Архітэктура Беларусі
У 4 т. Т. 3, кн. 2.
Выдавец: Беларуская навука
Памер: 549с.
Мінск 2007
330
Літаратура
была «мадэрновы» дэкор у пачатку XX ст.
Часам пры будаўніцтве кананіч-ных «сінадальных» цэркваў мадэр-ністскую афарбоўку ім надавалі асобныя элементы дэкору. Пасля шматлікіх рамонтаў старажытная драўляная Крыжаўзвіжанская царк-ва ў в. Вярсток (не захавалася) была перабудавана ў 1909 г. грамадзян-скім інжынерам У. А. Срокам. Ён прыбудоўвае да храма шатровую званіцу і акаймоўвае вокны мадэр-ністскімі ліштвамі, уводзіць крыжо-выя праёмы, круглыя люкарны, геа-метрызаваныя карнізы і нават на бакавым фасадзе размяшчае дэка-ратыўна аформлены ківот з абразам.
У рэчышчы стылю мадэрн у 1938 г. узведзены Андрэеўскі касцёл у в. Гра-даўшчына (Астравецкі р-н Гродзен-
скай вобл.). Прамавугольны зруб нефа над высокім двухсхільным да-хам пераходзіць у пяцісценную ап-сіду і ўмацаваны брусамі-сцяжкамі ў прасценках высокіх прамавуголь-ных вокнаў. Над вальмавым пакрыц-цём апсіды ўзвышаецца сігнатурка. Галоўны фасад завершаны двухгранным шчытам з двух’яруснай чацве-рыковай шатровай вежай і крапава-ны па баках рызалітамі. На вяршыне шчыта - лучковая ніша з драўлянай скульптурай Мадонны. Арачны ўва-ход аформлены прыбудовай прытво-ра і шырокай лесвічнай тэрасай. Уз-доўж бакавых падоўжных фасадаў праходзяць адкрытыя слупавыя га-лерэі-гульбішчы. Драўляны касцёл у Лельчыцах Гомельскай губерні (1909 г.) таксама быў збудаваны ў рэчышчы стылю мадэрн (не захаваўся).
Аітаратура
1. НГАБ у г. Гродна. ф. 8, воп. 1, спр. 1169, арк. 4-5.
2. Тамсама, ф. 97. воп. 1, спр. 55, арк. 1.
3. Пухляк О., Борисов Д. Русские в Латвии со средневековья до конца XIX века. Рига, 2003. С. 143.
4. Полное собрание Законов Российской империи. СПб., 1871. Собр. 2-е. Т. XI. С. 369.
5. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 70, арк. 22.
6. Церковные ведомости. 1888. № 8. С. 213.
7. Цыт па: М. Por^bski. Styl XIX wieku // Sztuka 2 potowy XIX wieku. Warszawa, 1973. S. 11.
8. Лялина Г. С. Цензурная политика церкви в XIX - нач. XX в. // Русское православие: Вехи истории. М.. 1989. С. 466.
9. НГАБ, ф. 43, воп. 5, спр. 9, арк. 441.
10. Стасов В. В. Статьи об искусстве. М., 1937. Т. II. С. 184-186.
И. Свиязев В. И. Практические чертежи по устройству церкви Введения во храм Пресвятой Богородицы в Семеновском полку в Санкт-Петербурге, составленные... Константином Тоном. М.. 1845. С. 13.
12. Неделя строителя. 1882. № 2. С. 89.
13. Грязнов В. В. Коложская Борисо-Глебская церковь в Гродно. Вильна, 1893. С. 7-54.
14. Сапунов А. Н. Историческая записка 75-летия Витебской гимназии. Витебск, 1883; Исторические судьбы Полоцкой епархии с древнейших времен до пол. 19 в. Витебск, 1889.
15. НГАБ. ф. 1430, воп. 1, спр. 40978, арк. 3.
16. Тамсама, арк. 3.
17. НГАБ у г. Гродна. ф. 8, воп. 2, спр. 1684, арк. 1.
18. РДГА, ф. 1293, воп. 167, спр. 5, арк. 1; спр. 48, арк. 1; спр. 51, арк. 1-3; спр. 53, арк. 1-5.
331
Сакральна-манументальнае аойлілствэ
19. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 2, спр. 229, арк. 1.
20. Тамсама, воп. 1, спр. 1485, арк. 96.
21. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 377, арк. 29.
22. Описание церквей и приходов Минской епархии. Новогрудский уезд. Минск, 1879. С. 144.
23. Тамсама. С. 170.
24. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 148, арк. 204.
25. Матвеенко Л. Ковчег спасения // Советская Беларусь сегодня. 2005. Март
26. Описание церквей и приходов Минской епархии. Минский уезд. Минск, 1878. С. 84.
27. Боянков П. Мой Минск // Акно. 2004. № 2. С. 96.
28. РДГА, ф. 835, воп. 1, спр. 769, арк. 1.
29. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 377, арк. 17.
30. Тамсама, спр. 3, арк. 1 адв.
31. Тамсама, арк. 73.
32. Тамсама, спр. 70, арк. 45.
33. Тамсама, арк. 3.
34. Минские епархиальные ведомости. 1895. № 5. С. 148.
35. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 70, арк. 33.
36. Тамсама, арк. 45.
37. Тамсама, спр. 145, арк. 5,16-16 адв.
38. Тамсама, ф. 845, воп. 1, спр. 7.
39. Пухляк О., Борисов Д. Русские в Латвии со средневековья до конца XIX века. Рига, 2003. С. 139.
40. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 3, арк. 6.
41. Тамсама, арк. 1 адв.
42. Тамсама.
43. Тамсама, арк. 116.
44. Тамсама, спр. 70, арк. 310.
45. Тамсама, спр. 442, арк. 456.
46. Чаропка В. Заслаўе: старажытны горад з вялікай гісторыяй // Беларускі гіста-рычны часопіс. 2005. № 2. С. 41.
47. Минские Епархиальные Ведомости. 1906. 1 янв.
48. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 354, арк. 86 адв.
49. Тамсама, спр. 55, арк. 4 адв.
50. Тамсама, спр. 70, арк. 30 адв.
51. Тамсама, спр. 55, арк. 165-166.
52. Тамсама, спр. 377, арк. 116.
53. Красовский А. Гражданская архитектура. СПб., 1851. С. 27.
54. Тамсама. С. 24-25.
55. Даль Л. В. Историческое исследование памятников русского зодчества // Зодчий. 1872. №2. С. 10.
56. Проекты церквей, сочиненные архитектором... Константином Тоном. СПб., 1838.
57. Неделя строителя. 1882. № 2. С. 89.
58. Асеева Н. Ю. Украинское искусство и европейские художественные центры (конец XIX - начало XX века). Киев, 1989. С. 108-109.
59. Архітэктура Беларусі: Энцыклапед. давед. Мінск, 1993. С. 88.
60. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 821, арк. 75.
61. Полацкі веснік. 1998.7 крас.
62. Павловский А. А. Всеобщий Иллюстративный Путеводитель по монастырям и святым местам Российской империи и Афону. Н. Новгород, 1907. С. 543.
63. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1485, арк. 180; спр.1503, арк. 1-2 адв.; ф. 1, воп. 6, спр. 351.
332
Літаратура
64. Тамсама, спр. 1165, арк. 44-44 адв.
65. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 469, арк. 1.
66. Тамсама, арк. 37-38.
67. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 1480, арк. 38.
68. НГАБ у г. Гродна, ф. 1488, воп. 2, спр. 749, арк. 7.
69. Тамсама, ф. 8, воп. 1, спр. 1265, арк. 76.
70. Собрание проектов на постройку православных церквей в белорусских губерниях. СПб.. 1864. С. 51.
71. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1367, арк. И.
72. Православные русские обители. Полное иллюстрированное описание всех православных русских монастырей в Российской империи и на Афоне. СПб., 1909. С. 615.
73. Тамсама. С. 1245-1248.
74. Павловский А. А. Всеобщий Иллюстрированный Путеводитель по монастырям и святым местам Российской империи и Афону. Н. Новгород, 1907. С. 350.
75. Тупйчевскій Свято-Духовъ монастырь // Прйбавленія къ церковнымъ ведо-мостямъ. № 37. С. 1245-1246.
76. Виленский календарь на 1909 год. С. 73.
77. Описание церквей и приходов Минской епархии. Минский уезд. Минск, 1878. С. 148.
78. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 358, арк. 8.
79. Быковский К. О значении изучения древних русских памятников для современного зодчества // Зодчий. 1893. № 1. С. 2-5.
80. НГАБ у г. Гродна, ф. 125, воп. 1, спр. 2, арк. 2-5, 13; спр. 26, арк. 1-2, 16; Описание церквей и приходов Минской епархии. Игуменский уезд. Минск, 1879. С. 179-181.
81. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 171, арк. 1-10; спр. 820, арк. 181.
82. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 2, спр. 1142, арк. 4-6.
83. Тамсама, спр. 1935, арк. 2-5.
84. Описание церквей и приходов Минской епархии. Минский уезд. Минск, 1878. С. 126.
85. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1265, арк. 15.
86. Тамсама, ф.1430, воп. 1, спр. 31411, арк. 1-2 адв.
87. Тамсама, ф. 8, воп. 1, спр. 1247, арк. 3-4.
88. Тамсама, спр. 1265, арк. 6.
89. Собрание проектов на постройку православных церквей в белорусских губерниях. СПб., 1864.
90. Батюшков П. Н. Белоруссия и Литва. СПб., 1890. С. 363.
91. РДГА, ф. 1293, воп. 167, спр. 5, арк. 1.
92. НГАБ у г. Гродна, ф. 43, воп. 5, спр. 9, арк. 446.
93. Тамсама, арк. 444.
94. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 14, арк. 1-18, 112-113.
95. Тамсама, ф. 8, воп. 2, спр. 2077, арк. 7-11.
96. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 70, арк. 71.
97. Тамсама, спр. 72, арк. 1, 17.
98. Тамсама, арк. 25.
99. Тамсама, арк. 138.
100. Тамсама, спр. 19, арк. 154-155.; спр. 354, арк. 2.
101. Spis kosciolow i duchowienstwa diecezji Piiiskiej w r. p. 1936. Pinsk, 1936. S. 126.
102. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 1482, арк. 81.
103. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 2, спр. 2044, арк. 6-9.
104. Тамсама, спр. 2207, арк. 6, 40-42; спр. 2057, арк. 5; спр. 2210, арк. 5 адв.
105. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 428, арк. 214-215.
333
Сакральна-манументальнае дойлідства
106. Тамсама, спр. 70, арк. 52.
107. Тамсама, спр. 428, арк. 61-62 адв.
108. Тамсама, спр. 428, арк. 56.
109. Тамсама, ф. 8, воп. 2, спр. 2209, арк. 1-5.
110. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 58.
111. ДАРФ, ф. 799, воп. 33, спр. 1456, арк. 32.
112. Тамсама, ф. 835, воп. 1, спр. 798, арк. 3.
ИЗ. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1557, арк. 114; ф. 849, воп. 1, спр. 29.
114. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 55, арк. 4а; спр. 70, арк. 321.
115. Тамсама, спр. 354, арк. 2.
116. Тамсама, арк. 9.
117. Тамсама, арк. 97, 114.
118. Тамсама, спр. 148, арк. 15,27; ф. 8, воп. 1, спр. 1367, арк. 1; воп. 4, спр. 68, арк. 21.
119. Тамсама, ф. 849, воп. 1, спр. 16.
120. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 320, арк. 141.
121. НАРБ, ф. 120, воп. 1, спр. 2256, арк. 3 адв.
122. РДГА, ф. 797, воп. 34, спр. 195.
123. Архіў Мінскай епархіі.
124. НАРБ, ф. 1313, воп. 1, спр. 3, арк. 36 адв.
125. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 4, спр. 68, арк. 5-5 адв.
126. Архіў Мінскай епархіі.
127. НГАБ у г. Гродна, ф. 97, воп. 1, спр. 154, арк. 19.
128. Тамсама, спр. 70, арк. 3.
129. Тамсама, ф. 8, воп. 2, спр. 1699, арк. 6.
130. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 13, арк. 2.
131. Тамсама, арк. 95-97.
132. Тамсама, арк. 16.
133. Тамсама, арк. 49.
134. Тамсама, ф. 845, воп. 1, спр.7.
135. Тамсама, спр. 10.
136. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 16, арк. 26, 29, 76-77.
137. НАРБ, ф. 242, воп. 1, спр. 2256, арк. 3 адв.
138. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1265, арк. 7.
139. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 4, арк. 47-47адв.
140. Тамсама, спр. 4, арк. 1.
141. Тамсама, арк. 42,44.
142. Тамсама, спр. 174, арк. 16, 58-59.
143. РДГА, ф. 799, воп. 33, спр. 822, арк. 78.
144. Jankowski Cz. Powiat Oszmianski. Petersburg; Krakow, 1896. S. 77-95.
145. НГАБ у г. Гродна, ф. 8, воп. 1, спр. 1557, арк. 19.
146. Тамсама, воп. 2, спр. 461, арк. 14.
147. Тамсама, ф. 97, воп. 1, спр. 154, арк. 4.
148. Тамсама, арк. 9.
149. Тамсама, арк. 19.
150. Тамсама, ф. 8, воп. 2, спр. 517, арк. 19-19 адв.