Жыцьцё Вінцэнта Жук-Грышкевіча
Раіса Жук-Грышкевіч
Памер: 798с.
Таронта 1993
Выдавецкі Камітэт
Беларускіх Падручнікаў у Канадзе
(Справаздача з 9 сакавіка 1981 году)
«Фонд Беларускіх Падручнікаў быў заснаваны Стар-шынём Рады БНР др. Вінцэнтам Жук-Грышкевічам з на-годы 70-х угодкаў ягонага жыцьця ды 50-тых угодкаў ягонай нацыянальна-грамадзкай працы 10-га лютага 1973 г. Фонд БП быў створаны пры Беларускіх Інстытутах Навукі й Мастацтва ў Канадзе й Нью Ерку. Ужо ў лютым таго году паступіла ў Фонд БП 990 дал. грамадзкіх ахвя-раў (655 дал. у Нью Ерку, і 335 дал. у Канадзе).
Увесну 1973 году актуальнай сталася справа выданьня англамоўнага падручніка «Беларуская Мова» аўтарства сп-ні Валентыны Пашкевіч (з роду Жукоўскай, Р. Ж.-Г.) і пад
611
рэдакцыяй праф. Антона Адамовіча. Справай гэтай заняў-ся створаны з ініцыятывы др. В. Жук-Грышкевіча пры Ка-ардынацыйным Камітэце Беларусаў Канады Выдавецкі Камітэт у складзе: старшыні ККБК др. Барыса Рагулі, сп-ні Валентыны Пашкевіч, як аўтаркі падручніка, др. Раісы Жук-Грышкевіч, як сябры Дзяржаўнай Канадзкай Кан-сультатыўнай Рады для Справаў Шматкультуралізму, др. Вінцэнта Жук-Грышкевіча, як дарадніка ў справах белару-скай мовы, сп-ні Івонкі Сурвілы, як дарадніцы ў справах мастацкага афармленьня, і сп. Паўлюка Пашкевіча, як ка-рэктара ангельскай мовы. Выдавецкі Камітэт пры ККБК быў афіцыйна аформлены 16 лютага 1974 году.
Дзякуючы спрыяльнай канадзкай палітыцы шматкуль-туралізму ды ў выніку нашых стараньняў, ККБК дастаў ад фэдэральнага ўраду Канады субсыдыю (grant) у суме шэсьць тысячаў даляраў на друк англямоўнага падручніка “Fundamental Byelorussian” - «Беларуская Мова». Сума гэ-тая была пакладзеная ў банку ў Лёндане, Антарыё, на імя старшыні ККБК др. Б. Рагулі ды скарбніка сп. А. Алешкі.
22-га кастрычніка 1974 г. падпісаная была ўмова з друкарняй “Harmony Printing,” паводле якой друк падруч-ніка меўся каштаваць 16,150.00 даляраў.
Першая кніга “Fundamental Byelorussian” - «Белару-ская Мова» выйшла з друку ў сьнежні 1974 г. Кошт друку быў - 11.195,20. дал. Сума гэта канчальна была сплоча-ная друкарні 2-га травеня 1975 г.
23-га лютага 1975 г. сакратар-скарбнік др. Раіса Жук-Грышкевіч выслала ў Дзяржаўны Сакратарыят у Аддзел да Справаў Шматкультуралізму фінансавую справаздачу з выданьня 1-ай кнігі падручніка, падзяку, каштарыс на друк выданьня другой кнігі ды заяву на далейшую субсы-дыю ў суме дзесяць тысячаў даляраў. Субсыдыя была прызнаная, і грошы атрыманыя на пачатку красавіка та-го-ж году.
Другая кніга «Беларускай Мовы» выйшла з друку ў са-кавіку 1978 г. і друк яе каштаваў - 15.926,64 дал. Фінанса-вая справаздача з выданьня 2-ой кнігі падручніка з падзя-кай за дапамогу была высланая на рукі сп. Орэста Круг-ляка, Дзяржаўнага Дырэктара для Шматкультуралізму, 26 чэрвеня 1978 году. Належнасьць у друкарню канчальна была сплачана 24 жніўня 1978 году, але на гэта трэба было ўзяць прыватную беспрацэнтавыю пазыку ў суме 500 дал., якую Выдавецкі Камітэт сплаціў у ліпені 1980 г.
612
Друк абедзьвюх кнігаў тыражом 2000 камплетаў - 500 у цьвярдой вокладцы й 1500 у мяккой - каштаваў 27,121.84 дал. Адна кніга ў мяккой вокладцы каштуе 10.00 дал. - камплект - 20.00 дал; адна кніга ў цьвярдой вокладцы — 15.00 дал. — камплект — 30.00 дал.
Адміністраваньнем Выдавецкага Камітэту й кальпар-тажам падручнікаў займаецца сакратар-скарбнік др. Раіса Жук-Грышкевіч. У іншых краінах для распаўсюджваньня падручнікаў уцягнуты грамадзкія дзейнікі або паасобныя грамадзяне.
Як належыцца паводле закону, два камплекты пад-ручніка «Беларуская Мова» былі высланыя ў Дзяржаўную Канадзкую Бібліятэку, чатыры камплекты - у Дырэктарат Шматкультуралізму, адзін - у Аддзел Грамадзянства й Імі-грацыі ў Таронта, адзін быў падараваны тагачаснаму Мі-ністру Шматкультуралізму даст. Джону Мунро й сп. Глыну Алену. Колькі камплектаў былі высланыя ў Ангельшчыну ў Беларускую Бібліятэку імя Франьцішка Скарыны ў Лён-дане. Наагул каля трыццацёх камплетаў падручніка было раздана для прапагандавых мэтаў.
Каля паўсотні камплектаў падручніка прададзена розным бібліятэкам сьвету, асабліва ў Канадзе й ЗША. Апрача Канады й ЗША, падручнік разыходзіцца па кра-інах Эўропы: у Ангельшчыне, Нямеччыне, Бэльгіі, Га-ляндыі, Швэцыі, Аўстрыі й Паўдзённай Амэрыцы ды Аўстраліі.
Цяпер на чарзе стаіць выданьне беларуска-ангельскага слоўніка, які апрацоўвае аўтарка англамоўнага падручні-ка «Беларуская Мова» сп-ня Валянтына Пашкевіч.
Бэры, Канада, 9 сакавіка 1981 году.
Др. Барыс Рагуля
Старшыня Выдавецкага Камітэту
Др. Раіса Жук-Грышкевіч
Сакратар-Скарбнік Выдавецкага Камітэту.»
(«Беларус», Нью Ёрк, 289, 1981)
«Фонд Беларускіх Падручнікаў» ужо згуляў паважную ролю, ён існуе па сяньня, і перад ім стаіць новае заданьне — выданьне беларуска-ангельскага слоўніка.
613
Нечародная 12-я Сэсія Рады БНР
У сувязі з 55-мі ўгодкамі абвешчаньня незалежнасьці Беларусі й патрэбай вырашэньня неадкладных справаў была склікана нечародная 12-я Сэсія Рады БНР на 21 красавіка 1973 г. ў Таронта ў Беларускім Рэлігійна-Гра-мадзкім Цэнтры на 524 Ст. Клярэнс Авенью ў Канадзе.
Між іншымі пастановамі Сэсія прыняла пяць апошніх пунктаў Статуту Рады БНР, якія не пасьпела прыняць 11-я Сэсія. У сувязі з 55-мі ўгодкамі абвешчаньня неза-лежнасьці БНР і каб зарэагаваць на ўзмоцненую хлусьлі-вую савецкую прапаганду аб г. зв. бальшавіцкіх дабра-дзействах за 50 год СССР і нібыта справядлівым выра-шэньні нацыянальнага пытаньня згодна зь ленінскай нацыянальнай палітыкай, Сэсія прыняла рэзалюцыю, ськіраваную да Сакратарыяту й Дэлегацыяў Задзіноча-ных Нацыяў, ды ўрадаў розных дзяржаваў сьвету.
Апрача гэтае рэзалюцыі, Сэсія прыняла наступнага зьместу пастанову:
«Зварачаючы ўвагу на факт, што сёлетнія 55-я ўгодкі абвешчаньня незалежнасьці Беларусі супадаюць з паўвя-ковым - 50-гадовым юбілеем уводу беларусізацыі ў БССР, Рада БНР уважае за адпаведнае абвесьціць ідучы 1973 год залатым юбілейным годам дзяржаўнае беларушчыны й заклікае ўсё беларускае грамадзтва прысьвяціць гэты юбілейны год, наколькі магчыма, вывучэньню, усьведам-леньню фундамэнтальнага гістарычнага значэньня, усеба-ковай ацэне й абароне пазытыўнае спадчыны беларусіза-цыі, выкаранянае цяпер русыфікацыйнаю палітыкай ка-муністычнага савецкага кіраўніцтва.»
Ня маючы змогі выслаць сваіх дэлегатаў на канфэрэн-цыю заходніх дзяржаваў з Саветамі ў Гэльсінкі й Вену, Старшыня Рады БНР др. В. Жук-Грышкевіч зьвярнуўся з адумысловымі лістамі з залучанай да іх рэзалюцыяй 12-ай Сэсіі Рады БНР да прэзыдэнтаў ці прэм’ераў важнейшых дзяржаваў Захаду - удзельнікаў канфэрэнцыяў з Савета-мі. Падобны ліст з рэзалюцыяй 12-ай Сэсіі быў высланы й Генэральнаму Сакратару Задзіночаных Нацыяў. (Паводле Пратаколу 12-ай Сэсіі Рады БНР.)
Зьмест Рэзалюцыі падаем тут у ангельскай мове:
614
BYELORUSSIAN SURVIVAL THREATENED:
RESOLUTION FORMULATED
RESOLUTION
Submitted by the 12th Session of the Rada (Council) of the Byelorussian Democratic Republic-in-exile held in Toronto, Canada, on April 21, 1973.
PREAMBLE: At the 12th Session of the above Rada, the following points were discussed:
The Union of Soviet Socialist Republics, being a Russian colonial empire, practices genocide and constantly violates the Charter of the United Nations and the Universal Declaration of Human Rights,
The Soviet regime shot or starved to death overl00,000 Byelorussian intellectuals and over one million Byelorussian peasants in Stalin’s time; farmers were consigned to serfdom on collective farms, and millions of Byelorussians were forcefully deported to hard labour in Siberia or Central Asia,
As a consequence of all the above acts, Byelorussia lost 7,000,000 of its people, plus 2,000,000 lost in World War Two,
In 1918, on the present territory of the Byelorussian Soviet Socialist Republic there were 8,500,000 people. After 54 years of Soviet rule, there are about 9,000,000 people on the original territory instead of 18,000,000 under normal conditions.
Therefore the following submission was made:
WHEREAS: a free and independent Byelorussian Democratic Republic proclaimed by the will of the Byelorussian people on March 25, 1918, was subjugated by Communist Russia;
WHEREAS: Communist Russia, this new colonial power, annexed to the Russian Soviet Socialist Republic over one-third of Byelorussian territory, distributed by political maneuvering lesser parts amongst the Byelorussian neighbours, and created out of the remaining half a political fiction in the form of the Byelorussian Soviet Socialist Republic;
WHEREAS: there has never been a democratic election of the BSSR Government; it has been appointed by Moscow and fully controlled by her. It represents a mere agent of colonial administration which has been forced on the Byelorussian peo-
615
pie, and even in the United Nations, Byelorussia is represented by the puppets of colonial Moscow, most of whom are not Byelorussians, but Russians;
WHEREAS: under the subterfuge of the “merging” of nations, Moscow rulers deprived Byelorussian art and literature of their national character, changed Byelorussian schools into Russian, persecuted Byelorussian clergy and closed the churches - all this in order to destroy Byelorussian identity;
WHEREAS: Moscow’s polices in exploiting Byelorussia’s natural resorces do not benefit the Byelorussian people, but foster Russian imperial ambitions;
WHEREAS: many Byelorussian patriots in Byelorussia, especially among the young and the intelligentsia, do their utmost to defend and develop Byelorussian national interests;
THEREFORE: We, the Rada of the Byelorussian Democratic Republic-in-exile, do UNANIMOUSLY RESOLVE:
TO CONDEMN the Moscovite colonial system of Government for its inhuman deeds in Byelorussia and other captive nations;
TO EXPOSE economic exploitation and Russification of Byelorussia, now being continued under the “smoke screen” of the 50th Anniversary of Soviet Federation;
TO CONTINUE the struggle for the reestablishment of a free and independent Byelorussian Democratic Republic;
TO CALL UPON the governments of free nations to speak out in defense of the victims of the Russian Imperialism, among them the Byelorussian people, and to extend to them moral and political support;
КНІГІ ОНЛАЙН
