КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
I тое самае тычыцца пераменаў міністраў ці старшыняў КГБ СССР — вечнага, неадменнага і да т. п. Гэтатой самы транспартэр для гною. Ня могуць інакш рабіць у той адміністрацыі прэзыдэнта Рэспублікі Беларусі. Можа, часам і хочуць, але ня могуць. 27 ліпеня — нічыё сьвята? Дракахруст: А цяпер я прапаную паглядзець на падзеі акцыі 27 ліпеня з боку апазыцыі. Мінулай буйной акцыі — 25 сакавіка — таксама папярэднічаў маштабны «хапун». I тым ня менш тады на вуліцы Менску выйшлі тысячы людзей. А зараз пасьля «хапуна» на вуліцу выйшла некалькі дзясяткаў. Чаму? Цыганкоў: Прычыны, мне падаецца, празаічныя. Для большасьці тых беларусаў, якія здольныя выходзіць на вуліцу, у пэўны момант выказваць сваю грамадзкую пазыцыю, 25 сакавіка — гэта галоўная дата. Акрамя таго, у грамадзтве, сярод палітычна актыўных людзей ёсьць прадчуваньне — штб прынясе тая ці іншая акцыя. Перад такімі акцыямі, як 25 сакавіка, «Чарнобыльскі шлях», прэзыдэнцкія выбары, ёсьць прадчуваньне, што людзі могуць прыйсьці, Hernia можа адбыцца. А тут з-за таго, што мерапрыемства не было дазволенае, што была заяўленая толькі сустрэча з дэпутатамі, а галоўны «ўдар» вырашылі нанесьці восеньню «Эўрапейскім маршам» — усё гэта прывяло да таго, што палітычна актыўныя людзі не ўспрымалі 27 ліпеня як дату вельмі важную і неабходную для выхаду на вуліцу. У градацыі гістарычных датаў 27 ліпеня не займае першага месца. Чобат: Неяк Аляксандар Мілінкевіч публічна заявіў праз Радыё Свабода: «Не прыйшло да мяне спголькі людзей, колькі трэба. Вось калі б да мяне прыйшло 100 тысячаў, то...» I не сказаў, што было б. Вы ведаеце, калі б да яго прыйшло 200 тысячаў, то не было б нічога. Ён таксама б пагаварыў і прапанаваў — разыходзьцеся па дамах. Я гаварыў са старэйшымі за нас з вамі людзьмі, якія хадзілі на мітынгі, шэсьці. I яны сказалі: «А што мы будзем хадзіць больш? Паслухаць яшчэ раз, дык мы ўсё гэта чулі». Я б папрасіў цяпер маладых людзей, каб яны грунтоўна падумалі. I перш за ўсё паміж сабой, бяз гэтых партыяў, наладзілі нейкую салідарнасьць, найперш людзкую, не палітычную. Тады прыйдуць 100 тысячаў. А так прыходзіць 100 тысячаў па адным. А тады якая розьніца — 100 тысячаў прыйшло ці 20 чалавек? I што яны там будуць рабіць, на той Плошчы? Прыйдуць, і калі іх не забяруць, то пойдуць. А калі забяруць, то будуць сядзець. Дракахруст: Дарэчы, 100 тысячаў таксама не магічная лічба. У 1997 годзе ў Югаславіі, калі Мілошавіч сфальсыфікаваў вынікі мясцовых выбараў, у Бялградзе некалькі тыдняў дэманстравалі 200 тысячаў чалавек, пераважна студэнты. Аднак тады рэжым Мілошавіча ўтрымаўся і абрынуўся толькі праз тры гады, калі на вуліцу выйшаў ужо мільён чалавек. Але вернемся да нашага пытаньня пра колькасьць удзельнікаў акцыі 27 ліпеня. Чаму акцыя была такой малалікай? Так, перашкодзіў «хапун», але 25 сакавіка ён не перашкодзіў. Фядута: Я цалкам пагаджуся з тым, што сказаў спадар Цыганкоў. У нас, на жаль, краіна, якая жыве пад двума сьцягамі і сьвяткуе розныя сьвяты. Тая апазыцыя, для якой 25 сакавіка — галоўнае сьвята, 27 ліпеня не сьвяткуе. Ніхто ня будзе сьвяткаваць 27 ліпеня і ў наступны год, і праз год, і праз два. Адна Беларусь — дзьве незалежнасьці? Дракахруст: Віталь Цыганкоў, адказваючы на маё першае пытаньне, пачаў размову пра ідэалягічны выбар улады. Улада нібыта гаворыць апазыцыі: у нас свая незалежнасьць, у вас — свая. I вось падзеі перад 27 ліпеня і падчас 27 ліпеня — сьведчаньне Taro, што ўлады па-ранейшаму адмаўляюць у праве на існаваньне любой іншай вэрсіі незалежнасьці краіны. Чаму так адбываецца? Надыход цяжкіх часоў зараз, здаецца, прагназуюць усе, нават Павал Якубовіч у «Праскім акцэнце» казаў пра гэта. У значнай ступені цяжкія часы, якія надыходзяць, — зьбег вонкавых чыньнікаў. А ў такіх умовах улада і апазыцыя ў пэўным сэнсе аб’ектыўна апынаюцца ў адной лодцы, яны ўсе — беларусы. I чаму, нягледзячы на гэта, працягваецца ранейшае: у нас свая незалежнасьць, у вас — свая? Фядута: Калі ты прымаеш, што нехта, акрамя цябе, мае рацыю, ты тым самым прызнаеш, што ён мае тое ж права на ўладу, як і ты. А калі ты прызнаеш, што апазыцыя мае права на ўладу, ты павінен нечым зь ёй падзяліцца. На мой погляд, адбываецца менавіта гэта. Лукашэнка ня хоча дзяліцца ўладай. Я не кажу нават пра сапраўдныя рычагі ўлады, я кажу пра ідэалягічную ўладу. Ён выкарыстоўвае лёзунгі апазыцыі, але ён ніколі не прызнае, што існуе яшчэ нехта, хто прапаноўвае гэтыя лёзунгі і вызнае іх. I менавіта таму ён ніколі не дазволіць, каб апазыцыя сьвяткавала нешта дзяржаўнае. Недзяржаўнае, 25 сакавіка, — калі ласка. I, дарэчы, апазыцыя ставіцца да гэтага з пэўным разуменьнем. Прыгадайце, калі апошні раз беларуская апазыцыя выкарыстоўвала дзяржаўны сьцяг. Ня той сьцяг, які яна вызнае дзяржаўным і які быў ганебна зьняты ў 1995 годзе, а той, які ўлада і значная частка народу лічыць дзяржаўным сёньня. Гэтага не было ніколі. Гэтага і ня будзе. I не таму, што апазыцыя наагул ня хоча мець да дзяржавы ніякіх адносінаў. Проста так склалася. Дракахруст: Віталь, нядаўна нехта на форуме rasa™ «Наша Ніва» ўжыў адносна беларускай сытуацыі аналёгію з палёгкай, якую Сталін даў праваслаўнай царкве ў 1941 годзе, калі Гітлер падыходзіў да Масквы. Ня тое, што Хрыстовы вобраз зьявіўся на чырвоным сьцягу — не, камуністачная ідэалёгія заставалася нязьменнай, але дадатковае апірышча Сталін тады сабе знайшоў. Аўтар камэнтара на форуме «Нашай Нівы» выказаў меркаваньне, што, магчыма, і ўлада Беларусі зараз будзе гатовая хаця б часткова абаперціся на культурніцкі нацыяналізм, які вызнае апазыцыя. He, не абаперлася. Чаму? Цыганкоў: Адказ на гэтае пытаньне відавочны: цяпер не 1941 год пакуль што для Аляксандра Лукашэнкі. Праўда, гэта адразу ж спараджае пытаньне: a што будзе, калі наступіць такая крытычная сытуацыя — выбар паміж палітычным жыцьцём і сьмерцю. Мяркую, што нават у такой сытуацыі Аляксандар Лукашэнка не абапрэцца на тыя сілы, пра якія Вы, Юры, казалі. Чаму? Я ўжо гаварыў пра тое, што ўлада пачала даволі актыўна перахопліваць некаторыя апазыцыйныя лёзунгі, менавіта зьвязаныя зь незалежнасьцю. Але пры гэтым Лукашэнка бессаромна перахоплівае толькі тыя лёзунгі, якія падтрымліваюцца большасьцю насельніцтва ў дадзены момант. Незалежнасьць у той ці іншай інтэрпрэтацыі ўсе апошнія 10 гадоў падтрымлівалася большасьцю беларусаў, тут заставалася толькі даць сваю інтэрпрэтацыю гэтым ідэям, якія і так папулярныя. Мы ведалі, што, паводле са- цыялягічных апытаньняў, 50—60% беларусаў былі за інтэграцыю з Расеяй, але адначасна 80% беларусаў выказваліся за незалежнасьць Беларусі. Проста ўлада дала сваю вэрсію незалежнасьці. Часта можна пачуць — гэтак дойдзе да таго, што Аляксандар Лукашэнка загаворыць па-беларуску. Ды не загаворыць. Чаму? Бо гэта, на ягоную думку, не дадасьць яму балаў сярод большасьці беларусаў. Як гэта ні крыўдна, напрыклад, мне, гэта ня тое, што дадасьць яму папулярнасьці. Хто гэта ацэніць, відаць, наўрад ці стане ягоным выбарнікам. Таму Аляксандар Лукашэнка і паводле свайго адчуваньня, і паводле інфармацыі (адпаведныя службы працуюць) усё ж ужывае тыя ідэі, якія падзяляе большасьць беларусаў. Дракахруст: Алесь, а чаму тут не працуе гэтая аналёгія? Сказаць, што таварыш Сталін быў надта талерантным да іншай думкі, гэта, відаць, было б няправільна. Але тады, у крытычнай сытуацыі, ён вырашыў па змоўчаньні абаперціся на праваслаўную царкву, на зусім не камуністычнае апірышча. Здаецца, цяжкая сытуацыя ў Беларусі, а чакаецца — яшчэ цяжэйшая, і чаму б тут Лукашэнку не пагуляць зь іншай лініяй, якая мацуе дзяржаўнасьць. A вось, аказваецца, ня трэба. Чаму? Чобат: Аляксандар Лукашэнка не загаворыць пабеларуску, бо ён чалавек савецкі. Ён усім абавязаны Савецкаму Саюзу, пры якім вырас. Як чалавек абавязаны, ён будзе да канца сьвету трымацца ўсяго савецкага. I ўсё беларускае ён успрымае як жывёльна чужое, як гадзюку якую-небудзь. Ён гэта ані нэрвова, ані фізычна не ўспрымае, яго трасе і калоціць, бедалагу. I так разам зь ім трасе і калоціць увесь беларускі народ, які ёсьць савецкім. А яго можа 90%, а можа — 99%. А тое што 50—60% хацелі б быць разам з Расеяй і пры гэтым 80% — ад яе асобна, гэта цалкам зразумела. Гэта — рэгіяналізм, уяўленьне сваёй асобнасьці як асобнасьці правінцыйнай, а не асобнасьці адной дзяржаўнай супольнасьці ад другой. Расейцы маюць дзяржаўную супольнасьць, беларусы савецкія дзяржаўнай супольнасьці ня маюць. Толькі рэгіянальную. I з тае прычыны ім абыякавыя ўсе гэтыя мовы і культуры. Цыганкоў: Чаму ідзе перахопліваньне лёзунгаў, але нацыянальныя ідэі ў незалежнага грамадзтва і ва ўлады вельмі розныя? Кажуць, што ўлада ня мае нацыянальнай ідэі, але, па-мойму, яна неяк сфармавалася ў апошнія гады, і лёзунг яе такі: «Жывіце і ні пра што ня думайце». У сродках масавай інфармацыі цяпер ідзе пэўная дэідэалягізацыя і дэпалітызацыя. Аляксандра Лукашэнку ўжо не паказваюць на тэлевізіі так часта, як яшчэ 3—5 гадоў таму. Я б хацеў вярнуцца да таго «Праскага акцэнту»*, дзе бралі ўдзел Павал Якубовіч, Сьвятлана Алексіевіч і Пётра Садоўскі. Як тады паказальна заявіў Павал Якубовіч, «чым менш грамадзкая думка будзе разважаць пра нацыянальную ідэнтычнасьць, тым, магчыма, хутчэй Беларусь выйдзе з глыбокага крызісу». I сапраўды — навошта лішнія размовы, навошта рэфлексіі? Рабіце кар’еру, зарабляйце грошы, гуляйце, адпачывайце — гэта вось нацыянальная ідэя ўлады. I ня трэба тлуміць сабе галавы нейкай там дэмакратыяй, правамі чалавека, адраджэньнем беларускай мовы — пра гэта ўлада сама паклапоціцца. Ніякіх «праклятых» пытаньняў Дастаеўскага і Пазьняка. * Гл. гэтае выданьне, с. 75—90. Той «Праскі акцэнт» меў назву «Сумесь турмы і дзіцячага садка» — гэта азначэньне Сьвятланы Алексіевіч. I сапраўды, беларусы, як малыя дзеці, радуюцца, што ім далі цацкі, а з кожным годам цацкі ўсё даражэйшыя, і пазбавілі неабходнасьці адказваць на розныя пытаньні. За іх адкажуць дарослыя — улада. I здаецца, беларускаму грамадзтву гэта падабаецца, значнай частцы, прынамсі. Замест 500 мільёнаў даляраў — перадвыбарчы плякат КПРФ Дракахруст: Напрыканцы я прашу вас супаставіць два факты: кампартыя Расеі ў якасьці перадвыбарчага брэнду выбірае выявы Уга Чавэса, Фідэля Кастра і Аляксандра Лукашэнкі. Лукашэнка публічна дае права на выкарыстаньне ягонага вобразу ў расейскай перадвыбарчай барацьбе. Заўважым, на выкарыстаньне апазыцыяй, тымі, хто супрацьпастаўляе добрага Лукашэнку кепскаму Крамлю.