Бывай, зброя!
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Беларусь
Памер: 256с.
Мінск 1996
— Да пабачэння, — сказаў ён. Потым весела: — Усягс найлепшага. — Песімізм яго меркаванняў знаходзіўся ў рэзкай процілегласці з яго вясёлым норавам.
Я зайшоў у цырульню і пагаліўся, а потым пайшоў у шпіталь. Мая нага паправілася так, што лепш і нельга было чакаць. Тры дні назад я быў на аглядзе. Мне заставалася ўсяго некалькі працэдур, каб скончыць курс лячэння ў Ospedale Maggiore, і я пайшоў па завулку, стараючыся не кульгаць. Пад навесам нейкі стары выразаў сілуэты. Я спыніўся, каб паглядзець. Дзве дзяўчыны стаялі перад ім, і ён выразаў іх сілуэты, паглядаючы на іх, адкінуўшы галаву набок і вельмі хутка рухаючы нажніцамі. Дзяўчаты смяяліся. Ён паказаў мне сілуэты, перш чым наклеіць іх на белую паперу і перадаць дзяўчатам.
— Што, добрыя? — сказаў ён. — А вы не хочаце, tenente?
Дзяўчаты пайшлі, разглядаючы свае сілуэты і смеючыся. Абедзве былі прыгожыя. Адна з іх працавала ў закусачнай насупраць шпіталя.
— Давайце, — сказаў я.
— Зніміце ваша кепі.
— He. У кепі.
— Так будзе горай, — сказаў стары. — Зрэшты, — яго твар прасвятлеў, — так будзе больш ваяўніча.
Ен пачаў выразаць на чорнай паперы, затым аддзяліў абедзве палавінкі ліста, наклеіў два профілі на кардон і падаў мне.
— Колькі вам?
— Нічога, нічога. — Ён махнуў рукой. — Я вам проста так зрабіў.
— Калі ласка. — Я дастаў некалькі медзякоў. — Зрабіце мне прыемнае.
— He, я зрабіў іх для ўласнага задавальнення. Падаруйце іх сваёй мілай.
— Дзякуй і да пабачэння.
— Да хуткай сустрэчы.
Я вярнуўся ў шпіталь. У канцылярыі для мяне былі пісьмы, адно афіцыйнае і яшчэ некалькі. Мне даваўся трохтыднёвы адпачынак для папраўкі здароўя, пасля чаго я павінен быў вярнуцца на фронт. Я ўважліва перачытаў яго. Ага, так і ёсць. Адпачынак будзе лічыцца з 4 кастрычніка, калі я скончу курс лячэння. У трох тыднях дваццаць адзін дзень. Гэта выходзіць 25 кастрычніка. Я сказаў, што пагуляю крыху яшчэ, і пайшоў у недалёкі ад шпіталя рэстаран, каб павячэраць і прагледзець за сталом пісьмы і “Кар’ерэ дэла сера”. Адно пісьмо было ад майго дзеда, у ім былі сямейныя навіны, патрыятычныя павучанні, чэк на дзвесце долараў і некалькі газетных выразак. Затым былі нуднае пісьмо нашага святара, пісьмо аднаго знаёмага лётчыка, які служыў у французскай авіяцыі і трапіў у вясёлую кампанію, пра што і расказваў, і запіска ад Рынальдзі, які пытаўся, ці доўга я яшчэ думаю адседжвацца ў Мілане і наогул якія навіны? fin прасіў, каб я прывёз яму грамафонныя пласцінкі з прыкладзенага спісу. Я заказаў на вячэру бутэльку к’янці, пасля выпіў кавы з каньяком, дачытаў газету, склаў усе пісьмы ў кішэню, пакінуў газету на стале разам з чаявымі і выйшаў. У сваім пакоі ў шпіталі я зняў форму, надзеў піжаму і халат, апусціў фіранкі на балконных дзвярах і пачаў чытаць бостанскія газеты, якія прывозіла сваім хлопчыкам місіс Меерс. Каманда “Чыкага-УайтСокс” узяла прыз Амерыканскай лігі, а ў Нацыянальнай лізе наперадзе ішла каманда “Нью-Йорк-Джайантс”. Бейб Рут гуляў цяпер за Бостан. Газёты быді сумныя, навіны затхлыя і вузкамясцовыя, звесткі з фронту састарэлыя. У амерыканскіх навінах толькі і гаварылася, што пра вучэбныя лагеры. Я радаваўся, што я не ў вучэбным лагеры. Акрамя спартыўных навін, я нічога не мог чытаць, ды і то чытаў без ніякай цікавасці. Калі чытаеш шмат газет адразу, нельга чытаць з цікавасцю. Газеты былі не вельмі новыя, але я ўсё-ткі чытаў іх. Я падумаў, ці закрыюцца спартыўныя саюзы, калі Амерыка па-сапраўднаму ўступіць у вайну. Напэўна, не. У Мілане, як і раней, бываюць скачкі, хоць вайна ў разгары. У Францыі скачак ужо няма. Гэта адтуль прывезлі нашага Япалака. Дзяжурства Кэтрын пачыналася толькі а дзевятай гадзіне. Я чуў яе крокі па калідоры, калі яна з’явілася на дзяжурства, і адзін раз бачыў яе ў адчыненыя дзверы. Яна абышла некалькі палат і нарэшце ўвайшла ў маю.
— Я сёння позна, мілы, — сказала яна. — Шмат спраў. Ну, а ты?
Я расказаў ёй пра газеты і пра адпачынак.
— Цудоўна, — сказала яна. — Куды ж ты думаеш ехаць?
— Нікуды. Думаю застацца тут.
— Вельмі неразумна. Падбяры добрае месца, і я таксама паеду з табой.
— А як ты гэта зробіпі?
— He ведаю. Як-небудзь.
— Ты цуд.
— Зусім не. Але ў жыцці не так ужо цяжка ўладкоўвацца, калі няма чаго траціць.
— Што ты маеш на ўвазе?
— Нічога. Толькі падумала, якія нікчэмныя зараз перашкоды, што здаваліся раней непераадольнымі.
— Мне здаецца, гэта будзе зрабіць даволі цяжка.
— He, мілы. У крайнім выпадку я проста кіну ўсё і паеду. Але да гэтага не дойдзе.
— Куды ж нам ехаць?
— Усё адно. Куды хочаш. Дзе мы нічога не ведаем.
— А табе ўсё роўна, куды ехаць?
— Так. Толькі б ехаць.
Яна была нейкая напружаная і заклапочаная.
— Што здарылася, Кэтрын?
— Нічога. Нічога не здарылася.
— Няпраўда.
— Праўда. Зусім нічога.
— Я ведаю, што няпраўда. Скажы, дарагая. Мне ты можаш сказаць.
— Нічога не здарылася.
— Скажы.
— Я не хачу. Я баюся, што гэта цябе засмуціць або ўстрывожыць.
— Ды не.
— Ты ўпэўнены? Мяне гэта не засмучае, але я баюся засмуціць цябе.
— Калі гэта не засмучае цябе, то 1 мяне таксама не.
— Мне не хочацца гаварыць.
— Скажы.
— Гэта неабходна?
— Так.
— У мяне будзе дзіця, мілы. Ужо амаль тры месяцы. Але ты не будзеш засмучацца, праўда? He трэба. He засмучайся.
— He буду.
— Праўда не будзеш?
— Вядома.
— Я старалася. Я ўсё паспрабаваЛа, але нічога не дапамагло.
— Я і не думаю засмучацца.
— Так атрымалася, і я не стала засмучацца, мілы. I ты не засмучайся і не трывожся.
— Я трывожуся толькі пра цябе.
— Ну вось! Якраз гэтага і не трэба. Ва ўсіх нараджаюцца дзеці. У іншых увесь час нараджаюцца дзеці. Зусім натуральная рэч.
— Ты цуд.
— Зусім не. Але ты не думай пра гэта, мілы. Я пастараюся не хваляваць цябе. Я ведаю, што зараз я расхвалявала цябе. Але дагэтуль я трымалася малайцом, праўда? Ты і не здагадваўся?
— He.
— I далей так будзе. Ты зусім не павінен засмучацца. Я бачу, што ты засмучаны. Перастань. Хочаш чаго-небудзь выпіць, мілы? Я ведаю, варта табе выпіць і ты развесялішся.
— He. Я і так вясёлы. А ты цуд.
— Зусім не. Але я ўсё ўладжу, і мы будзем разам, а ты толькі выберы месца, куды нам паехаць. Кастрычнік, напэўна, будзе цудоўным. Мы выдатна правядзём гэты час, мілы, а калі ты будзеш на фронце, я буду пісаць табе кожны дзень.
— А дзе будзеш тьі?
— Я яшчэ не ведаю. Але абавязкова ў самым цудоўным месцы. Я пра ўсё паклапачуся.
Мы прыціхлі і перасталі размаўляць. Кэтрын сядзела на ложку, і я глядзеў на яе, але мы не дакраналіся адно да аднаго. Кожны з нас быў сам па сабе, як бывае, калі ў пакой заходзіць пабочны і ўсе раптам насцярожваюцца. Яна працягнула руку і паклала яе на маю.
— Ты не злуешся, мілы, скажы?
— He.
— I ў цябе няма такога адчування, быццам ты трапіў у пастку?
— Крыху ёсць. Але не з-за цябе.
— Я і не думаю, што з-за мяне. He кажы глупства. Я хачу сказаць — наогул у пастку.
— Фізіялогія заўсёды пастка.
Раптам яна аддалілася ад мяне, хоць не варушылася і не адняла рукі.
— Заўсёды — нядобрае слова.
— Прабач.
— He, нічога. Але ты зразумееш, у мяне ніколі не было дзіцяці, і я ніколі нікога не любіла. I я старалася быць такой, як ты хацеў, а ты раптам гаворыш “заўсёДы”.
— Ну давай я адрэжу сабе язык, — прапанаваў я.
— Мілы! — Яна вярнулася да мяне здалёку. — He звяртай увагі, — Мы зноў былі разам, і насцярожанасць знікла. — Праўда ж, мы з табой — адно, і не варта ггрыдзірацца.
— He трэба.
— Здараецца. Людзі кахаюць адно аднаго, і прыдзіраюцца да дробязей, і сварацца, і пасля раптам адразу перастаюць быць — адно.
— Мы не будзем сварыцца.
— I не трэба. Таму што мы з табой толькі ўдваіх супраць усіх астатніх у свеце. Калі што-небудзь стане паміж намі, мы прапалі, яны нас схопяць.
— Ім не дастаць нас, — сказаў я. — Таму што ты вельмі храбрая. 3 храбрымі не бывае бяды.
— Усё роўна, і храбрыя паміраюць.
— Але толькі адзін раз.
— Хто гэта сказаў?
— Баязлівец памірае тысячу разоў, а храбры толькі адзін?
— Вядома. Хто гэта сказаў?
— He ведаю.
— Напэўна, сам быў баязліўцам, — сказала яна. — Ён добра разбіраўся ў баязліўцах, але храбрых не разумеў. Храбры мо дзве тысячы разоў памірае, калі ён разумны. Толькі пра гэта ён не расказвае.
— He ведаю. Храбраму ў душу не зазірнеш.
— Гэтым ён і моцны.
— Ты гаворыш з веданнем справы.
— Ты маеш рацыю, мілы. На гэты раз ты маеш рацыю.
— Ты самая храбрая.
— He, — сказала яна. — Але я хацела б быць храбрай.
— А я не храбры, — сказаў я. — Я ведаю сабе цану. У мяне было дастаткова часу, каб даведацца. Я як бейсбаліст, які выбівае дваццаць два за сезон і ведае, што на большае ён не здатны.
— Што гэта значыць: “выбівае дваццаць два за сезон”? Гучыць вельмі важна.
— Зусім не. Гэта азначае — вельмі пасрэдны ігрок нападзення ў бейсбольнай камандзе.
— Але ўсё-ткі ігрок нападзення, — паддражніла яна мяне.
— Здаецца, нам адно аднаго не перапрэчыць, — сказаў я. — Але ты храбрая.
— He. Але спадзяюся калі-небудзь стаць храбрай.
— Мы абое храбрыя, — сказаў я. — Калі я вып’ю, дык я зусім храбры.
— Мы выдатныя людзі, — сказала Кэтрын. Яна падышла да шафы і дастала каньяк і шклянку. — Выпі, мілы, — сказала яна. — Гэта табе за добрыя паводзіны.
— Нешта не хочацца.
— Выпі, выпі.
— Ну, добра. — Я наліў трэць шклянкі каньяку і выпіў.
— Я ведаю, — сказала яна, — што каньяк — напітак герояў. Але не трэба захапляцца.
— Дзе мы будзем жыць пасля вайны?
— Верагодна, у багадзельні, — сказала яна. — Тры гады я была вельмі наіўная і спадзявалася, што вайна скончыцца да Каляд. Але цяпер я думаю, што яна скончыцца, калі наш сын стане лейтэнантам.
— А мо ён будзе генералам.
— Калі гэта стогадовая вайна, ён і да генерала паспее даслужыцца.
— Ты не хочаш выпіць?
— He. Ты ад каньяку заўсёды становішся весялейшы, мілы, а ў мяне кружыцца галава.
— Ты ніколі не піла каньяку?
— He, мілы. Я страшэнна старамодная жонка.
Я ўзяў бутэльку і наліў сабе яшчэ.
— Трэба пайсці паглядзець на тваіх суайчыннікаў, — сказала Кэтрын. — А ты пакуль мо пачытаеш газеты?
— Табе абавязкова трэба ісці?
— Калі не зараз, то пазней.
— Лепш зараз.
— Я хутка вярнуся.
— Я паспею дачытаць газеты, — сказаў я.
РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАЦЬ ДРУГІ
Ноччу стала холадна, і на наступны дзень ішоў дождж. Калі я вяртаўся з Ospedale Maggiore, дождж быў вельмі моцны, і я наскрозь прамок. Балкон майго пакоя залівала струменямі дажджу, і вецер гнаў іх у шкло балконных дзвярэй. Я пераапрануўся і выпіў каньяку, але ў яго быў непрыемны смак. Ноччу я адчуў сябе дрэнна, a раніцай пасля снедання мяне званітавала.
КНІГІ ОНЛАЙН
