законьнікаў Сяргей 53,255, 421
Залыгін Сяргей 343
Занусі Кшыштаф 216
Зарыцкі Аляксей 38
Заслонаў Канстанцін 144
Зошчанка Міхаіл 257
Зубараў Леанід 77
Зуёнак Васіль 266
Зязюля Андрэй 101
I
Іван III, цар 90, 318
Іван Жахлівы, цар 295, 350, 358, 416
Іванаўскас Тадас 17
Іваноўскі Вацлаў 14,17
Ігнатоўскі Ўсевалад 91
Ізяслаў, князь 90,181
Іпатава Вольга 142,199, 292
Ісаёнак Мікола 238
к
Кавалёнак Уладзімер 431
Кавалёў Сяргей 77
Кавафіс Канстантынас 434
Кавыль Міхась 126
Каганец Карусь 107
Казак Рыгор 57
Казімер Вялікі, кароль 191
Казлоў Анатоль 244
Казулін Аляксандар 213, 400
Казько Віктар 103,156,325
Калесьнік Уладзімер 121,122
Каліноўскі Кастусь 42, 87, 88, 91, 212,274, 275, 278, 281-285,289, 310, 311, 362, 365
Канстанцін Вялікі, імпэратар 289
Карамазаў Віктар 34
Каліта Іван 191
Калубовіч Аўген 76
Канопка Ян 202
Кант Імануэль 145
Капернік Мікалай 90
Караткевіч Уладзімер 11, 88, 95, 207,210,211,276, 280,281,285,292,323, 386, 388, 400, 402
Карловіч Ян 137
КНІГІ ОНЛАЙН
