Акрэсьцінскія будні
Памер: 149с.
Мінск 2009
ІДЭАЛАГІЧНАЯ ПРАФІЛАКТЫКА
НА АКРЭСЬЦІНА
Вольга Кузьміч
Дзяжурныя міліцыянты на паверсе любілі зазіраць да нас у камеру тут маладыя прыгожыя дзяўчаты, разумныя, вясёлыя, упэўненыя. He зьдзівіліся мы і на гэты раз, калі замест акенца для ежы адразу ж адчыніліся цяжкія жалезныя дзьверы. Замест звыклых для нас дзяжурных у камеру заляцеў малады мужчына ў цывільным, трымаючы нейкія сьпісы.
Студэнты ёсьць? Давайце трох з камеры! кажа ён нам і пачынае перапытваць, блытаючыся, хто з нас студэнткі. А такіх у нашай камеры абсалютная большасьць. Я па ўласнай ініцыятыве далучаюся ў "шчасьлівую" тройку студэнтак, што кіруюцца на незразумелую сустрэчу.
Апранаемся зараз жа і за мной! загадаў мужчына.
Думкі пра тое, куды ж нас павядуць, мрояца розныя. Самая першая версія на размову да КДБ. Зрэшты, таму я і пайшла каб дзяўчатам было спакайней ды ў сілу звычайнага жаданьня паглядзець, хто каго. возьме пытаньнямі яны нас ці мы іх. Таксама была думка, што нас хочуць перавесьці на апошні дзень у іншую камеру, як перавялі дзьвух нашых дзяўчат перад прыездам на Акрэсьціна прадстаўнікоў АБСЕ каб паказаць, што камеры "амаль" не перанаселеныя.
Першы раз за дзесяць сутак апранула куртку, абулася і выйшла на калідор. Там ужо стаялі хлопцы каля дзесяці чалавек аброслыя, шчаціністыя і пакамечаныя, але нашыя. Нас калонаю вывелі на вуліцу. Дзённае сьвятло сьляпіла вочы, ногі цяжка цягнулі за сабой
цёплы абутак без матузкоў на вуліцы ўжо была вясна. Нас завялі ў іншы будынак на Акрэсьціна той, дзе мы былі перад "расфасоўкай" па камерах, дзе праводзілі вобыск, здымалі на відэа і інш. Там мы зноўку, нічога ня ведаючы, сталі ў шэраг, уткнуўшыся тварамі ў сьценку. Нехта з міліцыянтаў пусьціў чутку, што нас зараз павядуць да прэсы. Потым нас вывелі на вуліцу. Было такое адчуваньне, што самі міліцыянты ня ведаюць, што з намі рабіць. Дзяўчат супрацоўнікі органаў пачаставалі цыгарэтамі тыя, у сваю чаргу, падзяліліся з хлопцамі. Мы гэты час скарысталі для абмену навінамі хто што чуў з вакна, якія газеты чытаў, ці стаіць яшчэ намётавы гарадок, што было на Дзень Волі і іншае. Мы ведалі, што людзі змагаюцца!
Праз некалькі хвілінаў нас зноўку перавялі ў наш корпус (стары корпус Акрэсьціна) на чацьвёрты паверх. Там завялі ў залу з партамі, шырокім сталом насупраць іх, кветкамі но падваконьнях. На сьцяне~ здаровы герб з каласкамі і чырвона-зялёны сьцяг.
- Гэта псіхалагічны ціск! не стрымалася я, калі міліцыянты выйшлі з пакою, пакінуўшы нас адных перад гэтаю сьценкаю. Я села за першую парту.
У пакой забег той самы мужчына, што паклікаў нас з камеры. Ен перапытаў, ці ўсе прысутныя студэнты. Натуральна, аказалася, што ня ўсе, бо з дакументацыяй у іх там сапраўды нейкая праблема. Незразумела, як яны разьбіраюцца з рэальнымі злачынцамі, калі з-за гэтай бюракратыі ў іх безьліч памылак. У аднаго мужчыны, што сядзеў за партай, ён запытаўся, за што яго затрымалі і ці быў ён сапраўды на плошчы. Мужчына адказаў, што ня быў — была жонка, а ён уначы ёй нёс гарбату, нават не дайшоў, як яго забралі. Задаўшы яшчэ некалькі пытаньняў, чалавек у цывільным (назваць сваё прозьвішча ён катэгарычна адмовіўся) папярэдзіў з сарказмам:
- Глядзі-глядзі, не нагавары тут сабе яшчэ на адзін артыкул, і сышоў.
Мы пачалі актыўна перамаўляцца хто з якой ВНУ, хто ў якой камеры, шукаць знаёмых. Узьнялася тэма выключэньня студэнтаў пасьля такіх арыштаў.
Яшчэ праз колькі часу ў пакой зайшла цэлая дэлегацыя: мужчы-
на ў гальштуку, яшчэ адзін міліцыянт з сур'ёзнымі пагонамі, два нейкіх мужчыны ў цывільным, адзін супрацоўнік адміністрацыі прыёмніка-разьмеркавальніка. Яны ўсе прайшлі за стол.
Мужчына ў гальштуку пачаў размову. Ён прадставіўся кіраўніком аддзелу прафілактыкі Міністэрства ўнутраных справаў спадар Дрозд. Таксама ён прадставіў мужчыну з сур'ёзнымі пагонамісвайго намесьніка сп. Маліноўскага. Двух іншых "таварышаў" ён прадставіў выкладчыкамі, прафесарамі. Адзін з іх падкрэсьліў: кандыдаты.
Сп. Дрозд патлумачыў мэту сустрэчы: выслухаць лрэтэнзіі, даведацца, якія ў нас думкі адносна будучыні, ці лічым мы сябе вінаватымі і наколькі зьмяніліся нашы меркаваньні пасьля дзесяці сутак у камерах.
Я першая падняла руку і запыталася, як клічуць "кандыдатаў". Сп. Дрозд назваў прозьвішчы і адзначыў, што яны працуюць у Акадэміі МУС, адзін з іх псіхолаг. I адразу ж асекся гэта ня КДБ, вы ня думайце! Усьмешкі з нашага боку: "А мы і ня думалі вы самі гэтую тэму паднялі".
Сп. Дрозд пачаў тлумачыць па-іншаму:
Мы хочам шчыра паразмаўляць. Мы таксама бацькі, і ў нас ёсьць дзеці са сваімі думкамі давайце пагаворым...
Сапраўды, вы бацькі, у вас дзеці нашага ўзросту, і таму пытаньне, якое я задам, натуральна ж, турбуе і вас. Патлумачце мне: чаму я, маладая дзяўчына, не магу спакойна гуляць са сваім каханым у парку? Вы не баіцеся, што вашы дзеці выйдуць на вуліцу, а іх зацягнуць невядомыя ў аўтобус, у якім сядзяць зьбітыя людзі ў крыві. He баіцеся, што вашых дзяцей будуць судзіць паводле пратаколу, які складзены з'памылкамі, а сьведкамі будуць людзі, якіх вашы дзеці нават ня ведаюць. А потым судзьдзя спакойна дасьць вашаму дзіцяці дзесяць сутак, і яму нават не дазволяць вам патэлефанаваць. Гэта нармальна? Вы не баіцеся за сваіх дзяцей?..
Выкладчык-псіхолаг на мае пытаньні заявіў, што я "нейкі арганізатар" "гэта па вас адразу бачна!"
Размова была насычанай за вакном хутка сьцямнела. Вось урыўкі з "прафілактыкі".
Міліцыянт:
-Скажыце шчыра, як на сэрцы: як вы ставіцеся да гэтых акцыяў? У душы вы супраць сучаснага дзяр жаўнага ладу? мы таксама бацькі, і
Я, можа быць, Васю люблю на(. ёсьць дзеці са ў душы гэта мая прыватная спра„ . . „ .
ва сваімг думкамг -
давайце пагаворым...
Як адаб'ецца нашае затры-
маньне на навучаньні? Нас павыключаюць з ВНУ?
Сп. Дрозд:
Мы вось якраз ладзілі сустрэчу з Міністэрствам адукацыі. Нікога выключаць ня будуць! Ну, там толькі двоешнікаў і прагульшчыкаў... А за палітыку нікога!
♦ * *
Нехта з МУСаўцаў:
Як вас клічуць: Алеся?.. Таня?...
Воля!
Ну, цяпер мы вас дакладна ніколі не забудзем...
* * *
Міліцыянт:
— Ды вы паглядзіце, як прыбалты жывуць! Ды яны ж нам зайздросьцяць! У параўнаньні з савецкім часам мы жывем выдатна! Што вунь у Латвіі творыцца...
-А Літва?
Ды вы хоць былі там?
Вядома ж!
Паварочваюся да іншых затрыманых:
— Сябры, прапаную пасьля "адсідкі" разам на тыдзень зьезьдзіць у Вільню адпачнем і паглядзім -якжа ж "складана і цяжка" там
жыць.
у нармахьных людзей ёсьць нармальнае пачуцьцё страху
* * *
Кожны з прысутных тут быў затрыманы не на акцыі, а непадалёку ад плошчы. Які закон я парушыла, гуляючы з каханым хлопцам у парку?
Выкладчык з Акадэміі МУС:
- У нармальных людзей ёсьць
нармальнае пачуцьцё страху. Некаторыя тэлефанавалі дзевятнаццатага ў міліцыю і запытваліся, ці можна сёньня выходзіць на вуліцу... А вы чаго там хадзілі? Дома трэба сядзець.
* * *
Выкладчык-псіхолаг, нервова пералічваючы і загінаючы пальцы:
-Вы, значыць, невінаватыя. Вы любіце Беларусь, хочаце зрабіць яе лепей, ня хочаце зьяжджаць, вы не падтрымліваеце гэты рэжым...
- Так.
* * *
Міліцыянт:
- У вас быў час падумаць над сваімі поглядамі. Ці зразумелі вы свае памылкі?
Хлопец з затрыманых:
©tarka
Раней я сабе ціха вучыўся, кніжачкі ціха чытаў і ў палітыку моцна ня лез. Але пасьля таго, як я адсядзеў дзесяць сутак, мае погляды дакладна вызначыліся.
* * *
Міліцыянт:
Ня слухайце казачкі, якія вам распавядаюць у камерах пра затрыманьні і зьбіцьцё. Усё гэта казачкі! У іх устаноўка такая распавядаць вам казкі.
— У нас у кожнага такая "казачка"...
♦ * *
Хлопец з затрыманых:
— 3 дваццаці чалавек у нашай камеры васямнаццаць людзі з вышэйшай адукацыяй. Вам гэта пра што-небудзь кажа?
Арганізатары сустрэчы яўна не чакалі такога разьвіцьця падзеяў падчас размовы. Складалася ўражаньне, што сустрэчу праводзім мы, а не яны. У канцы я нават сказала заключнае слова ў стылі "давайце сябраваць, бо ўсе разумныя людзі рана ці позна будуць разам ісьці адной калонай", падзякавала ім, што зайшлі да нас. Сп. Дрозд вымушаны быў проста працягнуць мае словы.
Так, расьпіраў гонар, што мы аргументавана спрачаліся, една, разумна, не паддаючыся на правакацыі. Засталося крыху расчараваньне ад таго, што часта гэтыя дарослыя мужчыны з вышэйшай адукацыяй, седзячы перад намі збольшага студэнтамі, казалі проста нелагічныя рэчы, неадпаведныя гісторыі, не адказвалі на пытаньні, мітусьліва выкручваліся. Мы падсьвядома чакалі, што яны будуць больш моцныя, а яны непрыемна слабыя. Яны баяцца, яны апраўдваюцца.
Калі мы ўжо ўсталі, каб сыходзіць, адзін "кандыдат" запытаўся ў нас:
Скажыце шчыра, у душы вы сябе адчуваеце "няўдачнікамі" зза таго, што вас сюды пасадзілі?
Нехта з хлопцаў з апошняга шэрагу кіўнуў:
Так.
У гэты ж час я адказала:
Я пасьпяховая дзяўчына, і я ў жыцьці дамагуся ўсяго!
Выкладчык, яўна не чакаючы такога майго адказу, ціха адказаў
я пасьпяховая дзяўчына, г я ў жыцьці дамагуся ўсягоі
хлопцу, які вызначыўся "няўдачнікам":
У гэтым і ёсьць ваша праблема.
Я ганаруся людзьмі, што прысутнічалі там, сядзелі за партамі і адстойвалі свае думкі. Іх перакананьні ўжо ня зьменіць нішто. Нават выпадковыя людзі (а такіх значны адсотак), якія сапраўды проста праходзілі міма Кастрычніцкай, цяпер дакладна маюць сваё стаўленьне да сітуацыі ў краіне, маюць гатоўнасьць бараніць сябе і свой выбар. Як могуць нашыя бацькі, што стаялі пад Акрэсьціна, верыць у "стабільную і працвятаючую" краіну, калі іх дзеці-студэнты кінутыя за краты, а па тэлебачаньні іх называюць наркаманамі і паказваюць сфабрыкаваныя рэпартажы?
Тых людзей, хто прайшоў праз Акрэсьціна, Жодзіна' ужо нішто не стрымае. Адтуль выйшлі ўпэўненыя людзі, перакананыя, свабодныя. I на волі іх сустрэлі такія ж свабодныя і ўпэўненыя людзі, якія прайшлі праз Дзень Волі, праз ночы ў намётавым гарадку на Кастрычніцкай, праз чалавечую салідарнасьць, калі людзі аддавалі тым, хто стаіць на плошчы, свае курткі, прывозілі ежу. Калі побач стаялі студэнты і выкладчыкі, школьнікі і старэнькія бабулькі, якія ў ноч перад Акрэсьціна сьпявалі нам "Магутны Божа..."
Я ганаруся тым, што мы робім гісторыю. Ганаруся тым, што мы сьвядомыя, упэўненыя і моцныя. Мы пераможам я гэта ведаю.
КНІГІ ОНЛАЙН
