Архівы Беларускай Народнай Рэспублікі
Том 1. Кніга 1
Памер: 850с.
Мінск, Нью Йорк, Вільня, Прага 1998
Вь настояіцее время, кром’Ь меня (я являюсь представнтелемь бБлоруссовь Гродненской землн), вь Ковні находптся еіце член Государственной Тарнбы — Д.Семашко (представнтель Внленскнх'ь б-ьлоруссовь). Остальные пять членовь Государственной Тарнбы — бьлоруссы — находятся: внленскіе — г.г. Ластовскій, Фалькевнчь н кс. Толочко вь Внльн’Ь, а гродненскіе — прот. І.Корчннскій н д-рь К.Б-Ьлецкій4 вь польскнхь тюрьмахь. Основы соглашенія б’Ьлоруссовь сь лнтовцамн напечатаны вь NQ№1 н 2 «Часопісі» вь стать-Ь «Міністэрство Беларускіх Спрау за 10 месяцау істнаваньня».
Ковно.
29 декабря 1919 годат
3 янв. 1920 г.
Мнннстрь Б-Ьлорусскнхь Дьль н Члень Государственнаго Сов^та.
ЯВ.
582.2.35: 039-046 — мк (Луцкевічу?)
582.2.36: 001-008 — мк (Ластоўскаму і Талочку)
582.2.38: 099-105 — мк
1 Расейска-нямецкія аддзелы П.Бэрмонта ў кастрычніку-лістападзе рыхтавалі ў Літве вайсковы пераварот. 2 Аўгустынас Вальдэмарас быў кіраўніком літоўскай дэлэгацыі на Парыскай мірнай канфэрэнцыі. 3 Канстанцін Гадыцкі-Цьвірка — кіраўнік «Беларускай Краёвай Народнай Рады», створанай на «Беларускім краёвым зьезьдзе», які нібыта адбыўся 28-30.01.1919 у Наваградку і прыняў пастанову аб далучэньні Беларусі да Польшчы. Калі інфармацыя пра зьезд пашырылася ў газэтах, К.Гадыцкі-Цьвірка быў арыштаваны літоўскімі ўладамі. 41.Карчынскі й К.Бялецкі увайшлі ў Тарыбу 4.04.1919 замест І.Луцкевіча й Я.Станкевіча, якія пакінулі яе 21.12.1918 дзеля нязгоды з палітыкай літоўскіх уладаў.
1656. Тэлеграма Антона Луцкевіча (Варшава) Лявону Зайцу (Бэрлін) за 3.01.1920
Sajatz
Motzstrasse 21
Berlin.
Wosiem lewych eserau try federalisty padczas schodu rady sabralisia asobnie abjawili siabie radaj respubliki wybrali nowy urad premjeram Lastouskim
ministram finansau Bielewiczam zaoczna wybrali biaz zhody Zajca Cwikiewicza Ladnowa Duszeuskaho Hryba kropka Usie piac ad awantury admowilisia kropka Schod rady skladzie trydcac siem asob czasci eserau esdekau narodnikau centra wybrau najwyszejszuju radu adstauku gabinetu aprycz Zacharki adkinuu.
Luckiewicz
3.1.1920
582.2.31:046 —рк
582.2.48:007 — квіт
1657. Ліст Антона Луцкевіча ў рэдакцыю газэты «Robotnik» (Варшава) за 3.01.1920 з просьбай абвергнуць паведамленьні аб «расколе ў беларускім лягеры»
582.2.38:089 — рк
1658. Ліст Кузьмы Цярэшчанкі (Менск) Антону Луцкевічу (Варшава) за 3.01.1920
Даражэнькі пане Антоне,
Пішу Вам з Менска. Навін тут асобых нема — все ідзе па старому, толькі як бы пашыралысь сур’езнасць націанальнай працы дзякуючы інструктарам камандзірованым у паветы. Эсэры з каждым днем прыціхаюць; фардабачыцца толькі мелката як Шыла, якой кажэцца ужо заарэштованы. Ен хацеў праехаць у Латвію. На контра Душеўскаго тут публіка ведае са слоў Станкевіча — прывезенаю гэту вестку з Вільні ад Тараса. Гэта вельмі паддало духу эср. Чуецца вялікая патрэба ў грашах, бяз ніх можна ўпусціць з сваіх рук ўсю працу. Добра каліб з мямі (?) справа прашлаб прытчей. Я вельмі шкадую што неўзяў у Вас хоць тысячы тры-чатырэ; прышлось пазычыць у Лесіка на патрэбы Нацыанальн. Камітэту. Заутры едзе ў Варшаву Зайчыха з ей прышлю больш падробные весткі.
А тапер во абчым буду прасіць. Паказчык гэтаго пан едзе да Адзесы. (гэта дырэктар Мар’іна Горэцкай Сельска-гаспадарскай школы[)]. Я вельмі прасіў бы Вас каб Вы даручылі п. Дуб’якоўскаму ці каму іншаму дабыць пропуск да места. Яго ведаюць добра ўсе нашы.
Ваш КозТэрэшчэнко
Менск
3 студзеня 1920г.
582.2.46:086 — ра
1659. Тэлеграма Антона Луцкевіча (Варшава) Міхасю Кахановічу (Вільня) за 3.01.1920
Kochanowicz — Ostrobramska 9
Wilno — Terminowa
Prosz^ Sienkiewicza wysiac pierwsz^ okazj^ materjafy ekonomiczne dane przez Nosowa Dubiejkowski przeszle mnie Paryza
Luckiewicz
582.2.46:111 — рк
1660. Справаздача надзвычайнага паўнамоцнага прадстаўніка БНР у Балтыцы Кляўдыюша Душэўскага (Рыга) старшыні Рады Народных Міністраў БНР Антону Луцкевічу (Варшава) за 4.01.1920
Рыга 4.1.20
Яго Міласьці Пану Старшыні
Рады Міністраў Бел. Нар. Рэспублікі
Даклад
Згодна з загадам Вашым ад 5 ліст. 1919 г. я 10 ліст. 19 году выехаў з Вільніу Балтыку. Ехаў я наТурмонт1. 3 Турмонта коньмі да Крэйцбурга2 праз Ново-Алекс<андраўск>3, Елоўку4, Зас5, а ад Крэйцбурга у Рыгу. 17 лістапада толькі я змог быць у Рызе. Па прыездзі зрабіў візыт п. Мейеровіцу Мін. Закард. спр. але яго не было. Даў у прэссу інформацыі. Быў у консульстве, у Радзе. Даў прывецтвенную тэлеграму Радзе Латв. Міністраў па поводу гадаушчыны Латв. Рэспублікі, на каторую (тэлегр.) атрымаў Атказ (вязу). А сам 18 лістап. выехаў у Дорпат і 19-го быў у Дорпаце. Конфэрэнцыя ужо 19-го закончылася. Я быў на раўце разам з палк. Езавітавым.
19-го-ж разам з усей конфэрэнцыяй выехаў у Рэвэль. У Дорпаце днем быў з візытай у мін. міжн. спр. Эсьці п. Пійпа і меў з ім гутарку. Апроч таго быў у некаторых эсьційскіх палітычн. дзеячоў.
19-го быў аб’яўлены перэрыў конф. Я прыехаў у Рэвэль. Па дарозе бачыўся з фінансістамі, але ні да чога конкр. не дайшоў.
У Рэвэлі з 20-га я павеў акцію у прэссе. У мяне перэбывала шмат журналістаў каторых я інформоваў. Паявіліся досьць вялікіе стацьці у «Таllina Teataja» і нек. другіх газэтах. У Эсьці была досьць вялікая работа зроблена Езавітавым ужо да мяне і я прадаўжаў гэту работу. Мне там памагло мае радство з некаторымі віднымі Эстонцамі.
У прэссі я праводзіў думку што Беларусь — Прыбалтыка. У гэтым кірунку я веў гутаркі і з усімі дзеячамі як Латышскімі так і Эстонскімі і Фінск.
У Рэвэлі я быў у некаторых членаў новаго кабінэта і Глаўнакамандуючаго6. Усюды мяне спатыкалі дужа добра. Я быў запрошаны на канцэрт на каторым паміж іншымі быў шэф экспозытуры польскай у Вільні капітан Славэк.
19-29 у мяне перэбывалі лідэры партій, журналісты, члены правіцельства, дзеячы палітычные, нашы беларусы. Праца была дужа інтэнсыуная і ліхарадачная.
Я разам з палкоўнікам Езавітавым падаў мэмор’ял-даклад Мін. Міжн. спр. рэспублікі Эсьці па поваду войск Балаховіча.
29-го я выехаў у Гэльсінгфорс.
Трэба сказаць што Фінляндзія аб нас нічога не ведала. Я зрабіў візыты Міністру Міжнародовых спраў, дыплематычнаму корпусу і некаторым лідэрам.
Завеў знаемствы с прэссай першае з афіц. «Helsingin Sannomat» каторая памесьціла стацьцю на цэлую страніцу (прогрэсыўная парція).
Потым я пазнаеміўся ешчэ з 12 газэтамі каторые сталі памешчаць карты Беларусі і усе весткі якіе я ім даваў.
Украінцы далі мне банкет, потым праф. Мікола, быў запрошаны к Эсьційскаму паслу праф. Каллас і шмат шмат іншых.
Рабіў 2 даклады у Сэйме, куды у часе 2-га дакладу сабралася неколькі міністраў са старшыной на чале і старшына сэйма. (я рабіў даклад ад 8 веч. да 1 ночы).
Да гэтага часу я падаў мэмор’ял Міністру Міжн. спраў с прэдлажэньнем прызнаць Беларускую рэспубліку.
I вось старшына Міністраў посьле майго дакладу сказаў мне што ен пэўны што Бел. Нар. Рэсп. будзе прызнана Фінляндыяй. Я не мог атрымаць акта прызнаньня таму што на другі дзень я выехаў і даведаўся аб прызнаньні толькі з газэт будучы ужо у Рызе.
Апроч таго быў я у Таммэрфорсе у п. Чэрвякова, катораму Езавітаў паручыў рэгістрацыю Беларусоў. Выдаў я яму мандат на право выдаваць белар. пашпарты.
He магу тут не адмеціць фінскаго праф. Jahnssona (праф Technische Hochschule у Гельсінгф.) і члена сэйма Juutilajnena, каторые шмат мне дапамагалі у маей працы і каторым Беларуская Рэспубліка павінна падзякаваць.
Украінцы як і усюды шмат мне памагалі, нават спаткалі на аўтомобілі як я прыехаў у Гэльсінгфорс.
Адным словам усе дужа шчыра мяне прынялі праф. Міколя праф. Каллас і др. і шкадавалі што я выяжджаю.
Я абецаўся ім што беларускі прэдстаўнік у Фінляндзіі будзе.
Зацікавіўся Беларусей і Ангельскі пасол лорд Эрік я быў у яго але не знайшоў дома а другі раз не было магчымасьці спаткацца я загатовіў яму мэмор’ял каторы трэба будзе посьле Вашай санкцыі перэдаць.
Прабыўшы 2 тыдні я 13.XII. 19 выехаў з Гельсінгфорса у Рэвэль.
13-17 я працаваў у Рэвелі з улажываньнем пытаньня аб уцекачох у Нарві каторых мы транспортамі будзем атпраўляць на бацькаўшчыну (Езавітаў у той час быў у Рызе).
17-го XII. 19 я выехаў у Рыгу дзе і быў 20.ХІІ. 19. Тутака мы сталі працаваць разам з п. Езавітавым.
Падалі мэмор’ял аб Дзьвінску Латышам падаем Ангельцам і Амэрыканцам (копіі прыкладываем).
Работы тут страшэньне шмат. На мірных перэгаворах у Дорпаце мы не былі (прычыны далажу асабіста). Справа мобілізацыі беларусаў у Латвіі покуль што ешчэ не закончэна (прычыны далажу асабіста).
Заўтра выежджаю у Коўну.
Агульнае мае уражэньне ад Латвіі Эсьці і Фінляндзіі дужа добрае.
Народ н Урады іх разумеюць свае задачы і ідуць правільнай дарогай у міжнародным пытаньні.
Так сама дужа сымпатычна адносяцца да справы Беларускай.
Бачыўся я тут і з польскімі прэдстаўнікамі з імі што да канкрэтных пытаньнёй то мы дагаварыліся.
Я[ны] нам тут не шкодзяць.
Былі маленькіе непаразуменьні, але яны уладжэны. Перэдайце падзяку. Аб падробнасьцях далажу па прыездзі.
Адносіны на Дорпатскай Конфэрэнцыі да нас літвіноў былі не дужа сымпатычные у Коўні пастараюся выясьніць.
Цяпер перайду да агляду Беларускіх працаўнікоў і інстытуцый у Балтыцэ.
Езавітау. Як Вы ведаеце шэфам Вайск-Дыплематычнай Міссіі у Прыбалтыцэ з’яўляецца палкоўнік Езавітаў. Ен тут завёў добрые стасункі з усімі прэдстаўнікамі гэтых дзержаў. Яго шануюць. I трэба аддаць яму справядлівасьць што ен працуе дужа шмат і досьць добра. Можа есьць некаторые памылкі, але яны не вялікіе і тонуць у тэй працы якую ён тутака робіць і ужо зрабіў. Каб не было яго, было бы шмат горш.
Консул Шымковіч. Так сама дужа добры працаўнік. Прауда часам бывае мала паважны, але гэта чэсны і адданы справі чэлавек і карыстае добрай славай у тутэйшай Беларускай каленіі і сярод консульскаго корпусу.
Грыг. Казячы. Гэта стары с-р. працуе і дзень і ноч. Карыстае агульнай сымпатыяй. Апроч добрага нічога не маю аб ім сказаць. Сэкрэтар Консульства.
Шанкат. Кіраўнік пашпартнага аддз. у Рэвэлі. He беларус але як працаўнік дужа добры.
Чэрвякоу кір. пашп. аддз. у Таммэрф. Трудна аб ім што сказаць — мала мы яго ведаім.
Цьвяткоў кір. пашп. аддз. у Лібаве. Малады ешчэ студэнт. Добра яго не ведаю.
Рэшта не з’яўляюцца атветнымі і аб іх гаварыць не прыходзіцца.
КНІГІ ОНЛАЙН
