КНІГІ ОНЛАЙН

Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць

Паляўнічы | Стары чалавек і мора | Планета людзей | Маленькі прынц

Антуан дэ Сент-Экзюперы, Эрнэст Хемінгуэй, Джэймс Олдрыдж

Выдавец: Юнацтва

Памер: 429с.

Мінск 1996

148.39 МБ

— Што ты маеш есці? — спытаўся хлопчык.
— Гаршчок жоўтага рысу з рыбай. He хочаш трохі? — He. Я буду есці дома. Зрабіць мне табе агонь? — He. Я зраблю пазней. Альбо буду есці рыс халодны.
— Ці магу я ўзяць сетку?
— Ага.
У халупе не было жаданай сеткі, і хлопчык памятаў, калі яны прадалі яе. Але яны гулялі ў гэтую байку штодня. He было ані гаршка з жоўтым рысам і рыбай, і хлопчык гэта ведаў таксама.
— Восемдзесят пяць — шчаслівая лічба,— сказаў стары чалавек.— Што ты скажаш, калі рыбіна, якую я прынясу, разабраная заважыць тысячу фунтаў?
— Я вазьму сетку і пайду лавіць сардзіны. Ты будзеш сядзець на парозе на сонцы?
— Але. У мяне ёсць учарашняя газета, і я прачытаю пра бейсбол.
Хлопчык не ведаў, ці не выдумка і ўчарашняя газета, але стары чалавек выцягнуў яе з-пад ложка.
— Перыка даў мне ў bodega',— растлумачыў ён.
— Я прыйду, калі налаўлю сардзін. Пакладу твае і мае разам у лёд, і мы падзелім іх раніцой. Калі я вярнуся, ты раскажаш мне пра бейсбол.
— «Янкі» не могуць прайграць.
— Але мяне непакояць «Індзейцы» з Кліўленда.
— Вер у «Янкі», сынок. Хай перад вачыма ў цябе стаіць вялікі Дзі Маджыа.
— Мяне ненакояць як дэтройцкія «Тыгры», гэтак і кліўлендскія «Індзейцы».
— Сцеражыся, бо ты хутка пачнеш баяцца нават
Карчма (ісп.).
«Чырвонаскурых» з Цынцынаці і «Белых шкарпэтак» з Чыкага.
— Разбярэшся з гэтым і раскажаш мне, калі я вярнуся.
— Як ты думаеш, ці не купіць нам латарэю з апошняй лічбай восемдзесят пяць? Заўтра ж восемдзесят пяты дзень года.
— Мы можам гэта зрабіць,— сказаў хлопчык.— А як наконт васьмідзесяці сямі, памятаеш свой найбольшы рэкорд?
— Двойчы такое не здараецца. А ты здолееш знайсці білет з лічбай восемдзесят пяць?
— Я магу заказаць адзін.
— Адзін білет. Два даляры з паловай. У каго мы можам іх пазычыць?
— Гэта проста. Я заўсёды магу пазычыць два даляры з паловай.
— Мяркую, што я таксама. Але стараюся не пазычаць. Спачатку пазычаеш. Потым жабруеш.
— He мерзні, старэча,— сказаў хлопчьік.— He забывайся, што цяпер верасень.
— Месяц, калі ідзе буйная рыба,— сказаў стары чалавек.— Любы можа быць рьібаком у траўні.
— Пайду па сардзіны,— сказаў хлопчык.
Калі ён вярнуўся, стары чалавек спаў у крэсле, a сонца заходзіла. Хлопчык зняў старую салдацкую коўдру з ложка і агарнуў ёю спінку крэсла і плечы старога. Гэта былі дзіўныя плечьі, усё яшчэ магутныя, хоць і вельмі старыя, і шыя таксама была моцная, і маршчыны на ёй не гэтак кідаліся ў вочы, калі чалавек спаў, нахіліўшы наперад галаву. Яго кашуля была латана-пералатана гэтулькі разоў, што сталася падобная на ветразь, і кожная латка выцвіла на сонцы па-свойму. Усё ж ён быў вельмі стары, і ягоны твар, з заплюшчанымі вачыма, здаваўся нежывы. Газета ляжала на каленях, цяжар яго рукі трьімаў яе, не даючы падхапіць вечароваму ветру. Ен быў босы.
Хлопчык пакінуў яго тут, і, калі вярнуўся, стары чалавек па-ранейшаму спаў.
— Прачніся, старэча,— сказаў хлопчык і паклаў руку яму на калена.
Стары чалавек расплюшчыў вочы, нейкі момант як бы вяртаючыся аднекуль здалёку. Нарэшце ўсміхнуўся.
— Што ты прынёс? — спытаўся ён.
— Вячэру,— адказаў хлопчык.— Будзем зараз вячэраць.
— Я не надта галодны.
— Трэба пад’есці. Ты не можаш лавіць рыбу не еўшы.
— Здаралася і гэткае,— сказаў стары чалавек, устаючы і згортваючы газету. Потым стаў складваць коўдру.
— Акрыйся коўдрай,— сказаў хлопчык.— Ты не будзеш лавіць рыбу галодны, пакуль я жыву на свеце.
— Тады жыві доўга і шануйся,— сказаў стары чалавек.— Што мы будзем есці?
— Чорны боб і рыс, печаныя бананы і трохі тушанага мяса.
Хлопчык прынёс ежу з «Тэрасы» ў металічнай пасудзіне, што складалася з двух судкоў. Два прыборы — нажы, відэльцы і лыжкі — ляжалі ў кішэні, кожны загорнуты ў папяровую сурвэтку.
— Хто табе гэта даў?
— Марцін. Карчмар.
— Я мушу падзякаваць яму.
— Я ўжо яму падзякаваў,— сказаў хлопчык.— Табе няма патрэбы дзякаваць.
— Я дам яму мяса з ніжняй часткі вялікай рыбіны,— сказаў стары чалавек.— Ен дапамагаў нам болыц як адзін раз?
— Думаю, так.
— Дьік я павінен даць яму штосьці болей, як мяса з ніжняй часткі рыбіны. Ен вельмі чула ставіцца да нас.
—• Ен прыслаў піва. Табе і мне.
— Мне больш падабаецца піва ў бляшанках.
— Ведаю, але гэтае ў пляшках. Піва «Hatueu» пляшкі я занясу назад.
— Дзякуй табе за клопат,— сказаў стары чала век.— Ці не пара нам есці?
— Я ж цябе запрашаў,— мякка сказаў хлопчык.— He хацеў адчыняць судкі, пакуль ты не быў гатовы.
— Зараз я гатовы,— сказаў стары чалавек.— Мне трэба было толькі памыцца.
«Дзе ж ты мыўся? — падумаў хлопчык.— Вада ў вёсцы за дзве вуліцы ўніз па дарозе. Я павінен нанасіць сюды вады, і мыла трэба яму даць, і добры ручнік. Як можна быць такім бяздумным? Я павінен прыдбаць
Гатунак піва.
яму іншую кашулю і світку на зіму, ды нейкія чаравікі, ды іншую коўдру».
— Твая мясная страва цудоўная,— сказаў стары чалавек.
— Раскажы мне пра бейсбол,— папрасіў яго хлопчык.
— У « Амерыканскай лізе» перамагаюць «Янкі», як я і казаў,— усцешана сказаў стары чалавек.
— Сёння яны прайгралі,— сказаў хлопчык.
— Гэта нічога не значыць, вялікі Дзі Маджыа зноў у форме.
— Ен толькі адзін з гульцоў у камандзе.
— Вядома. Але ад яго ўсё залежыць. У іншай лізе — паміж Бруклінам і Філадэльфіяй — я паставіў бы на Бруклін. Тут у мяне ў думках Дзік Сіслер і тыя яго магутньія ўдары ў старым парку.
— Ніколі не было нічога падобнага на тое. Я ніколі не бачыў, каб мяч ляцеў так далёка.
— Памятаеш, як ён прыходзіў на «Тэрасу»? Я хацеў узяць яго ў рыбу, ды не адважваўся запрасіць. Тады я папрасіў, каб ты гэта зрабіў, але і ў цябе не хапіла духу.
— Я ведаю, што гэта была вялікая памылка. Ен мог пайсці з намі ў мора, і мы ўспаміналі б пра гэта ўсё жыццё.
— Я хацеў бы ўзяць у рыбу вялікага Дзі Маджыа,— сказаў стары чалавек.— Рыбакоў сын, кажуць. Магчыма, ён быў гэткі ж бядняк, як і мы, і яго не пакрыўдзіла б маё запрашэнне.
— Бацька вялікага Сіслера ніколі не быў бедны і ў маім веку гуляў у салідньіх лігах.
— Я ў тваім веку быў перад мачтай' на караблі з чатырохкутнымі ветразямі, які ішоў у Афрыку, і ўвечары бачыў на ўзмор’і львоў.
— Я ведаю. Ты расказваў мне.
— Пра што нам лепш пагаварыць: пра Афрыку ці бейсбол?
— Пра бейсбол, я думаю,— сказаў хлопчык.— Раскажы мне пра вялікага Джона Дж. Мак Гро.— Ен вымавіў Хота 2 замест Дж.
— Ен таксама часам завітваў на «Тэрасу» ў былыя дні. Але ён быў грубы і жорсткі, і не даць рады, калі выпіваў. У ягоных думках былі на роўных бейсбол і
1 Быў матросам, матроскі кубрык знаходзіўся ў пярэдняй частцы карабля.
2 На іспанскі лад.
коні. Прынамсі, ён увесь час насіў спіс коней у кішэні і часта называў іхнія мянушкі па тэлефоне.— To быў вялікі менеджэр,— сказаў хлопчык.— Бацька лічыць, найвялікшы.
— Бо ён сюды наведваўся процьму разоў,— сказаў стары чалавек.— Калі б Дзюрашэр працягваў прыязджаць да нас штогод, твой бацька лічыў бы найвялікшым менеджэрам яго.
— Хто на самай справе найвялікшы менеджэр: Лік ці Майк Гансалес?
— Думаю, яны роўныя.
— А найлепшы рыбак — ты.
— He. Я ведаю лепшых.
— Que val,— сказаў хлопчык.— Ёсць нямала добрых рыбакоў і некалькі вялікіх. Але гэткіх, як ты, больш няма.
— Дзякуй. Ты радуеш маё сэрца. Спадзяюся, у моры не плавае рыбіна, з якой бы мы не справіліся.
— Нямашака такой рыбіны, калі кажаш, што ты гэткі ж дужы, як і раней.
— Магчыма, я не такі дужы, як мне здаецца,— сказаў стары чалавек.— Але я ведаю шмат хітрыкаў і не завагаюся.
— Зараз табе трэба паспаць, каб раніцай чуцца бадзёрым. Я занясу начынне на «Тэрасу».
— Ну дык дабранач. Я пабуджу цябе ўранні.
— Ты мой будзільнік,— сказаў хлопчык.
— Мой узрост — будзільнік. Чаму старыя людзі так рана прачынаюцца? Ці не дзеля таго, каб падоўжыць, магчыма, апошні свой дзень?
— He ведаю,— сказаў хлопчык.— Адзінае, што мне вядома: маладыя хлопцы спяць моцна і прачынаюцца позна.
— Я гэта памятаю,— сказаў стары чалавек.— Пабуджу цябе своечасова.
— He хачу, каб мяне будзіў ён. Як паслугача.
— Разумею.
— Спі соладка, стары дружа.
Хлопчык знік. На стале падчас іхняй вячэры не было ніякага святла, і стары чалавек, зняўшы нагавіцы, пайшоў да ложка ў цемры. Ен скруціў нагавіцы, паклаўшы ўсярэдзіну газету, і атрымалася падушка. Захутаўшыся ў коўдру, стары чалавек лёг на іншыя
1 Уга (ісп.).
старыя газеты, што прыкрывалі спружыны ложка, і заснуў.
Спаў ён нядоўга і сніў Афрыку, дзе быў у юнацтве: доўгія, несканчоныя, то залацістыя, то бялюткія — аж вачам балюча — берагі, высокія мысы і магутныя карычневыя горы. Цяпер ён кожную ноч жыў на тым узмор’і, чуў у снах, як шуміць прыбой, бачыў, як хвалі ягоныя ўзнімаюць і апускаюць лодкі тубыльцаў.
Ен спаў і адчуваў пах смалы і пакулля, як на палубе, а ўранні берагавы вецер прыносіў пах Афрыкі.
Звычайна, калі да яго далятаў вецер, ён прачынаўся і, апрануўшыся, ішоў будзіць хлопчыка. Але гэтай ноччу пах берагавога ветру завітаў нашмат раней, і ён ведаў, у сне, што яшчэ занадта рана, і таму сніў аснежаныя пікі на Канарскіх выспах, што ўставалі з мора, a потым розныя тамтэйшыя гавані і рэйды.
Яму больш не сніліся ні штормы, ні жанчыны, ні вялікія падзеі, ні вялікая рыба, ні бойкі, ні спаборніцтвы ў сіле, ні ягоная жонка. Цяпер ён сніў толькі мясціны ды львоў на ўзбярэжжы. Сутоннем яны бавіліся, што тыя кацяняты, і ён любіў іх, як любіў хлопчыка. Ен ніколі не сніў хлопчыка.
Стары чалавек прачнуўся, зірнуў праз адчыненыя дзверы на месяц, раскруціў і адзеў нагавіцы. Памачыўшыся за халупай, ён рушыў угару па дарозе будзіць хлопчыка. Ен дрыжаў ад ранішняга холаду, але ведаў, што ўрэшце сагрэецца дый неўзабаве будзе веславаць.
Дзверы хаціны, дзе жыў хлопчык, былі незамкнутыя, ён адчыніў і ціха ступіў босымі нагамі. Месяц на зыходзе дазваляў яму добра бачыць хлопчыка, які спаў на сваім сціплым ложку ў першым пакоі. Ен мякка абхапіў адну пяту і трымаў яе, пакуль хлопчык не прачнуўся і не зірнуў на яго. Старьі чалавек кіўнуў, і хлопчык, сеўшы на ложку, узяў з зэдліка, што стаяў побач, штаны і нацягнуў іх на сябе.
За старым чалавекам услед з ха.дны выйшаў хлопчык. Сон адольваў яго, і стары чалавек адной рукой абняў хлопчыка за плечы:
— Я вельмі шкадую.
— Que va,— сказаў хлопчык.— Такая мужчынская доля.