Жыцьцё Вінцэнта Жук-Грышкевіча
Раіса Жук-Грышкевіч
Памер: 798с.
Таронта 1993
«Дзень малітвы... і разьвітаньня
Сонечная нядзеля 4-га кастрычніка напоўніла царкву ў Доме Мар’янаў. Сьвятую Літургію служыць Уладыка Часлаў Сіповіч і айцец Алесь Надсон.
Сяньня вялікае сьвята ня толькі маленькай «Фінчлей-скай Беларусі», але й усяго беларускага народу. Гэтыя вы-гнаньнікі, што пакінулі сваё «раськіданае гняздо», гэтта ня толькі самі астаўбаваліся й прыяцеляў у чужым сьвеце здабылі, але й яшчэ сьвятыні навукі пабудавалі. Дзіва ня-ма, што ўрачыста гучаць галасы сьвятароў. Падзяка Богу за дасягнутае, і каб далей памагаў. Каб у будучыні й бацькаўшчыну ад нячыстых вызваліў.
А сп. Гай дэ Пікарда ізь сьціплым хорам сьпявае старыя беларускія царкоўныя мэлёдыі, якія адшукаў, апрацаваў...
Уладыка Часлаў гаворыць пра Збавіцеля нашага, які выздаравіў хворую дачку жанчыны з Кананітаў, дый прыгадвае, што Ен загадаў апосталам сваім ісьці й наву-чаць усе народы. Уладыка цытуе й Франьцішка Скары-ну... Вялікі навуковец і гуманісты наказваў дзецям бела-рускім, каб трымаліся й любілі сваё. Гэтыя словы Скары-навы мелі асаблівую вымову й гучаньне ў гэты дзень і ў тым месцы, ды з вуснаў нашага высокага Дастойніка, вы-датнага культурнага дзеяча й поўнасьцьцю адданага Сы-694
на Вялікай і Пакрыўджанай Маці Беларусі. Бог так учы-ніў, што гэта былі словы апошняга казаньня Уладыкі Часлава Сіповіча перад адыходам у вечнасьць...»
У часе ўрачыстага юбілейнага сходу, кіраўнік яго, Бі-скуп Часлаў Сіповіч, атрымаў атак сэрца. Скорая дапамо-га забрала яго ў шпіталь.
«Каля гадзіны 4-ай вярнуўся із шпіталя а. Алесь Над-сон, што суправодзіў туды Уладыку Сіповіча, і зь вялікім смуткам паведаміў, што дарагі нам, незаменны й вялікі чалавек хвілінаў двадцаць таму адыйшоў у вечнасьць...»
Памінальная імша ў касьцёле
Люрдаўскай Божай Маці ў Таронта ў Канадзе
У той жа дзень айцед Надсон паведаміў нас тэлефа-нічна ў Канадзе аб сьмерці Уладыкі Часлава. Шок, сму-так, трывога, ізноў вялікая нашая страта. Вінцук кажа: «Нам трэба заказаць памінальную імшу - урачыстую імшу - ў каталіцкім касьцёле ў Таронта, каб нашыя людзі ў большым ліку маглі ўзядь у ёй удзел». У Бэры заказаць імшу было-б лёгка, а ў Таронта, ня ведаючы ні касьцёлаў, ні сьвятароў, аказалася даволі складаным. Быў адзін кась-цёл у Таронта, куды мы пэрыядычна заходзілі, калі Він-цук прыяжджаў у Прынцэс Маргарэт Гошпіталь. Апошні-мі гадамі яму давялося ў гэтым шпіталі праходзіць ля-чэньне ад рака горла, і дяпер ён прыяжджаў сюды толькі на праверкі. Каля шпіталя быў каталіцкі касьцёл Люр-даўскай Божай Маці, да яго мы й накіраваліся. Але так як імшу па сьв. пам. Уладыку Чаславу Сіповічу павінен быў служыць Біскуп, найбліжэйшая магчымая дата на ба-гаслужбу магла быць толькі аж 6-га лютага, 1982 году.
У лісьце з 29 сьнежня 1981 году а. Аляксандар Надсон піша нам:
«Ваш ліст з паведамленьнем аб памінальнай службе Божай за супакой душы Уладыкі Часлава дайшоў да мя-не на Куцьцю (24 сьнежня) і быў для мяне найлепшым Каляднім падаркам. Шчыра дзякую... Я пасьпеў выслаць Вам 24 сьнежня кнігу Уладыкі Часлава і некалькі экзэм-пляраў брашуры пра Бібліятэку. Спадзяюся, што атрымае-це іх да 6-га лютага й такім чынам зможаце зрабіць пада-рак Біскупу Амброзіку... Я яму вельмі ўдзячны за тое, што згадзіўся адслужыць сьв. Імшу і крыху пазьней пастараю-ся напісаць яму.»
695
Апрача беларускіх запросінаў-паведамленьняў, мы вы-далі й патрэбныя англямоўныя наступнага зьместу:
“CESLAUS SIPOVICH
Titular Bishop of Mariamme, Apostolic Visitor for Byelorussians
Born December 8, 1914 in Dziedzinka, Byelorussia Died October 4, 1981 in London, England
A Memorial Mass for the late Bishop Ceslaus Sipovich will be celebrated by the Most Rev. Aloysius M. Ambrozic, Auxiliary Bishop of Toronto, on Saturday, February the 6th 1982 at 12.00 noon at the Church of Our Lady of Lourdes, Sherbourne and Earl Street, Toronto (Take the Bloor Subway Line to Sherbourne Station, then walk south to Earl Street).
After the Mass there will be a memorial meeting at the Lynch Hall.
You and your family are invited to attend the Mass, to join in prayer, and to pay tribute to the memory of this valiant servant of God and a great Byelorussian.
Toronto, January, 1982.
ORGANIZING COMMITTEE”
Ha памінальную службу за супакой душы Уладыкі Часлава Сіповіча прыбылі людзі з Таронта, Бэры, Атавы й Ашавы. У прыгожым гатыцкага стылю касьцёле Люр-даўскай Божай Маці адпраўляў Сьватую Імшу Біскуп (славенскага паходжаньня) Алойзіус Амброзік. (Цяпер ён Арцыбіскуп і галава Арчдыяцэзіі Таронта). У сваім краса-моўным казані гаварыў ён аб сьв. пам. Біскупу Чаславе Сіповічу, ягонай службе Богу й бацькаўшчыне Беларусі.
Пасьля імшы Вінцэнт і я мелі нагоду пазнаёміцца зь Біскупам Амброзікам, падзякаваць за багаслужбу й казань ды перапрасіць, што задуманы ад нас яму падарак - кні-га сьв. пам. Віскупа Часлава Сіпопвіча “The Byzantine -Slavonic Liturgy of St. John Chrysostom” ня прыбыла яшчэ з Англіі, і таму мы прасілі-б дазволу адведаць Біскупа, як надыйдзе кніжка, каб магчы яму яе ўручыць. Біскуп Ам-брозік падзякаваў нам за надасланыя яму загадзя мата-рыялы пра Віскупа Часлава Сіповіча.
696
Пасьля багаслужбы беларусы лічнай грамадой сабраліся ў прасторнай залі Лынч на памінкавы сход. Вёў яго аргані-затар жалобнай імпрэзы калішняйшы супрацоўнік і асабі-сты прыяцель сьв. пам. Уладыкі Часлава Сіповіча др. Він-цэнт Жук-Грышкевіч, Старшыня Рады БНР. Ен расказаў пра жыцьцё й дзейнасьць сьв. пам. Уладыкі Часлава Сіпові-ча, пра яго як сьвятара - добрага пастыра, беларускага па-трыёта - дзеяча на ніве рэлігійнай, культурнай і грамадз-кай. «Ен быў магутным сьветачам, дадзеным нам Богам. I за гэта мы павінны быць Богу ўдзячны,» - казаў дакладчык.
Ніхто болей з прысутных не прамаўляў, але нехта за-прапанаваў зрабіць зборку ахвяраў на Беларускую Біблія-тэку імя Франьцішка Скарыны ў Лёндане, каб гэтым пад-крэсьліць нашую пашану памяці Закладчыка яе - сьв. пам. Уладыкі Часлава Сіповіча, што й было ўчынена.
Пазьней, вясной гэтага году, мы зрабілі візыту Біскупу Амброзіку, уручылі яму падарак - кнігу Біскупа Часлава Сіповіча - “The Byzantine - Slavonic Liturgy of St. John Chrysostom,” мастацкім выданьнем якое захапляўся Бі-скуп Алойзіус. Вінцук шмат зь ім гутарыў, расказваў пра Беларусь, яе гісторыю й цяперашнюю сытуацыю. Біскуп Амброзік слухаў з зацікаўленьнем й наракаў, што людзі ў Канадзе (уключна зь ім) мала ведаюць пра Беларусь.
Сяньня, у 1990 годзе, Біскуп Алоізіус Амброзік ёсьць Ар-цыбіскупам і галавой Арчдыяцэзіі Таронта. Утрымоўваю зь ім кантакт, высылаю яму англямоўную літаратуру пра Бе-ларусь - (часапіс “Byelorussian Review”), пра адраджэнскі рух й чарнобыльскую трагэдыю. Вось адзін з гэтых лістоў:
BYELORUSSIAN CANADIAN COORDINATING COMMITTEE
КААРДЫНАЦЫЙНЫ КАМІТЭТ БЕЛАРУСАЎ КАНАДЫ
54 Mary Street, Barrie, Ont, L4N 1T1. Tel.: (705) 728-7581.
December 30, 1990.
His Excellency Most Reverend Aloisius Ambrozic Archbishop of Toronto
355 Church Street, Toronto, Ont. M5B 1Z8
Your Excellency,
Today after the Holy Mass at the St. Mary’s Church in Barrie, Ont., an announcement was made that on January the 6th
697
one-fourth of the church collection will be donated to the newly reestablished church in Ukraine.
I welcome this honourable decision. But in spite of this good news my heart is bleeding... because of the tragic fate of our Byelorussian church, of our country Byelorussia.
Elizabeth Ambrose, a London-based consultant on East European Affairs, in her article “The Reemergence of Eastern-Rite Catholicism in Byelorussia” describes what happened to our Byelorussian church.
The fate of Byelorussia is presented in Father Nadson’s newsletter of November 1, 1990, “Chernobyl in Byelorussia,” in Vera’s Rich article “Byelorussia awakens,” and in the following articles: “The Forgotten Children of Chernobyl,” “Harvest of Sorrow” and “Byelorussia: Genocide of a Nation.”
Your Excellency, I feel almost guilty to send you so much material to read, but if you recall, ten years ago, when my late husband Vincent and I were privileged to visit you and present to you a book of our late Bishop Ceslaus Sipovich: “The Byzantine-Slavonic Liturgy of St. John Chrysostom,” you mentioned that so little is known about Byelorussia... If you recall, you were kind to say the Memorial Mass for our late Bishop Ceslaus Sipovich - a great Bishop and a great Byelorussian. Now Father Alexander Nadson is continuing Bishop Sipovich’s work.
I lost my husband Vincent Zuk-Hryskievic, PhD, on February 14th, 1989. His last achievement was the erection of the Byelorussian Memorial Cross in Martyrs’ Shrine, Midland, Ontario, to mark Millennium of Christianity in Byelorussia. The Cross was blessed by Father Alexander Nadson on 5 September, 1988.
Your Excellency, on behalf of the Byelorussian Canadian Coordinating Committee I am honoured to extend to you our best wishes for the New Year.
Respectfully yours,
Dr. Raisa Zuk-Hryskievic
President
698
“MOST REVEREND ALOYSIUS M. AMBROZIC ARCHBISHOP OF TORONTO
355 Church Street, Toronto, Ontario, M5B 1Z8
January 9, 1991.
Dr. Raisa Zuk-Hryskievic
President
Belorussian Canadian Coordinating Committee
54 Mary Street
Barrie, Ontario
L4N 1T1
Dear Dr. Zuk-Hryskievic:
It was a pleasure to receive your letter, and the enclosed articles provided enlightening and interesting reading. Though much of what they have to say is sad, it is good to know that the atrocities and disasters of the past can be spoken of in a fairly open way, and that the Bielorussian Uniate Church is reawakening. I am very curious about how things will develop from now on. Much will, no doubt, depend on the Bielorussian Catholics of Eastern Rite in the West.
My sincere sympathy on the death of your husband. I shall say a Mass for his eternal repose.
Wishing you and the Committee you lead a happy and successful New Year, I remain,
Sincerely yours,
Aloysius Ambrozic
Archbishop of Toronto.”
Вяртаючыся да 1982 году - надыходзіла Сакавіковае сьвята. Беларускія арганізацыі віталі Старшыню Рады БНР з 25 Сакавіком. Старшыня Беларуска-Амэрыканска-га Задзіночаньня сп.Антон Шукелойць прысылае Старшы-ні Рады БНР ліст наступнага зьместу:
КНІГІ ОНЛАЙН
