Бывай, зброя!
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Беларусь
Памер: 256с.
Мінск 1996
— Вы проста нікчэмны макароннік з Фрыска.
— У яго дрэннае італьянскае вымаўленне, — сказаў Эторэ. — Дзе б ён ні выступаў, у яго кідаюць лаўкамі.
— Ва ўсёй паўночнай Італіі няма горшага тэатра, чым у П’ячэнца, — сказаў другі тэнар. — Паверце мне, самы дрэнны тэатрык. — Гэтага тэнара звалі Эдгар Саўндэрс, і спяваў ён пад прозвішчам Эдуарда Джавані.
— Шкада, што мяне там не было, a то я паглядзеў бы, як у вас кідалі лаўкамі, — сказаў Эторэ. — Вы ж не ўмееце спяваць па-італьянску.
— Ён дурненькі, — сказаў Эдгар Саўндэрс. — Кідаць лаўкамі — нічога болып разумнага ён не можа прыдумаць.
— Нічога больш разумнага публіка не можа прыдумаць, калі вы спяваеце, — сказаў Эторэ. — А потым вы вяртаецеся ў Амерыку і расказваеце пра свае трыумфы ў “Ла Скала”. Ды вас пасля першай жа ноты выгналі б з “Ла Скала”.
— Я буду спяваць у “Ла Скала”, — сказаў Сіманс. — У кастрычніку я буду спяваць у “Тосцы”.
— Давядзецца схадзіць, Мак, — сказаў Эторэ віцэконсулу. — Ім можа спатрэбіцца абарона.
— Мо амерыканская армія паспее на абарону іх, — сказаў віцэ-консул. — Хочаце яшчэ шклянку, Сіманс? Саўндэрс, яшчэ шклянку?
— Давайце, — сказаў Саўндэрс.
— Кажуць, вы атрымліваеце сярэбраны медаль, — сказаў мне Эторэ. — А як вас прадставілі — за якія заслугі?
— He ведаю. Я янгчэ наогул не ведаю, ці атрымаю.
— Атрымаеце. Ах, д’ябал, што будзе з дзяўчатамі ў “Кова”! Яны падумаюць, што вы адзін забілі дзве сотні аўстрыйцаў або захапілі цэлы акоп. Запэўніваю вас, я за свае адзнакі чэсна папрацаваў.
— Колькі іх у вас, Эторэ? — спытаў віцэ-консул.
— У яго ўсе, якія толькі бываюць, — сказаў Сіманс. — Гэта ж дзеля яго вядзецца вайна.
— Я быў прадстаўлены два разы да бронзавага медаля і тры разы да сярэбранага, — сказаў Эторэ. — Але атрымаў толькі адзін.
— А што здарылася з астатнімі? — спытаў Сіманс.
— Аперацыі няўдала скончыліся, — сказаў Эторэ. — Калі аперацыі канчаюцца няўдала, медалёў не даюць.
— Колькі разоў вы былі паранены, Эторэ?
— Тры разы цяжка. У мяне тры нашыўкі за раненні. Вось, глядзіце. — Ён пацягнуў уверх сукно рукава. Нашыўкі — паралельныя сярэбраныя палоскі на чорным
фоне — былі настрочаны на рукаў дзюймаў на восем ніжэй пляча.
— У вас жа таксама ёсць адна, — сказаў мне Эторэ. — Запэўніваю вас, гэта вельмі добра — мець нашыўкі. Я лічу за лепшае мець іх, чым медалі. Запэўніваю вас, тры такія штучкі — гэта ўжо нештачка. Каб атрымаць хоць адну, трэба тры месяцы праляжаць у шпіталі.
— Куды вы былі паранены, Эторэ? — спытаў віцэ-консул.
Эторэ закасаў рукаў. — Вось сюды. — Ён паказаў доўгі чырвоны гладкі рубец. — Потым сюды, у нагу. Я не магу паказаць, таму што гэта пад абмоткай; і яшчэ ў ступню. У назе змярцвеў кавалачак косці, і ад яго дрэнна пахне. Кожную раніцу я выбіраю адтуль асколкі, але пах не праходзіць.
— Чым гэта вас? — спытаў Сіманс.
— Ручной гранатай. Такая пітука, накшталт таўкачыка для бульбы. Так і знесла кавалак нагі з аднаго боку. Вам гэтыя таўкачыкі знаёмыя? — Ён павярнуўся да мяне.
— Вядома.
— Я бачыў, як гэты мярзотнік кінуў яе, — сказаў Эторэ. — Мяне збіла з ног, і я ўжо думаў, што песенька спета, але ад гэтых таўкачыкаў, наогул, малая карысць. Я застрэліў мярзотніка з вінтоўкі. Я заўсёды наіпу вінтоўку, каб нельга было пазнаць, што я афіцэр.
— Які ў яго быў выгляд? — спытаў Сіманс.
— I толькі адна граната была ў мярзотніка, — сказаў Эторэ. — He ведаю, навошта ён яе кінуў. Напэўна, ён даўно чакаў выпадку кінуць гранату. Напэўна, ніколі не бачыў сапраўднага бою. Я паклаў мярзотніка на месцы.
— Які ў яго быў выгляд, калі вы яго застрэлілі? — спытаў Сіманс.
— Адкуль я ведаю? — сказаў Эторэ. — Я выстраліў яму ў жывот. Я баяўся прамахнуцца, калі буду страляць у галаву.
— Даўно вы ў афіцэрскім чыне, Эторэ? — спытаў я.
— Два гады. Я хутка буду капітанам. А вы даўно ў чыне лейтэнанта?
— Трэці год.
— Вы не можаце быць капітанам, бо вы дрэнна ведаеце італьянскую мову, — сказаў Эторэ. — Размаўляць вы ўмееце, але чытаеце і пішаце дрэнна. Каб быць капітанам, трэба мець адукацыю. Чаму вы не пераходзіце ў амерыканскую армію?
— Mo i перайду.
— Я таксама нічога супраць не меў бы. Колькі атрымлівае амерыканскі капітан, Мак?
— He ведаю. Здаецца, каля двухсот пяцідзесяці долараў.
—Ах, д’ябал! Чаго толькі не зробіш за дзвесце пяцьдзесят долараў. Пераходзілі б хутчэй у амерыканскую армію, Фрэд. Можа, і мяне туды ўладкуеце.
— Ахвотна.
— Я ўмею камандаваць ротай па-італьянску. Мне лёгка навучыцца і па-англійску.
— Вы будзеце генералам, — сказаў Сіманс.
— He, для генерала я вельмі мала ведаю. Генерал павінен ведаць процьму ўсякіх рэчаў. Малойчыкі накшталт вас заўсёды ўяўляюць, што вайна — пустая справа. У вас не хапіла б кемнасці нават для капрала.
— Дзякуй Богу, мне гэта і не патрэбна, — сказаў Сіманс.
— Мо яшчэ спатрэбіцца. Вось як прызавуць усіх такіх абібокаў... Ах, д’ябал, хацеў бы я, каб вы абодва трап^лі ў мой узвод. Мак таксама. Я зрабіў бы вас сваім веставым, Мак.
— Вы слаўны хлопец, Эторэ, — сказаў Мак. — Але баюся, што вы мілітарыст.
— Я буду палкоўнікам яшчэ да заканчэння вайны, — сказаў Эторэ.
— Калі толькі вас не заб’юць раней.
— He заб’юць. — Ён дакрануўся вялікім і ўказальным пальцамі да зорачак на каўняры. — Бачылі, што я зрабіў? Заўсёды трэба дакрануцца да зорачак, калі хто-небудзь гаворыць пра смерць на вайне.
— Ну, пайшлі, Сім, — сказаў Саўндэрс, устаючы.
— Паехалі.
— Да пабачэння, — сказаў я. — Мне таксама пара. — Гадзіннік у бары паказваў без чвэрці шэсць. — Сіао, Эторэ.
— Сіао, Фрэд, — сказаў Эторэ. — Гэта здорава, што вы атрымаеце сярэбраны медаль.
— He ведаю, ці атрымаю.
— Абавязкова атрымаеце, Фрэд. Я чуў, што вы абавязкова атрымаеце яго.
— Ну, да пабачэння,— сказаў я. — Глядзіце, не пападзіце ў бяду, Эторэ.
— He хвалюйцеся за мяне. Я не п’ю. Я не забулдыга і не бабнік. Я ведаю, што добра і што дрэнна.
— Да пабачэння, — сказаў я. — Я рады, што вам прысвояць капітана.
— Мне не давядзецца проста так чакаць чыну. Я стану капітанам за баявыя заслугі. Вы ж ведаеце. Тры зорачкі са скрыжаванымі шпагамі і каронай зверху. Вось гэта і ёсць я.
— Усяго добрага.
— Усяго добрага. Калі вы вяртаецеся на фронт?
— Хутка.
— Яшчэ пабачымся.
— Да пабачэння.
— Да пабачэння. He хварэйце.
Я пайшоў па завулку, адкуль праз прахадны двор можна было выйсці да шпіталя. Эторэ было дваццаць тры. Ён вырас у дзядзькі ў Сан-Францыска і прыехаў пагасцяваць да бацькоў у Турын, калі аб’явілі вайну. У яго была сястра, якая разам з ім выхоўвалася ў амерыканскага дзядзькі і ў гэтым годзе павінна была скончыць педагагічны каледж. Ён быў з тых стандартызаваных герояў, якія на ўсіх наганяюць нуду. Кэтрын яго цярпець не магла.
— У нас таксама ёсць героі, — гаварыла яна, — але ведаепі, мілы, яны звычайна болып ціхія.
— Мне ён не перашкаджае.
— Мне таксама, але ён вельмі ганарысты, і ён наганяе на мяне нуду, нуду, нуду.
— Ён і на мяне наганяе нуду.
— Ты гэта гаворыш для мяне, мілы. Але ў гэтым няма патрэбы. Можна ўявіць яго на фронце, і, відаць, ён там добра робіць сваю справу, але я такіх хлапчукоў не люблю.
— He варта звяртаць на яго ўвагу.
— Гэта ты зноў для мяне гаворыш, і я буду старацца, каб ён мне спадабаўся, але, праўда, ён брыдкі, брыдкі хлапчук.
— Ен сёння гаварыў, што будзе капітанам.
— Як добра! — сказала Кэтрын. — Ён, напэўна, вельмі задаволены.
— Ці хацела б ты, каб у мяне быў вышэйшы чын?
— He, мілы. Я толькі хачу, каб у цябе быў такі чын, каб нас пускалі ў добрыя рэстараны.
— Для гэтага ў мяне дастаткова высокі чын.
— У цябе выдатны чын. Я зусім не хачу, каб у цябе быў вышэйшы чын. Гэта магло б ускружыць табе галаву.
Ах, мілы, я так рада, што ты не славалюбны. Я ўсё адно выйшла б за цябе, калі £ нават ты быў славалюбны, але гэта так добра, калі муж не славалюбны.
Мы размаўлялі ціха, седзячы на балконе. Час быў узысці месяцу, але над горадам быў туман, і ён не ўзышоў, і потым пачало імжыць, і мы ўвайшлі ў пакой. Туман перайшоў у дождж, і трохі пазней дождж паліў вельмі моцна, і мы чулі, як ён барабаніць па даху. Я ўстаў і падышоў да дзвярэй, каб паглядзець, ці не залівае ў пакой, але аказалася, што не, і я пакінуў дзверы адчыненымі.
— Каго ты бачыў яшчэ? — спытала Кэтрын.
— Містэра і місіс Меерс.
— Дзіўная яны пара.
— Кажуць, што на радзіме ён сядзеў у турме. Яго выпусцілі, каб ён мог памерці на свабодзе.
— I з таго часу ён шчасліва жыве ў Мілане?
— He ведаю, ці шчасліва.
— Дастаткова шчасліва пасля турмы.
— Яна збіраецца сюды з падарункамі.
— Яна прывозіць цудоўныя падарункі. Ты, вядома, таксама яе мілы хлопчык?
— А як жа.
— Вы ўсе яе мілыя хлопчыкі, — сказала Кэтрын. — Яна асабліва любіць мілых хлопчыкаў. Чуеш — дождж.
— Моцны дождж.
— А ты мяне ніколі не перастанеш кахаць?
— He.
— I гэта нічога, што дождж?
— Нічога.
— Як добра. А то я баюся дажджу.
— Чаму?
Мяне хіліла на сон. За акном упарта ліў дождж.
— He ведаю, мілы. Я заўсёды баялася дажджу.
— Я люблю дождж.
— Я люблю гуляць пад дажджом. Але для кахання гэта дрэнная прыкмета.
— Я цябе заўсёды буду кахаць.
— Я цябе буду кахаць, і калі дождж, і калі снег, і калі град, і... што яшчэ бывае?
— He ведаю. Нешта мне спаць хочацца.
— Спі, мілы, а я ўсё адно буду кахаць цябе.
— Ты на самай справе баішся дажджу?
— Калі я з табой, не.
— Чаму ты баішся?
— He ведаю.
— Скажы.
— He прымушай мяне.
— Скажы.
— He.
— Скажы.
— Ну, добра. Я баюся дажджу, бо мне здаецца, што я памру, калі будзе ісці дождж.
— Што ты!
— Часам мне здаецца, што ты памрэш.
— Вось гэта болып падобна да праўды.
— Зусім не, мілы. Таму што я магу цябе абараніць. Я ведаю, што магу. Але сабе нічым не паможаш.
— Перастань, калі ласка. Я сёння не хачу слухаць вар’яцкія шатландскія глупствы. Нам не так шмат засталося быць разам. '
— Што ж рабіць, калі я шатландка і вар’ятка. Але я перастану. Гэта ўсё глупства.
— Так, гэта ўсё глупства.
— Гэта ўсё глупства. Гэта толькі глупства. Я не баюся дажджу. Ах, Божухна, Божа, калі б я магла не баяццаі
Яна плакала. Я стаў суцяшаць яе, і яна перастала плакаць. Але дождж усё ішоў.
РАЗДЗЕЛ ДВАЦЦАТЫ
Неяк аднойчы пасля абеду мы паехалі на скачкі. 3 намі былі Фергюсон і Кроуэл Роджэрс, той самы, што быў паранены ў вочы пры разрыве дыстанцыйнай трубкі. Пакуль дзяўчаты апраналіся, мы з Роджэрсам сядзелі на ложку ў яго пакоі і праглядалі ў спартыўным лістку справаздачу пра апошнія скачкі і імёны магчымых пераможцаў. У Кроуэла была забінтавана ўся галава, і ён вельмі мала цікавіўся скачкамі, але пастаянна чытаў спартыўны лісток і сачыў за ўсімі коньмі. Ён гаварыў, што ўсе коні — страшэнная дрэнь, але лепшых тут няма. Стары Меерс любіў яго і даваў яму парады. Меерс заўсёды выйграваў, але не любіў даваць парады, бо гэта памяншала выдачу. На скачках было шмат жульніцтва. Жакеі, якіх выгналі з усіх іпадромаў свету, працавалі ў Італіі. Парады Меерса заўсёды былі добрыя, але я не любіў пытацца ў яго, бо ён часам не адказваў увогуле, a
КНІГІ ОНЛАЙН
