КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Нашая грамадзкая думка сапраўды вельмі супярэчлівая. Гэта бачна і на прыкладзе стаўленьня да аб’яднанага рынку тавараў —так, мы хочам больш выбару, тым больш за кошт тавараў з культурна блізкіх нам краінаў, але мы ня хочам, каб украінскія тавары канкуравалі з нашымі і тым самым наносілі ўдар па нашай сельскай гаспадарцы і харчовай прамысловасьці. Дракахруст: Дарэчы, варта вярнуцца да цікавых зьвестак, якія прывёў спадар Дорахаў. У адказах на пытаньне «Эўразійскага манітору» аб працы ў краінах Адзінай эканамічнай прасторы полюсы склалі расейцы і беларусы: расейцаў у постсавецкія краіны за апошнія 5 гадоў езьдзіла працаваць 4%, беларусаў — 34%. Грыцанаў: Мы бачым адкрытую хлусьню беларускай афіцыйнай прапаганды. Мы бачым, што лічбы пра беспрацоўе ў Беларусі, пра высокі ўзровень даходаў — гэта няпраўда. Жыцьцё вельмі цяжкае, беларусы — людзі мабільныя і ў пошуках лепшага жыцьця едуць за мяжу. 34% — гэта вельмі высокі паказьнік. I гэтая лічба — паказьнік таго, наколькі нахабна хлусіць афіцыйная прапаганда. Дракахруст: Палітыкі ўва ўсім сьвеце схільныя маніпуляваць грамадзкай думкай, а ў нашых краёх — асабліва. Але так выглядае, што менавіта на постсавецкай прасторы, прынамсі ў Беларусі, Украіне і Расеі, гэтаму спрыяе і самы стан грамадзкай думкі, яе разарванасьць, супярэчлівасьць, людзі адначасна хочуць супрацьлеглых рэчаў. Фёдараў: Вы маеце рацыю, і мы бачым прыклады ў той жа Эўропе, калі антыглябалісцкія рухі, вылучаючы антыімігранцкія лёзунгі, атрымліваюць сур’ёзную падтрымку выбарнікаў. Яскравы прыклад — апошнія выбары прэзыдэнта Францыі, дзе Жан Мары Ле Пэн выйшаў у другі тур. Магчымасьці маніпуляцыяў тут сапраўды шырокія, і ўсё залежыць ад таго, ці будуць у нас разумныя палітыкі, якія возьмуць на сябе сьмеласьць патлумачыць грамадзянам, што бясплатных пернікаў не бывае і за выгады інтэграцыі, глябалізацыі трэба нечым плаціць. Дорахаў: Пэрспэктывы для маніпуляцыяў тут сапраўды адкрываюцца велізарныя. Палітыкі могуць нават ня хлусіць, а ціснуць на тыя ці іншыя часткі супярэчлівых уяўленьняў, што існуюць у сьвядомасьці людзей. Скажам, агітуючы за закры- цьцё ўсходняй мяжы, можна казаць пра небясыіеку наплыву крыміналу, мігрантаў, якіх нідзе надта ня любяць — і гэта знойдзе водгук. Але апанэнты такіх прапановаў могуць нагадваць, што закрытая мяжа будзе азначаць і цяжкасьці пры паездках у Расею, што многім будзе відавочна недаспадобы. Аднак калі казаць пра нейкую раўнадзейную, то яна пакуль усё ж у бок Расеі, але значная частка людзей робіць гэты выбар зь цяжкім сэрцам, аглядаючыся і на блізкую беларусу Эўропу. Што тычыцца межаў, то, натуральна, пераважная балыпыня беларусаў хацела б езьдзіць бязь візаў і на Ўсход, і на Захад. Інтэграцыя на ўсходзе і захадзе Эўропы: падабенства і адрозьненьні Дракахруст: Спадар Фёдараў пачаў параўноўваць сытуацыю на постсавецкай прасторы з падзеямі ў Заходняй Эўропе. На ягоную думку, ахалоджаньне беларусаў, украінцаў, і асабліва расейцаў да інтэграцыі і правал Эўрапейскай Канстытуцыі — зьявы аднатыповыя. Фёдараў: Безумоўна, інтэграцыя ў Эўразьвязе прасунулася значна далей, але ня трэба перабольшваць ролю і ўплыў эўрабюракратыі, ролю Брусэлю, наднацыянальных органаў. Палітыка кіраўніцтва Эўразьвязу — гэта, па вялікім рахунку, узгодненая палітыка найбуйнейшых эўрапейскіх краінаў. Тое, што мы бачылі на рэфэрэндумах у Францыі і Галяндыі, — гэта выступ ня супраць Брусэлю як такога, а супраць сваіх элітаў, палітычных і эканамічных, якія зрабілі стаўку на глябалізацыю і інтэграцыю, не ўлічыўшы інтарэсаў дастаткова шырокіх групаў, якія на сваёй скуры адчуваюць ня столькі плюсы, колькі мінусы гэтых рэчаў. Эўрапейскія палітыкі ў сваіх інтэграцыянісцкіх плянах і дзеяньнях занадта адарваліся ад меркаваньня масаў. У нас гэтага не адбылося, магчыма, таму, што нашыя посьпехі ў галіне інтэграцыі пакуль невялікія. Але калі размова пойдзе пра сапраўды сур’ёзныя рэчы, як, напрыклад, стварэньне зоны свабоднага гандлю, то і эканомікі, і грамадзяне нашых краінаў досыць хутка адчуюць на сабе як плюсы, гэтак і мінусы. Мы хочам папярэдзіць, што трэба ўзгадняць тэмпы і кірункі аб’яднаньня з настроямі людзей, трэба тлумачыць, а навошта нам наагул патрэбныя адзіны рынак працы, свабодны рух капіталу, зона свабоднага гандлю. Калі мы гэтага не патлумачым, то атрымаем сур’ёзныя палітычныя праблемы, я ня буду казаць пра тры іншыя краіны, але ў Расеі мы іх атрымаем дакладна. Дракахруст: Аляксандар Грыцанаў не зусім згаджаецца з расейскім калегам. Паводле яго, інтэграцыйныя крызісы ў Эўразьвязе і на постсавецкай прасторы — гэта крызісы рознай прыроды. Грыцанаў: У Эўразьвязе заможныя ведаюць, што яны заможныя, бедныя, новыя сябры Эўразьвязу ведаюць, што яны бедныя, а таму там бедныя змагаюцца супраць багатых, дакладней, багатыя — супраць бедных, заможныя не жадаюць дзяліцца. У нас сытуацыя іншая — тут кожны баіцца кожнага, і ўсе ведаюць, што яны бедныя. Багатых тут няма, і кожны змагаецца з кожным, гэта гобсаўская вайна ўсіх супраць усіх. 280 Ці пагражае незалежнасьці Беларусі цяперашні беларуска-расейскі газавы крызіс? Ці можа Беларусь за кошт сваіх козыраў у адносінах з Расеяй кампэнсаваць шок ад скачка цэнаў на энэрганосьбіты? Якое значэньне ў гэтай сытуацыі маюць прапановы Беларусі з боку Эўразьвязу, абнародаваныя на гэтым тыдні? 28лістапада 2006 Удзел ьнікі: Вітал ь Портнікаў, Яраслаў Раманчук, Павал Якубовіч «Будзе катастрафічна цяжка» Дракахруст: Цяперашні газавы крызіс стварыў для Беларусі вельмі складаную сытуацыю. Менавіта гэта канстатаваў Аляксандар Лукашэнка, калі на ўрадавай нарадзе сказаў: «Гэта будзе вельмі цяжкі год, будзе катастрафічна цяжка». Ен дадаў, што трэба будзе рабіць надзвычайныя захады, «калі мы хочам захаваць нашую краіну для нашых дзяцей, калі хочам захаваць сувэрэнітэт і незалежнасьць». Ці стварае цяперашні крызіс пагрозу незалежнасьці Беларусі? Раманчук: На мой погляд, адны газавыя праблемы ня здольныя стварыць пагрозу беларускай незалежнасьці. Я мяркую, што беларусы ўжо ўсьведамляюць каштоўнасьць сувэрэнітэту, і калі газ будзе каштаваць нават 150—200 даляраў за тысячу кубамэтраў, гэта само па сабе не прымусіць урад ісьці на аншлюс з Расеяй. Але калі да газу далучыцца і нафта, і гандлёвы транзыт з Расеяй, тады ў нашай краіне могуць зьявіцца значныя сілы, якія будуць настойваць на іншых узаемаадносінах з Расеяй. У Беларусі зьявіцца вельмі магутнае прарасейскае прамысловае лобі, якога цяпер у нас няма. Спадар Лукашэнка вельмі пасьпяхова праводзіў палітыку «манэтызацыі абяцанак», але сёньня за гэтую палітыку даводзіцца плаціць, плаціць рэформамі, якія трэба будзе праводзіць у больш складаным стане эканомікі, з болып разбалянсаваным бюджэтам, чым гэта можна было зрабіць тры-чатыры гады таму. Тое, што мы наагул ставім пытаньне аб магчымай страце сувэрэнітэту, сьведчыць, што тая палітыка разьлічвалася на кароткі тэрмін, была нестабільнай і прывяла да таго, што ў нас сёньня амаль няма сяброў — няма структураў і арганізацыяў, да якіх мы можам зьвярнуцца і атрымаць дапамогу: і фінансавую, і інтэлектуальную, і зьнешнепалітычную. I таму гэты тупік —тупік рукатворны, і тут няма віны Расеі, якая ў свой час «павялася» на гэтую гульню, гуляла ў яе, але цяпер завяршае яе. Дракахруст: Павал Якубовіч, ці пагражае гэтая сытуацыя, гэты, паводле Лукашэнкі, катастрафічна цяжкі год, які чакае Беларусь, яе незалежнасьці? Якубовіч: Я пагаджуся зь Яраславам, што незалежнасьці ў літаральным сэнсе і літаральна заўтра гэта не пагражае. Але зразумела, што ўскладняе жыцьцё нашай эканоміцы з усімі сацыяльнымі наступствамі. А працяг такога вэктару з боку пэўных расейскіх сілаў, дазволю сабе такі эўфэмізм, можа прывесьці да небясьпечных рэчаў. Слухаючы Яраслава, я зразумеў, што ад эканомікі нашыя апазыцыянэры, да якіх спадар Раманчук належыць, адразу пераходзяць на тое, што зьявяцца сілы і магчымасьць скіданьня рэжыму. Мяркую, што ў нечым ён і тут мае рацыю, бо тыя, хто сёньня ў Маскве канструюе, так бы мовіць, «новы стыль» адносна Беларусі, разьлічвае на зьяўленьне гэтых фан- томаў, на ўзмацненьне настрояў, што шлях, па якім Беларусь ішла ўсе гэтыя гады — памылковы і вядзе да рэвалюцыі. Дракахруст: Спадар Якубовіч, я вымушаны Вас перапыніць. Яраслаў казаў не пра зьяўленьне ў выніку крызісу сілаў, якія будуць імкнуцца скінуць Лукашэнку, ён казаў пра зьяўленьне сілаў, якія будуць падштурхоўваць уладу ў бок Расеі. Якубовіч: Я зразумеў яго так. Можна паспрачацца наконт тэзы аб тым, што калі б некалькі гадоў таму Аляксандар Лукашэнка і ўрад пайшлі на нейкія рэформы, то сёньня была б зусім іншай сытуацыя. Мне здаецца, што якія б рэформы ў нашай краіне ні рабіліся, а іх характар і пажаданасьць можна абмяркоўваць, усё роўна радовішчы газу ў Беларусі не зьявіліся б. I сёньняшняя сытуацыя магла б скласьціся і 5 гадоў таму, і праз 5 гадоў, бо ў руках Расеі ёсьць моцны аргумэнт, які сёньня стаў і сур’ёзным палітычным аргумэнтам. Маніпуляваньне цэнамі на вуглевадародную сыравіну адчуваюць і ў Эўропе, і ў Менску. Але незалежнасьці сёньняшняя сытуацыя ўсё ж не пагражае, бо я мяркую, што пераможа здаровы сэнс і ўсьведамленьне каштоўнасьці двухбаковых адносінаў, якія прывядуць ад фантастычных лічбаў да рэальных цэнаў. I я мяркую, што сытуацыя пяройдзе ў фазу стабільнасьці. Дракахруст: Віталь Портнікаў, Вы вельмі ўважліва адсочвалі сёлетні ўкраінска-расейскі газавы крызіс і можаце параўноўваць. Які Ваш адказ на пытаньне: «Ці пагражае крызіс, які насоўваецца на Беларусь, яе незалежнасьці?» Портнікаў: Мне здаецца, што пагрозы беларускай дзяржаўнасьці, беларускай незалежнасьці якраз няма. Хаця б таму, што беларускае насельніцтва і беларуская прамысловасьць купляюць газ не за тыя цэны, за якія прадае газ Беларусі Расейская Фэдэрацыя. Адзінае, што можа сур’ёзна зьмяніцца (і тут спадар Лукашэнка мае рацыю, калі кажа, што гэта будзе цяжкі год), — сацыяльная палітыка ўлады Беларусі. Бо магчымасьці плаціць такія заробкі і пэнсіі, якія плацяцца сёньня ў Беларусі, ня будзе, і тут беларускі народ павінен рыхтавацца да сур’ёзнай зьмены сваёй сацыяльнай сытуацыі. Але і ў гэтым я ня бачу нічога нэгатыўнага, бо рэформы — гэта заўжды зацягваньне паясоў. Тое, што не адбываецца такога зацягваньня ў суседняй Украіне, сьведчыць пра беспадстаўнасьць заяваў аб сур’ёзных зьменах ва Ўкраіне.