Жывёльны свет
Тэматычны слоўнік
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 239с.
Мінск 1999
трэскацца незак. — зах.-пал. г. (Тарнацкі), ламацца зак. Рэч. (АЛА), крутацца незак. — Брасл. (АЛА), клякатаць незак. — Свісл. (АЛА), шляхатаць незак. — Мсцісл. (Мат. апыт.), падаць незак. Свісл. (АЛА), узняцца (падняцца) на кнырдў (на кнуры, на кірндсы, на гукі, да гукбў, за кнурамі, на кілуны) —Брасл., Шарк., Докш., Пол., Паст., Мядз., Смарг., Ашм., Віл., Круп., Воран., Навагр., Гор., Бых. (АЛА, ЛАБНГ, НС), захацёць к хракам (да кнурбў) — Бярэз., Касц. (АЛА), быць (у ахоце) за кабанамі (да кабандў, за кнурамі, да кнурдў, на кнурбў, да кнырбў, за кілунамі, за кныразамі, пад кныраздў, за клікамі, за хракамі, пад гўкІ) — паўн.-усх. д. (АЛА, ЛАБНГ, Мат. апыт.).
Пагукацца
Спарыцца (пра свінню).
пагўкацца зак. — Лун., Стол., Калінк., Маз. (ЛАБНГ, Янкоўскі), пагўкаць зак. — зах.-пал. г., а таксама Воран., Клім. (ЛАБНГ), пагўкаваць зак. Ашм., Іўеў. (ЛАБНГ), адгўкаць зак. — Ваўк. (ЛАБНГ), пагудзёць зак. — Дзятл., Чэрв. (ЛАБНГ), пакныраваць зак. — Мядз., Дзятл., Карэл., Нясв., Пруж., Кобр. (ЛАБНГ), пакнураваць зак. Паст., Віл., а таксама Вілен.р. (СПЗБ), папаляваць зак. — Кобр., Малар. (ЛАБНГ), парыскаць зак. — Бяроз., Іван. (ЛАБНГ), пайгрёіць зак. — Лоеў. (ЛАБНГ), пагуляць зак. — Mar., Слаўг., Краснап. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), палёхацца зак. — Брэсц. (ЛАБНГ), парўхацца зак. — Бабр. (АЛА), пакрыцца зак. Леп. (Мат. апыт.).
Меркетаць
Знаходзіцца ў стане цечкі (пра авечку).
меркетаць незак. Воран., Пух., Петр., Маз. (АЛА, ЛАБНГ, 3 нар.сл.), меркатаць незак. — Смал. (АЛА), меркітаць незак. — Гродз., Зэльв., Пін. (АЛА), меркетацца незак. — Бярэз., Пух., Маз. (АЛА, ЛАБНГ), меркетаваць незак. — Ганц., Стол. (АЛА, ЛАБНГ), меркітаваць незак. — Лід., Карэл. (АЛА, СПЗБ), маркатаць незак. — Лёзн., Шум., Воран., Гродз., Свісл., Зэльв., а таксама зах.-пал. г. (АЛА, Шаталава, СПЗБ, ЛАБНГ), маркатацца незак. Кам., Брэсц. (АЛА), маркатаваць незак. Стаўб. (АЛА), мархатаваць незак. Жытк. (АЛА), маркітаць незак. — Гродз., Маст., Ваўк., Зэльв., Свісл., Пруж., Бяроз., Кобр., Іван., Пін., а таксама Беластоц. р. (АЛА, ЛАБНГ, НЛ, ЖС, Цы-
хун), смаркітаць незак. Драг. (ЛАБНГ), маркітацца незак. — Старадарож., Бяроз., Лун. (АЛА, ЛАБНГ), маркітаваць незак. Карэл., Стаўб. (АЛА, ЛАБНГ), міркатаць незак. Саліг., Маз. (АЛА, ЛАБНГ), міркаціцца незак. Асіп. (АЛА), міркітаць незак. Слон. (Н. сл-сць), міркітацца незак. Пух. (ЛАБНГ), міркітаваць незак. Шчуч., Дзятл., Навагр., Чэрв., Стаўб., Нясв., Лях. (АЛА, ЛАБНГ, СПЗБ, НС), муркатйць незак. — Брэсц., Жаб. (ЛАБНГ), муркіпіаць незак. Івац., Драг. (ЛАБНГ), мярктаць незак. — Лельч. (АЛА), марматаць незак. Беш. (АЛА), марцаваць незак. — Маз. (АЛА), рыскаць незак. — зах.-пал.г. (ЛАБНГ, Тарнацкі), рыскацца нсзак. Кап. (АЛА), рэскацца незак. Лун. (ЛАБНГ), куцаваць незак. Ашм., Віл., Чэрык., Хоц., Лельч. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ), катнаваць незак. Докш., Лаг. (АЛА, ЛАБНГ), бёгаць незак. — спарадычна зах.-пал. г., а таксама Смарг. (ЛАБНГ, АЛА, Тарнацкі), бёгацца незак. Верхнядзв., Рас., Пол., Леп., Бял., Кліч., Рэч., Калінк., Лоеў. (АЛА, ЛАБНГ), лётаць незак. — Паст., Мядз. (ЛАБНГ), лётацца незак. — Мёр., Шарк. (АЛА), паляваць незак. Стаўб., Саліг., a таксама зах.-пал. г. (АЛА, Тарнацкі), цёкаваць незак. — Іўеў., Валож., а таксама Вілен. р. (АЛА, ЛАБНГ, СПЗБ), цёкацца незак. — зах.-пал. г. (Тарнацкі), цякаваць незак. — Віл. (СПЗБ), іграць незак. — Акц., Лельч., Хойн. (АЛА, ЛАБНГ), іграцца незак. Браг. (АЛА), гуляць незак. — Маг., Краснап., Бабр., Жлоб., Добр. (АЛА, ЛАБНГ), паліцца незак. Верхнядзв. (ЛАБНГ), бёчыцца незак. Мёр. (Шаталава), бўкацца незак. — зах.-пал. г. (Тарнацкі), крутацца незак. — Брасл. (АЛА), лахацца незак. — зах.-пал. г. (Тарнацкі), баранаваць незак. — зах.-пал. г. (Тарнацкі), бьіць (хацёць) за баранам (за баранамі, да барандў, пад баранбў) — паўн.-усх. д. (АЛА, ЛАБНГ, Мат. апыт.), хацсць дамаркача — Івац. (АЛА).
Пабіцца
Спарыцца (пра кабылу).
пабіцца зак. Мядз., Іўеў., Чэрв., Пух., Лун., Стол., Жытк., Маз., Вілен. р. (СПЗБ, ЛАБНГ, ЖС), адбіцца зак. — зах.-пал. г. (ЛАБНГ, НЛ, Мат. апыт.), патаўкці'ся зак.' — Мядз. (НС), папаліцца зак. — Браг. (ЛАБНГ), перапаліцца зак. — Брасл. (ЛАБНГ), пайграць зак. Калінк. (ЛАБНГ), адхавацца зак. — Ашм. (ЛАБНГ), пакрыцца зак. Леп. (Мат. апыт.).
Памеркетаць
Спарыцца (пра авечку).
памеркетаць зак, Воран. (ЛАБНГ), памеркетацца зак. Стол., Маз. (ЛАБНГ), памаркітаць зак. — Пруж., Бяроз., Кобр., Іван. (ЛАБНГ), адмаркітаць зак. Ваўк. (ЛАБНГ), пасмаркітаць зак. — Драг. (ЛАБНГ), памаркітаваць зак. — Карэл.(ЛАБНГ), паміркіпюць зак. Пух. (ЛАБНГ), паміркітаваць зак. — Дзятл., Чэрв., Нясв. (ЛАБНГ), памуркатаць зак. — Брэсц. (ЛАБНГ), памуркітаць зак. — Драг. (ЛАБНГ), парыскаць зак. — Пін., Стол. (ЛАБНГ), парэскацца зак. Лун. (ЛАБНГ), пакуцаваць зак. Ашм., Чэрык., Хойн. (ЛАБНГ), пакатнаваць зак. — Лаг. (ЛАБНГ), пабёгаць зак. — Мсцісл., Малар. (ЛАБНГ), пабёгацца зак. Рас., Леп., Мсцісл. (АЛА, Мат. апыт.), палётаць зак. — Мядз. (ЛАБНГ), пацёкаваць зак. — Іўеў. (ЛАБНГ), пагуляць зак. — Маг., Краснап., Бабр., Добр. (ЛАБНГ).
Паляваць
Знаходзіцца ў стане цечкі (пра карову).
паляваць незак. — пераважна Мін.р,, Гродз.р., а таксама Нясв., Чэрв., Слаўг., Пін., Стол., Жытк., Петр., Калінк., Маз. ( ЛАБНГ, АЛА), бёгаць незак. паўдн.-зах.д. і зах.пал.г., а таксама Маг.р. (ЛАБНГ, АЛА, 3 нар.сл., Цыхун), бёгацца незак. — Дубр., Дзятл., Бярэз., Карэл., Кліч., Краснап., Касц. (ЛАБНГ, АЛА, Шаталава), быдлаваць нсзак. — Гродз., Свісл., Ваўк., Івац., Брэсц., Кам., Іван., а таксама Беластоц. р. (ЛАБНГ, АЛА, СПЗБ, Цыхун, Тарнацкі), гуляць незак. — Жлоб., Добр., Маз., Лельч. (ЛАБНГ, АЛА, 3 нар.сл.), іграць незак. — Par., Светлагор., Рэч., Калінк., Хойн., Браг. (ЛАБНГ, АЛА), ламацца незак. — Пол., Беш. (ЛАБНГ), узняцца, падняцца к быкам (на быкі, пад быкі, да быкдў, пад валы), круціцца к быкам, захацёць к быкам (да быкбў, на быкё>ў), быць у ахё>це за быкамі (к быкам), хацёць быкбў (да быкбў) — паўн.-усх. д. (ЛАБНГ, АЛА, Мат. апыт.), узбўрыцца незак. Іўеў. (ЛАБНГ), гайнаваць незак. — Хойн. (АЛА, ЛАБНГ), стадаваць незак.—Ашм. (ЛАБНГ).
Папаляваць
Спарыцца (пра карову).
папаляваць зак. — Гродз., Чэрв., Нясв., Стол., Жытк. (ЛАБНГ, ТС), пабёгаць зак. Докш., Мядз., Воран., Іўеў., 152
Мсцісл., Клім., Карэл., Пух., Калінк., Маз., а таксама зах.пал. г.(ЛАБНГ, Янкоўскі), пабёгацца зак. Гродз., Дзятл., Навагр., Mar., Чав., Мсцісл., Чэрык., Клім., Краснап., Лоеў. (ЛАБНГ, Мат. Гродз., Янкова), пабыдлаваць зак. Гродз. (Цыхун), пагуляць зак. — Маг., Чав., Мсцісл., Маз., Лельч. (ЛАБНГ, 3 нар. сл.), пастадаваць зак. Ашм. (ЛАБНГ), пахадзіцца зак. — Лёзн. (АЛА), абыйсціся зак. — Рас. (Шаталава), пападаць зак. — Мсцісл. (ЛАБНГ), пакрыцца зак. Леп., Лаг., Валож., Нясв., Мсцісл., Старадарож. (ЛАБНГ, ЖНС, Мат. апыт.), палётаць зак. — Мядз. (СЦБ), заляцёць зак. Мсцісл. (Юрчанка).
Таптаць
Спарвацца (пра птушак).
таптаць незак. — агульн. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), іграць незак. -паўдн.-зах.д. (ЛАБНГ), гуляць незак. — Mar. р., Гом. р., усх.-пал.р. (ЛАБНГ), веснаваць незак. — Іўеў., Воран., Шчуч. (ЛАБНГ), шчўпаць незак. — Лун., Калінк. (ЛАБНГ), шчўпацца незак. — Драг. (ЛАБНГ), стадаваць незак. — Пол. (ЛАБНГ), пляскаць незак. Драг. (ЛАБНГ), чавіць незак. — Стол. (Мат. апыт.), душыць незак. — Воран. (ЛАБНГ), гнясці незак. Рэч. (ЛАБНГ), лазіць незак. Лун. (ЛАБНГ).
2.9. СЛОВЫ, ЯКІЯ АБАЗНАЧАЮЦЬ ПРЫВЯДЗЕННЕ ЖЫВЫМІІСТОТАМІ ПАТОМСТВА
Адкласці яечкі (пра насякомых)
запладзіць зак. — Мсцісл. (Юрчанка); пра пчол: зачарві'ць зак., начарвіць зак. — агульн. (Мат. апыт.), зачарыць зак. — Мсцісл. (Мат. апыт.), закрапіць зак. — паўдн.р. (Мат. апыт.).
Ажарабіцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра кабылу).
ажарабіцца зак. — агульн. (Мат. апыт.), жарабіцца незак. — віц.-маг. г. (Мат. апыт.), ажарабіць зак., жарабіць незак. ’прывесці жарабя’ — віц.-маг. г. (Мат. апыт.).
Аказіцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра казу).
аказіцца зак. — (Мат. апыт.), аказляніцца зак., казляніцца незак. усх.-маг. р. (Юрчанка, Мат. апыт.), аказліцца зак., казліцца незак. — Шум. (СПЗБ), аказляніць зак., казляніць незак. ’прыводзіць казлянят’ усх.-маг. р. (Мат. апыт.).
Акаціцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра авечку).
акаціцца зак. — агульн. (ДАБМ, СПЗБ), каціцца незак. — віц.-маг. г. (ДАБМ, 3 нар.сл.), скаціцца злк. Гор. (ДАБМ), абкаціцца зак. Малар. (ДАБМ), аягніцца зак., ягніцца незак. паўн. р. (ДАБМ), ацяліцца зак. Плешч. (ДАБМ), акаціць зак., каціць незак. ’прыводзіць ягнят’ — усх.-маг. р. (Мат. апыт.), акдтваць незак., кдтаваць незак. — паўн,зах.з., а таксама Вілен. р. (СПЗБ).
Акацяніцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра кошку).
акацяніцца зак., кацяніцца незак. — віц.-маг. г. (ЛАБНГ, Насовіч, Юрчанка, Мат. апыт.), акашьіцца зак. — Леп. (Мат. апыт.), акаціцца зак. — паўн.-усх.д. (ЛАБНГ, Мат. апыт.), апарасіцца зак. Карэл., Нясв., Чэрв. (ЛАБНГ), акацяніць зак., кацяніць незак. ’прыводзіць кацянят’ усх.-маг.р. (ЛАБНГ, Мат. апыт.).
Апарасіцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра свінню).
апарасіцца зак. — агульн. (Мат. апыт.), парасіцца незак. — усх.-маг. р. (Мат. апыт.), апарасінр зак., парасіць незак. ’прыводзіць парася’ усх.-маг. р. (Мат. апыт.).
Атрусіцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра труску).
атрусіцца зак. — агульн. (НС, Мат. апыт.), трусіцца незак. — усх.-маг. р. (Мат. апыт.), акраліцца зак. — Лельч. (ЛАБНГ).
Ацяліцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра карову, а таксама ласіху, аленіху).
ацяліцца зак. агульн. (СПЗБ, Станкевіч, Мат. апыт.), цяліцца незак. усх.-маг.р. (Мат. апыт.), расцяліцца зак. Вілен.р. (СПЗБ), выцеліцца зак. Пух. (СЦБ), акідацца зак. Слон. (Н. сл-сць), акінуцца зак. — Лоеў. (Янкова), ацяліць зак. ’прывесці цяля’ — агульн. (Мат. апыт.).
Ашчаніцца
Вызваліцца ад бярэмя (пра суку).
ашчаніцца зак. — агульн. (Мат. апыт.), шчаніцца незак. — віц.-маг. г. (Мат. апыт.), апарасіцца зак. — Карэл., Нясв., Кобр. (ЛАБНГ), ашчаніць зак. ’прывесці шчанят’ — агульн. (Мат. апыт.).
Нераст
Працэс адкладання самкамі рыб ікры і апладнення яе самцамі.
нёраст м. — агульн., за выключэннем паўн.р. (ЛАБНГ, Шатэрнік, Насовіч), ндраст м. — паўн. р. (ЛАБНГ, 3 нар.сл.), нёрасць ж. — Бяроз., Кобр., Жаб. (ЛАБНГ), нёрас м. — Навагр., Карм., Капыл., Жлоб., Калінк., Лельч. (ЛАБНГ), нёра ж. Стол. (ЛАБНГ), рас м. Нясв. (ЛАБНГ), нераставанне н. агульн. (Мат. апыт.), нерастдўка ж. — Par. (ЛАБНГ), бдйла н. Стол., Жытк. (ЛАБНГ, ТС, НС), бой м. Жытк. (ТС).
КНІГІ ОНЛАЙН
