Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
282
Federowski, стар. 613, № 1436.
Зап. у в. Навасады Навагрудскага п.
Носовнч, стар. 237—238.
284
Ш е й н, Песнн, стар. 18.
Зап. П. В. Шэйн у Суражскім п. Віцебскай губ. ад дваровай.
Вар. зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Заполле Бялыніцкага р. Магілёўскай вобл. (АІ.МЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 2).
285
Добровольскнй, IV, стар. 473.
Зап. у Духаўшчынскім п. Смаленскай губ.
286
Federowski, стар. 613, № 1435.
Зап. у в. Вілейша ля Поразава, Ваўкавыскі п.
287
Радченко, стар. 244.
Зап. у Гомельскім п.
288
Зап. A. С. Ліс у 1961 г. у в. Пасынкі Мядзельскага р. Мінскай вобл. ад Н. Савук, 1909 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 73, сш. 3, л. 29.
Той жа тэкст зап. Г. А. Барташэвіч у 1961 г. у в. Блізнікі Мядзельскага р. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 67, сш. 2, л. 2).
289
Federowski, стар. 620, № 1462.
Зап. у Ваўкавыскім п.
Напеў з яўляецца больш поўным (ёсць другая частка) варыянтам напеву 48.
290
Federowski, стар. 622, № 1469.
Зап. каля Сухаволі Сакольскага п.
291
Federowski, стар. 622, № 1468.
Зап. у в. Вільчугі ля Мсцібава Ваўкавыскага п.
Вар. зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у в. Прыгодзічы Гродзенскага р. і вобл. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42).
Federowski, стар. 622, № 1467.
Зап. каля Свіслачы Ваўкавыскага п.
Баля — дзіцячае слова, азначае абаранак.
293
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Галёнкі Горацкага р. Магілёўскай вобл. ад Е. К. Спадбаевай і П. К. Новікавай.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 1, л. 31.
294
Р о м а н о в, II, стар 170, № 13.
На наругу — на злосць.
295
Гарэцкі, Ягораў, стар. 147, № 296.
Зап. у 1921 г. у в. Багацькаўка Мсціслаўскага р. ад П. Гарэцкай.
296
Тэкст і мелодыю зап. Н. М. Маркава ў 1971 г. у в. Вялікае Падлессе Ляхавіцкага р. Брэсцкай вобл. ад Г. К. Бурак, 1903 г. нар.
АІМЭФ, ф. 2, воп. 7, спр. 4.
Напеў, як і тэкст, больш песеннага (у жанравым сэнсе), чым калыханкавага тыпу. Але, па словах выканаўцы, песню гэтую пяюць і тады, калі калышуць дзіця.
297
Ш л ю б с к і, стар. 17, № 27.
Зап. у 1914 г. у Забулдычыне.
298
Federowski, стар. 628, № 1489.
Зап. у Кусінцы каля Гнезнай Ваўкавыскага п.
У напеве — незвычайны для калыханак скачок мелодыі на квінту ўверх, больш тыповы для песень эпічных, заклікальных. Метрарытм напеву выпраўлен па аналагічных меладычных варыянтах (гл. 9, 29); у арыгінале рытмічны матыў пачынаецца шаснаццатай нотай з затакту.
299
Federowski, стар. 629, № 1491.
Зап. у в. Гербелевічы каля Казлоўшчызны Слонімскага п.
Зап. К. П. Кабашнікаў у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад П. В. Крывенька.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 44.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 6. Расшыфроўка мел. Н. М. Маркавай.
Напеў з’яўляецца больш складаным варыянтам напеву 195. Форма — аа...а з адначасткавай музычнай фразай (гл. камент. да 233).
301
Зап. A. С. Ліс у 1966 г. у в. Козікі Докшыцкага р. Віцебскай вобл. ад Г. Модаль, 1906 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 104, сш. 2, л, 3.
302
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1963 г. у в. Лохаўшчына Маладзечанскага р. Мінскай вобл.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 82, сш. 6, л. 8.
303
Зап. I. I. Салівон у 1969 г. у в. Глінішча вобл. ад С. Д. Варанец, 72 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 18, сш. 3, л. 63.
Ачыпачка — рус. галоўны ўбор — каптурок,
Столінскага р. Брэсцкай
чэпчык.
304
Зап. М. П. Гваздзёў у 1965 г. у в. Вялікае Сяло Лёзненскага р. Віцебскай вобл. ад А. П. Куляшовай, 55 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 94, сш. 3, л. 12.
305
Fe derowski, стар. 624, № 1476.
Зап. у Янушах каля Гнезнай Ваўкавыскага п.
306
Зап. Г. I. Цітовіч і Л. Г. Альтшулер у 1945 г. ад Л. Місун, 83 г. з Осаўскага хутара Крывіцкага р.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 2, № 78.
Напеў з'яўляецца адной са шматлікіх мадыфікацый найбольш тыповага калыханкавага гукараду. Часцей за ўсё ў такіх напевах апошні, кадэнцыйны гук знаходзіцца на I або на III ступені ладу. Тут ён на II ступені.
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1968 г. у в. Палуж Краснапольскага р. Магілёўскай вобл. ад Галі Сівохінай, 12 г,
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 6, сш. 3.
308
Зап. М. Я. Грынблат у 1969 г. у в. Глінка Столінскага р. Брэсцкай вобл. ад Я. Г. Ворах.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 14, сш. 3, л. 14.
309
Зап. A. С. Ліс у 1969 г. у в. Сенькавічы Лунінецкага р. Брэсцкай вобл. ад А. Клеўжыц, 78 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 17, сш. 3, л. 24.
Забаўлянкі
310
Г р ы н е в і ч. Дзіцячы спеўнік, стар. 5, № 1.
Як адзначае збіральнік, забаўлянка гэта «распашыраная».
У выканаўчай практыцы падобныя аднагукавыя напевы рэдка ўтрымліваюцца дакладна на адной вышыні. Апошнія неакцэнтныя гукі меладычных фраз (шосты гук соль у нашым прыкладзе) звычайна некалькі паніжаюцца, іншы раз да паўтона.
Той жа тэкст зап. A. С. Ліс у 1966 г. у в. Пераброддзе Міёрскага р. ад Н. Сіліцкай, 42 г. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 104, сш. 1, л. 22).
311
С а х a р а ў, стар. 53, № 192.
Зап. Г. Нікіфароўская ў 1924 г. у Вецслабадзе Лудзенскага п. ад бабкі Домны.
312
Н о с о в н ч, стар. 238.
Вар. папярэдняй.
Той жа тэкст зап. М. Я. Грынблат у 1967 г. у в. Каўшова Мсціслаўскага р. Магілёўскай вобл. ад А. Л. Маханьковай. 60 г. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 106, сш. 2, л. 34).
313
Ч у р к і н, стар. 131, № 78.
Зап. М. Чуркін у 1923 г. у г. Мсціславе ад дзяўчынкі.
Заўвага збіральніка: «Забаўлянка для дзяцей».
Тэкст тыповы для калыханкі (гл. 194, 202, 216, 218 і інш.). Напеў жа забаўлянкавага характару. Важную ролю тут адыгрываюць меладычныя абароты ў межах кварты і ладавае накланенне. (У адрозненне ад калыханак забаўлянкі наогул больш схільны да мажору).
Г рыневіч, Школьны спеўнік, стар. 6—7, № 17.
Як і ў папярэдняй, сюжэт супадае з многімі калыханкамі. Характар напеву — гл. камент. да 313.
Той жа тэкст і напеў: Бел. нар. песні, стар. 47. № 2.
315
Г рынев іч. Дзіцячы спеўнік, стар. 8, Лгв 6.
316
Зап. Н. I. Лунёва ў 1951 г. у в. Семежава Краснаслабодскага р. ад А. Серады.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 38, сш. 2, л. 5.
317
Тэкст зап. В. М. Мінкялевіч, мелодыю — Г. I. Цітовіч у 1948 г. у в. Гайнаўка Кобрынскага р. ад А, Г. Шпендзік, 1904 г. нар.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 19, сш. 1, л. 37.
Напеў некалькі нагадвае калыханку, але ў ім адсутнічае важная прыкмета апошняй — субкварта (квартавы меладычны скачок знізу к танічнаму гуку). Да таго ж і тэмп тут больш жвавы. Наогул жа пранікненне ў забаўлянкі калыханкавых напеваў, цалкам ці часткова — вельмі распаўсюджаная з ява (гл. стар. 56).
318
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Закор'е Браслаўскага р. ад Ф. I. Газюкоўскай.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 1, л. 11.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 9. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Напеў калыханкавага тыпу. Яго інтанацыйны прататып — гл. 149.
319
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Закор'с Браслаўскага р. ад М. I. Лаўрыновіч.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 2, л. 20.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 10. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Напеў калыханкавага тыпу. Пры шматразовым паўтарэнні кароткай музычнай фразы інтанацыйнае развіццё ідзе за кошт паступовага «амажорвання» ладу.
320
Зап. A. С. Емяльянаў у 1971 г. у в. Закор'е Браслаўскага р. ад Р. I. Паўловіч.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 42.
Выконваецца на вар. мелодыі, блізкі да 319.
321
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 5, № 1. Заўвага збіральніка: «Распашырапая».
322
Зап. Д. I. Пучынскі скага р. Віцебскай вобл.
АІМЭФ, ф. 13, воп.
ў 1962 г. ад бабкі Евы
2. спр. 9, сш. 1, л. 5.
з в. Прудчынкі
Браслаў-
323
С а х a р а ў, стар. 73, № 191.
Зап. у 1937 г. у Даўгаўпілсе. 3 дзіцячых успамінаў В. Сахаравай.
324
С а х a р а ў, рук., IV, стар. 10.
Зап. С. П. Сахараў у в. Сурбялі ад Г. Мацюшэнка.
Вар. зап. Г. Нікіфароўская ў 1933 г. у в. Мельнікі Лудзенскага п. (там ж а, стао. 714). Пеошыя пяць оадкоў супадаюць цалкам, далей настгпны тэкст:
За ток закідалі.
Папоўз non на градкі, Абламаў азадкі, А пападдзя з печы, Разбіла ўсе плечы.
325
Ш е й н, Песнн, стар. 28.
Зап. В. П. Догель у Суражскім п.
326
Ш л ю б с к і, стар. 19, № 37.
Зап. у 1913 г. у Межаве.
327
Добровольскнй, І\ , стар. 475, № 14.
Зап. у Данькаве Смаленскага п.
Зап. I. У. Саламевіч у в. Малая Крапотка Слонімскага р. Гродзенскай вобл.
АІМЭФ, ф. 13, воп. 10, спр. 36.
Гульня з ручкамі дзіцяці. Пры апошніх словах паказваюць, куды «панеслі муку» (у рукаў).
329
Зап. Н. I. Лунёва ў 1951 г. у в. Семежава Краснаслабодскага р. ад A. I. Серады.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1. спр. 38, сш. 3, л. 5—6.
Той жа тэкст зап. Л. I. Павецьева ў 1967 г. у в. Каўшова Мсціслаўскага р. Магілёўскай вобл. ад М. М. Вяркесвай, 45 г. (АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 107, сш. 2, л. 51).
330
Зап. I. К. Цішчанка ў 1969 г. ад М. I. Лазюк, 33 г., з в. Ванялевічы Капыльскага р. Мінскай вобл.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 21.
331
Federowski, стар. 621, № 1465.
Зап. каля Сухаволі Сакольскага п.
Характар напеву — гл. камент. да 313.
332
Hurynowicz, стар. 137, № 5.
333
Тэкст і мелодыю зап. Н. Д. Сушкевіч у 1970 г. у в. Тышкевічы Іванаўскага р. Брэсцкай вобл. ад М. Ф. Мінюк, 1910 г. нар.
АІМЭФ, ф. 2, воп. 8, спр. 3.
Прыпяваюць, гушкаючы дзіця на руках.
Напеў калыханкавага складу. He характэрная для калыханкі толькі паслядоўнасць запар дзвюх узыходзячых кварт. Апошняя асаблівасць часцей сустракаецца ў каляндарнай абрадавай песні.
334
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 6, Ks 2.
Адзначана збіральнікам як «распашыраная».
Напеў тыпу дзіцячай прыпеўкі (гл. стар. 56). Нотны запіс правільна адлюстроўвае рытмічныя суадносіны паміж рознымі па вышыні гукамі: вышэйшы знаходзіцца на моцнай метрычнай долі, ніжэйшы — на слабай.
Апошнія абставіны тлумачацца чыста фізіялагічнымі асаблівасцямі спявання: гукі неакцэнтныя маюць схільнасць да паніжэння (гл. камент. да 310).
335
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Закор’е Браслаўскага р. ад Ф. I. Газюкоўскай.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40, сш. 1, л. 9.
М/г ф. 20, воп. 71, ст. 9. Расшыфроўка мел. В. I. Ялатава.
Як адзначыла выканаўца, выконваецца, калі дзіця гушкаюць на руках.
Характар напеву — гл. камент. да 313. У канцы напеву выканаўца «з’ехала» на тон уніз (сі-бемоль-мажор).
336
Зап. Л. М. Салавей у 1971 г. у в. Груздава П'астаўскага р. Віцебскай вобл. ад М. М. Казлоўскай.
КНІГІ ОНЛАЙН
