КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
ПАЭЗІЯХ*^^ ПОЛЬ ЭЛЮАР 3 ТШЮ паэзіяТнародаўХсвету Паэт з прыёмнай дачкой Каралінай. ПОЛЬ ЭЛЮАР 3 ТАБОЙ ВЫБРАНАЕ Пераклад з французскай мовы ЭДЗІ АГНЯЦВЕТ МІНСК «МАСТАЦКАЯ ЛІТАРАТУРА» 1980 ІІ(фр) Э 53 Псраклады зроблепы з выдаппяў: Paul Eluard. Choix de poemes, Paris, NRF, Gallimard, 1951 Poemes pour tous par Paul Eluard. Choix de poemes 1917—1952. Paris, Les Editeurs Frangais Reunis, 1952 Paul Eluard. Choix de poemes. Editions en langues etrangeres. Moscou 1958 Лрадмова Барыса Міцкевіча 70404—157 Э М 302(05)-80134~80 «03000000 (р' Пераклад. Прадмова. Заўвагі. ОВыдавецтва «Мастацкая літаратура», 1980. ПЯСНЯР МУЖНАСЦІ I ДАБРАТЫ Поль Элюар — адзін з найвялікшых паэтаў XX стагоддзя. Пяшчотпы лірык, удумлівы даследавальнік жыцця, тэмпераментпы прапагапдыст, палымяны змагар — такі быў гэты добры, мудры, чалавечпы паэт. У сваёй творчасці ён адлюстраваў барацьбу паміж сіламі змроку і сіламі святла. «Закоп дабраты» — сэнс жыцця, шуканняў, мастацтва Элюара. Поль Элюар (сапраўднае імя — Эжэн Эміль Поль Грэндэль) нарадзіўся 14 снсжпя 1895 года ў парыжскім прадмесці Сап-Дэпі ў сям’і служачага. Раннія паэтычныя вопыты Элюара — «Першыя вершы» (1913—1918) і «Дыялогі бескарысных» (1914) — палежалі да жапру іптымнай лырыкі, у іх раскрываўся багаты ўнутраны свет юпака. У снежні 1914 года Элюар быў мабілізаваны ў французскую армію, дзе служыў спачатку ў якасці сапітара, а потым — салдата-пехаціпца. Амаль чатыры гады правёў ён у акопах і прыфрантавых шпіталях, у 1917 годзе быў атручапы ўдушлівымі газамі. У вершах ваеннага часу Элюар адлюстраваў горкі вопыт сваіх равеспікаў — «чыстых душон» салдат з «чужой стрэльбай». Кароткія і выразныя замалёўкі ваеннага жыцця, насычаныя цёплым спачувапнем да чалавека, абурэшіем вайпой і агідай да яс, склалі зборнікі «Абавязак» (1916), «Абавязак і трывога» (1917) і «Вершы для мірпага часу» (1918). Жорсткасці і крывадушнасці вайны супрацьстаўляліся прыгажосць і высакародства чалавечых пачуццяў, надзея на шчасце, што прыйдзе калі-небудзь пазаўсёды. У «свет аслеплены, свет аглушаны» паэт кідаў сваімі «Вершамі для мірнага часу» заклік «Працуй», бачачы ў ім выражэнне аспоў чалавечага існавання, гарантыю падзеі, любві, хлеба. Ідэя сацыяльнай ролі працы і брацтва з новай сілай гучыць у цыкле «Прыклады. Плён сноў. Патрэбы жыцця»: ...упрыгожваць прыроду Хараством чалавсчым — Працаваць. Пасля першай сусветнай вайны творчасць Элюара пабывае складаны характар. Нозадаволенасць буржуазпай рэчаіспасцю прыводзіць яго ў лагср дадаісцкай і сюррэалістычпай літаратуры. Адыак гэта быў памылковы, небяспечпы шлях. Анархічны бунт дадаістаў і сюррэалістаў супраць старога буржуазнага грамадства і яго духоўных каштоўнасцей быў павярхоўны, неарганізаваны, а іх эстэтычпыя ўстаноўкі («аўтаматычпае пісьмо») супярэчылі ўнутраным тэпдэнцыям рэалістычнай паэзіі, адмаўлялі ідэйнасць і вобразяасць мастацтва. Эстэтычная праграма сюррэалістаў аказала ўплыў па шэраг паэтычпых зборпікаў Элюара 20—30-х гадоў. Яго вершы страчваюць якасці, якія былі ўласцівыя яго першым творам,— прастату і яснасць. Аднак эстэтыка сюррэалізму перашкаджала свабодпаму развіццю паатычнага талсіпу Элюара, паэтамысліцеля цягнула да канкрэтяасці і жывасці йачуццяў, да шчырасці і непасрэднасці. Еп мепш за ўсё быў захоплены індывідуалізмам і эгаізмам. Адзіноцтва, раз’яднанасць людзой уяўляліся яму страшпейшымі за пякельныя пакуты. Ужо ў лепшых вершах зборпіка «Горад тугі» (1926) шчырая лірычная ўсхваляванасць перамагае сюррэалістычную ўмоўнасць, выразна выяўляюцца характэрныя для позняга Элюара лакэнізм, афарыстычпасць, строгасць у адборы выяўлепчых сродкаў. У зборніку «Каханпе. Паэзія» (1929) кахапне зпоў адцясяяе элюараўскую сюррэальпасць, жывыя чалавечыя пачуцці пераадольваюць абстрактнасць і мудрагелістасць мыслепня паэта. Вершы насычаюцца філасафічнасцю. Тэма кахапня займала цэптральпае месца ў паэзіі Элюара канца 20-х — пачатку 30-х гадоў. Свот пачуццяў быў для паэта своеасаблівай абаропай ад буржуазнай рэчаіспасці. Натхнёная любоўная лірыка мела па ўвазе антытэзу паміж кахаппем, дасканаласцю каханай і недаскапаласцю буржуазпага ладу. Лле ўжо ў зборніку «Само жыццё» (1932) Элюар гаворыць аб немагчымасці абмежаваць жыццё толькі пачуццём. Разбураецца ілюзія, быццам каханне, якое стала паэзіяй, здолыіа ўзяесці паэта над «горадам тугі». Паняцце «самога жыцця» аказваецца намнога шырэйшым, чым палкае і натхнёпае пачуццё. Сувязі Элюара з сюррэалізмам яшчэ больш паслабляюцца. У перадваенпыя гады паэт пакутліва блукаў па пуцявінах узрушанага і поўладкаванага свету, аб чым сведчаць яго зборнікі «Ружа для ўсіх» (1934), «Пладаносныя вочы» (1936), «Натуральная плынь» (1938), «Поўная песня» (1939). Адзінай надзейнай ніццю, якая правяла Элюара нраз лабірынт разарванай свядомасці да праўды гісторыі, было імкненне да пяшчоты і чысціпі, мара аб шчасці і свабодзе. У рэшце рэшт — цераз апархічнае бунтарства маладосці, цераз «бясформпую масу формаў бязглуздых» Элюар прабіўся да ваяўнічага рэалізму і гуманізму. Гэты шлях паэта зпайшоў вобразпае выражэппо ў яго крылатай фразе: «Ад далягляду аднаго — да далягляду ўсіх людзей». У абстаноўцы наступлепня фашызму, стварэппя Пародпага фронту, нацыяпальпа-рэвалюцыйнай вайны ў Іспаніі Элюар уцягваецца ў барацьбу як паэт і грамадскі дзеяч, знаходзіць сваё мссца ў радах пісьменнікаў-антыфашыстаў. У гэтым перакопвалі ўжо яго цудоўныя вершы аб рэспублікапскай Іспаніі — «Герніка» і асабліва «Лістапад 1936». У канцы 30-х гадоў Элюар усё цясней звязвао свой лёс з французскімі рабочымі. Ён упэўнсяы, што будучае ўзначаляць новыя людзі, людзі нізоў («Мы існуем»). У цыкле «Адкрытая кпіга» (1940) сузіральнараздумлівыя інтанацыі ўступаюць месца загаднаму тону. «Жыць», «Крычаць» — такія характэрныя назвы маюць паасобпыя вершы цыкла. Мой крык аголены ўзнімаецца высока Па неагляднай лесвіцы надзеі,— заяўляе паэт. Другая сусветная вайпа, акупацыя Францыі, удзел у Руху Супраціўленпя ператварылі Элюара ў сапраўды вялікага пацыяналыіага паэта. Элюар мужнеў як грамадзяпін, як чалавск і паэт у барацьбе за вызвалеіше фрапцузскага яарода. Ён быў адным з аргапізатараў і актыўным дзоячам падполыіага літаратурпага фронту. Паэт супрацоўпічаў у нелегальпым руху, складаў і распаўсюджваў лістоўкі, збіраў іпфармацыю, паладжваў сувязі. Падрьтхтавапы Элюарам калектыўпы зборпік «Гонар паэтаў» прагучаў як мапіфест паэзіі Супраціўлення. У 1942 годзо паэт уступіў у Французскую камуністычную партыю. Лепшыя всршы Элюара 1942—1945 гадоў, аб’ядпапыя ў шэраг цыклаў («Паэзія і праўда 42 года», «Сем паэм аб любові на вайне» і інш.), склалі пасля вызвалення Францыі зборнік «Твар у твар з немцамі». Паэзія Элюара ва ўмовах Супраціўлення набывае сацыялыіа-гістарычную канкрэтную мэту. Выразпа гучыцй тэма сучаснасці. На змепу ахопленаму разгубленасцю «Я» прыходзіць гордае «Мы». Пашыраецца дыяпазон пачуццяў лірычпага гсроя — чалавека дзеяпня, мацнее адчуванне калектыву, пачуццё адказнасці за лёс людзей, вера ў іх сілу і будучыню. Монавіта цяпер Элюар, па словах Арагона, вырастае ў паэта, «у вуснах якога песня рабілася паветрам Францыі». Лірыка Элюара ваенных гадоў надзвычай разнастайная. Яна ўвабрала ў сябе роздум паэта пра свой лёс і лёс радзімы, адлюстравала трагічную паўсядзённасць акупіраванай Францыі, уславіла герояў Супраціўлення. Верш Элюара «Апавяшчэнне» быў напісаны для падпольнага друку, але ён раеклейваўся па сцепах дамоў Парыжа побач са спісамі байцоў Супраціўленпя, якія былі прыгавораны нацыстамі да расстрэлу. «Нянавісць паша — у імя любові!» — сцвярджаў Элюар у глыбока чалавечпым выкрывальным вершы «Зброя гора». Як натхнёны гімн змагарам Супраціўлення гучаў верш «Мужнасць». Рысы повага чалавека з яго ўлюбёнасцю ў жыццё, з яго прынцыповасцю і гераічнай самаадданасцю, з гатоўнасцю ахвяраваць сабой дзеля вызвалоппя парода, уласцівыя вершу «Габрыель Перы» — адпаму з шэдэўраў лірычнай паэзіі XX стагоддля. У Элюара ёсць і ўласна сатырычныя, выкрывальныя вершы аб ворагах-фашыстах, здрадпіках і іх хаўруспіках — «Гімн нацыстаў», «Тупыя і злоспыя», «Прадаўцы індульгенцый». У цяжкі, змрочны час акупацыі паэт гаворыць аб слабасці катаў («Апошняя ноч»). Сіла заўсёды на баку жыцця, а не смерці. Хрэстаматыйным стаў славуты прагрампы ворш Элюара «Свабода». Па поршы погляд ён уяўляо сабой пералік самых звычайпых вобразаў, паняццяў і прадметаў, якія думка аўтара асацыіруе са святым імем «свабода». Аднак усё тут больш складана. У вершы выразпа гучыць думка аб тым, што чалавек народжаны, каб пазпаць свабоду. У злавесных умовах фашысцкай акупацьгі, турмаў і канцлагераў ворпі «Свабода» гучаў як гімп, як заклік да барацьбы за вызвалеппе Фрапцыі. Ён быў па вуснах мільёнаў суайчыннікаў паэта — ад школьнікаў да партызан макі. Капкрэтнаму і суроваму зместу патрыятычнай лірыкі Элюара поўласцю адпавядала простая, даходлівая структура верша, строгі рытмічны лад. Патрыятычныя баявыя вершы Элюара былі грознай зброяй у руках партызап і байцоў Супраціўленпя. Гітлераўцы ўбачылі ў цыкле «Паэзія і праўда 42 года» «небяспечную лістоўку» — вершы Элюара выклікалі ў захопнікаў нянавісць і страх. У пасляваенныя гады Элюар стаў трыбунам пародных мас, адным з вестуноў барацьбы за мір і дружбу паміж пародамі. Яго важпейшыя паэтычныя кпігі апошняга дзесяцігоддзя жыцця — «Белакрылыя швачкі» (1945), «Безупыппая паэзія» (1946), «Гарачая прага жыць» (1946), «Лішпі час» (1947), «Палітычныя вершы» (1948), «Урок маралі» (1949), «Прысвячэпні» (1950), зборпік выбрапага «Вершы для ўсіх» (1952) — садзейнічалі згуртаваншо людзей добрай волі, разрадцьі міжнародпай напружанасці, стварэнпю мірпага клімату ва ўсіх кутках нашай плапеты. 3 усёй выразпасцто вызпачылася творчая эстэтычпая пазіцыя Элюара. У вершы «Мэтай паэзіі павіппа быць практычая ісціна», іранічна прысвечапым яго «патрабавальным сябрам» — прыхільнікам сюррэалізму і «чыстай паэзіі», Элюар бачыць грамадзянскае прызначэнне паэзіі і сапраўднае прызванне паэта ў тым, каб «свет растлумачыць і перайпачыць». Паэт хоча знайсці такія словьт, якія ўмацоўвалі б веру людзей у перамогу радасці жыцця, у сілу паэзіі, дапамагалі б ім ў пераўтварэнпі свету («Усё сказаць»),