КНІГІ ОНЛАЙН
Асноўнай мэтай археалагічных назіранняў стала выяўленне яшчэ невядомых навуцы археалагічных помнікаў, а таксама праверка звестак аб ужо адкрытых [1, с. 53]. ДУ “Нацыянальны гісторыкакультурны музейзапаведнік “Нясвіж” узяў на сябе адказнасць за захаванасць даследуемых археалагічных аб’ектаў, здабытых археалагічных матэрыялаў, а таксама якасць выканання і своечасовасць прадстаўлення справаздачы аб выкананых палявых работах. Юрыдычным абгрунтаваннем атрымання дазволу на археалагічныя абследванні і разведкі стаў “Закон Рэспублікі Беларусь ад 9 студзеня 2006 г. “Аб ахове гісторыкакультурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь” (Нацыянальны рэестр прававых актаў Рэспублікі Беларусь, 2006 г., № 9, 2/1195); “Палажэнне аб ахове археалагічных аб’ектаў пры правядзенні земляных і будаўнічых работ” (Пастанова СМ РБ ад 22 мая 2002 г. № 651). Земляныя і будаўнічыя работы, якія праводзіліся ў Нясвіжы ў 20122013 гг. у асноўным ажыццяўляліся на тэрыторыі старога горада. Пры вывучэнні траншэй і катлаванаў, пракапаных будаўнікамі на аб’ектах, якія даследваліся, была прасочана наступная стратыграфія: 274 Хроніка і інфармацыя Схематычны план месца і аб’екта археалагічнага назірання дваровая тэрыторыя дамоў №№ 35 на вул. імя В. Чкалова. 1) дзірван/асфальт (магутнасць да 0,10 0,20 м); 2) будаўнічае смецце (рэшткі цэглы, каменні, гравій, вапна) (магутнасцю да 0,20 0,30 м); 3) светлашэры культурны слой з дабаўленнем карычневага пяску і будаўнічага смецця (магутнасцю 0,20 0,40 м.); 4) цёмнашэры культурны слой з дабаўленнем будаўнічага смецця (магутнасцю 0,20 0,40 м); 5) чорны культурны слой у шэрагу месц з дабаўленнем будаўнічага смецця (магутнасцю 0,10 0,20 м). 3 11 па 14 красавіка 2012 г. былі праведзены археалагічныя назіранні падчас будаўнічых работ па пракладцы інжынерных камунікацый па вул. імя В. Чкалава, 3. Месца збору артэфактаў размяшчалася ў 100 м на захад ад воз. Дзявочага. Калекцыя індывідуальных знаходак склала 30 адзінак. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак, місак), кафля (манахромная), пляскатая дахоўка; вырабы 275 Хроніка і інфармацыя Схематычны план месца і аб’екта археалагічнага назірання дом № 1 па вул. імя А. Міцкевіча (будынак плябаніі). са шкла (фрагменты чаркі, чарнільніцы, горла і донца бутэлькі); жалеза (цвікі, клямка, сапёрная рыдлёўка). 3 10 ліпеня па 3 кастрычніка 2012 г. быў праведзены збор пад’ёмнага матэрыялу падчас будаўніцтва фантана ў скверы па вул. Ленінскай. Месца збору артэфактаў размяшчалася ў 100 м на паўднёвы захад ад воз. Замкавага. Калекцыя індывідуальных знаходак склала 96 адзінак. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак, місак), кафля (паліваная ўякой спалучаецца раслінны і геаметрычны арнамент), хвалістая дахоўка; выраб са шкла (фрагмент бутэлькі). 3 15 верасня па 23 лістапада 2012 г. былі праведзены археалагічныя назіранні за будаўнічымі работам! па ўмацаванні падмурка будынка плябаніі XVIII ст. па вул. імя А. Міцкевіча, 1. Месца збору артэфактаў размяшчалася ў 100 м на паўднёвы захад ад воз. Бернардзінскага. 276 Хроніка і інфармацыя Схематичны план месца і аб’екта археалагічнага назірання сквер па вул. Ленінскай. Калекцыя індывідуальных знаходак склала 64 адзінкі. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак), кафля (распадаецца на тры храналагічныя трупы: XVIIXVIII стст.; XIX ст.; канец XIX пачатак XX ст.), люлька для палення; вырабы са шкла (фрагменты аконнага шкла, горла штофа і бутэлькі, аптэчная бутэлька); металу (манета). 3 29 кастрычніка па 3 лістапада 2012 г. праводзіўся археалагічны нагляд падчас будаўнічых работ у памяшканні дома культуры “Камунальнік” па вул. Ленінскай, 16а. Падчас палявых работ былі заўважаны чалавечыя касцяныя рэшткі: фрагменты чэрапа, костак шкілета. Але культурны слой на аб’екце адсутнічаў, а чалавечыя астанкі сюды трапілі ў 70х гг. XX ст. разам з глебай, узятай для падсыпкі, са склепа касцёла Святой Кацярыны. 3 20 па 26 чэрвеня 2013 г. быў праведзены збор пад’ёмнага матэрыялу падчас будаўнічых работ па пракладцы інжынерных камунікацый па 277 Хроніка і інфармацыя вул. Беларускай, 7. Месца збору артэфактаў размяшчалася ў 150 м на захад ад воз. Дзявочага. Для зручнасці апісання культурнага слоя і знаходак, зробленых у адвале і траншэі, месца земляных работ па пракладцы труб вадаправода было “разбіта” на асобныя участкі, згодна з асаблівасцямі культурнага слоя і знаходак. Участак “А” працягласцю 15 м пачынаўся ад будынка гасцініцы (вул. Беларуская, 7) і ішоў у бок Ратушнай плошчы. Траншэю на ўчастку “А” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, а глебу змясцілі ў адвалы побач. Участак “В” працягласцю 13 м пачынаўся ад будынка гасцініцы (вул. Беларуская, 7) і ішоў у бок Ратушнай плошчы, у 2 4 м на ўсход, паралельна ўчастку “А”. Участак “В” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, а глебу змясцілі ў адвал побач. Калекцыя індывідуальных знаходак склала 250 адзінак. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак, місак), кафля (паліхромная і манахромная); вырабы са шкла (фрагменты чаркі і бутэлькі); жалеза (цвік, лыжка, набойка). 3 15 па 19 ліпеня 2013 г. быў праведзены археалагічны нагляд за земляным! работам! падчас пракладкі траншэй для каналізацыі і вадаправода па вул. Ленінскай, 7. Месца збору артэфактаў размяшчалася прыблізна на адлегласці 30 40 м ад фарнага касцёла Найсвяцейшага Божага цела (1593 г.) і 100 м на паўднёвы захад ад воз. Замкавага. Калекцыя індывідуальных знаходак склала 76 адзінак. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак), кафля (распадаецца на тры храналагічныя групы: XVII XVIII стст.; XIX ст.; канец XIX пачатак XX ст.); вырабы са шкла. 3 23 па 27 верасня 2013 г. былі праведзены археалагічныя назіранні за будаўнічымі работам! падчас пракладкі інжынерных камунікацый па вул. Беларускай, 7. Месца збору артэфактаў размяшчалася ў 150 м на захад ад воз. Дзявочага. Для зручнасці апісання культурнага слоя і знаходак, зробленых у адвале і траншэі, месца земляных работ па пракладцы труб вадаправода было “разбіта” на асобныя участкі, згодна з асаблівасцямі культурнага слоя і знаходак. Участак “С” працягласцю 8 м праходзіў з поўначы на поўдзень, ад будынка гасцініцы (вул. Беларуская, 7) у бок Ратушнай плошчы. Траншэю на 278 Хроніка і інфармацыя участку “С” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, а глебу змясцілі ў адвалы побач. Участак “D” працягласцю 25 м праходзіў з поўначы на поўдзень, паралельна ўчастку “С” (2,5 м на захад), і знаходзіўся паміж будынкамі гасцініцы (вул. Беларуская, 7) і кінатэатра “Салют” (вул. Беларуская, 5). Траншэю на ўчастку “D” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, а глебу змясцілі ў адвалы побач. Участак “G” уяўляў сабою катлаван працягласцю 12 8 м. Участак размяшчаўся ў 3 м на захад ад участка “D” і знаходзіўся паміж будынкамі гасцініцы (вул. Беларуская, 7) і кінатэатра “Салют” (вул. Беларуская, 5). Катлаван на ўчастку “G” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, глебу змясцілі ў адвалы побач, а ў самім катлаване складзіравалі будаўнічы матэрыял. Участак “К” працягласцю 24 м праходзіў з усходу на захад і знаходзіўся паміж будынкамі гасцініцы (вул. Беларуская, 7) і кінатэатра “Салют” (вул. Беларуская, 5). Траншэю на ўчастку “К” на момант майго прыбыцця на археалагічны аб’ект рабочыя ўжо пракапалі, а глебу змясцілі ў адвалы побач. Калекцыя індывідуальных знаходак склада 36 адзінак. Сярод іх былі прадстаўлены вырабы з гліны: посуд (фрагменты венчыкаў і донцаў гаршкоў, талерак), кафля (непаліваная, паліваная з раслінным і геаметрычным арнаментам); вырабы са шкла. Кожны прадмет знойдзены падчас археалагічнага нагляду немагчыма разглядаць паза кантэкстам, у адрыве ад месца, абстаноўкі, глыбіні залягання і прадметаў, знойдзеных па суседстве [2, с. 117]. Для вызначэння часу стварэння знойдзенных прадметаў прымяняліся стратыграфічны і параўнальнатыпалагічны метады [3, с. 36]. У адпаведнасці з устаноўленымі правіламі, матэрыялы, выяўленыя падчас археалагічных даследванняў 20122013 гг. (552 адзінкі), былі перададзены ў фонды ДУ “Нацыянальны гісторыкакультурны музейзапаведнік “Нясвіж” для дальнейшай апрацоўкі і інтэрпрэтацыі, якая дазволіць больш поўна і яскрава ахарактарызаваць асаблівасці матэрыяльнай і духоўнай культуры жыхароў Нясвіжа гэтага перыяду. Самыя цікавыя знаходкі пасля рэстаўрацыі будуць прадстаўлены ў новых экспазіцыях музеязапаведніка. 279 Хроніка і інфармацыя Па выніках археалагічных даследванняў можна зрабіць вывад, што на тэрыторыі, якая даследвалася, засяленне адбывалася ў XVI ст. Самыя раннія са знаходак па вул. Ленінскай, Беларускай, імя А. Міцкевіча і В. Чкалава суадносіцца з перабудовай горада канцом XVI ст„ але асноўная частка матэрыяла прыпадае на XVIIXVIII стст. на час росквіту Нясвіжа. Крыніцы і літаратура 1. Авдусин Д. А. Археологические разведки и раскопки. М., 1959. 2. Мартынов А. И. Археология. М., 2005. 3. Мартынов А. И., Шер Я. А. Методы археологических исследований. М., 2002. В. I. Мазалеўскі «Віват маладым!» Театрализованная церемония поздравления молодоженов Вопросы сохранения и использования объектов историкокультурного наследия не теряют актуальности в наши дни, т.к. на примере сохранившихся памятников материальной и духовной культуры развивается национальное самосознание, гражданственность нации, поддерживается положительный имидж государства в мире. В 2005 г. архитектурный, жилой и культурный комплекс бывшей резиденции князей Радзивиллов в Несвиже был включен в список Всемирного наследия ЮНЕСКО. 20 июля 2012 г. состоялась торжественная церемония открытия Дворцового ансамбля XVI XIX вв. в г. Несвиже после реставрации. В том же 2012 г. проводилась республиканская акция «Несвиж культурная столица Беларуси». Именно тогда ГУ «Национальный историкокультурный музейзаповедник «Несвиж» и стал самым посещаемым музеем Республики Беларусь. В 2013 г. интерес к нему не угас объекты музеязаповедника посетило почти 400 тысяч человек.