222 альбомы беларускага року... і ня толькі
Вітаўт Мартыненка, Анатоль Мяльгуй
Выдавец: Медысонт
Памер: 448с.
Мінск 2006
замалёўваюць, заклейваюць, адрываюць...
А яшчэ прыгадваю, як моладзь змагалася ў 8о-я гады за прысутнасьць роднай мовы ў мэтро, і так сталася. Мо, таму само мэтро Hiбы сталася асобнай песьняй альбому «Minsk-Berlin» гурта «Kriwi». А астатнія песьні — гэта й беларускія «Лося», «Страла», «Ганначка», «Мяцёлка», і курдскія «Narm narm», «У цябе i ў мяне»... Курдскія, бо ў складзе гурту «Kriwi» акрамя Беларусаў (Вераніка Круглова, вакал; Піт Паўлаў, гітара ды іншыя) ёсьць яшчэ іранскі Курд Масуд Талібані, які таксама, як усе нармальныя людзі, любіць сьпяваць сваё роднае ды граць на дарбуцы; ёсьць музыка з БанГлядэш Бабу ды іншыя інтэрнацыянальныя сябры беларускай world music.
Прад’юсаваў альбом у Нямеччыне актор Валер Канішчаў, дзякуючы чаму й Беларусь! атрымалі фірмовы DigiPak з элеганцкай беларускай паліграфіяй ды аздобай У. Цэсьлера й С. Войчанкі. Зроблена ў Беларусі й Нямеччыне, мо таму й альбом сам мае назву «MinskBerlin». Зрэшты, гукі мэтро мне падаюцца больш важнымі.
Асноўныя трэкі альбому запісаныя ў бэрлінскай «Beat Studio» (гукарэжысэр Г. Блюм). Масуда Талібані й песьню «Сяму-таму» запісвалі ў менскай студыі «Беларускія Песьняры» (Барыс Далгіх) з пэўнымі дадаткамі на «Х-Noise factory» (Генадзь Сыракваш). Выдаваная раней на зборніку «Вольныя танцы: новая альтэрнатыва» песьня «Царкоўка» паходзіць са студыі Белдзяржтэлерадыёкампаніі (Г. Маркевіч). Нягледзячы на такі разьлеглы разнабой, дзякуючы канчатковаму майстарынгу самога Ш-
та Паўлава з дапамогай Алега Сьпіцына ды ягонай шыкоўнай студыі альбом атрымаўся гранічна роўны ды канцэптуальны ня толькі паводле тэмы, але й паводле гуку.
«Мі некая праўда» №112-113, 20.09.2003, Менск, В.М.
КАЛЯДЫ, РОЖСТВО, ШЧОДРЭЦ Залаты фонд ліцьвіна-крывіцкага фальклёру
7 999, Пан рэкардс/2005, БМАдгойр
КАЛЯДЫ яхкюта.
Калі ў краме «Падпісныя выданья!» я ўбачыў двайны зборнік (тады на касэтах) аўтэнтычнага фальклёру «Каляды. Рожство. Шчодрэц», які можна было набыць там у якасьці сувэніра, стала відавочна, піто сёньня запоўненыя далёка ня ўсе нішы інфармацыйна-выдавецкага рынку Беларусь
Toe, што зборнікам зацікавіліся арГанізацыі, якія гандлююць кнігамі, абсалютна зразумела: сувэнірных касэтаў, кампакт-дыскаў з народнай музыкай у краіне выдаецца ня так шмат. А менавіта да гэтага адгалінаваньня фанаТрафічнай прадукцыі можна аднесьці альбомы з каляднай
і шчадроўскай музыкай ды сьпевамі, піто прапануе слухачам гурт «Ur’ia» і ягоны кіраўнік Юры «Франц» Выдронак, якія зьбіралі музычны матэрыял падчас сваіх фальклёрных вандровак, калекцыянавалі рэдкія запісы беларускіх традыцыйных мэлёдыяў, сьпеваў.
Увогуле ж, у многіх краінах Эўропы створаны цэлы музычны пляст калядных песьнясьпеваў, якія заўзята выконваюцца й выдаюцца на дысках прафэсійнымі артыстамі й гуртамі, дзіцячымі ды царкоўнымі хорамі, а таксама аматарамі рознага ўзросту й выканаўчага ўзроўню...
I сэнс гэтай музычнай творчасьці палягае ў тым, каб самім ствараць сьвяточны настрой і дзяліцца ім з тымі, хто навокал. У каляднай музыцы шануецца яскравасьць мэлёдыяў, цеплыня пачуцьцяў і адпаведнасьць тэмы песьні сьвяточным традыцыям тае ці іншае краіны.
Гэтым канонам лепш за ўсё адпавядаюць і беларускія народныя калядкі. Старажытныя музычная й сьпеўныя дыямэнты будуць зразумелымі ня толькі на Радзіме, у Беларусі, але й аматарамі народнага мастацтва па ўсёй Эўропе. На гэтую акалічнасьць акурат і разьлічваюць не ў апошнюю чаргу плянавікі кніжных крамаў, калі замаўляюць гэтыя музычныя зборнікі для продажу.
Музыкі з гурта «Ur’ia» ставілі задачу іншую — выдаць на асобнай сувэнірнай касэце, а потым і на кампакт-дыску ўсё тое багацьце народнай творчасьці, што было зафіксаванае падчас шматлікіх сваіх фальклёрных экспэдыцыяў, а таксама экспэдыцыяў, што праводзіліся адпаведнымі навуковымі ўстановамі. Гэты шматгранны
музычны матэрыял быў апрацаваны з дапамогай кампутара й пераведзены ў лічбавы фармат.
На жаль, Юры Выдронку ды ягоным аднадумцам не хапіла для паўнаты музычнае карціны свайго ўласнага матэрыялу, дык яны скарысталіся ’шчэ й экспэдыцыйнымі запісамі знаных этнамузыколягаў 3. Мажэйкі, Т. Варфаламеевай, Л. Касьцюкавец, Г. Кутыравай і амэрыканскага прафэсара-музыколяга П. Сурвілы.
Атрымалася цікавая фанаГрафічная панарама калядак, шчадровак, а таксама песень на сьвята Хрыстовага Нараджэньня ў цудоўным выкананьні народных сьпевакоў з розных рэгіёнаў Беларусі, з абавязковым праслаўленьнем у іх працавітых гаспадароў ды іхніх дзяцей, з пажаданьнем дабрабыту: «Насталі калядкі — гаспадару парадкі». У гэтых народных сьпевах захавалася ўсё тое, што ўжо цяжка знайсьці ў эўрапейскай каляднай музыцы: чысьціню фальклёрных крыніцаў, паэтычнасьць мовы й векавую мудрасьць народа.
Гэтыя фальклёрныя творы й цяпер захапляюць сучасных прафэсійных музыкаў сваёй глыбінёю, мэлядызмам. I таму ня дзіва, што многія песьні з альбому «Каляды. Рожство. Шчодрэц.» ужо ёсьць у рэпэртуары многіх вядомых гуртоў — ад «Песьняроў» («Ой, калядачкі, бліны-ладачкі») да «Палаца» й «Госьціцы» («Аў заенкі тры дамухны...», «А ці дома»),
А вось музыкі з гурта «Ur’ia» ня толькі папулярызуюць сярод моладзі беларускі традыцыйны фальклёр, але й запісваюць, апрацоўваюць на кампутары лепшыя ўзоры рэальных жывых запісаў народнае творчасьці. Каб потым увесь гэты ўнікальны матэры
ял перавыдаць на кампакт-дысках у сэрыі «Залаты фонд ліцьвіна-крывіцкага фальклёру», а значыць — захаваць і перадаць нашчадкам духоўны скарб нашага народу.
Варта дадаць, што з 2005 году выданьне такой сэрыі дыскаў пачалося. Самае прыемнае, што ініцыятары праекту нарэшце пазбавіліся ў самой назве налёту імпэрскага ўплыву на наш фальклёр, калі братнія зьбіральнікі аўтэнтыкі незразумелыя ліцьвінскія выразы перайначвалі пад привычный русский дух. Вынікамі такіх вынаходак станавіліся штучныя слоўцы кшталту ражство, БЛАГАславеньне, спанаравілась... Дык вось у гэтым альбоме, калі яго вырашыла прамысловым тыражом перавыдаць «BMAgroup», слова ражство ўжо ня рэзала слых беларускага мэлямана, хоць да назвы Песьні Хрыстовага Нараджэньня таксама не дайшло: альбом выйшаў у сьвет пад простай назвай «Каляды» (гл. фота).
«Кніжны сьвет» №45, 10.11.2000, Менск, А.М.
UR’IA
Васначуха
2000, Aria records F.A. /2004, БМАдгоир
Так здарылася, што пасьля знаёмства з дэма-варыянтам гэтага кампакт-
диска гурта «Ur’ia» ды-джэі некаторых мясцовых FM-радыёстанцыяў пасыіяшаліся аб’явіць іхнюю музыку «нефарматнай». Ведаючы Густы гэтай попс-публікі, толькі паводле адной іхняй адзнакі можна было меркаваць, што дэбютны альбом «Ur’ia» — неардынарны для беларускай рок-музыкі.
I сапраўды, апрацоўкі беларускага фальклёру ў выкананьні сучасных рок-калектываў — зьява не такая ўжо рэдкая. А тут сапраўдная сэнсацыя — упершыню ў Беларусі выдаецца паўнавартасны мультымэдыйны дыск з запісамі фольк-рокавага гурта «Ur’ia».
Але ня толькі модным начыньнем адметная гэтая праца, а, перш за ўсё, музычным зьместам. Творы, што гучаць на дыску, былі запісаныя музыкамі падчас фальклёрных экспэдыцыяў па розных рэгіёнах Беларусі. А збор песень — занятак вельмі далікатны, адказны й напружаны. Таму музыкі «Ur’ia» робяць усё, каб найбольш поўна захаваць мэлёдыю, вакальную манэру і фанэтычныя асаблівасьці маўленьня мясцовых выканаўцаў беларускага фальклёру. На думку ўдзельнікаў гурта «Ur’ia», гэта — вырашальныя складнікі самабытнасьці таго ці іншага фальклёрнага гурта.
У час, калі этнічная музыка набывае ўсё большую папулярнасьць і попыт, ейныя апалягеты часьцяком ідуць пракладзенымі шляхамі, выкарыстоўваючы раней напрацаваныя музычныя хады й штампы, мэханічна аздабляючы імі аўтэнтыку той ці іншай краіны. У выніку атрымліваецца нешта зьнешне бліскучае, але нядоўгавечнае, бо вельмі далёкае ад народнай музыкі, ад ейнай душы.
Музыкі «Ur’ia» цьвёрда вырашылі пазбаўляцца гэтых хібаў, і першым крокам стала адмова ад выкарыстаньня модных электронных клявішных інструмэнтаў і рытм-машынак на карысьць жывых, хай сабе й электрафікаваных інструмэнтаў, гук якіх прапускаюць праз архаічныя (вытворчасьці 60-70-х гадоў) лямпавыя ўзмацняльнікі. Менавіта гэтая апаратура дазваляе захаваць адметны гук, наблізіць яго да натуральнасьці. Сучасныя кампутары выкарыстоўваюцца толькі дзеля зьвядзеньня вакальных і інструмэнтальных партыяў у адну фанаГраму, у адзінае музычнае палатно.
Менавіта таму гучаньне «Ur’ia» нейкаму слухачу можа нагадаць этнічны гард-рок «Led Zeppelin», фолькрок Боба Дылана, гард-блюз Джымі Гэндрыкса — гучаньне ГіГантаў 60-70 гадоў мінулага стагодзьдзя — эпохі гіпісаў, вінылу і Вудстоку. Але гэта — толькі магчымыя накірункі параўнаньняў. На музычны рынак «Ur’ia» выходзіць зь вельмі пазнавальным гучаньнем: з дамінаваньнем складаных вакальных партыяў у аўтэнтычнай манеры, багацьцем рытмічных малюнкаў бубноў, выкарыстаньнем экзатычных інструмэнтаў. Напрыклад, солё сітара заклікана нагадаць пра інда-эўрапейскія карані беларускага фальклёру, а гарлавы сьпеў кіраўніка гурта Юрася «Франца» Выдронка — пра фіна-вугорскі (паводле беларускага гісторыка й дасьледчыка I. Ласкова) шлях нашых продкаў на тэрыторыю сучаснай Беларусі.
Але самае галоўнае — хвалюючы мэляс народных песень, якія дайшлі да сучасьнікаў праз смугу стагодзьдзяў. Таму мы суперажываем предкам, якія даўней гукалі вясну, сьпя-
ваючы радасныя, аптымістычныя вясьнянкі «Вэсначуха», «Агу, вясна!», заміраем ад жаху пры гуках жорсткіх «Двух брацікаў» ці песьні-плачу «На той сьвет па мамку», усьміхаемся з гумарыстычных і трапных «Таўкачыкаў». I ўсе гэтыя пачуцьці зьліваюцца ў своеасаблівыя музычныя малюнкі, дзе лепшым, на мой погляд, можна назваць апрацоўку песьні «Зэлен дубочак».
Але за фальклёрнымі апрацоўкамі «Ur’ia» ня трэба забывацца й на тое, што дыск «Вэсначуха» — цэлая інтэрактыўная энцыкляпэдыя гурта. Пра ейны склад распавядае адмысловец кампутарнага праГрамаваньня, аўтар мультымэдыя кампакта Алекс Раманоўскі:
«Мультымэдыйная частка дыска, які, дарэчы, выходзіць на лэйбле «Aria records F.A.», складаецца зь відэапрадстаўленьня этна-рок-шоў «Ur’ia» у выглядзе ўрыўкаў з канцэртаў (як беларускіх, гэтак і замежных), фальклёрных экспэдыцыяў, момантаў рэпэтыцыяў. Далей уладальнікі дыска могуць пазнаёміцца з кліпам выдаючага лэйбла «Aria records F.A.» ды ягонай фірмовай застаўкай. Тут ёсьць таксама відэаролік з архаікай — у прыватнасьці, галоўная песьня альбома «Вэсначуха» ў выкананьні вясковых пявуньняў і, для параўнаньня, апрацоўка гурта «Ur’ia». Далей гледачы могуць паназіраць за выступам музыкаў на фэсьце «Славянскі базар» і на «Рок-каранацыі». Найболып падрабязную інфармацыю й гісторыю гурта распавядаюць самі музыкі, падчас прадстаўленага на дыску імправізаванага інтэрвію-бяседы. Ёсьць таксама й патрэбнае журналістам слайд-шоў.
КНІГІ ОНЛАЙН
