Жыцьцё Вінцэнта Жук-Грышкевіча
Раіса Жук-Грышкевіч
Памер: 798с.
Таронта 1993
Зварачаючыся да беларускае інтэлігэнцыі з заклікам спрыяць народу «выявіць свой нацыянальны гені», гома-622
наўцы сфармулявалі прынцып, што ў сваёй аснове за-стаўся актуальным і цяпер для ўсіх нас:
«Бяз цеснае еднасьці із сваім народам, бяз глыбокага вывучэньня ягоных матарыяльных і духовых запатраба-ваньняў, без разуменьня й павагі ягоных патрэбаў, што выцякаюць з асаблівасьцяў усяго ягонага мінулага гіста-рычнага й эканамічмага жыцьця, - усе ідэялы інтэлігэн-цыі застаюцца назаўсёды пустым гукам, якімі-б з выгляду дэмакратычнымі яны ня былі. Толькі цалком зьвязаная з патрабаваньнямі жыцьця беларускага народу дзейнасьць інтэлігэнцыі будзе плённай, толькі прыстасаваныя да ўмо-ваў жыцьця й культуры беларускага народу ідэялы інтэлі-гэнцыі знойдуць ажыцьцяўленьне на беларускай глебе, садзейнічаючы матар’яльнаму й духоваму росквіту белару-скага народу. Лішні раз тады давядзе беларуская нацыя-нальнасьць даведзенае ўжо ці раз... што «НЯ НІЗКІ ЎЗРО-ВЕНЬ КУЛЬТУРЫ ВЫКЛІКАЕ ЯЕ ПАДПАРАДКАВАНЬ-НЕ, А НААДВАРОТ, ПАДПАРАДКАВАНЬНЕ ВЫКЛІКАЕ ЗАСТОЙ.»
Хоць з тых часоў беларускае нацыянальнае разьвіцьцё пайшло далёка наперад ды набыло характару масавага руху, русыфікацыйная пагроза ня зьнікла - яна сталася цяпер больш вытанчанай і ў век масавае асьветы больш грунтоўнай. He зьмянілася ў сувязі з гэтым і існасьць зма-ганьня за нацыянальнае існаваньне. А затым ня страціла актуальнасьці й тая праграма, якую сфармулявалі перад беларускай інтэлігэнцыяй і перад цэлым беларускім наро-дам выдаўцы «Гоману».
Трынаццатая Сэсія Рады Беларускае Народнае Рэспу-блікі, скліканая ў 90-я ўгодкі ад выхаду часопісу «Гоман» ды ў перыядзе ўзмоцненага русыфікацыйнага наступу на Беларусь, заклікае ўсіх сумленных сыноў і дачок Беларусі да актыўнага ўдзелу ў змаганьні за сваю нацыянальную існасьць. Змаганьне гэтае будзе тым больш плённым, чым лепш мы ўсьведамім сабе выказаную гоманаўцамі глыбо-кую думку, што «ня нізкі ўзровень культуры выклікае яе падпарадкаваньне, а, наадварот, падпарадкаваньне вы-клікае застой». Адначасна, як паказала ўся далейшая гі-сторыя беларускага нацыянальна-вызвольнага руху й дзяржаўнага будаўніцтва, нязвычайна важным фактарам у змаганьні - і чым далей, тым больш - становіцца ўсьве-дамленьне другое заканамернасьці: засваеньне нацыя-нальнае культуры, выяўленьне й пашырэньне багацьцяў
623
гістарычнае спадчыны вызваляе духова, аблягчае цяжар падпарадкаванасьці ды ўзмацняе надзею на поўнае скаса-ваньне гэтае падпарадкаванасьці праз ужыцьцёўленьне ідэялаў Беларускае Народнае Рэспублікі: нацыянальнае сувэрэннасьці, дэмакратычных свабодаў, матар’яльнага й духовага дабрабыту.
Жыве Беларусь у змаганьні!
Нью Ёрк, 30, XI, 1974 г.
13-я Сэсія Рады Беларускае Народнае Рэспублікі.»
(«Беларус», Нью Ёрк, 213, 1975)
13-я Сэсія Рады БНР прыняла Рэзалюцыю наступнага зьместу:
RADA OF THE BYELORUSSIAN DEMOCRATIC REPUBLIC (in Exile)
RESOLUTION
Submitted by the 13th Session of the Rada (Council) of the Byelorussian Democratic Republic-in-exile held in New York, U.S.A., on November 30, 1974.
WHEREAS: a free and independent Byelorussian Democratic Republic, proclaimed by the will of the Byelorussian people on March 25, 1918, was subjugated by Communist Russia 56 years ago;
WHERERAS: more than seven million Byelorussians have perished in Soviet prisons and concentration camps, while innumerable Byelorussian cultural treasures have been destroyed;
WHEREAS: for 56 years the government of the BSSR has been formed through the fictitious elections of candidates appointed by Moscow and fully controlled by her;
WHEREAS: under the subterfuge of the “merging” of nations and the consolidation of all the nationalities of the Soviet Union into one so-called “Soviet Nation,” the totalitarian Russian regime has systematically pursued the Russification of Byelorussia: the Byelorussian language has been forced out of educational, public, and administrative use and replaced by Russian; the use of Byelorussian in the press and other forms of publication has been diminished steadily and replaced by Russian; Byelorussian art and literature have been deprived of their national character;
624
WHEREAS: The Soviet regime severely oppresses and discriminates against Byelorussian religious life: closes churches, persecutes Byelorussian clergy and faithful; from those Orthodox churches which have survived, Moscow has created yet another instrument of Russification - by denying them their own Byelorussian jurisdiction and placing them under the Russian jurisdiction in Moscow, even though Byelorussia is called an independent and sovereign Republic; similarly Byelorussian Catholic parishes are being Polonized. Unlike the Catholic population in neighboring republics which have their national bishops - Byelorussians have been denied their own bishops and have been placed under foreign Polish jurisdiction of Cardinal Wyszynski - a well-known polonizer of Byelorussians in Bielastok province occupied by Poland;
WHEREAS: Moscow has persistently violated the Charter of the United Nations and the Universal Declaration of Human Rights; it has totally isolated the population of the Byelorussian S.S.R. from Western countries, prohibiting the emigration to free nations; it has also restricted correspondence and cultural exchanges of the Byelorussian population with the free world;
WHEREAS: Moscow’s policies in exploiting the natural resources of Byelorussia do not benefit the Byelorussian people but serve only to foster Russian imperialism;
As a consequence of the above acts - we, the 13th Session of the Rada of the Byelorussian Democratic Republic-in-exile, DO UNANIMOUSLY RESOLVE:
TO CONDEMN the Russian colonial system of the Soviet Union for its subjugation of the freedom-loving Byelorussian people and for its inhuman deeds in Byelorussia and in other captive nations;
TO CONDEMN Soviet economic exploitation and Russification of Byelorussia under the “smoke screen” of the “merging of nations” and the creation of the so-called “Soviet nation”;
TO CONTINUE the struggle for the reestablishment of a free and independent Byelorussian Democratic Republic;
TO CALL upon the government of the United States of America and all governments of the free world to condemn the Soviet Union for the abrogation of human rights in Byelorussia and to request these nations to condition their political detente and economic cooperation with the Soviet Union upon a relaxation of free movement of people and ideas between Byelorussia and the free world, including emigration;
625
TO REQUEST the Secretary General of the United Nations to set up a special committee to investigate Soviet colonial rule in Byelorussia: genocide, political and cultural oppression; religious discrimination and oppression: the prohibition of an autonomous Byelorussian jurisdiction for Byelorussian Orthodox churches as well as Byelorussian Catholic churches,the persecution of Byelorussian priests and faithful; the misrepresentation of Byelorussia, a founding member of the United Nations, by a delegation which fraudulently claims to speak in the name of the Byelorussian people;
TO REQUEST that the United Nations grant Observer Status to a delegation from the Rada of the Byelorussian Democratic Republic in exile.
For the 13th Session of the Rada of the Byelorussian Democratic Republic in Exile,
Anthony Adamovich
Chairman of the Session
Старшыня Рады БНР выслаў Прэзыдэнту ЗША, Джэ-ральду Форду, Галаве Амэрыканскай дэлегацыі на канфэ-рэнцыі Заходніх дзяржаваў з Саветамі ў Гельсінках у Фін-ляндыі, Рэзалюцыю 13-ай Сэсіі Рады БНР з лістом наступ-нага зьместу:
«Rada of the Byelorussian Democratic Republic (in Exile)
166-34 Gothic Drive, Jamaica, New York, U.S.A. 11432
July 25, 1975
Mr. Gerald Ford
President of the United States of America
Head of the American Delegation to
The Conference on Security and Co-operation in Europe Finlandia Hall, Helsinki
Finland.
Dear Mr. President:
We are all aware that at this time extensive decisions and negotiations are being carried out between Western democra-626
cies and the Soviet Union with regard to the establishment of closer contacts and cooperation between the East and West towards the preservation of peace and the consolidation of the status quo.
The one persistent question, however, is what will become of the Byelorussian and other non-Russian nations (consisting of a total population of 130 million) which have been conquered and subjugated by the Soviet Union.
Are the governments and the public of the Western democracies prepared to take upon themselves the responsibility for the loss of freedom and human rights by these 130 million people, by consolidating the status quo as proposed by the Soviet Union?
We are confident, Sir, that you fully comprehend the tragedy which would befall not only these 130 million, but all mankind if the Soviet proposals for a political and territorial status quo were accepted without security for the freedom and rights to self-determination of Byelorussia and other non-Russian nations.
This is why we ask you, Sir, as a representative of humanitarianism and democracy, to do everything within your power, to prevent the consolidation of the captive status of Byelorussia and the other non-Russian nations of the Soviet Union, and to guarantee their freedom and their human rights.
We are enclosing the Resolution of the Thirteenth Session of the Council of The Byelorussian Democratic Republic-in-exile from which you yourself will be able to judge the predicament in which the Byelorussian nation finds itself under the Soviet regime.
Respectfully submitted,
Vincent Zuk-Hryskievic
President»
Страшыня Рады БНР др. В. Жук-Грышкевіч выслаў лісты, вышэй паданага зьместу, з залучанай Рэзалюцыяй 13-ай Сэсіі Рады БНР, і Галовам дэлегацыяў на канфэ-рэнцыі Заходніх дзяржаваў з Саветамі ў Гэльсінках на-ступных дзяржаваў: Англіі, Заходняй Нямеччыны, Фран-цыі, Бэльгіі, Галяндыі, Даніі, Італіі, Гішпаніі, Грэцыі й Турэччыны.
627
РАДА БЕЛАРУСКАЕ НАРОДНАЕ РЭСПУБЛІКІ ПРЭЗЫДЫЮМ
КНІГІ ОНЛАЙН
