Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні
Выпуск 11
Timofeyev 1987 Timofeyev, L. I. Slovo v stikhe : monografiya [Word in verse: monograph] / L. I. Timofeyev; [preamble V. P. Goncharova]. 2 ed., suppl. M.: Sov. pisatel’, 1987. 424 p. [in Russian]
Tomashevskiy 2008 Tomashevskiy, B. V. Izbrannyye raboty o stikhe [Selected papers about verse] / B. V. Tomashevskiy; preamble Y. V. Khvorost’yanovoy; comment S. I. Monakhova, K. Y. Tver’yanovich, Y. V. Khvorost’yanovoy. SPb.: Filolog. fakt SPbGU ; M.: Akademiya, 2008. 448 p. (Klassicheskaya uchebnaya kniga). [in Russian]
Trubetskoy 1987 Trubetskoy, N. S. Izbrannyye trudy po filologii : perevody [Selected papers on Phylology: translations] / N. S. Trubetskoy; under the general ed. of T. V. Gamkrelidze and others ; afterword by T. V. Gamkrelidze, Vyach. Vs. Ivanov and N. I. Tolstoy. M.: Progress, 1987. 560 p. (Yazykovedy mira). [in Russian]
Tsezura 1978 Tsezura (v muzyke) [Caesura (in music)] [Electronic resource]. Mode of access: https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/148482/Tsezura. Date of access: 24 May 2022. [in Russian]
Vort 2006 Vort, D. Frazeologiya kak klyuch k metricheskoy strukture (na materiale russkoy pricheti) [Phraseology as a key to metric structure (based on Russian lamentation)] / Din Vort // Vort, D. Ocherki po russkoy filologii [Essays on Russian philology] / transl. from English K. K. Bogatyreva. M.: Indrik, 2006. P. 397417. [in Russian]
Yakobson 1923 Yakobson, R. O cheshskom stikhe preimushchestvenno v sopostavlenii s russkim [About Czech verse, mainly in comparison with Russian] / Roman Yakobson. M.: Gos. izdvo, 1923. 120 p. (Collections on the theory of poetic language. Is. V). [in Russian]
Yegorov 1973 Yegorov, B. F. Aksiomaticheskoye opisaniye russkikh sistem stikhoslozheniya [Axiomatic description of Russian systems of versification] / B. F. Yegorov// Iskusstvo slova : sb. statey k 60letiyu chlenakor. AN SSSR Dmitriya Dmitriyevicha Blagogo [Art of the word: compilation of articles on the 60th anniversary of Dmitry Dmitrievich Blagoy, Corresponding Member of the USSR Academy of Sciences] / [resp. ed. K. V. Pigarev]; Int mirovoy literatury AN SSSR. M.: Nauka, 1973. P. 388395. [in Russian]
Yelatov 1966 Yelatov, V. I. Ritmicheskiye osnovy belorusskoy narodnoy muzyki / V. I. Yelatov [Rhythmic fundamentals of Belarusan folk music]; [ed. G. I. Tsitovich]; Int of Art History, Ethnography and Folklore, Ministry of Culture of the BSSR. Minsk: Nauka i tekhnika, 1966. 220 p. [in Russian]
Zinder 1979 Zinder, L. R. Obshchaya fonetika : ucheb. posobiye [General phonetics: textbook] / L. R. Zinder. 2 ed., revised and expanded. M.: Vysshaya shkola, 1979. 312 p., il. [in Russian]
Zlatoustova 1979 Zlatoustova, L. V. O ritmicheskoy strukture v poeticheskikh i prozaicheskikh tekstakh [About rhythmic structure in poetic and prosaic texts] / L. V. Zlatoustova // Zvukovoy stroy yazyka [Sound order of the language] / Acad, of Sciences of the USSR, Int of Rus. Language ; resp. ed. R. I. Avanesov. M.: Nauka, 1979. P. 109114. [in Russian]
Урэдакцыю паступіў 3.09.2023
129
ДАСЛЕДАВАННІ
Ннформацня об авторе
Патюпо Юрмй Внкторовнч научный сотруднмк Центра нсследованнй белорусской культуры, языка м лмтературы Нацнональной академмн наук Беларусм (ул. Сурганова, 1, корп. 2, 220072, г. Мннск, Республмка Беларусь). Email: paciupa@gmail.com
Information about the Author
Paciupa Jury Viktaravic researcher at the Center for іЬеягелон Belarusian Culture, Language and Literature researches, National Academy of Sciences of Belarus (Surhanava st., 1, building 2, 220072, Minsk, Republic of Belarus). Email: paciupa@gmail.com
Для спасылак: Пацюпа, Ю. Цэзура як функцыя метрыкі: кумулятыўная цэзура фальклорнага 8складовіка / Ю. Пацюпа // Беларускі фальклор: матэрыялы і даследаванні: зб. навук. пр. Мінск : Беларус. навука, 2024. Вып. 11. С. 107130. DOI: 10.29235/24112763202411107130
To cite: Paciupa, Jury. Caesura as a function of the metric: the cumulative caesura of the octosyllable meter, Bielaruski falklor: materyjaly i dasliedavanni, 2024, iss. 11, pp. 107130. DOI: 10.29235/24112763202411107130
УДК [398+903.7]:930.2(476)
ORCID: https://orcid.org/0000000168550867
DOI: 10.29235/24112763202411131160
IHA ШВЕД
ФАТАГРАФІЧНЫ, РЭЛІКВІЙНЫ I НАРАТЫЎНЫ МЕДЫУМЫ ПРАЗ ПРЫЗМУ ФАЛЬКЛАРЫСТЫКІ
(НА СУЧАСНЫМ МАТЭРЫЯЛЕ БЕРАСЦЕЙШЧЫНЫ)1
Цэнтр даследавання Беларусі ў Аньхойскім універсітэце, Кітай
Ключавыя словы: фотаздымак, альбом, сямейная рэліквія, стэрэатыпізаваны расказ, гіпертэкст, памяць, сямейны фальклор.
Аннотацяя. Статья посвяіцена фольклорястяческому рассмотреняю взаямообусловленных фотографяческого, реляквяйного я нарратнвного медяумов, которые в своем бытованяя органнчно связаны с устной ясторяей, семейнородовымя стереотяпязярованнымя рассказамя я разлячнымя сянтагматяческя устойчявымя мотявамя традмцяонного фольклора, включая «магяческяй» я сказочный. На основе аналяза современного полевого матеряала утверждается, что высказываняя, зафяксярованные в процессе разглядываняя фотографяй, реляквяй я соответствуюіцего комментарованяя, согласно культурному дяскурсу я сятуатявному контексту, являются ядеальным обьектом актуального для современной фольклорястякя функцяональнопрагматяческого ясследованяя. Во время совместного разглядываняя фотографяй я семейных реляквяй (обычно с адресованнымя «вопрошаюіцему» комментаряямя «знаюіцях») представятелямя разных поколеняй семейнородовоя группы от взрослых младшям трансляруются ясторяя рода, внутрясемейные знаняя (в том чясле об умершях предках), взаямосвязанные культурные, соцяальные я моральные сценаряя, определенные мотявы, сюжеты я тяпы повествованяй, а также практякя вяденяя (как соцяальнокультурного действяя) я соответствуюіцей нарратявязацяя, связанные с ядеологяей вязуальных я повествовательных форм. В результате проясходят не только формярованяе ядентячностя, «посвяіценяе», соцяалязацяя младшях членов семеянородовой группы, но я конструярованяе я поддержаняе вернакулярной онтологяя.
Ключевые слова: фотографяя, альбом, семейная реляквяя, стереотяпязярованный рассказ, гяпертекст, память, семейный фольклор.
INA SHVED
PHOTOGRAPHIC, HEIRLOOM AND NARRATIVE MEDIUMS THROUGH THE PRISM OF FOLKLORISTICS (ON THE CONTEMPORARY MATERIAL OF BREST REGION)
Center for the Study of Belarus, Anhui University, China
The article is devoted to the folkloristic consideration of the interdependent photographic, relic and narrative mediums, which in their existence are organically connected with oral history, family and clan stereotyped stories and various syntagmatically stable motifs of traditional folklore, including
1 Праца выканана ў межах задання 2.5 падпраграмы «Культура і мастацтва» ДПНД на 20212025 гг. (№ г/р 20211451) пры фінансавай падтрымцы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.
131
ДАСЛЕДАВАННІ
“magic” and fairy tale folklore. Based on the analysis of modern field material, it is argued that the statements recorded in the process of looking at photographs, relics and the corresponding commentary according to the cultural discourse and situational context are an ideal object of functionalpragmatic research relevant for modern folkloristics. During the joint viewing of photographs (usually with comments of the “knowers” addressed to the “questioner”) by representatives of different generations of a family and clan group, the history of the clan, intrafamily knowledge (including about deceased ancestors), interrelated cultural, social and moral scenarios, certain motifs, plots and types of narratives, as well as the practices of seeing (as a sociocultural action) and the corresponding narrativization associated with the ideology of visual and narrative are transmitted from the adults to the younger ones. As a result, not only identity formation, “initiation”, and socialization of the younger members of the familyclan group take place, but also the construction and maintenance of a vernacular ontology.
Keywords: photograph, album, family heirloom, stereotyped story, hypertext, memory, family folklore.
Абмежаванне магчымасцяў фізічных міжасабовых узаемін, як вядома, кампенсуецца зваротам да рэсурсу фотаздымкаў, што пацвердзілі нядаўнія практыкі, абумоўленыя пандэміяй і скіраваныя на атрыманне «кампенсаторнага задавальнення», калі ўзмацнілася наша залежнасць ад узаемазвязаных фатаграфічнага, відэа і наратыўнага медыумаў. На беларускім матэрыяле адзначаная сацыяльна рэлевантная праблематыка ў далейшай перспектыве можа быць асобна разгледжана як у межах візуальных даследаванняў, так і канцэпцый нараталогіі, «дзеяння паўсядзённасці», «практыкі (рэ)уяўлення размяшчэння ўяўлення», матэрыяльна звязаных цялесных уяўленняў (якія адначасова з’яўляюцца ментальнай дзейнасцю), «памяці успамінаў», «ідэнтычнасці культурнай пераемнасці» (пра фатаграфію і культуру памяці ў беларусаў гл.: [Грунтоў 2023]), культурнага ўяўлення ў сувязі са стварэннем (мемарыяльнага) месца, у тым ліку ў стэрэатыпізаваных аповедах (і з іх дапамогай). Такія і іншыя ў пэўнай ступені стэрэатыпізаваныя расказы так ці інакш звязаны з «канектыўнай структурай» (Я. Асман) культуры, агульных ведаў і ўяўленняў пра сябе і могуць быць інтэрпрэтаваны з выкарыстаннем фалькларыстычнай оптыкі. «Канектыўная структура» «дзейнічае для злучэння і звязвання, прычым у абодвух вымярэннях сацыяльным і часавым. Як “сімвалічны свет сэнсу” (Бергер/Лукман) яна звязвае чалавека з яго сучаснікамі, утвараючы агульную прастору вопыту, чаканняў і дзейнасці, чыя моц звязваць і абавязваць усталёўвае ўзаемны давер і магчымасць арыентацыі. Старажытныя тэксты называюць гэты аспект культуры “справядлівасцю”. Але яна звязвае таксама ўчора і сёння, фарміруючы і ўтрымліваючы ў жывой памяці істотныя ўспаміны і вопыт, уключаючы ў зрушаны наперад гарызонт сучаснага вобразы і гісторыі іншага часу і спараджае тым самым надзею і памяць» [Ассман 2004, 15], Зразумела, трансляцыя гэтых «вобразаў і гісторый іншага часу», працэсы «злучэння і звязвання» забяспечваюцца разнастайнымі кодамі (чыннікамі «мовы») культуры. У сувязі з тэмай гэтага даследавання важна адзначыць услед за В. Байцовай, што непрафесійная фатаграфія выкарыстоўваецца ў якасці адмысловай «мовы» для перадачы візуальных паведамленняў, за візуальнымі «выказваннямі» стаіць сістэма няпісаных правіл і канвенцый (што і як фатаграфаваць, каму
КНІГІ ОНЛАЙН
