Беларуская вёска ў міжваенны час: шляхі і формы савецкай мадэрнізацыі (1921-1939)
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 240с.
Мінск 2014
2. Бабашкнн В. В. Россня 1902—1938 годов какаграрное обшество: опыт прнменення концептуальных подходов современного крестьяноведенмя. Саар: LAMBERT Academic Pablishers, 2001. 419 с.
3. Бердйнскйх В. А. Крестьянская цнвнлмзацмя в Росснн. М. : Аграф, 2001. 432 с.
4. Шутова О. М. йсторнографня н постмодерн: вопрос об вдентнчностн во второй половнне XX — начале XXI века. Мннск : БГУ. 2008. 279 с.
5. Рефлекснвное крестьяноведенне. Десятнлетне нсследованнй сельской Росснн / под ред. Теодора Шаннна, Александра Алкумнна, Внктора Данмлова. М. : МВШСЭН : РОССПЭН, 2002. 592 с.
6. Тарантул В. 3. Геном человека. Энцнклопедня, напнсанная четырьмя буквамм. М., 2003.486 с.
7. Ольсевйч Ю. Я. Пснхологнческне основы экономнческого поведення. М.: ЙНФРА, 2009.413 с.
8. Kenez Р. The Prosecution of Soviet History. Vol. 2 // The Russian Revien. Vol. 54, № 2. 1995. April. P. 265.
9. Парсонс T. O соцнальных снстемах / под ред. В. Ф. Чесноковой н С. А. Белановского. М. : Академнческнй проект, 2002. 832 с.
10. Лебон Г. Пснхологня народов н масс // Пснхологня масс. 1988. 352 с.
11. Румянцева М. Ф. Теорня нсторнн : уч. пособ. М.: Аспект Пресс, 2002. 319 с.
12. Довнарь-Запольскйй М. Очеркн обычнаго семейственнаго права крестьянь Мннской губерннм // Этнограф. обозренне. 1897. № 2.
13. Носевйч В. Л. Траднцнонная белорусская деревня в европейской перспектнве. Мннск : Тэхналогія, 2004. 350 с.
14. Старостйн Б. С. Проблема модерннзацнн: нсторня н современность // Модерннзацня н нацнональная культура. М., 1995.
15. Побережнйков Н. В. Переход оттраднцнонного к нндустрнальному обшеству: теоретнко-методологнческпе проблемы модерннзацнн. М. : РОССПЭН, 2006. 240 с.
16. Хабермас Ю. Модерн: незавершенный проект // Вопр. фнлософнн. 1992. № 4.
17. Ннглегарт Р. Модерннзацня н постмодерннзацня // Новая постнндустрнальная волна на Западе. Антологня / под ред. В. Л. йноземцева. М. : Academia, 1999.
18. Межуев В. М. Ценностн современностн в контексте модерннзацнн н глобалнзацнн // йнформацнонный гуманмтарный портал «Знанне. Поннманне. Уменне». 2009. № 1.
19. Eisenstadt S. N. Modernization, Diversity, and Growth. Bloomington: University of Indiana, 1953; Eisenstadt S. N. BureaucracyandPoliticalDevelopment // LaPolambaraJ. (Ed.). Bureaucracy and Political Development. Princeton: Princeton University Press, 1963.
20. Эйзенштадт Ш. Революцня й преобразованне обшеств. Сравннтельное нзученне цнвшшзацнй. М. : Аспект-Пресс, 1999. 416 с.
21. Эйзенштадт Ш. Множественность модерннзмов в век глобалнзацнн // Глобалнзацня: Контуры XXI века. М., 2002.
22. Гйдденс Э. Последствня модерннтн // Новая постнндустрнальная волна на Западе. Антологня / под ред. В. Л. Нноземцева. М.: Academia, 1999.
23. Бек У. Обіцество рнска: на путн к другому модерну. М. : Прогресс-Траднцмя, 2000. 384 с.
24. Горбачев М. С. Гранн глобалнзацнн: трудные вопросы современной росснйской модерннзацнн. М. : Альпнна Паблншер, 2003. 591 с.
25. Штомпка П. Соцнологня соцнальных мзмененнй. М., 1996. 416 с.
26. Поляков Л. В. Путь Росснн в современность: модерннзацмя как деарханзацня. РАН ; йн-т фялософпй ; Центр теоретнческнх проблем росснйского реформаторства. М., 1998. 202 с.
27. Федотова В. Г. Тнпологня модерннзацнй н способов нх нзучення // Вопр. фнлософші. 2000. № 4. С. 3-27.
28. Раков В. М. Особенностн росснйского траднцноналнзма // Консерватазм: нсторня н современность: матермалы междунар. науч. конф. (12—13 мая 1994 г). Пермь: Новая кннга, 1995. С. 67—75.
29. Красйлыцйков В. А. Модерннзацня н Россмя на пороге XXI века // Вопр. фклософнн. 1993. № 7. С. 40-56.
30. Федотова В. Г. Плюсы н мннусы моделн «догоняюшей модерннзацнн». М„ 1995.
31. Федотова В. Г. Модерннзацня «другой» Европы. М., 1997.
32. Побережнйков Н. В. Модерннзацмонная перспектнва: теоретнко-методологнческне н днсцнплннарные подходы //Третьн Уральскме мст.-пед. чтення. Екатерннбург : УрПГУ, 1999. С. 16—25.
33. Побережнйков Н. В. Модерннзацня: определенне понятня, параметры н крмтернн. йсторнческая наука н нсторнческое образованне на рубеже XX—XXI столетнй Ц Четвертые Всерос. нст.-пед. чтення. Екатерннбург, 2000. С. 105—121.
34. Опытроссмйскнхмодернмзашій XVIII— ХХвеков/отв. ред. В. В. Алексеев. М.: Наука, 2001. 246 с.
35. Алексеев В. В., Побережнйков Н. В. Школа модернмзацнм: эволюцня теоретнческнх основ // Урал. нст. вестн. Екатерннбург, 2000. № 5—6.
36. Алексеев В. В., Побережнйков 11. В. Модерннзацня: факторы, моделн развнтня, последствня нзмененнй. Екатерннбург, 1998.
37. Алексеев В. В., Побережнйков Н. В. Модерннзацня н траднцня // Модерннзацня в соцнокультурном контекте: традмцйн н трансформацйй : сб. науч. ст. Екатерйнбург, 1998.
38. Побережнйков Н. В. Теорйя модернйзацйй: от классйческой к современной версйй // Северный регйон: наука, образоваййе, культура. Сургут, 2000. № 2.
39. Бауман 3. Йндйвйдуалйзнрованное обшество : пер. с англ. / под ред. В. Л. йноземцева. М. : Логос, 2002. 390 с.
40. Кравченко Н. Н. Модернйзацйя сегодняшней Россйй // Этатйстскйе моделн модернмзацнн. М„ 2002.
41. Ачкасов В. А. Трансформацйя традйцйй й полйтнческая модернмзацйя: феномен россййскоготрадйцноналйзма / / Фйлософйя н соцнально-полнтнческне ценностй консерватйзма в обшественном сознэнйй Росснн (от нстоков к современностм): сб. ст. /под ред. Ю. Н. Солонмна. СПб.: йзд-во СПб., 2004. Вып. 1.
42. Гавров С. Н. Модерннзацня во нмя нмпернн. Соцнокультурные аспекты росснйской модерннзацнн. М., 2004. 352 с.
43. Европейская модерннзацня : в 2 кн. Кн. 1 / Д. Травнн, О. Марганмя. М. : ACT ; СПб. : Terra Fantastica, 2004. 665 с.
44. Пантйн В. Н. Волны н цнклы соцнального развнтня: Цмвнлнзацнонная дннамнка н процессы модерннзацнн. М. : Наука. 2004. 246 с.
45. Сейсенова Н. Б. Тнпологня полнтнческой модерннзацнн в сравннтельной познцнн ценностей н траднцнн казахстанского обшества // Вестн. Казах. нац. пед. ун-та нм. Абая. Сер. «Соцнологяческне н полнтнческне наукн». 2011. № 1 (33).
46. Мйронов Б. Н. Соцнальная нсторня Росснн пернода нмпернн (XVIII — начало XX в.) : в 2 т. 3-е мзд., мспр., доп. СПб. : «Дмнтрнй Буланнн», 2003. 548 с.
Раздзел 2. ДЫНАМІКА I ФОРМЫ САВЕЦКАЙ МАДЭРНІЗАЦЫІ БЕЛАРУСКАЙ ВЁСКІ
2.1. ЗМЕНЫ ў ПАЛІТЫЦЫ ЎЛАД НА ВЁСЦЫ: ПРЫЧЫНЫ I ЗМЕСТ. ТЭНДЭНЦЫІ РАЗВІЦЦЯ АДЗІНААСОБНАЙ СЯЛЯНСКАЙ ГАСПАДАРКІ
У1921 г. пачаўся новы этап развіцця савецкіх рэспублік, у тым ліку і Беларускай ССР, адроджанай першапачаткова ў межах 6 паветаўбылой Мінскай губерні. Быў дэклараваны пераход ад Грамадзянскай вайны да мірнага будаўніцтва, ад «ваеннага камунізму» да новай эканамічнай палітыкі. Гэты пераход адбываўся ўцяжкіх эканамічных умовах. Вайна знясіліла народную гаспадарку Беларусі. Пасяўныя плошчы скарапіліся больш чым на 30 %, а колькасцьжывёлы — напалову [1],
Нягледзячы на Рыжскую дамову, на тэрыторыі Беларусі працягваліся ваенныя дзеянні. Гэта адлюстравана нават у назвах дакументаў якія паказвалі наяўнасць як унутранага, так і замежнага фронту 12, л. 2]. Згодна з данымі савецкай вайсковай разведкі ў м. Баранавічы чакалі прыбыцця 20-й пяхотнай дывізіі (да 1500 чал.), узброенай вінтоўкамі французскай і нямецкай вытворчасці. У Нясвіжы, па звестках АДПУ, знаходзіўся камітэт беларускай арміі «Абарона Радзімы і свабоды». У Баранавічах размяшчаўся атрад балахоўцаў [2, л. 5].
Найбольшая колькасцьузброеных антысавецкіх фарміраванняў натэрыторыі БССР дыслакавалася ў Ігуменскім павеце, далей у парадку памяншэння ішлі Слуцкі, Мазырскі, Мінскі. Характэрнай рысай гэтых фарміраванняў станавілася палітычная афарбоўка. Яны дзейнічалі пад сцягамі «Аграрнага саюза абароны Радзімы і свабоды» і іншых арганізацый, але з часам іх напады набывалі грабежніцкі характар. Кіраўнікі гэтых фарміраванняў усё часцей зыходзілі за мяжу разам з нарабаваным, а «барацьбіты» пераходзілі да грабяжоў расстрэлаў мясцовага насельніцтва. Мясцовыя савецкія ўлады хадайнічалі аб высылцы сем’яў удзельнікаў супраціву з Беларусі. У адваротным выпадку яны сцвярджалі аб немагчымасці весці эфектыўную барацьбу побач з польскай мяжой, адкуль ішлі ўзбраенне і так званыя «добраахвотнікі» [2, л. 60 — 67 аб.]. Толькі ў ліпені 1921 г. было выслана 5482 чал., ужніўні — 8000 чал. — шматбольш, чым прасілі [3, л. 6]. Крыху ўлепшым становішчы знаходзілася Віцебская губерня, найперш з прычыны аддаленасці ад фронту. Тут была наладжана эфектыўная работа мясцовага савецкага апарату, якая забяспечыла найвышэйшыя паказчыкі выканання бюджэту [4]. Добрае забеспячэнне Віцебска прыцягвала творчую інтэлігенцыю.
Цяжкае эканамічнае становішча беларускага сялянства пагаршалася аграрнай перанаселенасцю вёскі, малазямеллем. Да рэвалюцыі ў такіх губернях, як Гомельская і Віцебская, значная частка насельніцтва была занята адыходнымі промысламі, саматужніцтвам, што забяспечвала занятасць і папаўняла бюджэты сялянскіх сем’яў. У выніку вайны і разрухі саматужныя промыслы прыйшлі ў заняпад. На глебе беспрацоўя спынілася адыходніцтва. Разам з эканамічнымі паўсталі сур’ёзныя цяжкасці палітычнага характару.
Для разумення глыбіні сацыяльна-псіхалагічнага пералому, што адбываўся на рубяжы 1921 — 1922 гг., важна ўяўляць, што «ваенны камунізм» разам з выкліканымі ваенным становішчам мерапрыемствамі вызначаў пэўныя дзеянні па ажыццяўленні непасрэднай калектывізацыі вёскі. У адпаведнасці з Палажэннем аб сацыялістычным упарадкаванні зямлі і мерах пераходу да сацыялістычнага земляробства (1919 г.) «усе наогул землі, да часу ўступлення ўсілу гэтага становішча яшчэ не размеркаваныя ў адзінаасобнае карыстанне», перадаваліся для арганізацыі савецкіх гаспадарак.
Палітыка «насаджэння камун і саўгасаў» шырока праводзілася не толькі ў Беларусі, але і ва Украіне, у Прыбалтыцы, Туркестане [6, с. 37—42]. У Віцебскай і Магілёўскай губернях, у адрозненне ад іншых рэгіёнаў Еўрапейскай часткі РСФСР, у большай ступені назіралася імкненне да камун, чым да саўгасаў [6, л. 9]. Захопленыя ідэяй непасрэднага пераходу да камунізму, многія партыйныя кіраўнікі і работнікі зямельных аддзелаў лічылі, што «калі неадкладна не будзе пачата стварэнне адзінай камуністычнай сельскай гаспадаркі, то ўся прамысловасць прыпыніцца і працоўным пагражае галодная смерць» [7, с. 43, 47].
КНІГІ ОНЛАЙН
