Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
175
Гл. папярэднюю заўвагу.
176
Зап. М. Я. Грынблат у 1971 г. у в. Мікуліна Глыбоцкага р. Віцебскай вобл. ад В. П. Бабіч, 1888 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 43, сш. 1, л. 41, Хэ 17.
177
3 д а н о в і ч, Хв 35.
Напеў з паралельнай ладавай пераменнасцю, якая, аднак, выглядае тут некалькі ненатуральна. (Агульная пабудова напеву спрошчана).
178
Тэкст і мелодыю зап. Н. М. Маркава ў 1971 г. у в. Мядзведзічы Ляхавіцкага р. Брэсцкай вобл. ад Галі Федаровіч, 10 г.
АІМЭФ, ф. 2, воп. 7, спр. 4.
Характар напеву — гл. камент. да 49.
Той жа тэкст зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Закор’е Браслаўскага р. Віцебскай вобл. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 2, л. 12).
Зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у г. Клецку ад Г. П. Гардзей, 1900 г. нар., з в. Машукі Клецкага р. Мінскай вобл.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
180
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Закор е Браслаўскага р. Віцебскай вобл. ад дзяўчынак.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 2, л. 21.
181
ш л ю б с к і, стар. 17, № 28.
Зап. у 1914 г. у Забулдычыне.
182
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1968 г. у в. Белая Дуброва Касцюковіцкага р. Магілёўскай вобл.
АІМЭФ, ф. 8, воп 2, спр. 6, сш. 2, л. 50.
183
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Я. М. Альфер.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 2, л. 4.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 6. Расшыфроўка мел. Н. М. Маркавай.
Рэ-бекар на фоне агульнага ладамеладычнага развіцця напеву выглядае выпадковым. Але ўзят ён выканаўцай акустычна дакладна і ўпэўнена. Напеў з’яўляецца прыкладам своеасаблівай гнуткасці інтанавання. Такая квяцістасць меладычнай лініі часцей за ўсё з’яўляецца вынікам індывідуальных здольнасцей выканаўцы.
184
Зап. A. С. Емельянаў у 1971 г. у в. Мікуліна Глыбоцкага р. Віцебскай вобл. ад Г. Д. Крывёнак, 1903 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 22. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Напеў у тыповын калыханкавым складзе.
185
Зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у в. Кураполле Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Е. I. Ражко, 1918 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 22. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Меладычнай асаблівасцю напеву з’яўляецца выкарыстанне інтанацыі
«ўкраінскага ладу» (гл. 164 і камент. да яе). Аднак тут гэта інтанацыя гучыць даволі завострана. Таму напеў успрымаецца як варыянт нейкай «дарослай» песні з экспрэсіўным зместам. I зноў-такі звяртае на сябе ўвагу больш простая інтанацыя ў пачатку напеву (сі-бекар) як сваеасаблівы тэхнічны прыём выканання (гл. камент. да 71).
186
Зап. студ. Мінскага педінстытута Е. С. Шырвель у 1971 г. у в. Проўжалы Валожынскага р. Мінскай вобл. ад В. Майса.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 35.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 27. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Парадак паслядоўнасці розных варыянтаў асноўнай музычнай фразы (кожная фраза па два такты) у гэтай калыханцы не замацаваны. Магчыма паяўленне ў працэсе спявання і іншых варыянтаў. Пры шматрадковым тэксце (намі апушчаны шматлікія паўторы) у выканаўцы з яўляецца магчымасць пастаяннай імправізацыі, але, як відаць з гэтай калыханкі, у даволі абмежаваных інтанацыйных рамках.
187
Зап. A. А. Крывіцкая ў в. Слаўнае Мсціслаўскага р. Магілёўскай вобл.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 6, спр. 7, ст. 1, л. 62.
188
Зап. A. С. Ліс у 1970 г. у в. Якелеўшчына Смаргонскага р. Гродзенскай вобл. ад Я. Шымановіч, 1902 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 27, сш. 2, л. 28.
189
Добровольскпй, IV, стар. 474.
Зап. у Данькаве Смаленскага п.
190
Federowski, стар. 624, № 1479.
Зап. каля Гнезнай, у Кусінцах Ваўкавыскага п.
Басаваць — уторыць, іграць на музычным інструменце (басу, басэтлі).
191
Е л е н с к а, стар. 92.
192
Federowski, стар. 615, № 1444.
Зап. каля Поразава Ваўкавыскага п.
Радченко, стар. 244.
Зап. 3. Ф. Радчанка ў Гомельскім п.
Той жа тэкст: Ш е й н, Мат, I, 1, стар. 31, № 24.
194
Е л а т а ў, стар. 48—49, № 30.
Зап. В. I. Ялатаў у 1957 г. у в. Доўгае Жалудоцкага р. Гродзенскай вобл. ад Т. В. Місевіч, 47 г.
Напеў з ярка выражанай паслядоўнасцю ладагарманічных функцый — TDDT STDT. У такіх меладычных пабудовах ужо адчуваецца ўплыў прафесійных нор.м музычнага мастацтва.
195
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Іны Чарэнка, 12 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 1, л. 34.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 2. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Мінорны вар. напеву 148.
196
Federowski, стар. 627, № 1486.
Зап. у Свіслачы Ваўкавыскага п.
Мінорны вар. напеву 148. (У арыгінале ў ключы тры бемолі).
197
F ederowski, стар, 626, № 1485.
Зап. у в. Карэвічы Лідскага п.
Мінорны вар. напеву 148.
198
F ederowski, стар. 617, № 1451.
Зап. у Ваўкавыскім п.
Меладычны вар. напеву 197.
199
Тэкст і мелодыю зап. Г. I. Цітовіч у 1945 г. у в. Жасціннае Плешчаніцкага р. Мінскай вобл. ад С. Д. Белай, 1909 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 2, л. 19, № 18.
Рэдкі для калыханак прыклад выкарыстання апяваючай квінтовы лад сексты. Інтанацыя гэта вельмі характэрная для познетрадыцыйных лірычных песень і асацыіруецца з прасторам, эмацыянальнай прыўзнёсласцю.
Зап. Л. М. Салавей у 1971 г. у в. Сіта Браслаўскага р. Віцебскай вобл. ад М. О. Гасперовіч, 80 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 39, сш. 2, л. 94, № 90.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 17. Расшыфроўка мел. П. I. Каруза.
Напеў у тыповым калыханкавым складзе з кадэнцыяй на тэрцыі. Характар чаргавання варыянтных музычных фраз той жа, што і ў 186 (гл. камент. да яе).
201
3 дзіцячых успамінаў Л. М. Салавей. Чула калыханку ад маці, Н. Е. Скурко, з в. Навасёлкі Мядзельскага р. Мінскай вобл.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 39.
Нотны зап. Н. М. Маркавай.
Ражка — невялікі драўляны цабэрачак.
Характар напеву той жа, што і ў 195. Але ў адрозненне ад апошпяй тут заканчэнне меладычных фраз адбываецца не на IV, a na II ступені. 1 аму калыханка гучыць больш стрымана. затоена. (Завяршэнне на IV ступені выклікае хутчэй уражанне закліка).
202
Зап. Л. М. Салавей у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад М. М. Казлоўскай, 1911 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 39, сш. 1, л. 102, № 121.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 13. Расшыфроўка мел. П. I. Каруза.
Знакі альтэрацыі ў дужках — паказальнік прамежкавай высотнай зоны (т. зв. нейтральная тэрцыя). Агульнае ж чаргаванне мажорных і мінорных інтанацый — хутчэй за ўсё вынік той жа імправізацыйнасці, якой падпарадкавана тут і змена метрычных груп.
203
Зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у в. Закор е Браслаўскага р. Віцебскай вобл. ад Валі Паўловіч, 12 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 10. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Напеў уяўляе сабой прыклад скразной імправізацыйнай структуры, у якой ахоплены розныя танальнасці (фа-дыез-мінор, ля-мажоо, сі-мінор) і завяршэнне ўсяго напеву ідзе ў іншай танальнасці (у танальнасці субдамінанты). Такі імправізацыйны выгляд песеннай структуры, калі змяняецца не толькі асноўная меладычная папеўка. але і парадак чаргавання яе варыянтаў, вельмі характэрнь: для малалетніх выканаўцаў.
204
Зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у в. Мікуліна Глыбоцкага р. Віцебскай вобл. ад Г. Д. Крывёнак, 1903 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
Выконваецца на мел. да 108.
205
Czeczot, стар. 45, № LXXVI.
Тое ж: Ш е й н, Песнн, стар. 17; С a х a р а ў, стар. 72, № 186; Ш л ю б с к і, стар. 18, № 30; АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 2, л. 19; ф. 13, воп. 2, спр. 9, сш. 1, л. 3; ф. 8, воп. 2, спр. 6, сш. 3; ф. 13, воп. 2, спр. 5, сш. 4, л. 17.
206
Ш е й н, Песнп, стар. 17.
Зап. П. В. Шэйн у м. Чашнікі ад М. Каткевічаўны.
207
Зап. Н. Васіленя ў 1926 г. у Кулёх (Гродзеншчына).
Аддзел рэдкай кнігі і рукапісаў бібліятэкі АН БССР.
208
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 29—30, № 21. Зап. М. Кавага ў в. Дубовае каля Докшыц.
209
Hurynowicz, стар. 136—137, № 2.
Латка — посуд з гліны, міска з загнутымі ўнутр краямі.
210
Federowski, стар. 618, № 1455.
Зап. у Ваўкавыскім п.
Шаляжок— старадаўняя дробная манета, 8-я частка капейкі.
211
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1963 г. у в. Бабцы Глыбоцкага р. Віцебскай вобл. ад К. А. Ціханавец, 1912 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 82, сш. 6, л. 9.
212
Зап. A. С. Ліс у 1966 г. у в. Пераброддзе Міёрскага р. Віцебскай вобл. ад Н. Сіліцкай, 42 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 104, сш. 1, л. 22.
Зап. I. У. Ламека ў 1963 г. у в. Марачы Ваўкавыскага р. Гродзенскай вобл. ад Ю. С. Канановіч, 52 г.
АІМЭФ, ф. 1 3, воп. 10, спр. 2, СШ. 15, Л. 5.
Сачывічка — чачавіца.
214
Зап. Р. Н. Валяўка ў 1967 г. у в. Кляўсы Браслаўскага р. Віцебскай вобл. ад В. Н. Ляскоўскай, 48 г.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 30, сш. 14, л. 15.
215
Зап. М. Я. Грынблат у 1971 г. у в. Жукаўшчына Шаркоўшчынскага р. Віцебскай вобл. ад Е. П. Скрыплёнак, 1917 г. нар.
АІМЭФ, ф.8. воп. 2, спр. 43, сш. 3. л. 24—25.
216
Зап. студ. Мінскага педінстытута Е. С. Шырвель у 1971 г. у в. Проўжалы Валожынскага р. Мінскай вобл. ад В. Майса.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 35, сш. 8, л. 19—20.
217
Гл. папярэднюю заўвагу.
218
Зап. у 1971 г. у в. Баравікі Валожынскага р. Мінскай вобл.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 35.
219
Зап. студ. Мінскага педінстытута В. М. Карнейчык у 1971 г. у в. Нагорнае Клецкага р. Мінскай вобл. ад Л. М. Літвін.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 35, сш. 5, л. 16.
220
Зап. Я. Я. Мураўскі ў в. Гнездзілава Вілейскага п. Віленскай губ. Архіў AH СССР, ф. 104, воп. 1, спр. 13, л. 2.
221
Зап. Л. М. Салавей у 1969 г. у в. Рудка Пінскага р. Брэсцкай вобл. ад А. Жук.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 18, сш. 4, л. 38.
Зап. В. Ф. Гусціновіч у 1958 г. у в. Кажан-Гарадок Лунінецкага р.
Брэсцкай вобл. ад Г. П. Дамашэвіч, 31 г.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 9, спр. 4, сш, 1.
223
Зап. М. Я. Грынблат у 1971 г. у в. Мікуліна Глыбоцкага р. Віцебскай
вобл. ад В. П. Бабіч, 1888 г. нар. (родам з в. Летнікі). АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 43, сш. 1, л. 39—40, № 16.
224
Зап. Н. М. Шнаркевіч у 1971 г. у г. Вільнюсе ад К. Асіповіч з в. Мар-
кава Маладзечанскага р. Мінскай вобл. АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 37.
225
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Альгіняны Асгравецкага р. Гро
дзенскай вобл. ад С. I. Субель.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33, сш. 4, л. 6.
КНІГІ ОНЛАЙН
