Бывай, зброя!
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Беларусь
Памер: 256с.
Мінск 1996
Выпад, удар (франц.).
— Яго не так лёгка атрымаць.
— Вы занадта сціплы. Я пашлю афіцэра сувязі. Ён умее гаварыць з англічанамі.
— Вы не бачылі міс Барклі?
— Я яе прывяду сюды. Я зараз жа пайду і прывяду яе сюды.
— He хадзіце, — сказаў я. — Раскажыце мне пра Гарыцы. Як дзяўчаты?
— Няма дзяўчат. Ужо два тыдні іх не падмянялі. Болей я туды не хаджу. Проста незразумела! Гэта ўжо не дзяўчаты, гэта старыя баявыя таварышы.
— Зусім не ходзіце?
— Толькі часам зазіраю, каб даведацца, што новага. Так, мімаходзь! Яны ўсе пытаюцца пра вас. Проста незразумелаі Трымаюць іх так доўга, што мы становімся сябрамі.
— Мо няма больш жадаючых ехаць на фронт?
— He можа быць. Дзяўчат многа. Проста дрэнная арганізацыя. Прытрымліваюць іх для тылавых герояў.
— Бедны Рынальдзі! — сказаў я. — Адзін, зусім адзін на вайне, і няма яму нават новых дзяўчат.
Рынальдзі наліў і сабе каньяку.
— Гэта не пашкодзіць вам, бэбі. Піце.
Я выпіў каньяк і адчуў, як па ўсім целе разліваецца цеплыня. Рынальдзі наліў яшчэ шклянку. Ён крыху супакоіўся. Ён падняў сваю шклянку. — За вашы доблесныя раны! За сярэбраны медаль! Скажыце, бэбі, увесь час ляжаць у гэткай гарачыні — гэта не дзейнічае вам на нервы?
— Часам.
— Я такога не магу нават уявіць. Я звар’яцеў бы.
— Вы і так вар’ят.
— Каб хоць вы хутчэй прыехалі. Няма з кім вяртацца дамоў пасля начных прыгод. Няма каго дражніць. Няма ў каго пазычаць грошы. Няма майго пабраціма і калегі. I навошта вам гэтая рана?
— Вы можаце дражніць святара.
— Ах, святар! I не дражню я яго зусім. Капітан дражніць. А мне ён падабаецца. Калі вам спатрэбіцца святар, бярыце нашага. Ён збіраецца наведаць вас. Рыхтуецца да гэтага загадзя.
— Я яго вельмі лю.блю.
— Гэта я ведаю. Мне часам нават здаецца, што вы з ім крыху гэта самае. Ну, вы ведаеце.
— Нічога вам не здаеода.
— Ды ну вас да д’ябла!
Ён устаў і адзеў пальчаткі.
— Ну і люблю я вас дражніць, бэбі. I ўсе-ткі, нягледзячы на вашага святара і вашу англічанку, вы гэткі ж, як і я, у душы.
— Нічога падобнага.
— Вядома, гэткі. Вы сапраўдны італьянец. Вы — агонь і дым, а ўнутры нічога няма. Вы толькі прытвараецеся амерыканцам. Мы з вамі браты і любім адзін аднаго.
— Ну, будзьце разумным, пакуль мяне няма, — сказаў я.
— Я прышлю да вас міс Барклі. Без мяне вам з ёй лепей. Вы чысцейшы і ласкавейшы.
— Ну вас да д’ябла!
— Я прышлю яе. Вашу цудоўную халодную багіню. Божа, ды што яшчэ рабіць з такой жанчынай, калі не схіляць галаву перад ёй? На што яшчэ здатная англічанка?
— Вы проста няветлівы брахун.
— Хто?
— Неадукаваны макароннік.
— Макароннік. Самі вы макароннік... з марожанай мордай.
— Неадукаваны. Тупы. — Я бачыў, што гэта слова ўкалола яго, і працягваў: — Некультурны. Непісьменны. Неадукаваная тупіца.
— Ах, так? Я вось нештачка скажу пра вашых бязвінных дзяўчат. Пра вашых багіняў. Паміж бязвіннай дзяўчынай і жанчынай розніца толькі адна. Калі бярэш дзяўчыну, ёй балюча. Вось і ўсё, — ён пляснуў пальчаткай па ложку. — I япгчэ з дзяўчынай ніколі не ведаеш, як гэта ёй спадабаецца.
— He злуйцеся.
— Я не злуюся. Я проста кажу вам гэта, бэбі, для вашай жа карысці. Каб пазбавіць вас ад лішняга клопату.
— I толькі ўся розніца?
— Так. Але мільёны гэткіх дурняў, як вы, гэтага не ведаюць.
— Вельмі міла з вашага боку, што вы мне сказалі.
— He варта сварыцца, бэбі. Я вас занадта люблю. Але не будзьце дурнем.
— He. Я буду гэткім разумным, як вы.
— He злуйцеся, бэбі. Засмейцеся. Выпіце яшчэ. Мне час ісці.
— Вы ўсё-ткі слаўны хлапчына.
— Вось бачыце. У душы вы гэткі ж, як я. Мы — браты па вайне. Пацалуйце мяне на развітанне.
— Вы размазня.
— He. Проста я болып чулы.
Я адчуў яго дыханне ля свайго твару.
— Да сустрэчы. Я хутка зноў прыду. — Яго дыханне адсунулася. — He хочаце цалавацца, не трэба. Я прышлю да вас вашу англічанку. Бывайце, бэбі. Каньяк пад ложкам. Хутчэй папраўляйцеся.
Ён знік.
РАЗДЗЕЛ АДЗІНАЦЦАТЫ
Ужо цямнела, калі ўвайшоў святар. Прынеслі суп, пасля забралі талеркі, і я ляжаў, гледзячы на рады ложкаў і на вершаліну дрэва за акном, якая ледзь хісталася ад лёгкага вечаровага ветру. Вецер пранікаў у акно, і з набліженнем ночы стала халадней. Зараз мухі абляпілі столь і павіслыя на шнурах электрычныя лямпачкі. Святло запальвалі, толькі калі ноччу прыносілі параненага альбо што-небудзь рабілі ў палаце. Таму, што адразу пасля змроку наступала цемра і ўжо да раніцы было цёмна, мне здавалася, што я зноў стаў маленькім. Было падобна, што адразу пасля вячэры цябе ўкладваюць спаць. Веставы прайшоў паміж ложкаў і спыніўся. 3 ім быў яшчэ нехта. Гэта быў святар. Ён стаяў перада мной, смуглы, невысокі і збянтэжаны.
— Як вы сябе адчуваеце? — спытаў ён. На парозе ля ложка ён паклаў нейкія пакункі.
— Добра, ойча мой.
Ён сеў на стул, прынесены для Рынальдзі, і збянтэжана паглядзеў у акно. Я заўважыў, што ён стомлены.
— Я толькі на хвілінку, — сказаў ён. — Позна ўжо.
— Яшчэ не позна. Як там у нас?
Ён усміхнуўся.
— Насміхаюцца з мяне па-ранейпіаму. — Ягоны голас таксама гучаў стомлена. — Дзякуй Богу, усе здаровы.
— Я такі рады, што ў вас усё абышлося, — сказаў ён. — Вам не вельмі баліць?
Ён здаваўся стомленым, а я не прывык бачыць яго стомленым.
— Зараз ужо не.
— Мне вельмі сумна без вас за сталом.
— Я і сам бы хацеў вярнуцца хутчэй. Мне заўсёды было прыемна гутарыць з вамі.
— Я тут вам сёе-тое прынёс, — сказаў ён. Ён падняў з падлогі пакункі. — Вось сетка ад маскітаў. Вось бутэлька вермуту. Вы любіце вермут? Вось англійскія газеты.
— Калі ласка, разгарніце іх.
Ён узрадаваўся і стаў адкрываць бандэролі. Я ўзяў у рукі сетку ад маскітаў. Вермут ён падняў, каб паказаць мне, пасля зноў паставіў на стол ля ложка. Я ўзяў адну газету. Мне ўдалося прачытаць загаловак, павярнуўшы газету так, каб на яе падала слабае святло з акна. Гэта была “Ньюс оф уорлд”.
— Астатнія — ілюстраваныя лісткі, — сказаў ён.
— 3 вялікай ахвотай прачытаю іх. Адкуль яны ў вас?
— Я пасылаў па іх у Местрэ. Я дастану яшчэ.
— Вьі вельмі добры, што наведалі мяне, ойча мой. Вып’еце шклянку вермуту?
— Дзякуй, не варта. Гэта вам.
— He, выпіце шкляначку.
— Ну, добра. Наступным разам я прынясу вам яшчэ.
Веставы прынёс шклянкі і адкрыў бутэльку. Корак раскрышыўся, і давялося прапіхнуць кавалак у бутэльку. Я бачыў, што святару гэта не спадабалася, і ён сказаў:
— Ну, нічога. Бывае.
— За ваша здароўе, ойча мой.
— За ваша здароўе.
Пасля ён трымаў шклянку ў руцэ, і мы глядзелі адзін на аднаго. Час ад часу мы спрабавалі распачаць сяброўскую гаворку, але сёння гэта не ўдавалася.
— Што з вамі, ойча мой? Вы вельмі стомлены?
— Я стаміўся, але я не маю на гэта права.
— Гэта ад гарачыні.
— He. Бо яшчэ ж толькі вясна. На душы ў мяне цяжка.
— Вам надакучыла вайна?
— He. Але я ненавіджу вайну.
— Я таксама не знаходжу ў ёй задавальнення, — сказаў я.
Ён пакруціў галавой і зірнуў у акно.
— Вам яна не перашкаджае. Вы яе не бачыце. Даруйце. Я ведаю, вы паранены.
— Гэта выпадковасць.
— I ўсё адно, нават паранены, вы не бачыце яе. Я перакананы ў гэтым. Я сам не бачу яе, але я крыху адчуваю.
— Калі мяне параніла, мы якраз гаварылі пра вайну. Пасіні гаварыў.
Святар паставіў шклянку. Ён думаў пра нешта іншае.
— Я іх разумею, бо я сам такі ж, як і яны, — сказаў ён.
— Але вы зусім іншы.
— А на самай справе я такі ж, як яны.
— Афіцэры нічога не бачаць.
— He ўсе. Ёсць надта чулыя, ім яшчэ горш, чым нам.
— Такіх нямнога.
— Тут справа не ў адукацыі і не ў грашах. Тут нешта іншае. Такія людзі, як Пасіні, нават маючы адукацыю і грошы, не захацелі б быць афіцэрамі. Я не хацеў бы быць афіцэрам.
— Па чыну вы ўсё адно што афіцэр. I я афіцэр.
— He, гэта не ўсё адно. А вы нават не італьянец. Вы замежны грамадзянін. Але вы бліжэй да афіцэраў, чым да радавых.
— У чым жа розніца?
— Мне цяжка растлумачыць. Ёсць людзі, якія хочуць ваяваць. У нашай краіне шмат такіх. Ёсць іншыя людзі, якія не хочуць ваяваць.
— Але першыя прымушаюць іх.
— Ага.
— А я дапамагаю гэтаму.
— Вы чужаземец. Вы патрыёт.
— А тыя, што не хочуць ваяваць? Ці могуць яны перашкодзіць вайне?
— He ведаю.
Ён зноў зірнуў у акно. Я назіраў за ягоным тварам.
— Хіба яны калі-небудзь маглі перашкодзіць?
— Яны не арганізаваны і таму не могуць перашкаджаць, а калі яны арганізуюцца, іхнія важакі здраджва^ юць ім.
— Значыць, гэта безнадзейна?
— Няма нічога безнадзейнага. Але здараецца, што я не магу спадзявацца. Я заўсёды стараюся спадзявацца, але здараецца, што не магу.
— Але ж вайна некалі скончыцца?
— Спадзяюся.
— Што вы тады будзеце рабіць?
— Калі будзе можна, вярнуся ў Абруцы.
Яго смуглы твар раптам засвяціўся радасцю.
— Вы любіце Абруцы?
— Так, вельмі люблю.
— Вось і паедзьце туды.
— Гэта было б вялікае шчасце. Жыць там і любіць Бога і служыць яму.
— I карыстацца павагай, — сказаў я.
— Так, і карыстацца павагай. А што?
— Нічога. У вас для гэтага ёсць усе падставы.
— He ў гэтым справа. Там, на маёй радзіме, лічыцца натуральным, што чалавек можа любіць Бога. Гэта не гнюсная камедыя.
— Разумею.
Ён паглядзеў на мяне і ўсміхнуўся.
— Вы разумееце, але вы не любіце Бога.
— He.
— Зусім не любіце? — спытаў ён.
— Часам ноччу я баюся яго.
— Лепей вы любілі б яго.
— Я мала каго люблю.
— He, — сказаў ён. — Няпраўда. Тыя ночы, пра якія вы мне расказвалі. Гэта не любоў. Гэта толькі пажаднасць і страсць. Калі любіш, хочацца нешта рабіць у імя любові. Хочацца ахвяраваць сабой. Хочацца служыць.
— Я нікога не люблю.
— Вы палюбіце. Я ведаю, што палюбіце. I тады вы будзеце шчаслівы.
— Я і так шчаслівы. Заўсёды шчаслівы.
— Гэта зусім іншае. Вы не можаце зразумець, што гэта, пакуль не адчуеце.
— Добра, — сказаў я, — калі я гэта некалі зразумею, я скажу вам.
— Я занадта доўга сяджу з вамі і занадта многа балбачу. — Ён шчыра занепакоіўся.
— He. He ідзіце. А каханне да жанчыны? Калі б я на самой справе пакахаў жанчыну, было б тое ж самае?
— Гэтага я не ведаю. Я не кахаў ніводнай жанчыны.
— А сваю маці?
— Так, маці я, напэўна, любіў.
— Вы заўсёды любілі Бога?
— 3 самага дзяцінства.
— Так, — сказаў я. Я не ведаў, што сказаць. — Вы яшчэ зусім малады.
— Я малады, — сказаў ён. — Але вы называеце мяне айцом.
— Гэта з ветлівасці.
КНІГІ ОНЛАЙН
