Беларуская вёска ў міжваенны час: шляхі і формы савецкай мадэрнізацыі (1921-1939)
Выдавец: Выдавецтва БДУ
Памер: 240с.
Мінск 2014
50. Доклады о состояннн еврейскмх колхозов Внтебского округа н резолюцнн Бюро Вшебского окружкома КП(б)Б по докладам // НАРБ. Ф. 338. Bon. І.Спр. 1.
51. Обзор крестьянскнх пнсем о полятнческом настроеняя, прнсланных в редакцяю «Крестьянской газеты». 7—20 апреля 1930 г. //ДАРФ. Ф. 5446. Воп. 55. Спр. 1975.
52. Докладные запнскн уполномоченных ЦК, секретарей райкомов КП(б)Б я спецсводкн ГПУ БССР об ятогах проверкя факгов распада н выхода яз колхозов, чнсткя колхозов от классово чуждых элементов, ходе весеннего сева по районам БССР. 4 марта — 17 сент. 1932 г., на 151 л. // НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 6302.
53. Пратакол № 2пасяджэння Бюро Менскага Акруговага камітэту КП(б)Бад 7/VI—30г. // НАРБ. Ф. 4 п. Воп. 6. Спр. 243.
54. ПротоколызаседаняйсекретарнатаЦККП(б)Б,документыкням. 14февр. — 25марта 1931 г., на 364 л. // НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 5118.
55. Белсельсаюз: справаздача за 1926/27 апэрацыйны год (6-ты год дзейнасці). Менск, 1928. 93 с.
56. Матеряалы фннансяровання колхозного строятельства в БССР (постановленяя, янструкцяя, положеняя, контрольные цяфры, планы, сметы, ведомостя) // НАРБ. Ф. 338. Bon. 1. Спр. 1а.
57. Акты обследованяя состояняя еврейскях сельскохозяйственных артелей Бобруйского, Борясовского я Полоцкого округов//НАРБ. Ф. 11. Воп. 2. Спр. 8.
58. Бйценко A. А. Колхозы СССР // Кооперацня СССР за 10 лет. М., 1928.
59. Сймховйч А., Чйж М. Сельскохозяйственные коллектявы БССР (колхозы, коммуны, артелн я товаряшества по обшественной обработке земля) // Сов. стр-во. 1927. № 6.
60. Постановленне, распоряженяе н протоколы заседаняй СНК. БССР я ЭКОСО, докладная запяска Презядяума Мннского окрнсполкома о проведеняя контрактацня семенных культур в округе в 1927—1928 гг. я перепяска с Наркомторгом БССР я Белсельсоюзом о снабженяя Белоруссян сельскохозяйственнымя машянамн, об органязацяя птяцеводческмх хозяйств в колхозах н совхозах республякя н др. // НАРБ. Ф. 18. Воп. 3. Спр. 21.
61. Матеряалы об органязацян курсов по подготовке спецналястов сельского хозяйства (положеняя, протоколы, учебные планы, сметы, перепяска) // НАРБ. Ф. 338. Bon. 1. Спр. 2.
62. Белорусскяй центральный союз сельскохозяйственных коллектявов // НАРБ. Ф. 338. Воп. 2. Спр. 14.
63. Постановленяя СНК н правленяя Белколхозцентра, янструкцяя Белколхозцентра от 26 декабря 1930 г. о порядке проведеняя отчетно-перевыборной кампаняя в колхозах, перепяска с райколхозсоюзамя по этому вопросу // НАРБ. Ф. 338. Воп. 2. Спр. 6.
64. Протоколы заседаннй коллегяя Наркомпроса БССР // НАРБ. Ф. 6. Bon. 1. Спр. 1843.
65. Перепнска с Наркомпросом, Наркомфяном БССР я окрясполкомамя об органязацнн научно-ясследовательского болотного янстятута я хямяко-технологмческого факультета БГУ, геофязнческой службы БССР, об отпуске средств на проведеняе курсов, строятельство н ремонт школ, предоставленян помешеняй культурно-просветятельным учрежденяям я улучшенян матеряального положеняя студентов // НАРБ. Ф. 7. Bon. 1. Спр. 772.
66. Пастанова ЦК КП(б)Б аб разгортваньні агітацыі і масавай работы па падрыхтоўцы да веснавой сяўбы. Зацверджана Бюро ЦК КП(б)Б, пратакол № 35ад 11 лютага 1931 Г.//НАРБ. Ф. 4п. Воп. 3. Спр. 41.T. 2.
67. Вывады праведзенага агляду становішча і ўмоў працы рабочых 25-тысячнікаў, пасланых у вёску на калгасную работу. Пастанова бюро, пратакол № 5 ад 27/ 6-30 г. «Аб далейшай рабоце з “25-тысячнікамі”» Ц НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 4821. Л. 51-56.
68. Спецсводка № 2 об отлнве я развале отдельных колхозов в Логойском районе Б.С.С.Р. // НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 5621. Л. 321-325.
69. Пратакол пасяджэння Бюро ЦК КП(б)Б ад 26 мая 1932 г. // НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 5624.
70. Трагедня советской деревня. Коллектнвязацня н раскулачнваняе. Документы я матеряалы. М.: РОССПЭН. 204. Т. 5 : 1937-1939. Кн. 1 : 1937. С. 528-534.
71. Протоколы № 4, 5, 6 заседаняя СНК БССР от 27 февраля, 1 я 24 марта 1924 г. я пряложеняя к ням // НАРБ. Ф. 7. Bon. 1. Спр. 16.
72. Постановленяя, положення я янструкцяя ЦІ4К м СНК БССР, протоколы н выпмскя нз протоколов заседаннй СНК БССР // НАРБ. Ф. 265. Bon. 1. Спр. 1396.
73. Стенограмма X конференцнн (V сьезд КП(б)Б Белоруссян. 15 октября 1921 г. 30 октября 1921 г.) на 334 л. // НАРБ. Ф. 4. Воп. 1.Спр.417.
74. Досйн М. Н., Селйванов П.А. A. С. Славннскнй: страннцы бнографнн. Мннск: Беларусь, 1989. 80 с.
75. Носько М. Н. К. Маркс, Ф. Энгельс н революцнонная Белоруссня. 2-е нзд. Мннск, 1985.
76. Heitman S. Chlopskie paractwo czy gospodarka spoleczna. Sprawa rolna podczas rewolucij. Minsk, 1920.
77. Heitman S. Nacjonalizacija ziemi na Bialej Rusi. M.. Госнздат, 1921. 62 c.
78. Heitman S. Robotnik polski w rewolucji pazdziernikowej na Bialorusi. Minsk, 1927.
79. Выпнскн нз протоколов заседаннй Военревкома БССР, докладная заппска об органмзацмн хозяйственного стронтельства в Лнтве н Белорусснм, перепнска с ЦК КП(б)Б Лнтвы н Белорусснп о подборе кадров// НАРБ. Ф. 8. Bon. 1. Спр. 10.
80. Протоколы № 48 н 49 заседаннй СНК БССР от 20 н 27 ноября 1924 г., прмложення к нпм // НАРБ. Ф. 7. Bon. 1. Спр. 54.
81. Собранне узаконеннй н распоряжепнй рабоче-крестьянского правнтельства Белорусской Соцналпстнческой Советской Республнкн. 1925. № 22.
82. Выпнскн нз протоколов заседаннй Презцднума ЦНК БССР, протоколы распоряднтельных заседаннй СНК БССР // НАРБ. Ф. 11. Bon. 1. Спр. 1.
83. Протоколы № 48 н 49 заседанпй СНК БССР от 20 н 27 ноября 1924 г., прпложення к ннм // НАРБ. Ф. 7. Bon. 1. Спр. 54.
84. Протокол № 7 заседання СНК БССР от 17 нюня 1925 г. н прнложенне к нему // НАРБ. Ф. 7. Bon. 1. Спр. 154.
85. Советская Белорусспя. 1925. 20 октября. № 223/1522.
86. Прышчэпаў Зьм. Задачы рэканструкцыі сельскай гаспадаркі ў сёлетнюю пасеўкампанію // Савецкае будаўніцтва. 1928. № 3—4.
87. Прышчэпаў Зьм. Зямельная палітыка на далучанай тэрыторыі і нашы задачы // Звязда. 1927. № 170-171.
88. Коммунпстнческая партпя Белорусснн в резолюцнях н решенпях сьездов н Пленумов ЦК.. Мянск : Беларусь, 1984. Т. 2 : 1928—1932.
89. Планы снабженмя сельскохозяйственной кооперацнп машпнамн, ннвентарем, семенамп, удобреннямп на 1926—1927 гг., сведення Белсельсоюза о выполненнн плана снабженпя на 1 мая 1926 г. // НАРБ. Ф. 334. Bon. 1. Спр. 692.
90. Сборннк законов БССР. 1929. Адд. 3. П. 58.
91. Бусько В. Н. Экономпческая наука Беларусн в 30-е годы XX в. Мннск, 2005. 298 с.
92. Канбыбовіч С. Разгром нацыянальнага руху ў Беларусі. Мінск : БГА, 2000.
93. Сборнпк законов БССР. 1929. Авд. 2.20. П. 141.
94. Даклад аб кіраўніцтве партыйных арганізацый калгасным будаўніцтвам БССР. Т. 3 // НАРБ. Ф. 4п. Bon. 1. Спр. 4328. Л. 140-157.
95. Прнказы Наркомзема БССР // НАРБ. Ф. 48. Bon. 1. Спр. 3709.
96. Сельское хозяйство Белорусской ССР н меропрнятня по его восстановленмю / 14. Кнсляков |п др.] ; под ред. Д. Прншепова. Мннск : НКЗБ, 1925. 77 с.
97. Прышчэпаў Зм. Аб Зямельным кодэксе БССР // Звязда. 1924. № 164.
98. Прйіцепов Д. Крестьянка в сельском хозяйстве. Мпнск. 1925. 20 с.
99. Прышчэпаў Зм. Сельская гаспадарка і сялянка. Мінск : Белдзяржвыд., 1927. 83 с.
100. Прышчэпаў Зм. Аб НДІ // Сел. і ляс. гасп-ка. Мінск, 1927. Кн. 1.
101. Беларускі навукова-даследчы інстытут сельскай ілясной гаспадаркі імя У. 1. Леніна (Мінск). Першыгодпрацы, 1927/Беларус.навук.-даслед.ін-тсел.іляс.гасп-кіімяУ. I.ЛенінапрыСНК БССР; склад. : Зм. Прышчэпаў [і інш.]. Мінск, 1927.
102. Прйіцепов Д. Меропрпятпя по восстановленню сельского хозяйства Белорусснп // Вперед. 1924. № 2.
103. Прышчэпаў Зьм. За калектывізацыю, за ўздым ураджайнасці // Сел. і ляс. гасп-ка. Мінск, 1928. №5-6.
104. Прышчэпаў Зьм. Аб НДІ // Сел. і ляс. гасп-ка. Мінск, 1927. Кя. 1.
105. Прышчэпаў Зьм. Дыферэнцыяцыя беларускай вёскі // Болыпевнк Белорусснн. 1927. № 11.
2.3. КААПЕРАЦЫЯ I КАЛЕКТЫВІЗАЦЫЯ: ФОРМЫ I ДЫНАМІКА
Тэрмін «кааперацыя» (ад лац. cooperatio — супрацоўніцтва) мае некалькі значэнняў. Гэтаформаарганізацыі працы. пры якой пэўная колькасцьлюдзей сумесна ўдзельнічае ў адных ці розных, але звязаных паміж сабой працэсах вытворчасці. Пад кааперацыяй разумеюць і сукупнасць арганізацыйна аформленых самадзейных добраахвотных аб’яднанняў, якія маюць на мэце сумесную гаспадарчую дзейнасць ці яе абслугоўванне. Яе сродкі складаюцца з паявых і членскіх узносаў, прыбытку ад гаспадарчай дзейнасці [1—3,4,с. 212—248]. Марксісты разглядалі кааперацыю якпераходны этап да поўнай камуністычнай вытворчасці, народнікі ў Расіі (пазней эсэры) — як магчымасць накіраваць развіццё вёскі па некапіталістычным шляху. Бальшавікі да пачатку 1920-х гг. не ўяўлялі будучыні краіны без планавай вытворчасці і планавага размеркавання прадуктаў на аснове аб’яднання насельніцтваўспажывецкія вытворчыя камуны. Практыкажыцця і тэарэтычныя распрацоўкі прыхільнікаў шматстайнасці форм кааперацыі (А. Чаянаў, М. Макараў і інш.) садзейнічалі перагляду У. Леніным сваіх поглядаў на яе.
Кааперацыя ў Расійскай імперыі мела свае карані ў тоўшчы народнага жыцця. Але шмат хто з прадстаўнікоў інтэлігенцыі імкнуўся надаць ёй ідэйна-палітычны характар і (як у абшчыне) убачыць у кааперацыі альтэрнатыву капіталізму. Такога кшталту ідэйнасць (што і пазначае карэйскі даследчык Кім Чан Чжын) з’яўлялася не характэрнай для заходнееўрапейскай кааперацыі як больш прагматычнай і камерцыялізаванай [5, с. 249—257], Для многіх сацыялістаў таго часу не падлягала сумненню, што зямля не можа знаходзіцца ў прыватнай уласнасці (у праграмах і дзейнасці беларускіх партый такое ўяўленне прысутнічае таксама). «Раздрабненне буйной памешчыцкай гаспадаркі і перадача яе ў рукі многіх дробных гаспадароў абяцае перш за ўсё знішчыць буйную сельскагаспадарчую вытворчасць і пераўтварыцьяеўдробную», — адзначае Міхаіл Туган-Бараноўскі. Канстатуючы, што ў сельскай галіне перавагі буйной гаспадаркі менш значныя, чым у прамысловаспі, ён прыводзіў лічбы, згодна з якімі перавага памешчыцкай гаспадаркі па ўраджайнасці параўнальна з сялянскай на працягу часу не толькі не памяншалася, а, наадварот, павялічвалася: за сорак гадоў сялянскія ўраджаі ўзраслі на 48 %, а памешчыцкія — на 64 %. На пачатку XX ст. роля памешчыцкіх гаспадарак у вытворчасці хлеба скарацілася (да 20 %.) [8], Аднак шэраг даследчыкаў звяртае ўвагу на тое, што значны прырост таварнай часткі вытворчасці сялянскіх гаспадарак быў дасягнуты за кошт прымусовага фактару, паколькі сяляне прадавалі хлеб не дзеля атрымання прыбытку, а дзеля выплаты падаткаў і вяртання пазыкі.
КНІГІ ОНЛАЙН
