Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
Мы пасадзім грушку Усе, усе, Няхай наша грушка Расце, расце.
Вырасці ты, грушка, Вось такой вышыні, Распусціся, грушка, Вось такой шырыні!
Расці, расці, грушка, Ды у добры час.
Патанцуй, Марылька, Паскачы для нас.
А ўжо наша грушка Распусцілася, А наша Марылька Зажурылася.
А мы тую грушку
Усе шчыпаць будзем.
Ад нашай Марылькі
Уцякаць будзем.
Грушка ў сярэдзіне круга павінна рабіць усё, аб чым спяваецца ў песні — танцаваць, кружыцца. Пры словах песні «вось такой вышыні», «вось такой шырыні» дзеці паднімаюць рукі ўверх, разводзяць іх у бакі. Калі спяваюць «а мы тую грушку шчыпаць будзем», усе набліжаюцца да грушкі, каб ушчыпнуць, і хуценька ўцякаюць, а грушка ловіць каго-небудзь з дзяцей, ставіць яго на сваё месца ў сярэдзіне круга, і гульня паўтараецца.
943. Ігрушка
Дзеці становяцца ў круг, у сярэдзіне якога знаходзіцца хлопчык або дзяўчынка. Спяваючы, дзеці ходзяць у карагодзе
вакол ігрушкі.
Ой, пасаджу грушку У мосце, у мосце. Няхай мая грушка Росце, росце.
Я ж маладзенька, Плешчу, скочу, Толькі свае грушкі Хочу.
Ігрушцы задаюць пытанні, як яна вырасла. Калі, нарэшце, ігрушка адказвае, што яна вырасла і ігрушы на ёй паспелі, усе набліжаюцца, каб ушчыпнуць яе, а потым уцячы. Каго ігрушка зловіць, той становіцца ў сярэдзіне круга. Гульня працягваецца.
944. Гусі
Выбіраюць з усіх удзельнікаў ваўка і гуся. Усе становяцца кругам, воўк — у сярэдзіне, а гусь — за кругам. Усе ходзяць і спяваюць:
Дзе вы гусі былі?
Га-га-га!
На сінем моры.
Г а-га-га!
Каго вы там відзелі?
Г а-га-га!
Шэрага ваўчка.
Г а-га-га!
Ах ты, ваўчок, ваўчок,
Г а-га-га!
Бярыся за гусёнка.
Г а-га-га!
Замест парасёнка. Г а-га-га!
Воўк стараецца злавіць гуся. Калі яму гэта ўдаецца, выбіраюць новага ваўка і гуся. Гульня паўтараецца.
945. Воўк
[ Moderate ]
Па су^ па су ве _ ча _ ра^
а ўве _ ча _ ры гкадь не _ ча га.
Выбіраюць з гульцоў аднаго ваўком, а другога — пастухом авечак. Усе астатнія — авечкі. Пастух бярэ дзве лучыначкі, затым аддзяляе з грамады аднаго гульца, кладзе яму на галаву канец адной лучынкі і, прытрымліваючы рукой другі яе канец, б’е па лучынцы другой лучыначкай, прыгаворваючы:
Пасу, пасу да вечара, А ўвечары гнаць нечага. Стаіць воўк — пад гарой, Падпёршыся качаргой.
Пасля гэтай прыпеўкі пастух кладзе абедзве лучыначкі на галаву авечкі і кажа:
— Пастой, барашка, пайду табаку нюхацьі
Пастух аддаляецца. Прыходзіць воўк, закідвае лучыначкі і адводзіць авечку ўбок. Варочаецца пастух, глядзіць: няма авечкі. Пастух паднімае лучыначкі, аддзяляе ад грамады яшчэ адну авечку і прыгаворвае як раней, але воўк зноў крадзе авечку і г. д., пакуль не з’ядае апошнюю. Тады пастух бярэ палку і, быццам на кані, едзе на ёй да ваўка на гутарку:
-— Воўк, воўк, ці не відзеў маёй авечкі?
— А якая яна?
— Чорненькая.
— Пабегла чорненькай дарожкай.
У гэты момант гульцы ў чорнай вопратцы ўцякаюць ад ваўка і становяцца блізка ад пастуха.
Пастух зноў зварочваецца да ваўка з тымі ж самымі пытаннямі пра беленькую авечку, чырвоненькую, рабенькую і г. д., пакуль усе пакрадзеныя ваўком авечкі не паўцякаюць. Тады пастух едзе на палцы да авечак, ставіць іх у два рады так, каб паміж радамі быў прамежак у шырыню на два метры, затым варочаецца да ваўка і кажа:
— Воўча, воўча, прашу ў лазню.
— А якая ў цябе лазня?
— Драбяная.
— А якая печка?
— Каменная.
— А які палок?
— Конскае рабро.
— А якая конаўка?
— Конская галава.
— А які венік?
— Конскі хвост.
— А які агонь?
— Конскія вочы.
У гэты час авечкі моцна тупаюць нагамі.
— Хто ў цябе стукае?
— Тыя, што дошкі чэшуць.
У гэты час авечкі пляскаюць у далоні.
— А хто ў цябе лопаець?
— Тыя, што дошкі забіваюць.
Воўк прыслухоўваючыся:
— А што ў цябе пукчыць?
— Квас кіснець.
— Дай папіпь.
Пастух плюе на канец лучыначкі і падносіць ваўку. Як з гэтага жарту ўсе насмяюцца, пастух кажа:
— Ну, воўча, лазня гатова!
Воўк ідзе мыцца, праходзіць паміж радамі авечак, а тыя хустачкамі б’юць ваўка (даюць ваўку лазню, параць) або тукаюць на ваўка і махаюць рукамі, пакуль ён прабяжьшь паміж радамі авечак туды і назад.
946. Пасу, пасу авечачкі
Пасу, пасу авечачкі Недалёка ад рэчачкі. Воўк за гарою, А я за другою. Ваўка не баюся, Кіем баранюся.
947. Воўк і авечкі
Moderate
ад рэ _чач _кі. Я па _су a _ веч кі ка _ля са _май
Выбіраюць з гульцоў пастуха і ваўка. Усе астатнія — авечкі. Пастух становіцца сярод хаты з качаргой у руках, каля яго навокал садзяцца авечкі, а воўк хаваецца за дзвярыма. Пастух пяе:
Пасу, пасу авечачкі Недалёчка ад рэчачкі. Я пасу авечкі Каля самай рэчкі. Воўк за гарою, Шэры за крутою. Ваўка не баюся, Кіем баранюся, Качарэжкай адаб’юся, Пайду й буду спаць.
Пастух адыходзіць убок і робіць выгляд, што спіць. Воўк кідаецца да авечак, хапае адну і разам з ёю ўцякае за дзверы. Усхапіўшыся, пастух крычыць:
— Ага-ту! Воўк авечку панёс...
Пастух зноў выходзіць на сярэдзіну хаты і пяе сваю песню. Потым зноў ідзе спаць. Воўк зноў хапае авечку і так, аж пакуль не забярэ апошнюю. Тады пастух ідзе шукаць авечак і, стукаючы качаргой то на адзін бок, то на другі, кажа: «Воўчы след, авечы след, воўчы след, авечы след...» Падыходзіць да ваўка і пытаецца:
— Ці не бачыў, панок, маіх авечак?
— He, не бачыў.
Авечкі пачынаюць паціху шумацець.
— А што ж гэта ў цябе шумаціць?
— Пчолы гудуць.
Пастух варочаецца назад ды ідзе зноў шукаць авечак, авечкі стукаюць.
— А што ў цябе стукае?
— Mae парабкі дровы сякуць.
I гэтак далей, аж нарэшце авечкі пачынаюць блекатаць. Пастух убягае ў тую каморку і крычыць: «Ашкіра дамоў!» Уганяе іх у хату, пасля гэтага кліча ваўка ў лазню. Воўк пытаецца:
— А якія дровы?
— Бярозавыя.
— He хачу, надта чадзяць.
Пастух кліча другі раз, воўк зноў пытаецца:
— Якія дровы?
— Асінавыя.
Воўк адмаўляецца, што надта дымяць. Ажно за трэцім ужо разам, калі пастух кажа: «Дровы хваёвыя»,— воўк згаджаецца, але, падышоўшы крыху, пытаецца яшчэ:
— А сабак няма?
— Адна ёсць сучка ліхая і тая пад печкай здыхае, а сабака кісялём удавіўся.
Воўк выходзіць на сярэдзіну хаты і прысядае на карачкі, быццам мыецца. Пастух як крыкне:
— Цюцькі, кусіце!
Авечкі кідаюцца на яго. Воўк уцякае, яны даганяюць. Пастух падыходзіць да ваўка і пытаецца:
— А што, воўча, надта яны цябе пакусалі?
— Ой, пакусалі.
— Хадзі ж цяпер будзем іх кусаць.
Кідаюцца ўдваіх на авечак, тыя не даюцца.
948. Воўк і авечкі
Выбіраюць пастуха і ваўка, усе астатнія ўдзельнікі гульні— авечкі. Пастух ходзіць каля авечак і пяе:
Пасу, пасу авечачкі Каля быстрай рэчачкі. Воўк за гарою, Я за другою.
Ваўка не баюся, Палоўнікам адбаранюся.
Прыходзіць воўк і кажа пастуху:
— Пастух, пастух, а табе бацька купіў часы залатыя. Я папасу авечкі, а ты схадзі паглядзі.
Пастух ідзе. У гэты час воўк крадзе авечку. Вяртаецца пастух, бачыць, што няма адной авечкі. Пастух пяе:
А мне бацька часоў не купіў, Воўк авечачку схапіў.
Калі воўк пацягае ўсіх авечак, пастух ідзе шукаць іх. Ен углядаецца ў зямлю і гаворыць:
— Тут воўчы след, тут барані, тут воўчы след, тут барані...
Прыходзіць пастух да ваўка. Авечкі ў гэты час ляскаюць зубамі. Пастух пытаепца:
— Што ў цябе такое робіцца?
— Кросны ткуцца.
— Дай мне палатна.
— Нельга.
— Ці прабягалі тут мае авечкі?
— А якія яны?
— Сівенькія.
— Пабеглі па сівенькай дарожцы.
Пастух прыходзіць да ваўка ў другі раз. Авечкі ў далоні плешчуць.
— Што гэта ў цябе шуміць?
— Бліны пякуць.
— Дай мне бліна.
— Гарачыя.
Так паўтараецца некалькі разоў. Нарэшце пастух запрашае ваўка ў лазню. Воўк доўга адмаўляецца, бо яму дровы не падыходзяць. Калі выбярэ дровы, пачынае мыла выбіраць. Прыходзіць воўк у лазню, а там авечкі сядзяць з пастухом. Яны накідваюцца на ваўка і тар.мосяць.
949. Пастух і авечкі
Выбіраюць з удзельнікаў гульні ваўка і пастуха. Усе астатнія — авечкі. Авечкі сядзяць кружком на падлозе, трымаюцца за качаргу, якая стаіць у цэнтры. Пастух таксама трымаецца за качаргу вышэй, ён ходзіць вакол сваіх авечак. У куце сядзіць воўк, там яго хлеў.
Пастух пяе ходзячы:
Пасу, пасу авечачкі Каля быстрай рэчачкі, Воўк за гарой, Я за другой.
Я ваўка не баюся, Качаргой адбаранюся.
Падбягае воўк і кажа:
— Пастух, пастух, твой бацька на таргу быў, табе чаравікі з капелюшом купіў, ідзі дамоў паглядзі.
Пастух не вытрымлівае, ідзе да бапькі:
— Тата, тата, што ты мне купіў?
— Я на таргу не быў, нічога не купіў. Ідзі авечак глядзець, каб воўк не панёс.
У адсутнасць пастуха воўк сапраўды адлучае адну ці дзвюх авечак, вядзе іх сабе ў хлеў.
Зноў паўтараецца песня пастуха.
Прыдумляючы з кожным разам усё больш цікавыя і спакуслівыя рэчы, воўк перацягвае ўсіх авечак сабе. На пасьбішчы застаецца адна качарга. Пастух бярэ яе і ідзе па слядах, прымаўляючы: «Воўчы след — барання кроў», даходзіць да хлява ваўка. Чуе там нейкі шум. Пастух пытаецца ў ваўка:
— Воўк, воўк, ці відзеў ты авечак?
— He, не відзеў.
— А што ў цябе ў хляве плешчыцца?
— Бабы палатно палошчаць.
У гэты час авечкі пляскаюць у далоні. Пастух адыходзіць ні з чым. Пасля падыходзіць яшчэ раз. Тут воўк пытаецца, якія ў пастуха былі авечкі, і кажа потым, што яны пабеглі рознымі дарожкамі: сівая — сівой, белая — белай, чорная — чорнай і г. д.
Зноў вяртаецца пастух. Ен чуе, як бляюць яго авечкі. Тады воўк кажа, калі ж гэта яго авечкі, хай яны пяройдуць праз «кладку», пройдуць па качарзе, не трымаючыся ні за што. Тыя, што не пяройдуць,— ваўку.
Пастух мусіць прызнацца бацьку, што не ўсіх авечак упасвіў, і той праганяе яго з дому ў лес.
950. Воўк
Дзеці садзяцца ў кружок. Нянька ходзіць каля дзяцей і пяе песеньку:
Дзеткі мае, галубяткі, Нашто я вас карміла, Нашто я вас паіла: Ці на серага ваўчышчу, Ці на белага звярышчу? Воўк прыйшоў, дзіця ўкраў, А я, маладзенька, заснула Над маленькім дзіцёнкам, Над красненькім яечкам.
Тады воўк: «Гоўк!»
Выходзіць воўк і забірае аднаго за адным усіх дзяцей; нянька пагражае яму, а потым пералічвае дзяцей:
— Воўча, воўча, ці не бачыў ты маіх авец?
— Якія твае воўцы: чорныя, белыя, сівыя? — Белыя.
—Пабеглі па белай дарожцы, па чыстаму па сасоннічку. Украдзены хлопчык пішчыць за печкаю: Ці, ці, ці!
— Што ў вас сіпіць у печы?
— Квас варыцца.
— Дайце мне пакушаць.
КНІГІ ОНЛАЙН
