КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Вольскі: Хтосьці прамаўчаў, хтосьці сказаў, што мы ня надта і лезьлі ў палітыку. Але згоды не было, як не было і пастаноўкі пытаньня — мы вам дадзім гэта, а вы нам абяцайце тое. He было такога гандлю. Нам сарамліва парэкамэндавалі (ці не сарамліва, a спакойна) — можа, вы ня грайце там... Хтосьці сказаў — ну як ня грайце? Потым прапанавалі зрабіць канцэрт на беларускім тэлебачаньні «Рок за Беларусь». Мы адразу адмовіліся, сказалі, што калі штосьці і будзе, то пад іншым назовам. Я, напрыклад, дагэтуль не знаходжу пунктаў сутыкненьня з БТ. Дракахруст: Лявон, ці правільна я зразумеў, што на сарамлівую просьбу прагучала ці сарамлівая згода, ці сарамлівае маўчаньне? Вольскі: Гэта залежыць ад асобы. Мы рэпрэзэнтуем розныя музычныя фармацыі, і розныя людзі па-рознаму рэагуюць на рбзныя прапановы. Маральітворчасьць Дракахруст: Мікалай, Вы ў камэнтары да сустрэчы, якую мы абмяркоўваем, назвалі паводзіны музыкаў амаральнымі. Ці трэба гэта разумець так, што маральна — гэта выступаць на баку апазыцыі, на баку дэмакратыі? Перафразуючы вядомага гістарычнага дзеяча, «маральна ўсё, што спрыяе справе дэмакратыі, амаральна ўсё, што перашкаджае яе перамозе». Халезін: Мяне турбуе, што на перамовы пайшлі музыкі. Мяне б зусім не цікавіла, куды ідзе група «J-MORS» ці Паліна Смолава. Але ёсьць лідэры сучаснай грамадзкай думкі, на якіх глядзіць моладзь. I іх, як і мяне, турбуе, куды пайшоў Лявон Вольскі і Ігар Варашкевіч, з кім і пра што яны размаўлялі. Гэта ніяк не ўкладаецца ў той грамадзкі дыялёг, пра які кажуць палітыкі. Музыка, мастак, рэжысэр, драматург ня можа ўдзельнічаць у перамовах. Ён можа ў іх удзельнічаць толькі тады, калі яму мандат на такія перамовы выдалі яго калегі. Калі такога мандату няма, то сантэхнікі будуць самі размаўляць з уладай, стаматолягі — самі, мастакі — самі, і кожны будзе казаць пра сваё. На перамовы з уладай, тым больш з уладай аўтарытарнай, павінен ісьці нехта адзін з мандатам ад нас усіх. Вось быў арыштаваны «Свабодны тэатар» разам з гледачамі спэктаклю. Я б таксама абурыўся, як Саша Кулінковіч, і пайшоў бы ў адміністрацыю на перамовы? He, я не пайду на гэтыя перамовы. Я творца, і я буду працаваць далей, сьцяўшы зубы. А потым я абяру таго палітыка, які будзе ад мяне і ад маіх калегаў удзельнічаць у перамовах і «душыць» гэтую ўладу. Дракахруст: Валянцін, а які Ваш погляд на гэтую сытуацыю і наагул на праблему — мастак і ўлада? Калі праводзіць аналёгіі, то можна казаць пра досьвед, скажам, Вацлава Гаўла, чыя пазыцыя адносна камуністычнай улады была абсалютна бескампраміснай. Але можна прыгадаць Янку Купалу, Васіля Быкава, расейца Міхаіла Булгакава, якія ішлі на пэўныя зьдзелкі з д’яблам — з уладай. Акудовіч: Напачатку нашай размовы Вы, Юры, прыгадалі Фаўста. А я прыгадаў літаратурную байку пра аўтара Фаўста. У каралеўскім парку на лаўцы сядзяць і размаўляюць Гётэ і Бэтховэн. Раптам Гётэ падхопліваецца, здымае капялюш і становіцца крукам. Бэтховэн азіраецца і бачыць на даляглядзе караля са сьвітай. Калі працэсія праходзіць каля іх, Бэтховэн крыху прыўздымаецца з лаўкі, а пасьля кажа Гётэ: «Я думаў, што Вы — кароль паэтаў, а Вы — толькі паэт каралёў». Для мяне мараль байкі — не ў апошніх словах Бэтховэна, а ў тым, што для ўсясьветнай культуры саноўны лісьлівец Гётэ значыць ніяк ня менш, чым бунтоўны жабрак Бэтховэн. Значнасьць таленту, тым болып таленту генія, ніяк не залежыць ад таго, супрацоўнічае ён з уладай ці змагаецца зь ёй. Прыкладаў гэтай тэзы — лічыць не пералічыць. Але мы тут сабраліся ня дзеля абстрактнага тэарэтызаваньня. У нас ёсьць канкрэтная сытуацыя. Чатыры вядомых беларускіх музыкі вырашылі зьмяніць пазыцыю супраціву на пазыцыю супрацоўніцтва з уладай. Магчыма, пра супрацоўніцтва яны і ня думалі, а толькі хацелі паразумецца. Але ў нашай сытуацыі адно ад другога ня надта адрозьніваецца. Мяне ў гэтым зацікавіла ня столькі праблема стасункаў творцы з уладай, колькі з тымі, хто шанаваў іх творчасьць. Ацошнія два дні я глядзеў розныя сайты. Мне здаецца, каб неба абрынулася на зямлю, то мы б не пачулі столькі енку, ляманту, стогну, праклёнаў і абурэньня. Нашыя музыкі зрабілі тое, чаго іх прыхільнікі не маглі ўявіць сабе нават у жахлівым сьне. Тут прыгадваюцца знакамітыя словы Сэнт-Экзюпэры пра адказнасьць перад тым, каго ты прыручыў. Мне здаецца, што калі хлопцы зьбіраліся на сустрэчу з Праляскоўскім, яны думалі пра што заўгодна, але толькі не пра тых, для каго іх вольналюбівая творчасьць была сапраўдным апірышчам у жыцьці. Я падзяляю абурэньне Аляксандра Кулінковіча, які жаліўся, што за апошнія дні на яго вылілі вядро дзярма. Але ці думаў Аляксандар і ягоныя сябры, які рэальны фізычны боль яны зрабілі тым, хто іх так моцна любіў і шанаваў? Дракахруст: Я тут хачу прывесьці рэакцыю Кулінковіча на злосную заяву нейкага чалавека, які выкіне дыскі гэтых рок-гуртоў і выдаліць іх песьні са свайго кампутара. На гэта лідэр «Neuro Dubel’a» адказаў, што, відаць, гэты чалавек шанаваў ня нашую музыку, а нашую пазыцыю, якая яму прымроілася. Вольскі: Кожны мае права на сваё меркаваньне. Я паважаю меркаваньні Мікалая і Валянціна, але збоку на ўсё проста і лёгка глядзець. Калі сам трапляеш у нейкую сытуацыю, гэта цяжэй. Я ня бачу ніякага крыміналу ў нашым паходзе да ўлады, тым болып што і выніку сур’ёзнага няма. Ня факт, што дазволяць канцэрты, сам я на БТ не зьбіраюся ісьці. Мне здаецца, самы факт, што гэтыя абразы са сьцяны зьлезьлі і пайшлі да Праляскоўскага, ужо абурыў людзей. Але гэта неяк дзіўнавата. Адсюль вынікае, што людзі, якія цяпер выкідаюць нашыя кампакты, ня вельмі паглыбляліся ў нашую творчасьць і ў нашыя біяграфіі. Такімі, значыць, яны былі аматарамі. Ці месца мастака — на барыкадзе? Дракахруст: Сьвятлана Алексіевіч неяк сказала: «На барыкадзе немагчымаразгадаць загадку жыцьця. Барыкада — гэта ня месца для мастака». Лявон, Вы пагаджаецеся з гэтай тэзай? Можа, улада ў асобе Праляскоўскага, кіруючыся, зразумела, сваімі мэтамі, прапанавала Вам зрабіць тое, што Вы і самі хацелі зрабіць — «зьлезьці з барыкады»? Вольскі: Нам асабліва нічога не прапаноўвалі і ні на што не штурхалі, вось у чым рэч. Дракахруст: Лявон, мы тут гаворым аб прынцыповых рэчах, а не праводзім інквізытарскае разьбіральніцтва. Я кажу пра агульную праблему: Вы хочаце «зьлезьці з барыкады»? Вольскі: Я ня бачу, каб мы ўжо так моцна на яе залазілі. Як толькі ў краіне складзецца рэвалюцыйная сытуацыя, калі насамрэч нешта насьпее — мы абавязкова будзем там. Калі застой, як цяпер, трэба займацца творчасьцю. Роля прафэсійнага змагара, прафэсійнага рэвалюцыянэра мяне ня вельмі цікавіць, я бачу сябе больш творцам. Я не пішу песьняў пра змаганьне. Мы пішам песьні пра жыцьцё, пра тое, што нас хвалюе. He апошнім з гэтага можа быць і палітыка, і соцыюм. Але гэта ня значыць, што мы — прафэсійныя змагары. Дракахруст: Мікалай, Вы ў прыгаданым мной камэнтары сказалі, што зьдзелка, на якую пайшлі музыкі (Вы мяркуеце, што яна адбылася), зьнішчыць іх перш за ўсё як мастакоў, як творцаў. А Вы думаеце, што месца творцы — менавіта на барыкадзе, на чале рэвалюцыйнай калёны, што толькі там ён можа быць сапраўдным творцам? Вось Валянцін зараз прыгадаў гісторыю з Гётэ. Гётэ застаўся Гётэ, хаця і кланяўся каралям. Халезін: Я б не падзяляў сьвет на чорнае і белае. Калі мы кажам пра сучаснае мастацтва — гэта і роккультура, і сучасны тэатар, я і сябе да гэтага адношу, —мы не займаемся пастаноўкамі Шэксьпіра, як і Лявон не перапявае нейкіх савецкіх кампазытараў. Гэта сучаснае мастацтва. I яно патрабуе зусім іншых і адносінаў з аўдыторыяй, і ўласных паводзінаў. Барыкада зьяўляецца ў жыцьці творцы, які займаецца сучасным мастацтвам, сама па сабе. Я спадзяюся, што, калі зьменіцца ўлада, мы і новую ўладу будзем штурхаць гэтак жа, як і цяперашнюю. Можа, менш, бо гэта будзе дэмакратычная ўлада. Але мы не зьбіраемся пераходзіць на бок улады. Улада заўсёды горшая за людзей. Дракахруст: А ці ня можа атрымацца так, што разам з сыходам рэжыму зьнікне і мастацтва, галоўны патас якога — змаганьне з гэтым рэжымам? Халезін: Актуальнае мастацтва ёсьць ва ўсіх краінах сьвету, у тым ліку і ў самых дэмакратычных. I там яно б’е ўладу па патыліцы і па лобе. Ды ня сыдзе гэтае мастацтва. Можа, нейкія асобныя прадстаўнікі, канфармісты, сыдуць, але на іх месца прыйдуць маладыя зь яшчэ большымі дубінамі і будуць малаціць імі новую ўладу. Мне таксама ня хочацца інквізытарскага разьбіральніцтва. У мяне такая прапанова: дзеячы контракультуры зьбіраюцца, складаюць патрабаваньні, потым абіраюць палітыка, якому даручаюць весьці перамовы. I няхай гэты палітык, прафэсія якога — шукаць кампрамісы (у адрозьненьне ад нас), б’ецца за нас. А мы ад яго будзем патрабаваць. Акудовіч: Алексіевіч мае рацыю — барыкада ня месца для мастака. Але мастак — гэта ня нейкі фантом, а чалавек у рэальным жыцьці. I ў гэтага чалавека ёсьць свая грамадзянская пазыцыя (калі яна, зразумела, ёсйць), нейкія ідэалы і каштоўнасьці, якія ён гатовы адстойваць, а часам нават і абараняць. На барыкады ідзе не мастак, а грамадзянін. Праўда, звычайна ён там доўга не заседжваецца, і калі застаецца жывы, мастак у ім хутка перамагае грамадзяніна, і ён з барыкады зьбягае да сваёй працы, як многія з нас зьбягалі да сваіх сталоў і майстэрняў з Плошчы. Але героі нашай гутаркі ніяк не атаесамляюцца з барыкаднымі змагарамі ці з тымі, хто кліча на барыкады. Яны — стваральнікі, яны — дойліды. Яны ня толькі заканцэптавалі Незалежную Рэспубліку Мрою, яны сваёй творчасьцю стварылі і жыхароў гэтай краіны — вольналюбівых і адважных. Больш за тое, яны, як тры чарапахі з адной зь іх песень, трымалі на сваіх панцырах створаны імі сьвет. Беларуская рок-музыка 90-х гадоў XX стагодзьдзя для станаўленьня нацыі адыграла тую ж ролю, што і опэры Вагнэра для станаўленьня нямецкай нацыі ў XIX стагодзьдзі. I калі Лявон Вольскі ў «Нашай Ніве» зьдзіўляўся, адкуль столькі трагедыяў з таго, што яны схадзілі паглядзець на дываны і вазоны ў адміністрацыі прэзыдэнта, дык, значыць, ён яшчэ ня хоча зразумець, што адбылося. Шмат для каго сытуацыя ўбачылася трагічнай зусім ня зь іх пікантнай вандроўкі, а з Taro, што «тры чарапахі», якія трымалі створаны імі сьвет, пачалі распаўзацца ў розныя бакі.