Дзіцячы фальклор
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 736с.
Мінск 1972
501
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 33, № 29.
Зап. I. Юдоаш у м. Нача Лепельскага п. Віцебскай губ.
502
Hurynowicz, стар. 139, № 13.
503
Hurynowicz, стар. 140, № 15.
504
Г р ы н е в і ч, Школьны спеўнік, стар. 15.
Змешчана з паметкай: «Народная. Тэкст папраўлен дзеля рытму Я. Купалам».
Песня пра козліка шырока распаўсюджана ў рускім, украінскім і беларускім фальклоры. Адзін з цікавых варыянтаў змешчаны ў рукапісным зборніку 1733 г. (Оксфордскне славянскне запнскн, стар. 18). Наяўнасць у тэксце шматлікіх паланізмаў дазваляе меркаваць аб яго бытаванні ў заходніх, прыгранічных з Польшчай раёнах.
Напсў у такім выглядзе (як дарэчы і тэкст) шырока вядомы ў рускай дзіцячай творчасці. Вядомы таксама шматлікія апрацоўкі яго для выкарыстання ў дзіцячым асяроддзі.
505
Ш е й н, Песнн, стар. 32.
Зап. В. П. Бясперчы ў Віцебскім п.
506
Ш е й н, Песнн, стар. 33. Зап. М. Арэхаў у Віцебскім п.
507
Малевач, стар. 155—156, № 11.
C a x a р а ў, стар. 77, № 209.
3 дзіцячых успамінаў В. Сахаравай, 1932, Даўгаўпілс.
509
С а х a р а ў, стар. 77, № 210.
Зап. С. Сахараў у 1938 г. у Краславе Даўгаўпілскага п. ад Віктара Панкіна, 11 г.
510
Добровольскнй, IV, стар. 483.
511
Добровольскнй, IV, стар. 483.
512
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 33—34, № 31.
Паведаміў інспектар нар. вуч. Віцебскай губ. С. К. Шымковіч. Зап. у Дрысенскім п.
513
Ш л ю б с к і, стар. 21—22, № 40.
Зап. у 1920 г. са слоў Радзівона Струкава, 90 г. з Вязьмёнскай вол.
514
Ш л ю б с к і, стар. 22—23, № 41.
Зап. у 1914 г. у Забулдычыне.
515
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 33, № 30.
Зап. К. Пруднечак у м. Нача Лепельскага п. Віцебскай губ.
516
Добровольскнй, IV, стар. 481—482.
517
Добровольскнй, IV7, стар. 482.
Зап. У. Дабравольскі ад М. Антоненкавай з Данькава.
Песня, блізкая да камулятыўных казак.
Д о б р о в о л ь с к н й, IV, стар. 482.
Зап. У. Дабравольскі ў в. Самахотаўка Смаленскага п. ад Нестара Нікіціна.
519
Добровольскнй, IV, стар. 484.
520
Добровольскнй, IV, стар. 484.
521
Фонд РДНТ.
Зап. В. Ф. Гусціновіч у 1962 г. у в. Асінаўка Віцебскага р. і вобл. ад У. Ф. Бельчыкава, 37 г.
522
Зап. М. П. Гваздзёў у 1959 г. у в. Чорная Рэчыцкага р. Гомельскай вобл. ад Р. Яўмененкі, 70 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 1, спр. 92-а, л. 228.
523
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 10—11, № 10.
Зап. А. Грыневіч ад П. Карузы з Вілейшчыны.
Агульны характар напеву — гл. камент. да 416. Як і ў 465, 486, 504, тут кадэнцыя на тэрцыі ладу, якая служыць сродкам больш дынамічнай і плаўнай сувязі паміж суседнімі куплетамі.
524
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 11, № 10.
Зап. А. Грыневіч ад П. Карузы з Вілейшчыны.
525
Добровольскнй, IV, стар. 481.
526
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 26, № 30.
Папулярная на Дзісеншчыне песня. Зап. ад С. Рак-Міхайлоўскага.
Збіральнік зазначае, што песня гэта сцэнізуецца. «Адзін хлапец выступае ў ролі пана, а другі, апрануўшыся ў вывернуты кажух і прыладзіўшы барані рог хоць з паперы, ходзіць ракам каля «пана» і адпявае на панскія
пытанні. На апошнім вершы «Ды вось гэтак» «баран», разбягаючыся, б'е «пана» рагамі, «пан» уцякае».
Напеў, асабліва ў першай частцы, з’яўляецца больш «аптымізаваным» варыянтам 487. Акрамя выкарыстання замест мінору мажору, інтанацыйнае развіццё тут ідзе як бы ў павялічэнні: тэрцовая папеўка пашырана да трохгучча (першы такт), кадэнцыйны абарот у мсжах тэрцыі таксама даецца ў выглядзе трохгучча (трэці такт); другая частка напеву інтанацыйна больш пераасэнсавана.
527
Д обровольскнй, IV, стар. 479.
528
Добровольскнй, IV, стар. 479.
Відаць, кантамінацыя з некалькіх песень; апошняя частка ўяўляе сабой урывак з песні пра смерць мухі.
529
Ш е й н, Песнн, стар. 34.
Зап. А. Ф. Лісоўская ў Быхаўскім п.
530
Добровольскнй, IV, стар. 478.
531
Ш е й н, Песнн, стар. 35.
Зап. П. В. Шэйн у м. Чашнікі ад М. Каткевічаўны.
532
Добровольскнй, IV, стар. 478.
533
Тэкст і мелодыю зап. Н. М. Маркава ў 1971 г. у в. Мядзведзічы Ляхавіцкага р. Брэсцкай вобл. ад Галі Хвайніцкай, 10 г. і Томы Цярпіцкай, 8 г.
АІМЭФ, ф. 2, воп. 7, спр. 4.
Агульны характар напеву — гл. камент. да 416. Форма песні — мініяцюрная трохчасткавая з кодай — даволі складаная для дзіцячай песні.
534
Радченко, стар. 245.
Зап. у Гомельскім п.
Рукапіс захоўваецца ў аддзеле рэдкай кнігі і рукапісаў бібліятэкі АН БССР.
536
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1968 г. у в. Палуж Краснапольскага р. Магілёўскай вобл. ад Колі Сівохіна, 11 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 6, сш. 3.
537
Добровольскнй, IV, стар. 474.
Зап. у Данькаве Смаленскага п.
538
Е л а т а ў, стар. 51, № 33.
Зап. В. I. Ялатаў у 1957 г. у в. Доўтае Жалудоцкага р. Гродзенскай вобл. ад Т. В. Місевіч, 47 г.
Трыхордавыя меладычныя абароты мала характэрны для дзіцячай песні. Тут яны адлюстраваны даволі ярка.
539
Ш е й н, Песнн, стар. 28.
Зап. П. В. Шэйн у г. Віцебску ад дваровай.
540
Ш е й н, Песнн, стар. 28—29.
Вар. зап. I. У. Ламека ў 1963 г. у в. Марачы Ваўкавыскага р. ад Ю. С. Канановіч.
АІМЭФ. ф. 13, воп. 10, спр. 2, сш. 15, л. 5-а.
541
Ш е й н, Песнн, стар. 24.
542
Г р ы н е в і ч, Школьны спеўнік, стар. 17, № 3.
«Словы з батлейкі, папраўленыя Я. Купалам. Муз. народная»,— заўвага збіральніка.
Агульны характар напсву — гл. камент. да 416. У другой палавіне імітацыя ігры на дудцы. У адрозненне ад імітацыі гучання цымбал, для якіх больш характэрны паследаванні шырокіх інтэрвалаў (гл. 416 і 417), тут пануе плаўная меладычная лінія.
Вар.: Ч у р к і н, стар. 132, № 81; Ц і т о в і ч, стар. 124, № 96.
Г рыневіч, Дзіцячы спеўнік. стар. 11, № 11.
Зап. ад лірніка Ф. Цехановіча. Песня вядома на Ашмяншчыне.
Агульны характар напеву — гл. камент. да 416. У харавым прыпеве зняты ніжні голас, хутчэй за ўсё дапісаны А. Грыневічам.
544
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 9, № 7. Мелодыя песні танцавальнага характару (кадрыль).
545
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1971 г. у в. Груздава Пастаўскага р. Віцебскай вобл. ад Сашы Барыс, 11 г.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 40. сш. 1, л. 45.
546
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1970 г. у в. Альгіняны Астравецкага р. Гродзенскай вобл. ад Э. I. Пятроўскай.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 33. сш. 1, л. 14.
Дзіцячая прыпеўка.
547
Песні беларускага народа. Мінск, 1940, стар. 225, Ns 144.
Зап. у 1926 г. у м. Глембочын Себежскага п. Віцебскай губ.
Напеў, адлюстроўваючы сумныя эмоцыі (асабліва ў гэтых адносінах каларытнай з'яўляецца першая інтанацыя са скачком на малую сексту), некалькі не адпавядае жартоўнаму характару тэксту.
548
С а х а р а ў, стар. 76, № 205.
Зап. у 1933 г. у Вецслабадзе Лудзснскага п. ад Г. Хомчанкі.
Больш поўны вар. папярэдняй.
549
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 32—33, № 28.
Зап. у Лепельскім п. Віцебскай губ.
550
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 32. № 27.
Зап. К. Пруднечак у м. Нача Лепельскага п. Віцебскай губ.
Г рыневіч, Школьны спеўнік, стар. 10, № 38.
Мелодыя песні танцавальнага характару — танец «Таўкачыкі» (гл.
Ч у р к і н, № 162).
552
Гарэцкі, Ягораў, стар. 145, № 191.
Тэкст зап. М. Гарэцкі, мелодыю — А. Ягораў у 1926 г. у в. Багацькаўка Мсціслаўскага р. ад П. Гарэцкай.
Т. зв. «дакучная» песня. Асаблівасць яе ў тым, што апошнія радкі патрабуюць паўтарэння ўсяго тэксту. Так можа цягнуцца бясконца, пакуль нехта не перарве песню. Такога ж характару і творы «У папа ды быў сабака», «Была ў майго дзеда хароша аўца» (з зап. I. У. Саламевіча ў в. Малая Кракотка Слонімскага р., АІМЭФ, ф. 14, воп. 10, спр. 36). Гл. таксама забаўлянкі пра бая.
Як і ў многіх іншых «дакучных» песнях, напеў тут мае працяжны характар («надакучыць» і словам, і музыкаю). Вельмі спадручнымі ў гэтых адносінах з’яўляюцца зацягнутыя (іншы метр) канчаткі музычных фраз («Гэй, гэй, гэй!»). Знешне мелодыя звязана з песнямі лірычнай тэматыкі, але ў сукупнасці з тэкстам у ёй адчуваецца нейкая хітрынка.
553
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 19, № 21.
Зап. ад М. Гарэцкага, бытуе на Мсціслаўшчыне.
Амаль ідэнтычны варыянт 552, што тлумачыцца, відаць, супадзеннем месца запісу абодвух варыянтаў.
554
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 21, № 25.
Зап. А. Грыневіч ад Э. Шутавічанкі.
У пабудове напеву ярка адлюстравана пытальна-адказная музычная структура; канчаткі фраз утвараюць ладавую схему TDDT.
555
Гарэцкі, Ягораў, стар. 61—62, № 148. Зап. у 1926 г. у в. Багацькаўка ад П. Гарэцкай.
556
Г р ы н е в і ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 21, Ns 31.
Зап. у Дрыбіне Магілёўскай губ. ад Л. Вітант-Дубяйкоўскага.
Песня вельмі выразная па зместу і можа быць лёгка сцэнізавана.
Другая частка напеву — у стылі дзіцячых прыпевак. У арыгінале песня апрацавана для трохгалоснага хору.
Г р ы н е в і ч, Школьны спеўнік, стар. 21, № 8.
Прыпеўкі, злучаныя ў адну песню.
Агульны характар напеву — гл. камент. да 416.
558
Г рыне ві ч, Дзіцячы спеўнік, стар. 10, № 9.
Зап. ад П. Карузы з Вілейшчыны.
Агульны характар напеву — гл. камент. да 416.
559
Зап. Л. I. Павецьева ў 1963 г. у в. Завер’е Браслаўскага р. Віцебскай вобл. ад А. Ю. Ганчаронак, 1896 г. нар.
АІМЭФ. ф. 8, воп. 1, спр. 79, сш. 7, л. 6.
Восеньская песня, якая ў многіх месцах бытуе як дзіцячая. Гэтаму спрыяюць вобразы і змест песні.
560
Зап. В. I. Скідан у 1969 г. у в. Козікі Івауэвіцкага р. Брэсцкай вобл. ад Р. Д. Саеўца.
АІМЭФ, ф. 8, воп. 2, спр. 21, сш. 1, л. 90.
Кантамінацыя з двух твораў. Пачатак з папулярнага дзіцячага вершыка, далей урывак з песні пра казу.
561
Ш е й н, Песнн, стар. 25.
Зап. А. Ф. Лісоўская ў Быхаўскім п.
562
Зап. Г. А. Барташэвіч у 1967 г. у в. Галёнкі Горацкага р. Магілёўскай вобл. ад Е. К. Спадбаевай і П. К. Новікавай.
АІМЭФ. ф. 8, воп. 1, спр. 110, сш. 1, л. 34.
Пустыннік — посуд, іншы раз плецены.
563
Ш е й н, Мат., I, 1, стар. 31—32, № 26.
Зап. Е. I. Маранцэвіч у м. Дуброўна Горацкага п. Магілёўскай губ.
564
Сержпутовскнй, стар. 8, № 5.
Зап. у в. Пісараўка Клінцоўскага п. ад Ганны Крумкач, 10 г.
Учкур — кавалак вяроўкі, які прадзяваецца праз рубец у портках.
Зап. В. Ф. Гусціновіч у 1961 г. у в. Кажан-Гарадок Лунінецкага р. ад М. Р. Гусціновіч, 67 г.
Фонд РДНТ.
566
Н о с о в н ч, стар. 238.
567
Ш е й н, Песнн, стар. 36.
Зап. П. В. Шэйн у м. Чашнікі ад М. Каткевічаўны.
КНІГІ ОНЛАЙН
