З табой
Поль Элюар
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 128с.
Мінск 1980
Вечны горад, дзе я дажыў да нашаіі перамогі над смерцю.
ВАРТЫЯ ЖЫЦЬ
1944
У НАШ ЧАС
Калі наша неба самкнецца Сёння ўвечары, Калі наша неба растане Сёння ўвечары, Калі вышыні нашага неба З’яднаюцца разам,— Вырасце дах над домам маім Сёння ўвечары, I светлаю стане хата мая! Ды што мне назваць сваім домам? Сёння дом мой усюды, Дом мой усюды, дзе людзі. А самым жаданым для мяне Сёння ўвечары
Будзе прытулак маіх сяброў.
ЛОЖАК. СТОЛ
1944
3 ТАБОЙ
Я трымаю вуліцу, як шклянку, Напоўненую ззяннем чараўнічым, Напоўненую словамі іскрыстымі
I смехам бесклапотным — Найпрыгажэйшым ад усіх пладоў зямлі.
Пешаходы быццам зроблены з саломкі, Птушкі — у блакітнай пустаце, Дзяўчына вузкагрудая і бледная, Заўсёды заклапочаная нечым, Узнікне немінуча ў цішыні.
Яна — дзяўчынка з даўняга падашія, Увасабленне першых летуценняў, 3 маіх жаданняў узыходзіць: Далёкі водбліск мілага маленства На хвалях залатых шчаслівай вуліцы.
БЕЗ ЦЯБЕ
Сонца палёў гніе, Сонца лясоў засынае, Неба жывое зпікла. Вечар. Імгла, імгла. У птушак адна дарога,
Пануе адна нерухомасць Паміж галін аголеных.
Там, за сканчэннем ночы, З’явіцца ноч сканчэння, Нялюдская ноч пачэй.
Холад зямлю застудзіць — Аж да самога дна, Прыйдзе ноч без бяссонніцы, Без успаміну дзённага — Ноч, як варожасць страшная, Гатовая несці смерць I аднаму, і ўсім!
Прыходзіць фінал гэтай ночы. Калі ўжо няма спадзявання — He рызыкую нічым!
Фрэска
і
Я той, які, задраўшы нос, Прагульваўся вясной, А побач — носам рыў зямлю Сабака верны мой.
Я той, які фіялкі рваў, Які вастрыў касу
Для росных, сакавітых траў. Крычаў я, жартаваў, Дзяўчат атакаваў.
Для рук маіх быў лёгкім свет, He зналі рукі ў чым сакрэт? Я праганяў і смерць, і зло, Тугу ад сэрца праганяў. Выдатнае жыццё ішло!
II
Зараснік: там натуральныя звяры.
Бойка: там фальшывыя звяры.
Вёска: там зямля дзівосная.
Яма: там зямля пачварная.
Край: там шчасце перамагае.
Пустыня: там смерць законы складае.
Ноч, дзе закаваны чалавек, Ноч, дзе вызваляе сябе чалавек. Ноч, дзе чалавек стварае
Дзень.
Жыццё. Ноч
СОН 21 ВЕРАСНЯ 1943 ГОДА
Прыснілася: крокам шпаркім Іду я шляхамі Ціроля.
Парою, каб выгадаць час, Штурхаю сябе на карачках — Грубеюць мае далоні.
А маладыя сялянкі, Па звычаю родных вёсак, Са мною вітаюцца шчыра, Паважна і ласкава.
I я дабягаю да турмаў:
У вокнах бліскаюць стужкі, Насцеж адчынены брамы, Турмы зусім пустыя!
Ты можаш у іх пасяліцца, Заходзь і выходзь, калі ласка! Хочаш — працуй на здароўе, Будзь сабе самы шчаслівы! А ўнізе, у стайні раскошнай, Коні стаяць асядланыя, Чакаюць, калі ты свіснеш.
Быццам вада ў праменнях, Ззялі турэмныя сцены. А на прыволлі, на плошчы, Смяяліся звонка сялянкі: Снег разгуляўся нібыта Ў разгары гарачага лета!
Свежага ветру глынуў я, Назад я пайшоў
ізноў жа Вярнуўся сабе да турмаў — Пустых, непрывычна вясёлых...
Прачнуўся я ад здзіўлення, Што там не сустрэў нікога.
СОН 12 ЛІСТАПАДА 1943 ГОДА
Глыба каменняў белых Праплывае справа налева, Як бяспрытульны човен Па хвалях нябачнай ракі.
Ранак раскінуў навокал Пялёсткі шэрых кветак:
Яны плывуць ля каменняў, Злева направа плывуць.
А зверху спакойна, плаўна Ляціць да мяне дзяўчына, Спявае разам з ветрам, Крылаў яе не відаць.
Прынадзіць хачу, як жаўранка, Кавалкамі белай бляхі, Яна ж ад мяне адлятае Ў белым адзенні сваім.
Ёіі вельмі халодна, наглуха Зашпілены белы плашч. Белая шапачка, быццам Снег на марозным сонцы. Русым — гэта да твару, Нарэшце лаўлю яе!
Яна мяне кліча ў алею, Паволі мы з ёй лунаем. Якая яна прыгожая, Які халодны вечар! Ведаю прахалодную
таямпіцу яе грудзей.
КРЫТЫКА ПАЭЗІІ
Агонь абудзіў пушчу — Галіны, сэрцы, далоні, лісце. Шчасце ў адным букеце —
Лёгкім, духмяным і сакавітым.
Гэта — пушча сяброў, Што прыйшлі да зялёных крыніц, Да сонца добрага, да яркіх дрэў.
Гарсія Лорка забіты.
Дом аднаго-адзінага слова, Вуснаў, створапых для жыцця. Дзіця, што не ведае слёз: У зрэнках яго, як у возеры, Будучы дзень адбіваецца, Кропля па кроплі святло запаўняе Чалавека да самых павекаў.
Сен-Поль-Ру забіты, Дачку яго закатавалі.
Голад зледзянелы, прамавугольны: Тут спяцца мне дрэвы ў цвеце, Неба суцэльнае і зямля, Быццам дзяўчаты цнатлівыя У вечнай, бясконцай гульні.
Сцены пабляклыя, ецены без водгулля, Я вас усмешкай адной адмятаю.
Дэкур забіты!
БЕЛАКРЫЛЫЯ ШВАЧКІ
1945
АГОЛЕНЫ КРАЯВІД
Незаслонены свет, Дзе мне хораша быць, Дзе пяшчотны луг цеплыні тваёй,
Дзе ў крыніцах грудзей Адбіваецца дзень, Дзе па сцежцы вуснаў Разбягаецца смех,
Дзе ўзнімаюцца ўвысь Птушкі вейкаў тваіх, Дзе ні хмаркі няма На высокім ілбе.
Гэты любы мой свет, Дзе з прыродай у лад, Непакрытае цела спявае тваё.
ДАБРО
Ты заўсёды трошкі іншая, Кожны раз асалода новая, Наша шчасце заўсёды ў палёце — Mae крылы, не мае гнязда.
Ці блакіт я прысніў, ці хмару? He ўяўляеш ты дня наступнага. Ты сама ўвасабленне яго, I жыццё тваё межаў не мае.
ГАРАЧАЯ ПРАГА ЖЫЦЬ
1946
НАВАТ КАЛІ МЫ ДРЭМЛЕМ...
I нават калі ш дрэмлем,— адно аднаго ахоўваем. Ахоўваем наша каханне — цяжэйшае за плады.
Нават без слёз і смеху — яно праз стагоддзі працягнецца —
Дзень пры дні, халоднай ноччу, Калі ўжо не будзе нас.
ЛІШНІ ЧАС
1947
НАША ЖЫЦЦЁ
He адзіночкай да мэты іду, А разам з каханай.
Зразумеем каханую мы
I навучымся ўсіх разумець.
Мы палюбім адзін аднаго: Нашы дзеці будуць смяяцца 3 падання чорнага аб чалавеку, Што адзінокім быў.
ПАЛІТЫЧІІЫЯ ВЕРШЫ
1948
АФІНА
Народ Элады, народ-кароль, парод пакутнік! Ты ўсё згубіў, апроч свабоды, Апроч любові да свабоды і да праўды, Апроч павагі да сябе самога!
Ты не памрэш, народ.
Няма такоіі пагрозы, Бо ты падобны да еваёй любові шчырай, Ты прагнеш вечнасці і целам, і душою, Народкароль, ты верыш —
хлеб табе належыць.
Ты думаеш: табе дадуць пачціва зброю, Каб выратаваць гопар твой, зацвердзіць твой закон...
Народ пакутнік, сам ты маеш зброю;
У тваіх руках — ратупак твой, твая надзея.
ІІасуперак сцюдзёпай цемрадзі — Надзея, Адступіць смерць раптоўна ад цябе.
Ты звсдаў роспач, але ты — народ герояў, Ад голаду капаючых, а сытых роднаю айчынай.
Маленькі ці вялікі — час аб гэтым скажа, Ты, Грэцыі народ — сваіх жаданняў гаспадар; Тут цела ў спалучэнні з ідэалам цела, Зямпая прага хлеба і свабоды.
Свабода — быццам мора ў сонцы яркім, А хлеб нагадвае багоў, хлеб, што людзей з’яднаў,—
Сапраўдны, як жыццё, ён стаў мацпейшы ў свеце, Мацней ад гора нашага, ад ворагаў мацней.
9 снежня 1944
У ІСПАНІІ
Калі ў Іспанні ёсць дрэва колеру крыві — Гэта дрэва свабоды.
Калі ў Іспаніі ёсць незамкнёны язык — Ён гаворыць аб свабодзе.
Калі ў Іспаніі ёсць светлая шклянка віна — Вып’е за шчасце народ.
ІСПАНІЯ
Самыя яркія вочы на свеце Спяваюць маўклівую песню.
Ім хочацца ўбачыць прасторы, Але замінаюць турэмныя ецены, Яшчэ замінаюць
Набраклыя з гора павекі.
Краты, жалезныя краты Спяваюць аб волі.
Песня расце і мужнее,
Ідзе па дарогах людскіх.
Ляціць да шалёнага сонца, Да ўзбунтавапага сонца.
Хто загінуў — той зноў ажывае.
Дні, ночы, дні, ночы міпаюць.
Вы, нявольнікі, вязнівыгнапнікі, Полымя ў цемры ствараеце, I полымя тое прыносіць Прахалоду світання ў росах, Перамогу
I радасць жыцця.
ПАМЯЦІ ПОЛЯ ВАЯН-КУЦЮР’Е
Я жыву ў квартале Шапель, Выдаю ў каморцы газету «Сябры маёй вуліцы» — Яе не прадаюць, а раздаюць, Яна не каштуе грошай. Яна патрабуе працы.
Сэрца маё з сябрамі: Яны спачуваюць мне. Я стаў чалавекам Вуліцы, Я жыву для людзей.
Стаў я дужым, я — поплеч, я — поруч.
У прахожых на вуліцы — тая ж турбота, У прахожых на вуліцы — тая ж любоў I надзея, што знікнуць пакуты.
Я адкрыў сваё сэрца для сэрцаў людскіх, Да сяброў я звяртаюся сёння.
Мне гавораць яны ўсё, што я ім кажу. I зліваецца Вуліца наша з людзьмі Іншых вуліц парыжскіх.
Ён цягнуўся душой да краіпы Саветаў. Поль Элюар і Даміпіка ў Эрмітажы.
Лепінград. 1950.
Элюар з дачкой Сесіль. 1946.
«МЭТАЙ ПАЭЗІІ ПАВШНА БЫЦЬ ПРАКТЫЧНАЯ ІСЦІНА»
Маім патрабавальным сябрам
Калі я сказаў вам: вячлрпяе сопца ў лесе Нагадвас жапчыпу, якая аддасцца на ложку,— Вы паверылі мпе, вы зразумслі мас парывы.
Калі я еказаў вам: струмені дажджлівага дня
ІІаціху звіняць у знямозе каханпя,— Вы павсрылі мне: прадоўжылі час закаханасці.
Калі я сказаў вам: на голлях ложку майго Ўе гняздо птушка, якая не гаворыць «так»,— Вы павсрылі мне — падзялілі разам са мною трывогу.
Калі я сказаў вам: крыніца — пачатак ракі —
Ключом адмыкае лістоту і травы,—
Вы мне верыце, болей таго,— вы мяне разумееце.
Але, калі я спяваю аб вуліцы роднай
I аб сваёй краіне — гэтай бяскрайняй вуліцы,— Вы мне болей не верыце, вы хаваецеся ў пустыні.
Без мэты блукаецс вы, забываеце,
ПІто людзі жадаюць змагання, надзей, згуртавання, Каб свет растлумачыць і перайначыць.
Я ўсім сэрцам хачу вас прывабіць, Сіл пакуль пе хапае ў мяне, ды яшчэ я жыву I здзіўляюся сам, што вас зачароўваць спрабую.
Я хацеў бы свабоду вам даць і жыццё, Дзе не толькі над сажалкай ніцыя лозы: Далучыць да братоў, што ствараюць святло.
НЕМЛГЧЫМАЕ ЖЛДАННЕ
Я пепазбежна бачыў: гэты свет нялюдскі, Вяпец і рабскас ярмо.
Я драму ведаю і з аўтарам знаёмы.
Наперадзе мяпс ноч-змоўшчыца ішла, А па зямлі паўзлі пыхлівасць і убоства, Мяне праводзіла злачынства да сваіх вытокаў.
I на пяшчотных тварах бачыў я сляды — Барозны ад чырвопага жалеза, I бачыў: гіры кулакоў дзяцей збівалі.
I на жывёлах — кроў, на людзях — кроў — Збор вінаграду і агідны, і смярдзючы, А кат, аднак, у рукавіцах чыстых!
Я змучыўся і выбраў я нуду
I адзіноту траў пажоўклых, Я нс змаўчу, я — не з ахвяр бязмоўных!
Як ненавіджу я забавы катаў!
Адзін, як палец, знішчу ланцугі, Апі жыццё маё, ні смерць не згапьбяць чалавека!
*
Ілгу! Я вінаваты. Есць на зямлі ў мяне браты, Я нс магу адзін — без родных, без братоў.
Таварышы, вазьміце мае рукі, я — ваіп!
СЁСТРЫ ПАДЗЕІ
Сёстры надзеі, жанчыны адважныя, Згуртаваліся вы супраць смерці, Побач з доблесцю вашай — любоў.
Сёстры мае, вы жывыя, ўцалелыя!Рызыкуючы ўласным жыццём,— Перамогу прынеслі Жыццю.
Сёстры велічы, дзень набліжаецца:
Пасмяемся мы з слоў тых
«вайна» і «няшчасце», I сатруцца сляды ад мінулай бяды.
Кожны будзе мець права на ласку.
G*
УРОК МАРАЛІ
1949
МОВА КОЛЕРАЎ
Ёсць колеры мужчынскага і жапочага,
КНІГІ ОНЛАЙН
