Бывай, зброя!
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Беларусь
Памер: 256с.
Мінск 1996
— He, — сказаў я.
— Што?
— Я хачу, каб яе адрэзалі, — сказаў я, — так, каб можна было прытачыць да яе кручок.
— Што вы хочаце сказаць? Кручок?
— Ён жартуе, — сказаў шпітальны доктар і вельмі далікатна паляпаў мяне па плячы. — Ён хоча зберагчы нагу. Гэта вельмі мужны малады чалавек. Ён прадстаўлены да сярэбранага медаля за храбрасць.
— Шчыра віншую, — сказаў доктар у чыне капітана. Ён паціснуў мне руку. — Я магу толькі сказаць, што, каб пазбегнуць рызыкі, трэба пачакаць сама мала паўгода, перш чым ускрываць такое калена. Зразумела, вы вольныя прытрымлівацца іншай думкі.
— Дзякую вам, — сказаў я. — Ваша думка для мяне вельмі важная.
Доктар у чыне капітана зірнуў на гадзіннік.
— Нам пара, — сказаў ён. — Жадаю вам усяго добрага.
— Вам таксама ўсяго добрага і вялікае дзякуй, — сказаў я.
Я паціснуў руку трэцяму доктару: “Capitano Varini — tenente Enry”, — i ўсе трое выйшлі з пакоя.
— Міс Гэйдж, — паклікаў я. Яна ўвайшла. — Калі ласка, папрасіце шпітальнага доктара яшчэ на хвілінку да мяне.
Ён прыйшоў, трымаючы кепі ў руцэ, і стаў каля ложка.
— Вы хацелі мяне бачыць?
— Так. Я не магу чакаць аперацыі паўгода. Божа, доктар, вам даводзілася калі-небудзь паўгода ляжаць у ложку?
— Вы не будзеце ўвесь час ляжаць. Спачатку вам трэба будзе пагрэць раны на сонцы. Потым вы пачнеце хадзіць на мыліцах.
— Паўгода, а потым аперацыя?
— Гэта найменш рызыкоўны шлях. Трэба вычакаць, калі вакол іншародных цел утворыцца капсула і зноў збярэцца сінавіяльная вадкасць. Тады можна без рызыкі ўскрываць каленны сустаў.
— А вы самі ўпэўнены, што мне трэба так доўга чакаць?
— Гэта найменш рызыкоўны шлях.
— Хто гэты доктар у чыне капітана?
— Гэта вельмі добры міланскі хірург.
— Ён у чыне капітана, праўда?
— Так, але ён вельмі добры хірург.
— Я не хачу, каб у маёй назе капаўся нейкі капітан. Калі б ён быў нешта варты, то быў бы маёрам. Я ведаю, што такое капітан, доктар.
— Ён вельмі добры хірург, і я з яго думкай лічуся болып, чым з чыёй-небудзь іншай.
— Можна паказаць маю нагу іншаму хірургу?
— Вядома, калі вы захочаце. Але я асабіста паслухаўся б парады доктара Варэла.
— Вы можаце запрасіць да мяне іншага хірурга?
— Я запрашу Валенціні.
— Хто ён такі?
— Хірург з Ospedale Maggiore.
— Добра. Я вам буду вельмі ўдзячны. Зразумейце, доктар, не магу я ляжаць на ложку.
— Вы не будзеце ляжаць на ложку. Спачатку вы будзеце прымаць сонечныя ванны. Потым можна перайсці да лёгкіх практыкаванняў. Потым, калі ўтворыцца капсула, мы зробім аперацыю.
— Але я не магу чакаць паўгода.
Доктар далікатным рухам пагладзіў кепі, што трымаў у руцэ, і ўсміхнуўся.
— Вам так хочацца вярнуцца на фронт?
— А чаму б і не?
— Як гэта цудоўна! — сказаў ён. — Высакародны малады чалавек. — Ён нахіліўся і вельмі далікатна пацалаваў мяне ў лоб. — Я пашлю па Валенціні. He хвалюйцеся і не нервуйцеся. Будзьце разумнікам.
— Шклянку віна, доктар? — прапанаваў я.
— He, дзякую. Я не п’ю.
— Ну, адну шклянку. — Я пазваніў, каб швейцар прынёс шклянкі.
— He, дзякую, мяне чакаюць.
— Да пабачэння, — сказаў я.
— Да пабачэння.
Праз дзве гадзіны ў пакой зайшоў доктар Валенціні. Ён вельмі спяшаўся, і кончыкі яго вусоў тырчалі ўверх. Ён быў у чыне маёра, і ў яго быў загарэлы твар, і ён увесь час смяяўся.
— Як гэта вам собіла? — сказаў ён. — Ну, пакажыце здымкі. Так. Так. Вось яно што. Ды вы, я бачу, здаровы як бык. А хто гэта прыгожанькая дзяўчына? Ваша каханая? Так я і думаў. Вось гэта чортава вайна! Тут баліць? Вы малайчына. Падрамантуем, будзеце як новенькі. Тут баліць? Яшчэ б не балела. Як яны любяць рабіць балюча, гэтыя дактары. А чым вас да гэтага часу лячылі? Гэта дзяўчына гаворыць па-італьянску? Трэба яе навучыць. Чароўная дзяўчына. Я ўзяўся б даваць ёй урокі. Я сам лягу ў гэты шпіталь. He, лепш я буду бясплатна прымаць у яе ўсе роды. Яна разумее, што я кажу? Яна вам прынясе добрага хлапчука. Светлавалосага, як яна сама. Так, добра. Так, выдатна. Чароўная дзяўчына. Спытайце ў яе, ці згодзіцца яна павячэраць са мной. He, я не хачу адбіваць яе ў вас. Дзякуй. Вялікае дзякуй, міс. Вось і ўсё, што я хацеў ведаць. — Ён паляпаў мяне па плячы. — Павязку накладваць не трэба.
— Шклянку віна, доктар Валенціні?
— Віна? Ну, вядома... Дзесяць шклянак. Дзе яно ў вас?
— У шафе. Міс Барклі дастане бутэльку.
— Ваша здароўе. Ваша здароўе, міс. Чароўная дзяўчына. Я вам прынясу віна лепшага за гэта. — Ён выцер вусы.
— Калі, па-вашаму, можна рабіць аперацыю?
— Заўтра раніцай. He раней. Трэба ачысціць кішэчнік. Вычысціць з вас усё. Я зайду да старой унізе і распараджуся. Да пабачэння. Заўтра ўбачымся. Я прынясу вам віна лепшага за гэта. А ў вас тут вельмі хораша. Да пабачэння, да заўтра. Выспіцеся добра. Я прыйду рана.
Ён памахаў мне з парога, яго вусы тырчалі, карычневы твар усміхаўся. На рукаве ў яго была акаймаваная зорачка, таму што ён быў у чыне маёра.
РАЗДЗЕЛ ШАСНАЦЦАТЫ
Той ноччу кажак уляцеў у пакой праз адчыненыя дзверы балкона, у якія нам відаць была ноч над дахамі горада. У пакоі было цёмна, толькі ноч над горадам слаба свяціла ў балконныя дзверы, і кажан не спалохаўся і стаў насіцца па пакоі, як пад адкрытым небам. Мы ляжалі і глядзелі на яго, і, відаць, ён нас не бачыў, бо мы ляжалі вельмі ціха. Калі ён паляцеў, мы ўбачылі прамень пражэктара і глядзелі, як светлая паласа перасоўвалася па небе і потым знікла, і зноў стала цёмна. Сярод ночы падняўся вецер, і мы пачулі галасы артылерыстаў каля зенітнай гарматы на суседнім даху. Было халаднавата, і яны надзявалі плапічы. Сярод ночы я раптам устрывожыўся, каб хто-небудзь не ўвайшоў, але Кэтрын сказала, што ўсе спяць. Адзін раз сярод ночы мы заснулі, і калі я прачнуўся, Кэтрын у пакоі не было, але я пачуў яе крокі ў калідоры, і дзверы адчыніліся, і яна падышла да ложка і сказала, што ўсё ў парадку: яна была ўнізе, і там усе спяць. Яна падыходзіла да дзвярэй міс Ван-Кампен і чула, як тая дыхае ў сне. Яна прынесла сухіх галет, і мы елі іх, запіваючы вермутам. Мы былі вельмі галодныя, але яна сказала, што раніцай усё гэта трэба будзе вычысціць з мяне. Пад раніцу, калі стала світаць, я заснуў зноў, і калі прачнуўся, убачыў, што яе зноў няма ў пакоі. Яна прыйшла, бадзёрая і прыгожая, і села на ложак, і пакуль я ляжаў з градуснікам у роце, узышло сонца, і мы адчулі пах расы на дахах і потым пах кавы, якую варылі артылерысты каля гарматы на суседнім даху.
— Зараз добра было б пагуляць, — сказала Кэтрын. — Каб тут было крэсла, я магла б вывезці цябе.
— А як бы я сеў у тое крэсла?
— Як-небудзь.
— Добра было б паехаць у парк, паснедаць на паветры. — Я паглядзеў у адчыненыя дзверы.
— He, зараз мы зоймемся іншай справай, — сказала яна. — Трэба падрыхтаваць цябе да прыходу твайго сябра доктара Валенціні.
— Праўда, ён цудоўны доктар?
— Мне ён не так спадабаўся, як табе. Але ён, напэўна, добры доктар.
— Хадзі да мяне, Кэтрын. Чуеш? — сказаў я.
— Нельга. А як добра было ноччу!
— А ты не можаш узяць дзяжурства і гэтай ноччу?
— Верагодна, і буду дзяжурыць. Але толькі ты мяне не захочаш.
— Захачу.
— He захочаш. Табе яшчэ ніколі не рабілі аперацыю. Ты не ведаеш, якое ў цябе будзе самаадчуванне.
— Ведаю. Вельмі добрае.
— Цябе будзе нудзіць, і табе будзе не да мяне.
— Ну, тады хадзі да мяне зараз.
— He, — сказала яна. — Мне трэба вычарціць крывую тваёй тэмпературы, мілы, і падрыхтаваць цябе.
— Значыць, ты мяне не кахаеш, калі не хочаш прыйсці.
— Які ты неразумны! — Яна пацалавала мяне. — Ну, вось, крывая гатова. Тэмпература ўвесь час нармальная. У цябе такая цудоўная тэмпература.
— А ты ўся цудоўная.
— He, не. Вось у цябе тэмпература цудоўная. Я страшэнна ганаруся тваёй тэмпературай.
— Напэўна, ва ўсіх нашых дзяцей будзе выдатная тэмпература.
— Баюся, што ў нашых дзяцей будзе агідная тэмпература.
— А што трэба зрабіць, каб падрыхтаваць мяне для Валенціні?
— Дробязь, толькі гэта не вельмі прыемна.
— Мне шкада, што табе даводзіцца з гэтым важдацца.
— А мне не. Я не хачу, каб хто-небудзь іншы да цябе дакрануўся. Я дурная. Я ашалею, калі хто-небудзь да цябе дакранецца.
— Нават Фергюсон?
— Асабліва Фергюсон і Гэйдж, і гэтая, як яе?
— Уокер?
— Іменна. Занадта шмат тут сясцёр. Калі не будзе яшчэ раненых, нас перавядуць адсюль. А так і будзе, калі не прыбавіцца раненых.
— Я тады таксама паеду.
— He кажы глупства. Ты яшчэ не можаш нікуды ехаць. Але ты хутчэй папраўляйся, мілы, і тады мы з табою куды-небудзь паедзем.
— А што пасля?
— Мо вайна скончыцца. He вечна ж будуць ваяваць?
— Я папраўлюся, — сказаў я. — Валенціні мяне вылечыць.
— Ну, вядома, з такімі вусамі! Толькі ведаеш, мілы,
калі табе дадуць эфір, думай пра што-небудзь іншае — толькі не пра нас з табой. A то пад наркозам многія балбочуць.
— Пра што ж мне думаць?
— Пра што хочаш. Пра што хочаш, толькі не пра нас з табой. Думай пра сваіх родных. Ці пра якую іншую дзяўчыну.
— He.
— Ну, тады чытай малітву. Гэта зробіць цудоўнае ўражанне.
— А мо я не буду балбатаць.
— Магчыма. He ўсе ж балбочуць.
— Вось і я не буду.
— He хваліся, мілы. Калі ласка, не хваліся. Ты такі добры, не трэба хваліцца.
— Я не скажу ні слова.
— Зноў ты хвалішся, мілы. Зусім не трэба хваліцца. Проста, калі табе скажуць дыхаць глыбока, пачні чытаць малітву, ці вершы, ці яшчэ што-небудзь. Тады ўсё будзе добра, і я буду ганарыцца табой. Я наогул ганаруся табой. У цябе такая цудоўная тэмпература, і ты спіш, як маленькі хлопчык, абдымаеш падушку і думаеш, што гэта я. А мо не я, а іншая? Якая-небудзь італьянская прыгажуня?
— He, ты.
— Ну, вядома, я. I я цябе вельмі кахаю, і Валенціні прывядзе тваю нагу ў поўны парадак. Як добра, што мне не давядзецца бачыць гэта.
— А ты будзеш дзяжурыць ноччу?
— Так. Але табе будзе ўсё роўна.
— Пабачым.
— Ну, вось і ўсё, мілы. Цяпер ты зусім чысты, і звонку і знутры. Скажы мне, колькі жанчын ты кахаў за сваё жыццё?
— Ніводнай.
— I мяне не?
— Цябе — кахаў.
— А колькі яшчэ?
— Ніводнай.
— А колькі — як гэта гавораць? — колькі ты ведаў?
— Ніводнай.
— Ты кажаш няпраўду.
— Праўду.
— Так і трэба. Ты мне ўвесь час кажы няпраўду. Я так хачу. Яны былі прыгожыя?
— Я ніводнай не ведаў.
— Правільна. Яны былі вельмі прывабныя?
— He ведаю.
КНІГІ ОНЛАЙН
